Tíminn - 20.04.1971, Qupperneq 7

(fUÐJUDAGTJK 20. aprfl 1971
TÍMINN
7
Ótgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FnnnÉnreemdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórartnn
Þónarinsson (áb), Jón Heigason, Indriði G. Þorsteinsson og
Tómas Karisson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Rit-
atjómarskrifstofur í Bdduhúsinu, símar 18300 — 18306. Skrif-
atofnr Banlkastraeti 7. — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasími:
19523. Aðrar skrifstofur sfmi 18300. Áskriftargjald kr. 195,00
á máiruði, innanlands ' 'ausasöiu kr. 12,00 eint. — Prenitsm.
Edda hf.
Fordæmi Gunnlaugs
Dr. Gunnlaugur Þórðarson er sá maður, sem einna
bezt hefur kynnt sér landhelgismál íslands að fomu og
nýju. Fyrir ritverk sitt um það efni hefur hann líka hlot-
ið eina hina mestu viðurkenningu, doktorsnafnbót við
frægasta háskóla Frakklands. Skoðanir dr. Gunnlaugs
hafa hins vegar ekki altaf farið saman við viðhorf ís-
Jenzkra ráðamanna, m. a. vegna þess, að dr. Gunnlaugur
setti strax markið hærra en þá þótti framkvæman-
legt. Hann var t. d. einna fyrstur manna til að setja fram
kröfima um 50 mílna landhelgi fyrir ísland.
Síðast liðinn sunnudag hirtist athyglisverð grein í
Morgunblaðinu eftir dr. Gunnlaug. Megin niðurstaða
hennar er sú, að íslendingar megi ekki draga útfærslu
fískveiðilandhelginnar fram yfir hafréttarráðstefnuna
1973. Dr. Gunnlaugur Þórðarson minnir á í því sambandi,
að ekki hafi munað nema einu atkvæði, að tólf mílna
fískveiðilandhelgi fengi tilskilinn meirihluta atkvæða á
hafréttarráðstefnunni 1960. Eftir að hafa bent á þetta og
fleira, farast dr. Gramlaugi svo orð:
„Nú stendur tfl, svo sem kramugt er, að ný ráðstefna
verði haldin á árinu 1973, og þá má ekki stefna málum
okfkur á ný í þann voða, sem gert var á Genfarráðstefn-
rmní 1960. Því er það heflög skylda okkar við óbomar
kynslóðir og neyðarréttur að gera nú þegar eða að
minnsta kosti ekki síðar en stjómarandstaðan leggur tfl
nauðsynlegar ráðstafanir tfl útfærslu landhelginnar í 50
sjómflur, þannig að við mætum á ráðstefnunni með þeg-
ar gerðar ráðstafanir, og í því efni virðist þjóðin vera
einhuga. Annað væri glapræði af okkar hálfu".
Dr. Gunnlaugur Þórðarson segir enn fremur
„Að mínum dómi er óviðeigandi og rangt að kalla það
„siðlausa ævintýrapólitík í utanríkismálum“, eins og
utanríkisráðherra kallaði það í útvarpsumræðunum á
dögunum að vflja afstýra því, að við getum ekki gert
frekari ráðstafanir tfl útfærslu landhelginnar eftir 1973,
af því við treystumst ekki tfl að gera það fyrir fyrirhug-
aða ráðstefnu 1973. Eins og fyrr segir álít ég það heflaga
skyldu okkar og það er meginástæða tfl þess, að ég tel
mig ekki geta átt samleið með mínum flokki, Alþýðu-
flokknum, í hönd farandi kosningum. Staðreynd er, að
ég hef jafnan haft sérstöðu í ýmsum málum í mínum
flokki og ekki sízt í þessu mikflvægasta máli þjóðarinnar.
Ég hef heldur aldrei farið dult með, að það hafi ekki
verið rekið með þeim hætti, sem vera bar frá upphafi,
en nú er alltof mikið í húfi og geng ég því ekki með tfl
þessa leiks“.
Þess má geta, að dr. Gunnlaugur Þórðarson hefur lengi
átt sæti í forustusveit Alþýðuflokksins, t. d. setið um
alllangt skeið í miðstjóm flokksins og var endurkosinn
f hana á þingi flokksins á síðastl. hausti. Dr. Gunnlaugur
Þórðarson hefur alltaf verið traustur Alþýðuflokksmað-
ur, þótt stundum hafi hann verið ósammála ýmsum aðal-
leiðtogum flokksins, eins og margir einlægir Alþýðu-
flokksmenn hafa verið á undanfömum áratug. Það hefur
því vafalítið ekM verið alveg sársaukalaust fyrir dr.
