Fréttablaðið - 01.07.2003, Síða 8

Á áratug hefur örorkulífeyris-þegum á aldrinum 16 til 66 ára
fjölgað úr tæplega 6.000 manns í
vel yfir 10.000 manns. Fjölgunin
frá árinu 1993 nemur 75% á sama
tíma og Íslendingum á þessu ald-
ursbili hefur fjölgað um ellefu
prósent. Þeim sem fá greiddan ör-
orkulífeyri hefur því fjölgað
meira en sexfalt meira en lands-
mönnum almennt.
Fjölgun örorkulífeyrisþega
var einna mest á tveimur tímabil-
um á síðasta áratug. Mikil aukn-
ing varð á fjölda örorkulífeyris-
þega árin 1993 til 1995. Á þeim
tíma var atvinnuleysi mikið, jókst
úr einu prósenti 1991 í fimm pró-
sent 1995. Næst varð mikil aukn-
ing á árunum 1999 og 2000. Þá var
lögum um mat á örorku breytt. Í
kjölfarið jókst fjöldi örorkulífeyr-
isþega um 16%. Fleiri atriði spila
þó inn í þá fjölgun en lagabreyt-
ingin ein.
Þrátt fyrir að aukningin sé
mikil hvort sem er litið til karla
eða kvenna er aukningin heldur
meiri meðal kvenna. Árið 1993
voru rúmlega 3.500 konur með ör-
orkulífeyri. Tíu árum síðar hafði
þeim fjölgað um nærri 3.000 eða
82%. Örorkulífeyrisþegum meðal
karla fjölgaði um 66% á sama
tímabili. Þeir voru nær 2.500 tals-
ins fyrir tíu árum síðan en voru
orðnir rétt rúmlega 4.000 á síð-
asta ári. ■
Við á Fréttablaðinu erumánægð með niðurstöður fjöl-
miðlakönnunar Gallup. Sam-
kvæmt henni lásu að meðaltali um
66 prósent landsmanna hvert tölu-
blað Fréttablaðsins fyrstu vikuna
í júní síðastliðnum. Þetta er tæp-
um 13 prósentustigum meiri lest-
ur en á næsta blaði, Morgunblað-
inu. Með öðrum orðum hefur
Fréttablaðið 5 lesendur fyrir
hverja 4 lesendur Morgunblaðs-
ins. Þetta er mikill munur, ekki
síst í ljósi yfirburðastöðu Morg-
unblaðsins meðal íslenskra fjöl-
miðla áratugum saman.
En það er ekki samanburður-
inn við aðra miðla sem gleður okk-
ur. Könnunin leiðir í ljós að tæp 95
prósent íbúa Suðvesturhornsins
lásu Fréttablaðið einhvern tímann
í könnunarvikunni. Þegar tekið er
tillit til þess að ekki eru allir vel
læsir á íslensku og ekki eru alltaf
allir heima við eða hafa aðstöðu til
dagblaðalesturs af öðrum ástæð-
um, þá er erfitt að ímynda sér að
hægt sé að ná betri árangri. Við
reiknuðum heldur ekki með að
raunhæft væri að reikna með að
rúm 76 prósent höfuðborgarbúa
læsu blaðið að meðaltali hvern
einasta dag. Enn síður að meðal-
lestur á landsbyggðinni mældist
tæp 49 prósent þar sem Frétta-
blaðinu er aðeins dreift á sölu-
staði utan Akureyrar. Það er því
augljóst að þjóðin hefur tekið
Fréttablaðinu einstaklega vel.
Fyrir það erum við þakklát. Og
því þakklæti fylgir einbeittur
ásetningur um að standa enn bet-
ur undir kröfum lesenda.
Ég þarf ekki að minna lesendur
á að Fréttablaðinu hafa alltaf
fylgt úrtölumenn. Því hefur verið
haldið fram að blaðið væri of
ómerkilegt til að ná góðum lestri,
að dreifing blaðsins í hvert hús á
höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesj-
um og Akureyri væri óvinnandi
verkefni og að enginn fjárhags-
grundvöllur væri fyrir blaðinu.
Könnun Gallup sýnir að þjóðin
hefur tekið blaðinu einstaklega
vel og það þarf ekki fleiri mæli-
kvarða til að meta gæði þess.
