Tíminn - 18.05.1971, Blaðsíða 7

ÚtgefantH: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framfcvæmdastj'óri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarlnn
Þórarmsaon (áb), Jón Helgason, Indriði G. Þorsteinsson og
Tómas Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrfmur Gislason. Rit-
Btjómarskrifstofur 1 Edduhúsinu, eímar 18300 — 18306. Skrif-
stofur Bamkastræti 7. — Afgreiðslusími 12323. Auglýsingasimi:
19523. Aðrar skrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr. 195.00
á mánuði. Innanlands. í lausasölu kr. 12,00 eint. — Prentsm.
Edda hf.
Er ekki komið nóg af
gengisfellingum?
í síðasta suimudagsblaSi Tíinans birtist samanburður
á verðlagi helztu lífsnauðsynja annars vegar og hins veg-
ar á dagvinnutímakaupi verkamaima 1. nóvember 1958
og 1. nóvember 1970. Þessi samanburður leiðir það glöggt
í ljós, að á þeim 12 árum, sem eru liðin síðan vinstri
stjómin lét af völddm, hefur kaupmáttur dagvinnutíma-
kaupsins hjá verkamönnum yfirleitt rýmað verulega,
þegar miðað er við verðlag helztu nauðsynjavara eða
þjónustu. Dagkaup venkamanna hrekkur því verr fyrir
Efsnauðsynjum en það gerði þá. Þetta mun algert eins-
dæmi í Evrópu á þessu tímabíli, því að þar hefur kaup-
máttur dagvinnutímakaupsins yfirleitt hækkað verulega,
eða frá 30—40%.
Þetta verður vissulega ekki skýrt með því, að hér
hflfi komið til sögunnar sérstök efnahagsleg óhöpp, eins
og aflabrestur eða verðfall á útflutningsvöram. Þvert á
móti hefur árferðið aldrei verið jafn hagstætt á íslandi
á nokkra öðra tólf ára tímabili. Hér hefði því kaupmátt-
nr dagvinnutímakaupsins átt að geta aukizt ekki síður
en annars staðar í Evrópu
Orsok þeirrar hörmulegu öfugþróunar, sem orðið
hefur hérlendis í þessum efnum, er fyrst og fromst
röng efnahagsstefna. ísland er eina Evrópulandið, þar
sem gengisfellingum hefur verið beitt sem helzta hag-
stjómartækinu á þessu tímabili. öll iönd Evrópu hafa
forðazt eftir megni að grípa til gengisfellingar, en hafi
þau talið sig tilneydd tii að beita slíku úrræði, hafa
þau haft gengisfellinguna sem allra minnsta. Þannig
hafa Bretar fellt gengið einu sinni á siðasta áratug,
en þá aðeins um 14%, Frakkar einu sinni um 11/2%
og Danir einu sinni um 8%. Hér hefur gengið hins
vegar verið fellt fjórum sinnum á þessum áratug, fyrst
1960 um 34% (miðað við gengisfellingu, að viðbætt-
um þáv. yfirfærslugjöldum), þar næst 1961 um 11,2%,
þá 1967 um 24,6% og loks 1968 um 32,2%.
Það er þessi hamslausa felling krónunnar, sem hefur
verið óhamingja íslands í efnahagsmálum á liðnum 12
árum. Vegna hennar hefur góðærið nýtzt miklu verr
en ella. Vegna hennar hafa allar kauphækkanir orðið
fljótlega að engu. Vegna hennar hafa atvinnuvegimir
oftast staðið verr eftir stuttan tíma ,þótt þeir hafi aðeins
hagnazt í bili eftir hverja gengisfellingu. Vegna þessarar
stefnu blasir við hrein hrollvekja á komandi hausti, þeg-
ar verðstöðvuninni lýkur, svo að notuð séu orð Ólafs
Bjömssonar prófessors.
En forvigismenn stjómarflokkanna hafa ekkert lært.
Þeir skella skollaeyrum við þeirri aðvörun Ólafs Bjöms-
sonar, að gengisfellingarleiðin sé ekki fær lengur. Morg-
unblaðið, Vísir og Alþýðublaðið keppast við að lofa
gengisfellingamar 1967 og 1968 og þakka þeim afla-
brögðin og verðhækkaniraar erlendis á síðastliðnu ári!
Það er auðráðið af því, hvaða úrræði þessum blöðum
er hugleiknast. Og Gylfi Þ. Gíslason er byrjaður að hrópa
á rétta gengisskráningu, en það þýðir á máli hans:
Lækkum gengið.
Þaú' er þannig bersýnilegt, hvert forvígismenn stjóm-
arflokkanna stefna, ef flokkar þeirra halda velli í kosn-
ingunum 13. júní. Þ| verður fylgt áfram óbreyttri stefnu,
þrátt fyrir þá ömurlegu tólf ára reynslu, sem er að
baki. Vilja kjósendur veita þeim fulltingi til þess?
