Tíminn - 30.12.1972, Blaðsíða 9

TÍMINN
Laugardagur 30. desember 1972
Laugardagur 30. desember 1972
TÍMINN
Oft má af máli þekkja
manninn, hver helzt hann er.
Svo kvað Hallgrimur Pétursson
forðum, og vist er um það, að
málfarið er eitt sterkasta per-
sónueinkenni hvers einstaklings,
— að ekki sé nú minnzt á hin hag-
nýtu not þessa undratækis mann-
skepnunnar.
Þaö er þvi sizt að undra, þótt
mönnum sé annt um raddfæri sin
og leggi við þau engu minni rækt
en aðra þætti heilsufars.
Nú hefur eitt sjúkrahús á Is-
landi, Borgarspitalinn i Fossvogi,
tekið upp þessa þjónustu við
sjúklinga. Það er ungur sérfræð-
ingur á þessu sviði, Ebba Ed-
wardsdóttir, sem tekizt hefur
þetta verk á hendur — og eins og
nærri má geta, fékk hún ekki frið,
heldur var sótt heim og spurð i
þaula um hennar stórmerka
verksvið.
— Mig langar þá fyrst að
spyrja þig, Ebba: Hvenær var
hafizt handa með þessa starfsemi
hér i sjúkrahúsinu?
— Það var byrjað á þessu
hérna um siðustu áramót, eða
með öðrum orðum fyrir nákvæm-
lega einu ári.
— Vinnur þú ein að þessum
verkefnum hér?
— Já.
— En hvað er þetta, sem þú
gerir?
— Starfið er þviþætt og skiptist
eftir þvi, hvers sjúklingarnir
þurfa með. Annars vegar eru tal-
meinasjúklingar og hins vegar
þeir sem þurfa á heyrnarfræði-
legri hjálp að halda.
— Nú ert þú búin að starfa hér i
eitt ár. Hafa margir þurft á að-
stoð þinni að halda á þeim tima?
— Já, þörfin hefur verið mikil.
Hér i sjúkrahúsinu er eina háls-
nef-og eyrnadeild landsins og eins
og gefur aö skilja, þá er mest
verkefnið i sambandi við hana, og
við og við tilfelli frá öðrum deild-
um,
— Má ég vera svo dónalegur að
spyrja, hvort orðið hafi mikill ár-
angur af starfi þinu hingað til?
— Auðvitað er það ákaflega
misjafnt, hvenær batinn kemur.
Það fer allt eftir eðli málsins.
Stundum kemur hann mjög fljótt,
i öðrum tilfellum fer hann sér
hægt og kemur smátt og smátt.
— En hefur þú ekki fengizt við
fðlk, sem ekki er veikt, heldur
hefur einhverja málgalla, með-
fædda eða áunna?
— Við þetta hef ég ekki fengizt
hér á landi. Aftur á móti kynntist
ég þvi erlendis, þar sem ég var
Fræðileg atriöi útskýrð fyrir leikmanni.
vikja ofurlitið að sjálfri þér.
Finnst þér þetta ekki skemmti-
legt og lifandi starf?
— Jú. Þetta er mjög lifandi,
eins og reyndar öll önnur störf,
þar sem maður hefur samband
við fólk.
— Þið kynnizt auðvitað ákaf-
lega mörgum hliðum á mannlegu
lifi?
— Já. Það gerir maður óhjá-
kvæmilega, og einmitt það gerir
þetta sérlega eftirsóknarvert
starf.
— En hvar og hvernig lærðir þú
sérgrein þina?
— Það er nú fyrst að segja að
ég hef kennaramenntun og hef
starfað sem almennur kennari.
En ég fékk fljótt mikinn áhuga á
sérkennslu. Það átti vel við mig
að kenna einstaklingum, og það
jafnt börnum og fullorðnum.
Þetta var helzta ástæðan til þess
að ég tók að leggja stund á tal-
meina- og heyrnaruppeldisfræði.
— Fer ekki menntun kennara i
þessum fræðum fram á sjúkra-
húsum?