Könnunin sýnir einnig að dreifing
Fréttablaðsins er öflug og góð. Og
könnun Gallup sýnir einnig að
góður fjárhagsgrundvöllur er fyr-
ir rekstri Fréttablaðsins. Dagblað
með svona yfirburði yfir önnur
dagblöð – og í raun yfir alla aðra
auglýsingamiðla – getur byggt
upp góða hlutdeild í auglýsinga-
markaðnum. Enginn annar fjöl-
miðill býður auglýsendum upp á
jafn mikinn fjölda lesenda eða
áhorfenda. Þeir sem auglýsa í
Fréttablaðinu eru einfaldlega að
vinna á stærri markaði en þeir
sem auglýsa í öðrum miðlum. Á
meðan hér verður stunduð frjáls
markaðsstarfsemi eru það verð-
mæti sem fáir geta neitað sér um.
Eftir tæpar tvær vikur mun
Fréttablaðið hefja útgáfu á sunnu-
dögum. Við sem vinnum að því
vonumst til að mæta þörfum les-
enda á þeim degi eins vel og aðra
daga. Með sunnudagsútgáfunni
mun Fréttablaðið koma út alla
daga ársins að frátöldum allra
helgustu dögum ársins. Um 75 pró-
sent heimila á landinu munu þá fá
Fréttablaðið heim til sín á hverjum
morgni, alla daga vikunnar, allan
ársins hring. Sambærileg útgáfa
er óþekkt í heiminum. Það er fátítt
að ókeypis dagblöð séu borin út í
hús annars staðar í veröldinni og
þá helst á mjög takmörkuðum
svæðum. Það þekkist hvergi að
ókeypis dagblað hafi víðlíka út-
breiðslu á jafn stóru svæði eða nái
að spanna bæði virka daga og helg-
ar. Útgáfa Fréttablaðsins er því
einstök tilraun og það kann að
skýra hversu fáir höfðu trú á henni
í upphafi. En það sem ekki hefur
áður verið reynt er ekki alltaf vit-
laust. Og líklega er það vitlausasta
sem nokkur þjóð gerði að gera
aldrei neitt nema það sem áður
hefur verið gert. Það kallast stöðn-
un. Og langvarandi stöðnun má
kalla dauða.
Góð staða Fréttablaðsins leiðir
ekki af sér slæma stöðu annarra
miðla. Bæði Morgunblaðið og DV
auka við lestur sinn frá síðustu
könnun. Það ræðst að hluta til af
aukinni frídreifingu; bæði blöðin
fengust ókeypis á útsölustöðum á
upphafsdegi könnunarinnar og
bæði blöðin buðu upp á fríáskrift.
En sú staðreynd að dagblaðalest-
ur eykst jafnt og þétt bendir til
að góður rekstrargrundvöllur sé
fyrir þremur dagblöðum á Ís-
landi. Verkefni hvers blaðs er að
marka sér bás til langframa og
stilla væntingar sínar og mark-
mið við þá stöðu. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um íslenska fjölmiðla í ljósi
nýrrar fjölmiðlakönnunar Gallup.
8 1. júlí 2003 ÞRIÐJUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Heimurinn er fljótur að skifta
um grímu.
Stundum fellur meira að
segja alt í ljúfa löð sem
snöggvast í veraldarsögunni -
og þá er sjaldan von á góðu.
(Halldór Laxness, Mbl. 28.feb. 1982).
Það væri einkennilegur maðursem saknaði kaldastríðsins, nú
eru aðrir tímar. En þvert ofan í það
sem menn höfðu vonað og spáð
hefur ekki horft eins ófriðlega í
heiminum síðan heimsstyrjöldinni
síðari lauk. Það er engu líkara en
snarast hafi á heimsbikkjunni þeg-
ar þunganum létti öðru megin og
nú hleypur hún hálffæld um mela
og móa með gaddavírsflækjuna í
stertinum.
Að vonum brjóta menn heil-
ann um hvað geti
komið á nýju jafn-
vægi. Þeir sem
horfðu til Banda-
ríkjanna hafa orð-
ið fyrir vonbrigð-
um, framganga
þeirra er öll í anda
herskás stórveldis:
þeir pretta og svíkja og neyta
bolabragða til að styrkja enn
frekar valdastöðu sína.
