Tíminn - 13.01.1973, Qupperneq 13

Laugardagur i:t. janúar 1973
TÍMINN
13

Útgefandi: Fra'msóknarflokkurinn
Frainkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór<:g;g
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,! >::!
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblabs Timáns)j:;:;:::::;
Auglýsingastjóri: Steingrlmur. GIslasíAii, • Ritstjórnarskrif-:;:;:j:;:|
stofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, sfmar 18300-18306^:;:;:;:;:
Skrifstofur i Bankastræti 7 —afgreiöslustmi 12323 — auglýs-;;:;;;;;;;;
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofur:simi 18300. Askriftargjaldi;:;:;:;:;:
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein^ý;;;;;;
takið. Blaðaprent h.f.
Framsóknarflokkurinn
og stjórnarsamstarfið
í lok áramótagreinar ólafs Jóhannessonar
forsætisráðherra, sem birtist hér i blaðinu, vék
hann að hlutverki Framsóknarflokksins og
stjórnarsamstarfinu. Forsætisráðherra sagði
m.a.:
,,Þegar litið er yfir sögu Framsóknarflokks-
ins frá þvi að hann var stofnaður á Alþingi árið
1916 og skoðuð þau spor, sem hann hefur mark-
að i islenzku þjóðlifi, þá getur engum dulizt,
hvern þátt Framsóknarflokkurinn hefur átt i
framfaraþróuninni á Islandi.
Það hefur orðið gerbreyting á lifskjörum ís-
lendinga siðustu 50 árin. Um það léyti, sem
Framsóknarflokkurinn var stofnaður, var
tekju-, eigna- og gæðaskiptingin i landinu mjög
misjöfn og óréttlát. Fyrir tilstilli Framsóknar-
flokksins og pólitiskra bandamanna hans,
ásamt þeim félagshreyfingum, sem næst hon-
um hafa staðið, svo sem bændasamtökunum og
samvinnusamtökunum hefur mikil framsókn
átt sér stað á öllum sviðum þjóðlifsins. Gildir
þetta ekki aðeins um hin einföldustu efnahags-
legu gæði svo sem launatekjur, fæði, klæði og
húsnæði, heldur lika á sviði menningar og
félagsmála svo sem um aðgang að menntun,
tryggðum hvildartima og orlofi, öryggi i veik-
indum og fleira af þvi tagi. 1 þessu öllu á auð-
vitað verkalýðshreyfingin einnig sinn stórkost-
lega og ómælda þátt, þó að hún hafi verið
tengdari öðrum flokkum. Án hennar áhrifa
væri hér allt annað þjóðfélag i dag en er. í dag
er verkalýðshreyfingin orðin voldug og sterk,
og gerir sér auðvitað grein fyrir þvi um leið, að
valdi fylgir ábyrgð.
Þó að Framsóknarflokkurinn sé i stjórn-
málasamvinnu við aðra flokka, má ekkert lát
verða á að vinna að eflingu hans. Ég held að
sjaldan hafi rikt meiri eining i Framsóknar-
flokknum en einmitt nú. Stefnum þvi fram og
öll sem eitt.
Hinu skulum við ekki gleyma, að við verðum
að sýna samstarfsflokkunum fulla sanngirni og
taka til þeirra fullt tillit. Og i þvi efni vil ég
segja, að sérstök skylda hvili á Framsóknar-
flokknum sem stærsta flokknum og þess, sem
hefur forstöðu i stjórninni. Yfirgangur i sam-
starfi verður aldrei neinum til framdráttar,
þegar til lengdar lætur. Ég veit að það er ein-
dreginn vilji i Framsóknarflokknum að standa
traustan vörð um stjórnarsamstarfið. Eflum
þvi samheldni stjórnarflokkanna og eyðum
tortryggni”.