— Hún fer fram bæði á sjúkra-
húsum og talmeinastofnunum og
ennfremur á kennaraháskólum
erlendis. Hvað mig snertir, þá
valdi ég Danmörku og lærði i
Kennaraháskólanum i Arósum.
— Þú hlýtur nú að vera mjög
önnum kafin, þar sem þú annast
þetta starf ein. En hvað gerir þú,
þegar þú ert ekki að kenna sjúkl-
ingum?
— Þá sinni ég minu aðaláhuga-
máli, tónlistinni. Ég er i Pólýfón-
kórnum, og eins og fólk hefur
heyrt i útvarpi og lesið i blöðum,
þá erum við einmitt núna að
byrja á fjölbreyttu vetrarstarfi.
Við erum að æfa Jólaóratóriu
Bachs.
— Ertu lengi búin að hafa tón-
listina fyrir hvild frá daglegu
amstri?
— Tónlist hefur alltaf verið stór
þáttur i lifi minu. Og þegar
ég hafði lokið kennaraprófi hér
heima, lærði ég hana sem aðal-
námsgrein i Kennaraháskólanum
i Kaupmannahöfn. Það var áður
en ég hóf almenna kennslu.
— Þetta er nú vafalaust ekki
eins óskylt og menn gætu að óat-
huguðu máli haldið?
— Nei, alls ekki. Söngur, tón-
list, mál — allt er þetta náskylt,
jafnvel eitt og hið sama. Það veit
hvert mannsbarn, að söngur er
tónlist, engu siður en hljóðfæra-
leikur. Þvi hefur meira að segja
oft verið haldið fram, að áhugi á
tungumálum og máli yfirleitt,
haldist i hendur við áhuga á tón-
list, hvort sem það eru nú að ein-
hverju leyti getgátur eða ekki.
— Já. Trúlega er það nú eitt-
hvað misjafnt eftir einstaklingum
— eins og annað. En án allra
heilabrota um hið faglega: Finnst
þér ekki mjög gott að hafa tónlist-
ina svona i bakhöndinni?
— Jú, afdráttarlaust. Þetta er
sú listgrein, sem að minu áliti
gefur einna mest þeim einstakl-
ingum, sem til hennar leita, hvort
sem þeir gera það sem hlustendur
eða túlkendur.
— Við verðum nú vist að fara
að slá botninn i þetta spjall. En
viltu ekki segja mér að lokum,
hvað þér sýnist um framtið sér-
greinar þinnar hér á landi?
— Það er ekki nema sjálfsagt,
þótt sýn okkar inn i framtiðina sé
auðvitað næsta takmörkuð. Samt
er ég þess alveg fullviss, að þessi
starfsemi á fram^ið fyrir sér, hér
á landi eins og annars staðar.
Umferðin vex með hverju ári sem
liður og þar með má gera ráð fyr-
ir auknum fjölda slysa — þvi mið-
ur. En þeir sem lent hafa i slysum
eru einmitt mjög oft þurfandi fyr-
ir þá aðstoð, sem hér er um að
ræða. Auk þess fjölgar fólkinu
stöðugt, og þvi stærri sem þjóðin
er, þeim mun meiri þörf er fyrir
sérmenntað fólk, svo á þessu sviði
sem öðrum. —VS.
við nám. Starfsemin hér tak-
markast við sjúklinga, sem annað
hvort liggja á þessu sjúkrahúsi
eða hafa legið þar. En vitanlega
geta margar orsakir legið til
þess, að fólk þarf á slikri endur-
hæfingu að halda.
— Þú hefur þá ekki farið inn á
hið málfræðilega svið framburð-
ar, sem oft er næsta ábótavant?
— Hafi þeir sjúklingar, sem til
min koma,einhverja framburðar-
galla, þá eru þeir lagaðir um leið.
— Þú minntist áðan á fólk, sem
þyrfti á heyrnarfræðilegri hjálp
að halda. Hefurðu hjálpað mörg-
um sem eru með bagaða heyrn?
— Heyrnin er auðvitað nátengd
málinu. ,,Þvi læra börnin málið,
að það er fyrir þeim haft”.