Við svofellt annarlegt ástand
hafa sjónir manna beinst að Sam-
einuðu þjóðunum, sem á dögum
kalda stríðsins höfðu það hlut-
verk að vera einskonar mál-
fundafélag í ungliðahreyfingu.
En hafa því miður reynst liðónýt-
ar þegar kemur til framkvæmda
og oftar en ekki ofboðið heims-
byggðinni með ráðleysi sínu og
tvístígandahætti.
Og samt: sú hugsun verður æ
ljósari að heimurinn er einn og
mannkynið sem deilir jörðinni
samflækt, að allt er ein orsaka-
keðja, að fiðrildi sem blakar
vængjum í Kína veldur andvara
uppi á Íslandi. Hátæknistig sam-
skiptanna hefur fangað alla ver-
öldina í sama netið og tortíming-
armáttur kjarnorkuveldanna
nær til hnattkúlunnar allrar.
Gagnsæir stjórnhættir
Þetta samskipta- og gjöreyð-
ingarstig krefst gegnsæis, að hver
þjóð búi við fullkomnustu upplýs-
ingar um skipan mála heima og
heiman og tryggt sé að þjóðir
heims fari í einu og öllu eftir þeim
umferðarreglum sem við lýði eru.
Leynd og pukur eru ógnun við al-
heimsheill og skemmst er að
minnast þess hve flatt Kínverjar
fóru þegar þeir ætluðu að leyna
uppkomu lungnabólgufársins nú á
dögunum.
Niðurstaðan er aðeins ein:
tækni- og tortímingarstig mann-
kyns krefst galopinna, gagnsærra
stjórnarhátta.
Sennilega hafa engar þjóðir
nálgast þetta takmark í viðlíka
mæli og Norðurlandaþjóðirnar (að
fráteknu Íslandi). En jafnframt er
morgunljóst hve mikið skortir á
hjá flestum þjóðum heims og
bráður lífsháski að til skuli vera
ríki sem stefna hraðbyri að ýtr-
ustu gereyðingartækni samfara
villimennsku fullkominni í stjórn-
arháttum.
Sameinuðu þjóðirnar
Og þá komum við aftur að
Sameinuðu þjóðunum. Í dag telja
þær 191 þjóð, þ.e. nær öll þjóð-
ríki jarðar (Vatíkanið kýs að
standa utan við). Með aðild sinni
hafa þessi lönd skrifað undir svo
og svo marga sáttmála um mann-
réttindi, frelsi einstaklinga til
orða og æðis og rétt þeirra til
mannsæmandi lífs. En á sama
tíma eru þessi sömu réttindi fót-
umtroðin og ekki salernispapp-
írsins virði hvenær sem stjórn-
völdum ríkjanna hentar. Sem
stafar af því að það er engin kvöð
á þjóðunum að fara eftir því sem
þær hafa samþykkt. Það er hægt
að vera fullgildur limur í Sam-
einuðu þjóðunum og samtímis
ganga í skrokk á þegnum sínum,
ráðast á önnur lönd eða hvað eina
sem tilteknu ríkisvaldi dettur í
hug á góðum degi - án þess að
fulltrúar þeirra þurfi svo mikið
sem hagræða bindishnútnum í
salarkynnum SÞ. Og minnir á
þegar Sovétríkin sáluðu skrifuðu
undir hvern mannréttindasátt-
málann á fætur öðrum og
Brésneff lá í faðmlögum við leið-
toga vesturveldanna og heimur-
inn var að fyllast af kúlupennum.
En héldu eftir sem áður upptekn-
um hætti heima fyrir, „af því
enginn má hlutast til um innan-
landsmál annars ríkis.“
Nú þarf að stíga næsta skref.
Að engin þjóð geti verið innan
Sameinuðu þjóðanna án þess að
fara í einu og öllu eftir þeim sátt-
málum sem liggja sambandinu til
grundvallar. Að frávik ekki að-
eins heimili heldur heimti að hið
samþjóðlega vald grípi inn í og
gangi eftir efndum.
Þær þjóðir sem treysta sér
ekki til að undirgangast þessa
skilmála fari þar af leiðandi úr
SÞ. Eftir í salnum sitja hinar (vel
má hugsa sér aðlögunarfrest allt
að fimm árum).
