Tíminn - 06.03.1973, Síða 8

8
TÍMINN
Þriöjudagur 6. marz, 1973.
ALÞINGI
Umsjón:
Elías Snæland Jónsson
Ólafur Jóhannesson, forsætisrdðherra:
íslendingar hafa aldrei haft það
betra efnahagslega en nú
EJ-Reykjavik. — „Sleggjudómar um almennt
óstand i efnahagsmálum i viðtækustu merkingu eru
fjarri sanni. Fólki liður i efnahagslegu tilliti
almennt betur en nokkru sinni fyrr. Fólk býr við
meira öryggi i atvinnu- og félagsmálum en áður.
Framfarir og framkvæmdir hafa aldrei verið meiri
en einmitt nú. Hvarvetna blasir við bjartsýni, stór-
hugur og trú á framtiðina í þessu landi”. — sagði
Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra i ræðu sinni i
útvarpsumræðunum i gær.
Hér á eftir fara ýmis megin-
atriöi úr ræBu forsætisráöherra,
en i blaöinu á morgun veröur
nánar sagt frá umræöunum i
heild.
í upphafi fjallaöi forsætisráö-
herra um vantrauststillöguna og
stjórnarsamstarfiö, og sagöi m.a.
eftirfarandi:
Sýndarmennska
S|álfstæðismanna
Þessi þingsályktunartillaga
Sjálfstæöismanna um þingrof og
nýjar kosningar er einber
sýndarmennska, sem flanaö er aö
I fljótræöi, og þaö á þeim tima, er
mestu varöar, aö þjóöin standi
sem bezt saman um sin stóru
mál, bæöi út á viö og inn á viö.
Fátt væri fráleitara en aö fara aö
stofna til harövitugrar kosninga
baráttu einmitt nú, enda tillagan
sjálfsagt flutt i þvi trausti, aö hún
veröi ekki tekin of alvarlega.
Þaö dettur auövitaö engum i
hug i alvöru, aö stjórnar-
flokkarnir hverfi frá hálf unnu
verki — eöa raunar vel þaö — aö
hálfnuöu kjörtimabili.-Núverandi
stjórnarflokkar fengu ótviræöan
meiri hluta I siöustu alþingis-
kosningum. Þeir geröu meö sér
Itarlegan málefnasamning, er
byggöur var á þeim stefnuskrám,
sem lagöar höföu veriö fyrir kjós-
endur. Stjórnarflokkarnir allir
eru aö sjálfsögöu siöferöilega
skuldbundnir til aö vinna saman á
grundvelli þess málefnasamnings
út allt kjörtimabiliö, þvi aö viö
þaö er hann miöaöur. Þaö er
engum ætlandi aö ganga undan
merkjum á meöan unniö er aö
framkvæmd málefna-
samningsins á þann hátt, sem
aöstæöur frekast leyfa. Aö loknu
kjörtímabilinu eöa áriö 1975, fer
svo meö eölilegum hætti fram
úttekt á starfi stjórnarinnar og
framferöi stjórnarandstööunnar.
Viö þær lýöræöisleikreglur veröa
Sjálfstæöismenn eins og aörir, að
sætta sig.
Þegar staðið við
mörg fyrirheit
Ég held, aö þvi veröi ekki
mótmælt meö neinum rökum, aö
stjórnarflokkarnir hafa unnið
dyggilega aö framkvæmd mál-
efnasamningsins. Mjög margt af
þvi, sem fyrirheit var gefið um I
málefnasamningnum er þegar
komiö til framkvæmda eöa mun
koma til framkvæmda á þessu
ári. Annaö er á undirbúningsstigi.
Sumt er þaö vissulega, sem enn
hefur ekki gefizt tlmi til að sinna.
Þess er enginn kostur viö þessa
stuttu útvarpsumræöu að gera
grein fyrir þeim fjölmörgu fram-
faramálum, sem stjórnin hefur
beitt sér fyrir á starfstíma slnum.
Ég læt nægja aö vlsa til þess, sem
ég hefi um þaö sagt I stefnuræöu
minni slöast liöiö haust og i ára-
mótagrein i Timanum. Ég minni
þó aöeins á hina stórfelldu upp-
byggingu atvinnulifsins á nær
öllum sviöum, og þá ekki hvaö
sizt viös vegar úti á landsbyggð-
inni. Ég nefni t.d. framkvæmdir á
sviöi samgangna og skólamála.