Þ.Þ.
TÍMINN 7
JOHN BARNES, Newsweek:
Þjóðleg efnahagsstefna ryður
sér til rúms í Suður-Ameríku
Hún beinist einkum gegn fjárfestingu eriendra fyrirtækja
Utanrikisráðherrar samtaka
Ameríknríkja sátn fyrir
skömmn fund í Costa Rica.
Þar þótti koma ótvírætt f
ljós breytt afstaða Mið- og
Snður-Ameríkumonna. Þeir
virðast vera hættir að kenna
Bandaríkj amönnum nm allt,
sem miður fer í snðurhlnta
áifnnnar, en beina athyglinni
fyrst og fremst að hinu mikla
fjárhagslega valdj Banda-
ríkjamanna.
John Barnes fréttaritari
tímaritsins Newsweek lagði
leið sina um ýmis lönd í Mið-
og Suður-Ameríku og ræddi
vlð fjölmarga leiðtoga þar
til þess að kynna sér, hve
þessi nýja, þjóðlega efna-
hagsstefna ætti miklu fylgi
að fagna. Að þeirri för lok-
inni ritaði hann eftirfarandi
grein:
BANDARÍSKIR þegnar f
Suður-Ameríku eiga erfiða
daga um þessar mundir. Ef
til vill hafa þeir nokkra ástæðu
til að halda, að þelr séu miður
velkomnir hjá sínum suður-
amerísku grönnum. Þetta gild
ir jafnt um sendiherrann, sem
sífellt er nndir vernd og um-
kringdur lífvörðum, og eigin-
konu hins óbreytta borgara, er
verður að gæta sérstakrar var-
úðar og vera þess ávallt minn
ug, hvað henni ber að gera og
hvað að forðast. Hún má ekki
fylgja bömum sínum í skóla
sömu leiðina tvo daga í rðð, og
hún verður einnig að haga ferð
um sínum í stórverzlanimar á
þann veg, að ekki sé unnt að
reikna út, á hvaða tíma dags
hún verði á ferð.
Bandarískum embættismönn-
um hefir verið rænt og þeir
myrtlr, bandarísk fyrirtæki tek
in eignamámi, fiskveiðiskip tek
in fóst og skrifstofur og verk
smiðjur sprengdar í loft upp.
Ríkisstjóra marxista í Chile
stefnir að því að þjóðnýta eir-
vinnsluna í landinu, en banda
rísk félög eiga 700 milljónir
dollara í eimámunum. Vinstri
sinnaðar hemaðarstjómir f
Perú og Bolivíu hafa þegar
lagt hald á verðmætustu eignir
Bandaríkjamanna í löndum
þessum, en í báðum tilfeUum
er um olfufélög að ræða. Hera
aðarstjóra hefir rfkt í Argen
tfnu í fimm ár, en borgaraleg
ir stjómmálamenn bæði til
hægri og vinstri virðast ætla
sér að laða að sér fylgi og
ná völdum með því að ala á
andúð á Bandaríkjamönnum.
GUYANA er lítið land og
enska er hvergi annars staðar
í Suður-Ameríku aðalmál þegn
anna. Eigj að síður hafa stjóm
arvöldin í Guyana ákveðið að
leggja hald á hinar gffurlega
auðugu bauxite-námur í land-
inu og greiða erlendu eigend-
unum bætur af ágóðanum í
framtíðinni. í raun og sann-
leika geta bandarískir viðskipta
jöfrar eða stjómmálamenn
hvergi verið óhultir um banda
JUAN VELASCO ALVARADO
forseti Peró.
ríska hagsmuni í Mið- og Suður
Ameríku nema þar, sem harð
vitugar afturhaldsstjórnir sitja
að völdum (eins og rOrisstjóm
EmQio Garrastazú Médici I
Brasilfu). Dapurlegt er og ekki
sársaukalaust að þurfa að játa
þetta, þegar búið er að leggja
Framfarabandalaginu 12 millj
arða dollara á tíu árum.
í Mið- og Suður-Amerflm
gætir mjög reiði og beiskju í
garð Bandaríkjamanna, og undir
rótin er sú sannfæring afar
margra, að Bandarfkjamenn
hafi fyret og fremst notið góðs
af fé Framfarabandalagsins,
áróðri þess og allri viðleitni.
Bent er f þessu samband á þá
staðreynd, að fjárfesting Banda
rfkjamanna í Suður-Amerfku og
bandarfsk lán hafi samtals num
ið 6 milljörðum dollara á ár-
unum 1961—1966, en tvöföld
sú upphæð hafi runnið til
Bandaríkjanna sem afborganir
og vextir af skuldum og hreinn
ágóði bandarískra fyrirtækja.