Afstaða Þjóðverja
Fregnir frá Vestur-Þýzkalandi benda til
þess, að viss öfl þar vinni að þvi að leggja bann
á innflutning islenzkra fiskafurða vegnaland-
helgisdeilunnar. Það verður i lengstu lög trú
íslendinga, að þýzka stjórnin fallist ekki á
þetta. Sambúð íslendinga og Þjóðverja hefur
jafnan verið góð og Þjóðverjar yfirleitt skilið
aðstöðu íslendinga. Jafnvel Nazistastjórnin
sætti sig við það, þegar Islendingar neituðu
flugfélagi hennarum forréttindi. Núv. valdhaf-
ar Vestur-Þýzkalands verða að skilja, að það
er ekki minna mál fyrir íslendinga að verja
fiskimið sin en flugréttindi. — Þ.Þ.
Forustugrein úr The Times:
Vandamálin í sambúð
tvískiptrar Evrópu
Varazt verður að ýta undir tortryggni
ALLT þetta ár sem nú er að
hefjast, munu þjóðir Vestur-
Evrópu, þará meðal hlutlausu
þjóðirnar, ásamt Bandarikja-
mönnum og Kanadamönnum,
standa i nálega stöðugum
samningaviðræðum við Sovét-
menn og þjóðir Austur-
Evrópu. Af þvi leiðir, að þess-
ar þjóðir eiga einnig i viðræð-
um innbyrðis, til þess að
kveða nánar á um markmiðin
og samræma afstöðuna. Fari
allt að óskum,geta viðræðurn-
ar orðið til þess að treysta
samheldni þeirra, en ef illa
tekst til, gætu þær fjarlægzt.
Hvernigsem fer, verða þessar
viðræður mjög áberandi i
Evrópu og ættu að hafa veru-
leg áhrif á framvindu mála
innan hins stækkaða Efna-
hagsbandalags Evrópu.
Liklegt er, að samningavið-
ræðurnar verði fremur þreyt-
andi og þunglamalegar á yfir-
borðinu, en grundvallaratrið-
in, sem um verður fjallað, eru
ákaflega mikilvæg. Þar
kemur meðal annars til áli.ta,
hvers eðlis samskipti Austur-
og Vestur-Evrópu eigi að
verða, möguleikarnir á auknu
sjálfstæði og gagnkvæmum
áhrifum, og ennfremur um-
fang og varanleiki yfirráða
Sovétmanna i Austur-Evrópu.
ERFITT er bæöi fyrir riki
og einstaklinga að koma sér
fyrirfram saman um, hvernig
semja eigi við kommúnista.
Hvort er til dæmis heldur
verið að semja við hugsjóna-
menn, sem vilja umfram allt
útbreiða byltinguna, von-
svikna hentistefnumenn, sem
vilja einungis halda völdun-
um, hvað sem tautar og raui-
ar, gamaldags rússneska
heimsvaldasinna, tauga-
óstyrka stjórnendur rikis, sem
er að sundrast, eða við um-
bótamenn, sem eru fulltrúar
þess, sem koma skal?
Erum við þeirrar skoðunar,
að útbreiðslan sé endanlegt
höfuðmarkmið valdhafanna i
kommúnistarikjunum? Sé
svo, er naumast annars að
vænta en erfiðrar og harðrar
varnarbaráttu. Eða göngum
við út frá þvi, að ótti, öryggis-
leysi og tæknilegur vanmáttur
séu þyngst á metum? Sé svo
háttað.er efalaust vænlegast
til árangurs að vera óáleitinn
og vekja traust.
VIÐ þessum spurningum
eru engin bein og örugg svör á
reiðum höndum. Skoðanir i
Sovétrikjunum og Austur-
Evrópu eru nálega jafn skipt-
ar og á Vesturlöndum og
straumarnir ekki siður hvarfl-
andi. Mest er undir þvi komið
fyrir vestræna samningamenn,
að reyna að hafa áhrif á þessa
strauma og koma sér niður á,
hvaða árangri þeim er sjálf-
um mest i mun að ná i viðræð-
unum. Undir niðri hljóta þeir
raunar allir aö keppa að
öryggi, velmegun og öllu þvi,
sem stuðli að breytingum til
bóta.