Og siöast en ekki sizt nefni ég
útfærslu landhelginnar, sem er
mál málanna hjá þessari rikis-
stjórn og þjóöinni allri. Um þaö
mál hefur veriö og á aö vera sam-
staöa alirar þjóöarinnar. Um þaö
mál vil ég ekki deila, þó aö skrif
sumra stjórnarandstööublaöa aö
undanförnu gætu gefið tilefni til
þess aö rekja sögu málsins og
staöreyndir. Ég vona þrátt fyrir
allt aö sú samstaöa ábyrgra aöila
haldist, án allra vixlspora, og er
ég þá sannfæröur um, aö viö
munum fagna fullnaöarsigri I þvi
réttlætis- og lifshagsmunamáli
okkar, en þolinmæöi getur þurft
til. Andspænis þvi stórmáii eru öll
okkar dægurmál smá.
Mikilsvert að ríkis-
stjórnin fái starfsfrið
Þaö liggur I hlutarins eöli, aö ég
tel mikilsvert, aö stjórnin fái
starfsfriö til aö vinna áfram aö
þeim þjóöfélagslegu umbótum,
sem hún hefur aö markmiði. Meö
þvi tel ég aö hagsmunum þjóöar-
heildarinnar sé bezt borgið. Ég
tel, aö þegar alls er gætt, hafi
stjórnin rækt hlutverk sitt þannig,
aö umbjóöendur okkar megi
sæmilega viö una, svo aö ekki sé
meira sagt. Þaö má auövitaö
segja, aö þaö séu ekki mikil tlö-
indi, þvi aö þaö er nú einu sinni
svo, aö hverjum þykir sinn fugl
fagur. Mér dettur ekki I hug aö
halda þvi fram, aö stjórninni hafi
ekki oröiö á einhver mistök. Og
auövitaö er oft auövelt að sjá
eftir á, aö eitthvaö heföi mátt
betur fara. En þegar á allt er litið
meö sanngirni og tillit er tekiö til
óviöráöanlegra og ófyrirsján-
legra atvika innan lands og
utanaökomandi, ætla ég, aö
stjórnin veröi ekki sökuö um aö
hafa brugöizt trausti kjósenda
sinna.
Stjórn
efnahagsmálanna
Þaö er mjög haft á oddi af hálfu
stjórnarandstööunnar, aö rikis-
stjórnin hafi misst öll tök á efna-
hagsmálum. Það er gömul saga,
aö efnahagsmálin eru kærkomiö
umræðuefni þrasgefnum stjórn-
málamönnum, sem reyna að nota
tölur til aö villa fólki sýn. Ég held,
aö þaö séu tiltölulega fá grund-
vallaratriöi, sem ööru fremur
segja til um þaö hvort, efnahags-
stjórn er góö eöa léleg. Þessi
grundvallaratriöi eru: Lifskjör
almennings, vinnufriöur og at-
vinnuöryggi, kaupmáttur tekna,
gjaldeyrisstaöa þjóöarinnar og
rikisbúskapurinn.
Ég held, aö lifskjör lands-
manna hafi ekki veriö betri i
annan tima en nú.
Ég hygg, aö ekki verði véfengt,
aö vinnufriöur hafi verið meiri á
valdatlma núverandi stjórnar en
á viöreisnartimanum. Ég efast
um, aö atvinna hafi veriö betri og
almennari hér á landi en einmitt
nú.
Kaupmáttaraukning hefur
oröiö mjög veruleg I tíö nú-
verandi stjórnar.
Samkvæmt reikingum Seöla-
bankans hefur gjaldeyriseign
bankanna ekki áður verið meiri
en um siöustu áramót.
Gengislækkun skásti
kosturinn sem sam-
staða gat orðið um
En forsenda fyrir góöum lifs-
kjörum, atvinnuöryggi og vax-
andi kaupmætti launa er atvinnu-
rekstur i fullum gangi. Fyrir
áramót var óhjákvæmilegt af
ástæöum, sem liggja lósar fyrir
m.a. I skýrslu svokallaörar val-
kostanefndar, aö gera ráðstafanir
til aö treysta stööu útflutningsat-
vinnuveganna. Gengislækkun var
skásti kosturinn, sem samkomu-
lag gat oröiö um.
Ólafur Jóhannesson,
forsætisráöherra.
Ég hef margoft lýst þeirri
skoöun minni, aö gengislækkun sé
alltaf neyöarúrræöi og aö stööugt
gengi sé mikilvæg forsenda fyrir
traustu efnahagskerfi og aukinni
velmegun. Aðrir hornsteinar eru
þó enn mikilvægari fyrir afkomu
þjóðarinnar, og þeir eru blóm-
legir atvinnuvegir I fullum gangi,
sem stefna aö framleiöslu-
aukningu, aukinni framleiðni og
þar með vaxandi þjóöartekjum
og batnandi kjörum landsmanna.
Þaö er markmiö, sem ég set öllu
ööru ofar, og tel aö samkvæmt þvi
leiöarljósi veröi aö stjórna — og
þýðir auövitaö engum til lengdar
aö ætla þeim sem afla erlends
gjaldeyris, að láta hann af hendi
fyrir verö, sem þessu sjónarmiöi
er andstætt.