Gunnlaug að taka framangreinda ákvörðun.
En dr. Gunnlaugur Þórðarson gerir sér ljóst, að land-
helgismálið er nú stærsta lífshagsmunamál þjóðarinnar.
Afkoma hennar í framtíðinni getur oltið á því, að hún
marM ákveðna og einbeitta stefnu í landhelgismálinu í
þingkosningunum í vor. Því munu áreiðanlega margir
þeirra, sem gera sér þess grein, hve mikið er hér 1 húfi,
fylkja sér um stefnu stjómarandstæðinga, þótt þeir hafi
stutt aðra flokka áður. Landhelgismálið er eitt þeirra
höfuðmála, þar sem önnur mikilvægari bönd en flokks-
böndin verða að ráða afstöðu kjósenda. Þ. Þ.
MILOVAN DJILAS RITHÖFUNDUR:
Heimskommúnisminn er klofinn
í tvennt um aldur og ævi
Vesturveldin verða að hagnýta sér það með varfærni
MAO TSE TUNG
SIGUR byltíngarinnar í Kina
hefur hvorki bundið endi á
foman ágreining milli Kína-
veldis og Rússaveldis né rutt
heimssigri kommúnismans
braut.
Árangurinn er í raun
þveröfugur við þetta. í heimi
kommúnista fer ekkert eins og
til er ætlazt eða kenningamar
kveða á um.
Sá ágreiningur, sem nú gætir
mest milli Kína og Sovétríkj-
anna, á upptök sín í byltíng-
unni í Kína. Við sérhverja byit
ingu losna úr læðingi öfl, sem
greina hana ekki aðeins frá
hinu eldra kerfi, heldur öðr-
um hlutum heimsins um leið.
Ekkert er byltingu jafn háska-
legt og eftirlíking. Öllum er
kunnugur ágreiningur Mao Tse
tungs við valdhafana í Moskvu
og útsendara Komintem, og sá
ágreiningur hófst þegar í npp-
hafi byltingarinnar árið 1927.
Hitt er svo annað mál, að
ágreiningurinn við Sovétrfkin
tók ekki að koma fram í and-
stæðum hugsjónum og hags-
munum fyrri en að byltingar-
menn í Kína vom teknir við
völdum og búnir að treysta sig
£ sessi. Þar með var hcims-
kommúnisminn klofinn í
tvennt um aldur og ævi.
ENGINN getur framar full-
yrt, hvor gerðin sé hinn réttí
kommúnismi. Allar sellur
kommúnismans bera í sér
meinið, sem farið er að grafa
um sig. „Hin nýja stétt“ skrif-
stofuvalds flokksins ræður yfir
þriðja hverjum íbúa jarðar, en
hinar einstöku þjóðir skipa sér
í tvö andstæð og afmörkuð stór
veldi.
Sérhverjum hugsandi manni
er ljóst, að hinar margbrotnu
erjur kommúnista á yfirborð-
inu era fyrst og fremst dular-
gerfi harðvítugrar baráttu um
völd og forustu. En hugsjónin
gegnir hlutverki eins konar
æðri vemleika í heimi komm-
únista. þeit lifa að hálfu £ þess
um ímyndaða veraleika og era
reiðubúnir að láta Iff sitt fyrir
hugsjónina meðan hin nýja
skipan hefur ekki fært þeim
ðryggi og ánægju. Hinn ráð-
andi flokkur í Ráðstjómarríkj-
unum hefur öðlazt öryggi og
velsæld, og hugsjónabarátta
hans er því fyrst og fremst
vopn £ baráttunni um útfærslu
og aukið vald. Skrifstofuvald
kinverska kommúnistaflokksins
er hins vegar ekki enn farið
að njóta ávaxta spillingarinn-
ar, en væntir þeirra og lifir
£ voninni.
f KÍNA gerðu bændumir
byltinguna en ekki öreigamir.
Flokkurinn gegndi höfuðhlut-
verki sínu í hemum, en ekki
innan flokksins sjálfs. K£na stóð
hvergi nærri jafn framarlega
og veldi Zarins í Rússlandi.
Umbreytingu flokksins £ „nýja
stétt“ varð ekki fram komið án
aðstoðar skrifstofuvalds sov-
ézka flokksins.