Erfitt er fyrir vestræna
menn að berjast fyrir þessum
markmiðum meðan þeir eru
gersamlega einangraðir frá
austurhluta álfunnar. Stjórn-
málunum er þann veg háttað,
að heita má ómögulegt að láta
öryggið einungis hvila á vig-
búnum her, enda þótt hann sé
næsta mikilvægur. Jafn
ómögulegt er að viðhalda til-
búinni spennu til þess eins að
afla stjórnmálastuðnings við
fjölmennan her og mikinn vig-
búnað.
VESTRÆN riki verða þvi
að treysta öryggi sitt með þvi
að reyna að draga úr viðsjám
og tortryggni i viðskiptum
sinum við Austurveldin, svo
og að gæta sem bezt heilsu
sinna oigin samfélaga, ekki
hvað sizt þegar þess er gætt,
að sá háski, sem við kynni þá
og þegar að blasa, ætti senni-
lega upptök sin heima fyrir.
1 þessu efni eru fleiri úrræði
en beinir samningar við
Varsjárbandalagsrikin, meðal
annars um afvopnun. Viðleitn-
in til að endurvekja og treysta
verzlunar- og menningar-
tengsl álfuhlutanna má sin
einnig mikils, einmitt ef
tilgangurinn er að efla gagn-
kvæmt sjálfstæði og afla nýrra
markaða.
I þessu skyni er ákaflega
mikilvægt að örva og styrkja
frjálslynd öfl i Austur-Evrópu.
Þetta er ekki einungis nauð-
synlegt vegna þegna Austur-
veldanna, heldur einnig til
þess að draga úr áhrifum og
mikilvægi hugsjónalegra
árekstra. Jafnframt verður þó
að gera sér ljóst, að of ástúð-
leg faðmlög geta reynzt
banvæn i stjórnmálum.
ÁLEITNI færir okkur ekki
nær neinu þeirra markmiða,
sem hér hefir verið drepið á.
Stjórnendum kommúnista-
rikjanna þykir öryggi sitt enn
minna en almenningur gerir
sér grein fyrir. Flestir, sem
þar eiga sæti, vildu helzt geta
með öllu snúið baki við Vestur
veldunum og sett hlera fyr
ir glugga nema að þvi er varð
ar allra mikilv. skipti, bæði i
verzlun og stjórnmálum.
Smávægilegt upprof og hlýja
væri liklegra en allt annað til
þess að örva þá, sem vilja laga
hagkerfið að nútimanum og
trúa þvi jaínlramt, að þeim
væri óhætt að veita auknum
vestrænum áhrifum inn i
samfélagið, án þess að hætta
sé á hruni þess.
Af þessu ieiðir, að vestrænir
menn verða að sætta sig við —
og sýna það i verki — að rikis-
stjórnum kommúnista verður
ekki steypt, hvorki beint né
óbeint. Þeir verða hins vegar
að ganga út frá þvi sem gefnu i
viðleitni sinni, að möguleikar
séu á, að stjórnir
kom múnistarikjanna geti
smátt og smátt orðið fulltrúa-
stjórnir.
Fjarri fer, að sönnur séu enn
fengnar fyrir þessu siðasta at-
riði, en eigi að siður virðist
ekki vera völ á skynsamlegri
eða gagnlegri grundvelli að
starfa á. Þetta er og eitt af
þeim fáu tilvikum, þar sem
hagsmunir Austurveldanna og
Vesturveldanna eiga samleið.
Báðir aðilar vilja aukið
öryggi, en þegar öllu er á
botninn hvolft.veltur það á rik-
isstjórnum, sem njóta stuðn-
ings þegnanna.
Kohl og Bahr við undirritun samninganna milli þýzku rikjanna