Hitt er svo augljóst, aö ég eyöi
ekki aö þvi oröum, aö auðvitaö
komumst viö ekki hjá aö taka
tillit til gengisbreytinga, sem
veröa i okkar helztu viðskipta-
löndum.
islendingar hafa aldrei
haft það efnahagslega
betra en nú
Forsætisráöherra vék siöan
nokkuö aö lifskjörunum, atvinnu-
örygginu og kaupmætti teknanna
og sagöi m.a. eftirfarandi:
Ef viö lltum fyrst á lifskjörin i
dag, þá blasir sú staöreynd viö,
aö Islendingar hafa aldrei haft
þaö betra efnahagslega heldur en
um þessar mundir. Þetta sanna
ótvirætt útreikingar Hagrann-
sóknadeildar Framkvæmda-
stofnunarinnar, sem sýna m.a. aö
einkaneyzla á mann áriö 1972 var
um 202 þúsund krónur Fyrra
hámark einkaneyzlu á mann var
áriö 1967 og var þá 168 þúsund
krónur umreiknaö á verölagi
ársins 1972. Almenn velmegun,
mæld á grundvelli einkaneyzlu á
mann, hefur þvl aldrei verið
meiri á Islandi en árið 1972 og
hefur hækkaö um 20,2% frá fyrra
hámarki ársins 1967.
Þaö er lika vert aö hafa það i
huga i sambandi við þennan
mælikvaröa á lifskjörin, aö einka-
neyzla á mann er eins há á íslandi
eöa hærri en i flestum öðrum
Vestur- og Noröur-Evrópu-
rikjum, nema þá i Sviþjóö.
Aldrei meira
atvinnuöryggi
En hvaö um atvinnuöryggiö?
Staöreyndin, sem viö okkur
blasir er sú, aö atvinnuöryggi
hefur aldrei veriö meira á íslandi
en þaö er i dag, þó aö tima-og
staöbundiö atvinnuleysi I
einstaka staö geti átt sér staö.
Þetta veit hver maöur.
Kaupmáttur launa
aldrei hærri
En hvaö þá um þriöja megin-
atriöi, sem er einn mikilvægasti
mælikvaröi á stjórn efnahags-
mála-kaupmátt launa?
Björn Jónsson, forseti Alþýöu-
sambands Islands, lagöi fram
skýrslu á þingi Alþýöusam-
bandsins i nóvembermánuði s.l.,
þar sem greinilega kom fram, að
kaupmáttur launa verkafólks
fyrir hverja greidda vinnustund i
almennri vinnu i Reykjavik hafði
hækkaö 1 valdatíð núverandi
rikisstjórnar um rúm 28% á einu
og hálfu ári og fariö úr 107,2
stigum á öörum ársfjóröungi 1971
upp i 137,6 stig á fjóröa ársfjórö-
ungi 1972.1 báöum tilvikunum var
miöaö viö grunntöluna 100 á
fyrsta ársfjóröungi 1968 og visi-
tölu framfærslukostnaöar. Þetta
eru aö ég hygg meiri hækkanir á
kaupmætti launa verkafólks á
stuttum tlma en dæmi eru til um i
allri sögu verkalýöshreyfingar-
innar á Islandi.
Fólkið er ekki
búið að gleyma
Þegar þessar staöreyndir eru
hafðar i huga sézt, aö sleggju-
dómar um almennt óstand i efna-
hagsmálum I viötækustu merk-
ingu eru fjarri sanni. Fólki liöur i
efnahagslegu tilliti almennt betur
en nokkru sinni áöur. Fólk býr viö
meira örýggi I atvinnu- og félags-
málum en áöur. Framfarir og
framkvæmdir hafa aidrei veriö
meiri en einmitt nú. Hvarvetna
blasir við bjartsýni, stórhugur og
trú á framtlöina i þessu landi, —
sagöi forsætisráöherra og bar
þetta saman viö efnahagsstefnu
viöreisnarstjórnarinnar, sem ein-
kenndist af gengisfeilingum og
kjararýrnun, atvinnuleysi og
landflótta fóiki til útianda i at-
vinnuleit, ófriði og verkföllum á
vinnumarkaöinum. — Þaö var aö
þvi stefnt, aö gera fátæktina aö
skömmtunarstjóra á iifsgæöi
almennings. Fiutningsmenn
þessarar tillögu ættu ekki aö
skáka I þvi skjóii aö fólk sé búiö
aö gleyma.
Stjórnarandstaðan ein sú
ábyrgðarminnsta sem
hér hefur starfað
Forsætisráðherra sagðist fús-
lega viöurkenna, að rikisstjórn-
inni heföi ekki tekizt aö ná þeim
tökum á verölagsþróuninni sem
skyldi og hún heföi viljaö. Þó
heföi hún hvaö eftir annaö bent á
leiðir, sem heföu getaö haldiö
aftur af vixlverkunum verölags
og kaupgjalds og hamlaö gegn
veröbólgu en þær hafi ekki hlotið
byr, og væri hlutur stjórnarand-
stööunnar þar sizt af öllu góöur,
þvi hún heföi barizt gegn öllum
slikum tillögum — en hins vegar
ekki bent á nein úrræöi.