Agóði bandarískra fjrrirtækja í
Mið- og Suður-Ameríku á árun
um 1961—1968 nam 5,7 milljörð
um dollara. Innflutningur Banda
ríkjamanna frá þessum löndum
lækkaði á þessum árum úr 21
af hundraði niður f 12 af
hundraði, en heildarinnflutning
ur Bandaríkjanna fjórfaldaðist
á sama tíma.
ROBERTO Levingston, fyrr
verandi forseti Argentínu,
setti fyrir skömmu fund Amer
fska framfarabankans í Buenos
Aires, og sagði meðal annare í
setningarræðunni: „Þegar litið
er á framvinduna af raunsæi
kemur í ljós, að erlend aðstoð
hefir ekki aðeins verið ófull-
nægjandi, heldur blasir beint
við, að Mið- og Suður-Ameríka
hafa lagt að mörkum drjúgan
skerf til framfara í þeim ríkj
um, sem miklu lengra eru
komin í þróun“.
Raúl Prebisch, yfirmaður
stofnunar Sameinuðu þjó'ðanna
sem hefir með höndum áætlan
ir um félagslegar og efnahags
legar framfarir í Mið- og Suð-
ur-Ameríku, flutti skýrslu á
fundi bankans. Lýsti hann þar
yfir, að árangurinn af tíu ára
starfsemi Framfarabandalagsins
hafði einnig í öðru efni orðið
þveröfugur við það, sem til var
ætlazt: „Komið hefir í ljós breyt
ing á tekjuskiptingunni. Hagur
þeirra, sem sætj eiga á tindi
tekjupíramídans, hefir blómstr-
að, en naumast verður séð, að
blessunar framfaranna hafi gætt
hjá þeim meginþorra, sem lágar
tekjur hefir“.
COLOMBÍUMENN ætla að
reyna nýja leið út úr ógöngun-
um. Þeir hafa til dæmis sett
fram strangar reglur, sem er-
lendir fjárfestingaraðilar verða
að hlíta. Meðal annars verða
þeir að afsala sér meirihluta £
fyrirtækjum sfnum innan fimm-
tán eða tuttugu ára. Þá verður
eriend fjárfestíng ekki leyfð á
ýmsum sviðum, til dæmis í póst-
þjónustu, sfmarekstri, trygging-
um, samgöngum, auglýsinga-
þjónustu, bankarekstri eða út-
gáfustarfsemi.
Bandarfsk fyrirtæki brugðust
skjótt við og einmitt á þá lund,
sem sjá mátti fyrir. Viðskipta-
ráð Norður- og Suður-Amerflcu
gaf umsvifalaust út yfirlýsingu,
en að þvf standa 210 fyrirtæki,
sem ráða yfr 85% allrar einka-
fjárfestíngar Bandarflcjamanna
í Mið- og Suður-Amerflcu. í yfir-
lýíingunni eru Columbia og
önnur aðildarrflcj að Efnahags-
bandalagi Andesf jalla vöruð við
því, að afleiðingin af fram-
kvæmd stefnu þeirra verði senni
lega sú, að þau flæmi banda-
rískt fjármagn burt.
ÓSENNILEGT er, að þessi
aðvörun verði tekin tíl greina.
Svipuð stefna er um þessar
mundir boðuð hvarvetna í Mið-
og Suður-Amerflcu, og að þeirri
boðun standa ungir prestar,
þjóðlega sinnaðir hershöfðingj-
ar, stúdentar, leiðtogar verka-
manna og bænda og ungir hag-
fræðingar, eins og til dæmis
Aldo Ferrer efnahagsmálaráð-
herra í Argentínu. Meginkjami
stefnunnar er sá, að þjóðir Mið-
og Suður-Amerflcu verði að hafa
fullt vald á efnahagsmálum sín-
um, ef þær eigi að geta ráðið
öriögum sínum.
Forbes Burnham forsætisráð-
herra í Guyana sagði til dæmis
í ræðu, sem hann flutti þjóð
sinni: „Okkur gæti verið hollara
að grafa verðmæti úr jörðu með
berum höndunum og selja þau
hæstbjóðanda... Sumar gjöf-
ulustu auðlindir okkar hafa ver-
ið nýttar án þess, að þegnar
landsins kæmu þar nærri nema
að mjög litlu leytj og einnig án
þess, að höfð væri hliðsjón af
hagsmunum þeirra“.
Errol Barrowa, forsætísráð-
herra f Barbados tók í sama
streng: „Ef við höfum
ekki glöggar gætur á fjárfest-
ingunnj kunnum við að vakna
við það einhvem morguninn,
að við eigum ekkert föðurland
Framhald á bls. 10.