En skussunum verði vísað úr
samfélagi þjóðanna og ekki boðn-
ir velkomnir aftur fyrr en þeir
hafa tekið upp boðlega siði. Hið
falska öryggi hræsni og látaláta
er viðlíka háskalegt og ef í um-
ferðinni væru ökumenn sem
teldu sig geta ekið á röngum veg-
arhelmingi, legðu annan skilning
í litróf götuvitanna eða geystust á
220 km hraða um íbúðahverfin.
En hver á nú að tala fyrir þess-
ari skoðun? Það er fyrirfram vit-
að hvað hundurinn, kötturinn og
svínið munu segja - það hlýtur
því að koma í hlut Íslands að baka
brauðið. Engir eiga jafn mikið
undir siðuðu samfélagi þjóðanna
og sú fámenna, vopnlausa.
Mister Asgrimsson, the floor
is yours. ■
Um daginnog veginn
PÉTUR
GUNNARSSON
■
skrifar um hlutverk
Sameinuðu þjóðanna.
Hvað ber að gera?
■ Bréf til blaðsins
Flestir lesa Fréttablaðið
Fjöldi örorkulífeyris-
þega nær tvöfaldast
■ Af Netinu
Ekkert svar
Eiginlega ættu viðmælendur
sunnudagsblaðs Morgunblaðsins
að gera tilraun. Þeir ættu að
prófa að svara spurningum al-
gerlega út í loftið, fara kannski
með kvæði eða lapþunn spak-
mæli og sjá hvað gerist.
AF VEFSÍÐUNNI ANDRIKI.IS
Hlýðin þjóð
Andstaða almennings í Írak við
hernámið fer ekki framhjá nein-
um. En Bandaríkjastjórn treystir
á það að hægt sé að venja
baldna þjóð á að hlýða og fá síð-
ari kynslóðir til að fallast á það
sem eldri kynslóðum þótti ótækt.
Af því hefur hún líka góða
reynslu. Lítum bara á Íslendinga.
SJ AF VEFSÍÐUNNI MURINN.IS
Akstrar á
vegum úti
Morgunhani skrifar:
Mikinn hlátur vakti heima hjámér sl. föstudagsmorgun
stuttur pistill á umferðarmínútunni
á Rás eitt rétt
fyrir klukkan
níu. Fulltrúi Um-
ferðarstofu sagði
þá tíðindi af um-
ferðinni og var með umvandanir
ágætar. Síðan lauk pistlinum með
því að konan hjá Umferðarstofu
segir með þunga: „Tilkynnt var um
tvo ölvunarakstra í nótt, sem er
tveimur ökstrum of mikið“. Seríos-
ið frussaðist út úr okkur hjónunum
í hláturskastinu sem fylgdi þessari
frétt. Meira af þessu gríni. Degin-
um var alveg reddað. ■
Íslenskur
her
Vilhjálmur Alfreðsson skrifar:
Að undanförnu hefur verið rættum íslenzkan her á Íslandi.
Þetta er ekki í fyrsta skipti sem
slík hugmynd kemur upp og senni-
lega ekki það síðasta. Ef svo fer
verður slíkur her sérsveitarmenn
sem gætu sveiflast hingað og
þangað um landið með minnsta
fyrirvara. Landhelgisgæzlan er
frábært dæmi um íslenskan hern-
aðarstíl. Og hvað varðar loftvarnir
Íslands munu íslenzkir hugvits-
menn sjá til þess. ■
Áskorun til
Getspár
Lottóspilari skrifar:
Ég skora á Getspá að breytaþessu fáránlega fyrirkomu-
lagi að skylda lottó7spilara að
kaupa fyrir minnst átta hundruð
krónur í lottó eins og viðgengst í
Nóatúnsverslununum. ■
■
Niðurstaðan er
aðeins ein:
tækni- og tor-
tímingarstig
mannkyns
krefst galop-
inna, gagnsærra
stjórnarhátta.
Baksviðs
■ Aðsendar greinar
Aðsendar greinar eiga að veraá bilinu 200 til 400 orð í word.
Senda skal þær á netfangið kol-
brun@frettabladid.is ásamt mynd
af höfundi. Fréttablaðið áskilur
sér rétt til þess að stytta greinar.