Fréttablaðið - 17.12.2003, Blaðsíða 20

Haukurinn hóf sig til flugs oghvarf út um ljóra RÚV.
Leiðir hans og stofnunarinnar
lágu ekki lengur saman. Er
sannarlega skarð fyrir skildi því
segja má að hinn skeleggi
fréttamaður Haukur Hauksson
hafi verið ein
skærasta rós
RÚV. Miðað við
f r a m m i s t ö ð u
s t j ó r n a r a n d -
stöðunnar á síð-
ustu dögum og
vikum má halda
því fram að öfl-
ugasta þjóðfé-
lagsrýnir samtímans hafi verið
Haukurinn með hinar hvössu
Ekki-fréttir. Í Sjónvarpinu halda
hinir síungu Spaugstofumenn
uppi sömu merkjum.
Hvernig gat RÚV sleppt
Hauknum? Sinni skæru stjörnu?
Dagskrárstjórinn hefur upplýst
að hann hafi viljað halda nafna
mínum áfram á launaskrá enda
höfundur eins vinsælasta efnis
útvarpsins. Hins vegar hafi
tveir yfirmenn hans ekki talið
sig geta teygt sig nær óskum
Hauksins!
Miðstýring RÚV
Í þessu endurspeglast einn
meginvandi RÚV. Dagskrár-
stjórinn getur sjálfur ekki geng-
ið frá ráðningu fólks til dag-
skrárgerðar. Valdið er í höndum
að því er virðist tveggja hærra
settra yfirmanna. Og þarna ligg-
ur hundur grafinn. Svo virðist
sem stjórnun og valddreifing
RÚV sé ekki í takt við tímann. Í
öllum fyrirtækjum er valdsvið,
ákvarðanataka og ábyrgð látin
haldast í hendur. Ég hélt að hinn
bratti og miðstýrði stjórnunar-
stíll væri fyrir margt löngu
genginn sér til húðar. Langflest
fyrirtæki í dag byggja á hinni
einföldu hugsun um dreifða
ábyrgð. Betur sjá augu en auga.
Þannig er hin skilvirka stofnun
byggð upp. Ekki verður annað
séð en RÚV sitji eftir sem marg-
höfða stjórnunarþurs. Fyrir vik-
ið spretta þar reglulega upp
deilur og það sem verra er slys í
dagskránni eiga sér stað. Yfir-
maður dagskrárgerðar hefur
ekki valdið til að ljúka málinu.
Dæmið um Hauk Ekki-frétta-
mann er nýlegasta dæmið um
það.
Haukurinn hefur hafið sig til
flugs. Dagskrá RÚV er ekki eins
skemmtileg, lifandi og gagnrýn-
in fyrir vikið. Hvar hann lendir
veit enginn nema hann sjálfur.
Við hlustendur erum svekktir
en lítið fararsnið virðist á inn-
byggðum vanda RÚV. Þarf ekki
að stokka stjórnkerfi stofnunar-
innar upp þannig að ekki fljúgi
fleiri fuglar úr hreiðrinu? ■
20 17. desember 2003 MIÐVIKUDAGURBætiflákar
Lífeyrisréttindi landsmanna
Ég hef ekkert um
útreikningana að segja á þessu
stigi málsins. Frumvarpið er
komið í gegn. Stefna
stjórnmálamanna í málefnum
lífeyrissjóða er kunn og
landsmenn á almennum
vinnumarkaði hljóta að njóta
þeirrar stefnu.
–––––––––––––––––––––––––––––
Davíð Oddsson hefur lýst því yfir að fors-
endur í útreikningum ASÍ um eftirlaun
forsætisráðherra séu ekki réttar. Gylfi
Arnbjörnsson, framkvæmdarstjóri AS,Í
kynnti útreikninga ASÍ.
Haukurinn horfinn?
Samanburður á heilsufari milliþjóða er flókið viðfangsefni. Ná-
kvæmustu upplýsingar varða ung-
barnadauða og ævilíkur. Í tugi ára
hefur WHO unnið að þessum sam-
anburði. Telja menn sæmilegan ár-
angur hafa náðst um reglur og að-
ferðir við þessar skráningar á
Norðurlöndunum og í OECD-lönd-
um, enda skýrslur birtar árlega.