Heyrnarlaus maður lærir ekki að
tala hjálparlaust. Og auðvitað er
það hér, eins og á öðrum sjúkra-
húsum, að hér liggja sjúklingar,
sem orðið hafa fyrir heyrnartapi.
Ef svo þetta fólk þarf á leiðbein-
ingum að halda i sambandi við
notkun heyrnartækja, þá fær það
þær hér. Ég fer þá gjarna til
sjúklingsins, þar sem hann ligg-
ur, eða þá að sjúklingurinn kemur
hingað til min og við spjöllum
saman.
—-Taka ekki flestir vel leiðbein-
ingum þinum?
— Jú. Næstum allir, sem til
min hafa komið, hafa verið mjög
þurfandi fyrir þessa aðstoð. Þeir
vita, að það er verið að hjálpa
þeim og eru þess vegna ákaflega
jákvæðir og fúsir til samstarfs.
Auðvitað er þetta oft erfitt, eink-
um fyrst i stað. öll þjálfun af
þessu tagi krefst mikillar einbeit-
ingar og þrautseigju af sjúklingn-
um. Slikt er vitanlega ekki erfið-
islaust, allra sizt fyrir fólk, sem
verið hefur veikt, og er ef til vill
ekki búið að ná sér að fullu.
— Þarftu ekki að hafa sam-
band við sjúklingana, eftir að þeir
fara héðan?
— Það er eðlilegt að svo sé
spurt. Ég sagði einmitt áðan, að
batinn kæmi oft á löngum tima,
en hitt vitum við öll, að það ákaf-
lega takmarkaður timi, sem hver
sjúklingur dvelur inni á sjúkra-
húsi, til dæmis eftir skurðaðgerð-
ir. Þjálfunin byrjar aðeins á með-
an sjúklingurinn dvelur hér, en
svo heldur hún áfram, eins lengi
og þörf krefur.
— Þarft þú þá ekki að vera á si-
felldum ferðalögum?
— Nei, ekki þarf ég þess nú
beinlinis. Að visu er samband við
aðstandendur sjúklinganna mjög
mikils vert. En yfirleiít koma
sjúklingar minir hingað á sjúkra-
húsið, þannig að þjálfunin heldur
áfram hér.
— Við höfum nú farið yfir
helztuþættinai starfsemi þinni, en
þá væri kannski ekki úr vegi að
Það er vert að hafa alla gát á hlutunum. Þetta mun vera f eitt af örfáum tilvikum á árinu, sem lögreglan
heldur vörð um bankana.
þá lika geysimikill en fór siðan
smáminnkandi.
En engu að siður var töluverður
hópur á staðnum og ein og einn
skauzt inn af og til. Andrúmsloftið
var mjög létt og óþvingað. Kaup-
mennirnir, sem undanfarna daga
höfðu keppt hver við annan, hlið
við hlið á Laugaveginum,
spjöliuðu nú saman i léttum dúr,
gerðu að gamni sinu og ræddu um
söluna og vinnuálagið siðustu
daga. Erilsamasta en jafnframt
uppskerurikasta timabil ársins
var lokið og menn hlökkuðu til að
njóta jólanna i frið og spekt.
Sumir höfðu jafnvel tekið smáfor-
skot á sæluna og fengið sér ögn
neðan i þvi.
Það var samróma álit þeirra
kaupmanna, sem við ræddum við
þarna um nóttina, að
„jólabissnissinn” hefði aldrei
verið meiri en nú, og þá ekki bara
á Þorláksmessu. Að sjálfsögðu
var afraksturinn mismikill hjá
hinum ýmsu kaupmönnum. Ljós-
myndavörukaupmaður snaraði
bunka af ávisunum og brúnum og
bláum á afgreiðsluborðið, en er
við spurðum hann , hve salan
hefði verið mikil um daginn,
varðist hann allra frétta.
Milljónasvipurinn leyndi sér þó
ekki. Við fengum meira upp úr
matvörukaupmanni einum.
Hvorki meira né minna en 1,7
milljónir lagði hann inn, að mestu
afrakstur af sölu dagsins.
