Tíminn - 05.12.1971, Qupperneq 7

ÉUNNUDAGUR 5. desember 1971
TÍMINN
7
Otgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FramfcvæmdastJ óri: Kjifrtján Benedlktsson Rttstjórar: Þóraitan
Þórarinsson (áb), Jón Helgason, tndrlði O. Þorstelnsson og
Tómas Karlsson Anglýslngastjóri: Steingrirnnr Glsl&son. Rit-
ftjórnarskriístofur 1 Eddnhúsinn, timar 18300 — 18300. Skrii-
stotur Bankastrœd 7. — Afgreiðsluiiml 12323. Auglýsingaslml:
10023. AOrar skrlfstofur simi 18300. AskriftargjaM kr 100«)
á mánuði innanlands. 1 lausasðlu fcr. 12,00 elnt — Prentsm.
Edda bl.
Á bókmánuði
Desember hefur frá fomu fari verið nefndur jólamán-
uður og verður svo vafalaust áfram, en íslendingar gætu
einnig nefnt hann bókmánuð. Það væri réttnefni á ís-
landi og með hverju ári virðist þessi mánuður vinna sér
æ meiri rétt til þeirrar nafngiftar. Uppi eru þó á hverju
ári allháværar raddir um nauðsyn þess að breyta bóka-
útgáfuháttum íslenzkum og dreifa bókaútgáfunni meira
á allt árið og losa hana úr þeirri spennitreyju að vera
nær eingöngu framleiðsla jólagjafa. Þessum íslenzka
sið verður þó áreiðanlega erfitt að breyta, og víst er það
að margur mundi sakna ef frá þessu væri verulega
brugðið. Þetta hefur h'ka áreiðanlega þann kost að bæk-
ur em valdar meira til jólagjafa umfram annað og oft
þarflaust glingur en ella væri, ef bókaútgáfan væri dreifð
nokkuð jafnt á allt árið. Það er því ekki víst að menn-
ingaraukinn yrði mikill þótt bókaútgáfusiðir íslenzkir
breyttust
Nú em nýju jólabækumar famar að streyma á mark-
aðinn og em nú fyrr á ferðinni en oft áður. Er greini-
legt að margt er gimilegra og eigulegra bóka í því flóði
sem yfir skellur.
Meinsemd, sem
uppræta þarf
Bókaútgáfa á íslandi fer tvímælalaust fram. Æ meiri
fjölbreytni gætir í búnaði bóka, léttari forma og bjart-
ari lita, en sá ljóður, sem lengi hefur loðað við íslenzk-
ar bækur er því miður ekki á undanhaldi og það eru
prentvillur og hroðvirkni í yfirlestri og lagfæringu hand-
rits og prófarka. Þar stöndum við öðrum þjóðum langt
að baki enn og fátt virðist enn standa til bóta í þeim
efnum.
Þessu kann að vera erfitt að breyta, og meinið kann
að felast í hefðbundnum og föstum viðskiptaháttum
prentsmiðja annars vegar og útgefanda og höfunda hins
vegar. En prentsmiðjumar gætu unnið þarft verk og
gott, ef þær bindust samtökum um að setja nýjar regl-
ur, sem allar fylgdu fram af festu. Þær ættu að setja
sameiginlegar reglur um að vönduðum og réttum hand-
ritum sé skilað í prentsmiðju. Síðan eiga þær að hafa
eiginn prófarkalesara og skila próförk, sem er lesin og
leiðrétt og borin saman við handrit, en síðan fái höfund-
ar eða prófarkalesari forlags aðra og þriðju próförk, en
breytingar frá handriti gerðar í próförk kosti sérstakar
aukagreiðslur á háum taxta.
Meðan prentsmiðjur taka ekki upp einhverja slíka
starfshætti verða handrit ill og villur máls og hvers
konar hroðvirkni sigla óskabyri inn í bækurnar. Með
þessu marki eru allt of margar bækur, og má finna mörg
dæmi þess í þeim bókum, sem nú hafa verið gefnar út.