Tölur frá Íslandi og Þýskalandi eru
of háar því að umönnunarþáttur
aldraðra fellur undir heilbrigðis-
mál en ekki félagsmál eins og hjá
öðrum þjóðum. OECD-löndunum er
skipt í þrjá flokka eftir því hve
hárri upphæð er varið til einka-
reksturs af heildarfjárhæð eins og
fram kemur í þessari grein. Komið
hefur fram að heildarrekstur mælt
sem hlutfall af vergri landsfram-
leiðslu (V.L.F.) er hærri í löndum er
verja mestum fjárhæðum til einka-
rekstrar en í löndum þar sem sam-
félagsrekstur vegur þyngra.
Einkarekstur - óvænlegur kostur
Niðurstöður eru að skráður
barnadauði er hærri og ævilíkur
eru styttri meðal þeirra þjóða er
búa við mestan einkarekstur. Líkleg
skýring er að þar sem samfélags-
þjónustan er viðamest er heilsu-
gæsluþjónustan öflugri, m.a. með
samstarfi lækna og hjúkrunarfræð-
inga og annarra heilbrigðisstétta og
þar af leiðandi er forvörnum og að-
stoð við aldraða betur sinnt en í
læknastofum í einkarekstri.
Kostnaður er mestur í löndum
þar sem einkarekstur vegur þyngst
enda er oft krafist verulegra eigin
greiðslna fyrir forvarnir. Nefna má
sem dæmi að þó að hérlend heil-
brigðisþjónusta hafi verið gagnrýnd,
eiga allir jafnt aðgengi að hverskyns
forvörnum og kostnaður er yfirleitt
lítill sem enginn. Í löndum þar sem
einkarekstur vegur þungt, t.d.
U.S.A., búa tæp 20% af börnum og
rúm 20% af ungum konum ekki við
neinar tryggingar og verða því frek-
ar út undan varðandi ungbarna-
mæðravernd og bólusetningar. Ung-
barnadauði í „slömm“ hverfum
margra stórborga vestrænna ríkja,
s.s. Harlem, Chicaco og Boston,
svipaður og hjá þróunarríkjunum
(sbr. New England J. Med. 1990).
Áður en menn hækka trommu-
sláttinn fyrir einkarekstri má huga
að þessu. ■
„Svo virðist
sem stjórnun
og vald-
dreifing RÚV
sé ekki í takt
við tímann.
Umræðan
HJÁLMAR ÁRNASON
■ alþingismaður skrifar um
Ekki fréttir og RÚV
Einkarekstur í heilbrigðismálum
OECD-LÖNDUM ER SKIPT Í ÞRJÁ HÓPA EFTIR HLUTFALLI EINKAREKSTURS Í HEILBRIGÐISÞJÓNUSTU
Hlutfall einkareksturs Kostnaður við Barnadauði Ævilíkur Ævilíkur
af heildarkostnaði v. heilbrigðisþjónustu 5 ára og yngri karla kvenna
heilbrigðisþjónustu % á V.L.F. á 1000 íbúa
meðal þjóða (meðaltal).
A) 14.2 8.0 5.7 75.9 81.7
B) 25.3 8.4 6.6 74.9 81.3
C) 37.8 9.3 8.0 75.2 80.8
A) Danmörk, Ísland, Lux, Noregur, Ítalía, Svíþjóð, Bretland og Andorra.
B) Belgía, Finnland, Austurríki, Kanada, Þýskaland, Frakkland, Nýja Sjáland, Írland og Spánn.
C) Grikkland, Ástralía, Malta, Holland, Sviss, Portúgal, U.S.A
(World Health Report 2001 WHO)
Heilsufar barna og eldra fólks tekur vissulega mið af fjölbreyttum þáttum, m.a. næringu, efnahag, erfðum o.fl. En þessar upp-
lýsingar koma frá vestrænum löndum sem búa við lýðræði, góða heilbrigðisþjónustu, t.d. á hátæknisviðinu og verja mestu
fjármagni til heilbrigðisþjónustu í veröldinni.
Umræðan
ÓLAFUR
ÓLAFSSON
■
fyrrverandi land-
læknir, skrifar um
einkarekstur í
heilbrigðis-
geiranum.