Það er sagt, að jólagrauturinn
hafi verið anzi riflegur viða um
heim þessi jólin eins og venju-
lega. Ganga þær sagnir manna á
meðal, að fjöldi barna hafi látizt
úr offylli t.d. i Indlandi, Afriku og
Viet Nam. Og sjálfur Sankti
Pétur kom i heimsókn með út-
troðinn poka til fólksins i borginni
Managua i Nicaragua i Mið-
Ameriku....Vitið þér enn eða
hvat? -Stp.
☆
Hósianna i hæstum hæöum —
„hátið kaupmanna”, jólin. Eins
og kunnugt er hefur jólahátiðin
mjög færzt i þá átt undanfarin ár
og áratugi að vera ein
allsherjar kjötkveðjuhátið kaup-
manna ekki siður en hátið
barnanna og Jesú. Ekki er
ætlunin að fella neinn dóm yfir
þessa þróun hér. Þegar hefur
verið rætt og ritað hin mestu firn
um, hve æskileg hún er, af mis-
jafnri andagift þó. En hvað sem
öðru liður þá er málið algerlega á
valdi almennings. Mætti varpa
fram þeirri fyrirspurn, hvort ekki
væri alla vega hentugt með tilliti
til fjárhags og aðstæðna almennt
að deila jólunum niður, svo að
þau yrðu ársfjórðungslega eða
svo...
Jólainnkaup almennings
hefjast i mörgum tilfelium strax i
október. Fólk vill ekki „lenda i
mestu jólaösinni” eins og það
segir. Gerðir eru álnarlangir
listar yfir þá, sem senda skal
jólagjafir, keyptar hlaðir af jóla-
kortum og frystikistan fyllt af
hryggjum, lærum, rjúpum og
pútum, o.s.frv.
Og ösin vex og vex. Þegar
komið er fram i desember er sem
fólk sé með kvikasilfur i
rassinum. Það flengist vitt og
breitt um bæinn i leit að fallegum
og hentugum, dýrum eða ódýrum
jólagjöfum. Tiu siðustu dagana
fyrir jól eru flestar búðir troð-
fullar frá morgni til kvölds, og
innan við búðarborðið standa
kaupmennirnir með gljáa i
augunum af hamingju. Og svo
kemur aðalsprengjan, Þorláks-
dagur.
Afrakstur jólasölunnar er i
mörgum tilfellum geysilegur að
vöxtum. ,,Og hvað eiga blessaðir
kaupmennirnir að gera.” Það er
ekkert gamanmál að geyma
slikar flúlgur i kassanum yfir
jólin. Það myndi mjög freista
þeirra fingralöngu, en auka
magasár og slæva matarlyst
kaupmannanna Er nú loks komið
að erindi þessarar munnræpu.
Eins og undanfarin tiu ár eða
svo höfðu bankarnir opna sér-
staka þjónustu i sambandi við
jólin. Er hún með þvi sniði, að
aðalbankarnir eða útibú þeirra
hafa opið milli kl. hálf tólf og eitt
laugardagskvöldið fyrir
Þorláksmessu (þegar verzlanir
eru opnar til kl. tiu) og á Þorláks-
messukvöld, eða réttara sagt á
aðfaranótt aðfangadags milli
klukkan hálf eitt og tvö.
Við brugðum okkur niður i bæ á
aðfangadagsnótt s.l. i þvi skyni að
grennslast fyrir um erilinn og
amstrið i bönkunum. Við komum
niður i Bankastræti um eitt-leytið
og komumst brátt að þvi, að við
höfðum misst af mestu
„traffikinni.” Að sögn starfs-
fólksins i bönkum var
straumurinn mestur strax og
opnað var kl. hálf eitt. Var hann
Það er eflaust léttir að vita af slikum seðlafjölda i öruggri geymslu.
Þessar myndir voru teknar I Verzlunarbankanum á aðfangadagsnótt. Hér eru nokkrir að leggja inn
Þorláksmessuafraksturinn. (Tímamynd: Gunnar)
Ekki gaman : :5 að iúra
á aurunum y fír jólin
« 4 # • ». ° Skyggnzt inn i banká á aðfangadagsnótt ° ° ° ° -