Það er mikill Ijóður, þegar góðar bækur og velbúnar í
alla staði eru morandi í prentvillum og leiðinlegum mál-
villum. Þarna geta prentsmiðjurnar haft mikilvæga for-
göngu, sem mundi leiða til miklu betri starfshátta hjá
þeim sjálfum og setja vinnubrögð í skynsamlegri og fast-
ari skorður, auk þess, og það er mergurinn málsins, sem
þær myndu vinna að mikilvægum og menningarlegum
umbótum í íslenzkri bókaútgáfu og bókagerð. — TK

C. L. SULSBERGER, The New York Times:
Viðræður Nixons forseta við
leiðtoga frá Vestur-Evrópu
Viðræður þessar geta orðið hinar mikilvægustu.

VIÐRÆÐUR Nixons forseta
við leiðtoga frá Vestur-Evrópu
nú í lok ársins eru ákaflega
mikilvægar. Ákvarðanimar,
sem þar verða teknar, kunna
að ráða úrslitum um, hvort
auðið verður að rata á rétta
leið fram úr viðskiptavandræð-
unum og sneiða hjá kreppunni,
sem yfir virðist vofa. Eins og
sakir standa greinir banda-
mennina beggja vegna Atlants-
hafsins meira og meira á, og
hér austan hafs er litið svo á,
að vemdarstefna Bandaríkja-
manna feli í sér framtíðar-
háska í efnahagsmálunum.
Viðræður Nixons forseta við
Pompidou forseta Frakklands
er fyrsti þáttur þessara funda-
halda. Þar verður Conally ráð-
herra viðstaddur og er það tal-
ið afar mikilvægt. Sú skoðun
er útbreidd utan Bandaríkj-
anna, að Conally hafi orðið á
að taka mjög þjóðemissinnaða
afstöðu í viðleitni sinni til að
reyna að forðast gengisfall og
laga viðskiptajöfnuðinn. Efna-
hagslif Bandaríkjanna er það
fyrirferðarmikið og mikilvægt,
að þessi afstaða gæti gert að
engu þá velmegun, sem náðst
hefur á áhrifasvæði Atlants-
hafsbandalagsins síðasta aldar-
fjórðunginn.
CONALLY mun komast að
raun um þetta viðhorf á fjár-
málafundinum í Róm og einnig
í viðræðunum, sem fram fara
síðar á Azoreyjum. Honum
verður leitt fyrir sjónir, að
valdhafamir í Washington
verði að taka meira tillit til
Evrópumanna en þeir hafa gert
að undanfömu, ef þeir vilja
ekki eiga á hættu ýmiss konar
viðbrögð og áhrif, sem gætu
unnið varanleg spjöll á hinni
vestrænu einingu f efnahags-
og stjómmálum.
Leiðtogamir í Washington
hafa aldrei gert sér þess fulla
grein, að hin gífurlega fjárfest-
ing Bandaríkjamanna í Evrópu,
einkum þó í aðildarríkjum
Efnahagsbandalagsins, veldur
mjög alvarlegum vandkvæðum
í þessu efni. Síðan de Gaulle
hvarf frá völdum í Frakklandi,
hefur hvað eftir annað verið
á þetta bent og látinn uppi sá
uggur, að Evrópa kunni ef til
vill að verða eins konar efna-
hagsleg nýlenda Bandaríkja-
manna áður en líður.
EF við Bandaríkjamenn
stöndum of fast á þeirri kröfu,
að farið verði í einu og öllu
eftir okkar skilmálum við lausn
yfirstandandi greiðsluvand-
ræða, gæti svo farið, að upp
rísi almenn krafa um þjóðnýt-
ingu hinna bandarísku fyrir-
tækja í Evrópu. Komi til þess,
að slíkar þjóðnýtingarkröfur
rísi í alvöm, gætu fyrirætlanir
um þjóðnýtingu í Suður-
Ameríku orðið hreinustu smá-
munir í samanburði við Evr-
ópu.