Mao Tse-tung var hins vegar
mætavel Ijóst, að slík fram-
vinda hefði £ för með sér út-
vötnun á eðlislægum sérkenn-
um kínversku byltingarinnar
og hlytí um leið að hnekkja
sjálfstæði Kína. Þetta olli klofn
lngi í forustu kínverskra komm
únista, en Mao Tse-tung tókst
að halda stjórnvölnum. Sér-
kenni kínversku byltingarinnar
efldust og hún stóð loks á
eigin fótum.
Mao Tse-tung studdist eink-
nm við herinn, eða öUu heldur
þann hluta flokksins, sem frá
hemum var runninn. Hann
attí fjöldanum út £ hina svo-
nefndu mpnningarbyltingu, en
henni var fyrst og fremst beint
gegn skrifstofuvaldi flokksins.
ÞANNIG standa málin.
Kommúnistar hafa komið sér
upp tveimur höfuðstöðvum, hið
fhaldssama skrifstofuvald hef-
ur aðsetur í Moskvu, en £ Kfna
er aðsetur byltingaraflanna,
sem halda tryggð við fræðin og
kenningamar. Kína er enn það
snautt, að hugsjónin heldur
áfram að vera helzta vopn Kfn-
verja f baráttunni fyrir einingn
inn á við og auknum áhrifum
út á við.
Það er því út í hött að halda
fram, að hinn kínverski komm-
únismi hafi enga möguleika á
að ná fótfestu meðal vanþró-
aðra þjóða, hvað þá £ þróuð-
um ríkjum, hvort sem áhang-
endur „hinnar nýju vinstri
stefnu" öðlast fullan skilning
á honum eða ekki. Mestu máli
skiptir, að Kínverjar munu
fyrst um sinn halda áfram að
trúa á gildi goðsagnarinnar um
byltinguna.
Barátta valdhafanna £
Moskvu og Peking um sálir
kommúnista f heiminum hlýt-
ur að halda áfram þar tíl beir
hafa sjálfir öðlazt eigið frelsi.
SOVÉTRÍKIN halda enn víð
áttumiklum landsvæðum, sem
Zarinn hrifsaði á sinni tlð úr
höndum Klnverja. Hugsjóna-
baráttan sækir þvf f sífellu
næringu og eflingu í rikja-,
þjóðemis- og jafnvel kynþátta-
ágreining.
Kfnverjar hafa tímann tvi-
mælalaust með sér í þessum
deilum. Þegar Kfnverjar eru
búnir að ná Sovétmönnum að
„kjarnorkueyðingarmætti“, —
og sú stund er ekki svo ýkja
langt undan — hafa þeir öðl-
azt miklu betri aðstöðu á allan
hátt, ekki hvað sfzt hernaðar-
lega.
Þess ber tíl dæmis að minn-
ast, að Kfna er bæði félagslega
og þjóðemislega miklum mun
heilsteyptara en Sovétríkin
sem hafa á sinni könnu bæði
landsvæðin, sem Zarinn lagði
undir sig í austri og hin þró-
uðu ríki Austur-Evrópu, sem
einveldi Stalíns braut undir
sig. Vonimar um, að lýðræðið
eflist hið innra í Sovétríkiun-
um og þau opni dyr sínar móti
Vesturveldunum, eru bæði
ótímabærar og óraunhæfar.
ÁGREININ GURINN milli
Kína og Sovétrikjanna er f sem
stytztu máli bæði djúpstæðari
og eldfimari en ágreiningur
hvors um sig við Bandaríkin.
Hitt er svo annað mál, að
óviturlegt og tilgangslaust væri
fyrir sérhverja ríkisstjóm (og
hér hefi ég Bandaríki Norður-
Ameríku fyrst og fremst í
huga), að reyna með stefnu-
mótun sinni að efna til átaka
milli Sovétríkjanna og Kína,
eða að reyna að knésetja ann-
að hvort þeirra.
Stórveldin þrjú, Bandaríkin,
Sovétrfkin og Kína, hljóta að
halda áfram sína afmörkuðu
braut, og ekkert þeirra er lík-
legt til að gefast upp við að
gegna sínu sérstaka hlutverki
£ heimlnum. Af þessum sökum
halda stórþjóðimar áfram að
vera á öndverðum meiði. En
ekkert þessara stórvelda getur
borið sigurorð af hinum tveim-
ur, og ekki einu sinni öðru
þeirra án þess að mana hitt
gegn sér um leið. Þetta trygg-
ir í senn tllbreytíngu og fram
vindu í heiminum — og um
leið jafnvægi, svona með viss
um hætti.