Ráöherrann sagöi, aö stjórnar-
andstæðingar heföu jafnan veriö
fremstir i flokki um hvers konar
kröfugerð og reynt meö öllum
ráöum aö ýta undir veröbólgu-
þróunina. Ef þeir heföu haldiö, aö
þeir gætu gert stjórninni ógagn,
heföi allt annaö orðiö aö vikja.
Ósk þeirra um aö geta komiö
núverandi stjórn frá með ein-
hverjum ráöum byggöi allri
skynsemi út. Núverandi stjórn-
arandstaöa væri ein sú ábyrgöar-
minnsta, sem hér heföi starfaö.
Engu likara væri en hún hafi
stundum aö einkunnaroröum:
Hvaö varðar mig um þjóöarhag.
Vikja þrengstu
stundarhagsmunum til
hliðar
Ráðherrann benti á, aö núver-
andi rikisstjórn væri ekki ein um
þaö aö hafa háö erfiða baráttu viö
veröbólguna, og þyrfti ekki aö
rekja ósigra fyrrverandi rikis-
stjórnar á þvi sviöi.
Þaö vantar ekki, sagöi ráöherr-
ann, aö margir þykjast vera gegn
veröbólgu,. en þegar til kast-
anna kemur er likast þvi sem
mönnum sé ekki eins leitt og þeir
láta. Alls staöar er tortryggni um
aö þeir eigi að leggja meir i söl-
urnar en aörir. Ég held að ef
menn ætla aö brjótast út úr
vltahring verðbólgunnar, þurfi
menn aö fást til aö lita á langtima
markmiö en vikja þrengstu
stundarhagsmunum ofurlitiö til
hliöar.
Vísitölukerfið
Ég hefi áður lýst þeirri skoöun
minni, aö gallaö og sjálfvirkt visi-
tölukerfi eigi nokkurn þátt i
óheppilegri þróun þessara mála.
Þess er aö vænta, aö I allsherjar-
samningum næsta haust takist aö
semja um skynsamlegra
fyrirkomulag I þessum efnum, og
þá m.a. meö hliösjón af erlendum
fyrirmyndum. Ég hef taliö æski-
legt, aö menn heföu getaö komiö
sér saman um vissar bráöa-
birgðaráöstafanir þangaö til, sem
gætu gert vandann i haust minni
en hann ella verður. Ég neita þvi
ekki, aö veröbólgan er stórkost-
legt vandamál og hún er mér
mikið áhyggjuefni.
Stjórnarandstaðan
hefur engin úrræði
Ráöherrann sagöi, aö vanda-
málin, sem við væri að glima,
væru að sjálfsögöu nú eins og
endranær mörg og margvisleg.
Þaö yrði ekki sagt, að stjórnar-
andstaðan heföi bent á nein úr-
ræöi. Hún hafi aldrei getaö sagt,-
hvaö hún hefði viljaö gera i staö
þess, sem stjórnarflokkarnir hafa
ákveöið. Hún virtist þvi ekki lik-
leg til aö leysa neinn vanda. —
Hún fékk lika rlkuleg tækifæri á
löngum valdaferli, — sagöi ráð-
herrann, — og mönnum er enn i
fersku minni úrræöi hennar þá
eöa réttara sagt úrræöaleysi.
Sjálfstæöismenn hafa varla séö
glaöan dag siöan þeir uröu aö
yfirgefa stjórnarráöið. Þeir virö-
ast ekkert sjá nema stjórnar-
stóla. Allt annaö hverfur hjá þeim
i skuggann. En ég held, að þeir
veröi nú enn um sinn aö sætta sig
við sitt hlutskipti, og ég hef ekki
trú á, aö þingrof og nýjar
kosningar myndu greiöa götu
þeirra.
Hitt er annað mál, aö þau atvik,
óviöráöanleg og ófyrirsjáanleg,
geta boriö að höndum aö æskilegt
geti verið aö breikka og styrkja
grundvöll rikisstjórnar. Og þvl er
ekki að neita, aö alvarleg áföll
hafa dunið yfir þessa þjóö aö und-
anförnu.
En vilji menn i alvöru reyna að
snúa bökum saman og stuðla að
aukinni samheldni og viðtækra
samstarfi, þá er þingrof og
kosningahriö ekki leiöin. Þjóöin
ætlast til alls annars af alþingis-
mönnum sinum um þessar
mundir en að þeir blási aö
ófriðareldi, sagöi forsætisráö-
herra.