Skráð eign Bandaríkjamanna
í verksmiðjum og olíufélögum
í Frakklandi árið sem leið nam
12 milljörðum dollara, og starfs
NIXON
menn fyrirtækjanna voru 238
þúsund. Þetta er að sjálfsögðu
aðeins örlítið brot af því, sem
Bandaríkjamenn eiga í allri
Vestur-Evrópu. Mörgum Evr-
ópumönnum væri aðeins
ánægja að því, að vemlegur
hluti þessara eigna væri þjóð-
nýttur, hvort það kann að stafa
af gremju, særðum metnaði
eða áróðri þeirra stjómmála-
manna, sem era lengst til
vinstri. Auðvitað liggur í aug-
um uppi, að slík herferð væri
fjarri öllu lagi og stefndi vest-
rænni menningu í voða. En
hvað sem þessu líður er afar
nauðsynlegt að Conally geri
sér þess grein, hvað stefnan,
sem hann hefur barizt ákafast
fyrir, hefur valdið mikilli
óánægju hér austan hafs.
NEXON fór mjög skynsam-
lega að þegar hann ákvað að
byrja á því að ræða við Pompi
dou. Hann er ríkisleiðtogi, sem
þeir era ekki Heath eða
Brandt, og auk þess er senni-
legt, að til alvarlegastra átaka
komi í viðræðunum við
Frakka. Þar á ofan era þeir
báðir fremur fransksinnaðir
Nixon forseti og Henry Kiss-
inger, og tengdir leiðtogum
Frakklands vináttuböndum.
Þetta átti góðum skilningi að
mæta hjá Frökkum og franska
utanríkisráðuneytið lagði sig
fram um að komast hjá opin-
berri heimsókn Nixons til
Frakklands og velja heldur
hlutlaust umhverfi til viðræðn-
anna. Margt bar á góma áður
en samkomulag varð um Azor-
eyjar, meðal annars Guade-
loupe, Martinique og jafnvel
frönsku Guineu.
VIÐRÆÐURNAR við Frakka
marka stefnuna í viðræðunum
við Heath og Brandt, sem á
eftir koma, Viðræðurnar voru
allar undirbúnar á sama tíma,
en áherzluna á viðræðurnar
við Frakka mátti ráða af því,
að ekki var tilkynnt um hinar
fyrri en að búið var að ákveða
stað og stund fyrir viðræðurn-
ar við Frakka. Einu atriði er
ennfremur veitt sérstök athygli
hér í Frakklandi: Pompidou
fer skemmri( leið en Nixon
þegar þeir mætast á Azöreyj-
um, og fyrirhuguð för Heaths
til Bermuda og Brandts til
Florída standast þar engan
samanburð.
Auðvitað verður fleira rætt
en viðskiptamálin á fyrirhug-
uðum fundum, svo sem vænt-
anlegar ferðir Nixons til Pek-
ings og Moskvu, ástandið í'
löndunum fyrir botni Miðjarð-
arhafsins og deilur Indverja og
Pakistana. Þá mun einnig bera
á góma hin. torsótta og vara-
sama leið til gagnkvæmra
fækkana í herjum Atlantshafs-
bandalagsins og Varsjárbanda-
lagsins, en Nixon mun komast
að raun um, að Pompidou verð
ur harður í hom að taka í því
sambandi.
FJÁRMÁLIN og viðskiptin
verða samt sem áður brýnasta
og fyrirferðarmesta viðræðU"
efnið. Svartsýni ríkir nú þegar
bæði í Bretlandi og Þýzkalandi
og atvinnuleysið eykst, og eins
horfir hjá Frökkum, þó að hæg
ar fari, enda ríkir þar meira
jafnvægi. Ef við Bandaríkja-
menn gerum okkur ekki ljósa
grein fyrir vanda þessara þjóða
— og ef við leiðréttum ekki
gengi dollarsins fljótlega og
afnemum tiu prósent innflutn-
ingsskattinn á erlendum vör-
um um leið — gætum við óðar
en varir lent í viðskiptastríði
við beztu vini okkar.
Af þessu hlyti aftur að leiða
alvarlegan háska fyrir aðstöðu
Bandaríkjamanna í Evrópu.
Eins hlyti af því að leiða, að
Atlantshafsbandalagið tæki að
gliðna í saumunum og þá yrði
vestrænni menningu óþörf
hætta búin. Af öllu þessu er
ljóst, að fyrirhugaðar viðræð-
ur Nixons við leiðtoga hinna
vestrænu bandaþióða eru fylli-
lega jafn mikilvægar og vænt-
anlegar viðræður hans við leið
toga andstæðinganna, ef ekki
enn mikilvægari.