Tíminn - 14.08.1973, Qupperneq 10

10
TÍMINN
Þriðjudagur 14. ágúst 1973.
Þriðjudagur 14. ágúst 1973.
TÍMINN
Asta Eriingsdóttir.
Timamynd Gunnar.
— Hvar lærði faðir þinn að sjóða
lyf úr grösum?
— Ég held að segja megi, að
pabbi hafði fæðzt með þetta i
blóðinu. Annars var móðir hans
lika mikið á þessu sviði. Hún var
ljósmóðir i sinni sveit, og i raun-
inni einnig læknir sveitarinnar.
Hún fékkst mikið við þessa hluti,
einkum að búa til smyrsl við
bruna, og einnig inntökur. Vitan-
lega lærði faðir minn af henni og
notfærði sér reynslu hennar, en
auk þess las hann allar bækur,
innlendar og útlendar, sem hann
náði i, og fjölluðu um jurtir,
og hvernig nota mætti þær til
lækninga. Ekki má heldur
gleyma þvi, að hann öðlaðist
margvislega reynslu i eigin
starfi. Og hann var fljótur að átta
sig, þegar hann komst að raun
um, hvað bezt átti viö i hverju til-
viki.
— Þessi vitneskja hefur svo öll
gengiö aö erfðum til þin?
— Auðvitað hef ég reynt að not-
færa mér alla þá vitneskju, sem
tiltæk er, bæði af bókum og frá
kynningunni við föður minn.
— Hafa menn verið þér hjálplegir
með útvegun jurta?
— Já, mjög mikið. Þá má segja,
að i kringum starf mitt hafi rikt
allsherjar góðgerðastarfsemi á
alla vegu. En svo mikið verk sem
það er að tina allar þessar jurtir,
þá er ekki heldur sopið kálið, þótt
þvi starfi sé lokið. Þá er eftir að
þurrka jurtirnar og hreinsa þær.
Það er lika gifurlega mikil vinna.
— En hvernig farið þið að þvi að
þekkja allar þessar jurtir?
— Það er enginn vandi. (Og nú
hló Asta. Skyldi hún hafa séð það
á mér, aö ég þekki varla nokkra
Islenzka jurt?).
— Jú, sjáðu til. Þegar maður
veit, hvaða jurtir þarf i hvert lyf,
þá er ekki svo mikill vandi að
þekkja þær, aö minnsta kosti
ekki, þegar maður hefur alizt upp
við þetta frá fyrstu bernzku. Hitt
erannaðmál aðþaðerekki alltaf
létt verk að tina þær saman út
um allar trissur. Ég er nú þegar
farin aö venja krakkana mina við
þetta, bæði að þekkja jurtirnar og
að læra aö safna þeim saman.
Sonur minn einn hefur brennandi
það geti gert sjálft, en ef ég á
eitthvað, sem ég er viss um að
hentar, þá læt ég fólk hafa lyf.
Ekki samkeppni....
— Þú ert náttúrlega ekki i sam-
keppni við læknastéttina?
— Þó ekki væri. Nei, ég held nú
siður. Sannarlega er ég ekki að
keppa við okkar ágætu lækna.
Annars held ég að það gæti verið
gott, ef þeir létu rannsaka þá
miklu möguleika, sem grösin
okkar búa yfir. Þó ekki væri
nema þáu ágætu græðimeðul, til
dæmis við bruna, sem hægt er að
útbúa úr jurtum.
— Hafa læknar gert litið að þvi að
kanna árangurinn af verkum
ykkar?
— Já, það held ég nú. Ég held
meira að segja, að þeir hafi alls
enga trú á þessu, sumir aö
minnsta kosti. Aðrir láta þetta
gott heita, eða standa að minnsta
kosti ekki neitt á móti þvi.
— Væri ekki hugsanlegt, aö
læknar lærðu þetta sem eina
grein fræða sinna?
— Ég get til dæmis sagt, að mér
finnst blátt áfram sorglegt, að
ekki skuli vera notaðar islenzkar
jurtir til þess að búa til smyrsl
við bruna. Þar er þó hægt að búa
til svo gifurlega góðan áburð, að
það sjást ekki einu sinni ör eftir
brunasárin, jafnvel þótt menn
hafi brennzt mikið. Þarna tala ég
af eigin raun. Dótturdóttir min
varð fyrir þvi að brennast mjög
illa, þegar hún var á öðru ári.
Bruninn náði alveg ofan frá
hvirfli og niður á hæl öðrum
megin, en svo vel vildi til, að
áburður, sem við notum við
bruna, var alveg við hendina.
Hún var strax smurð með þessum
áburði og siðan grædd með hon-
um. Að sjálfsögðu tók það tals-
verðan tima, en það gróf aldrei I
þvi og engin ör komu. Nú er þessi
telpa ellefu ára, og það er ekki
nein leið að sjá á hvorri hliðinni
það var, sem hún brenndist.
Ekki í fyrsta skipti
Þetta var okkar reynsla, en það
er ekki eina dæmið. Það eru fleiri
til greina, sem ég var að segja
áðan: Inntaka. Þar verður árang-
urinn mestur, ef beitt er hvoru
tveggja samtimis, smyrslum og
inntöku.
— Mannstu ekki einhver dæmi
um árangur af lækningum föður
þins?
— Jú, þau man ég, og það meira
að segja fleiri en eitt. Það kom
einu sinni til hans ungur maður,
sem læknar höfðu úrskurðað að
væri með krabbamein i hálsi.
Hann var hættur að geta nærzt á
öðru en vökva.
Faðir minn sá strax, að þarna
var alvara á ferðum, en hann
vildi ekki reka piltinn frá sér,
fyrst hann hafði leitað á hans náð-
ir. Hann fylgdi svo unga mannin-
um heim, þangað sem hann bjó,
en hann var utanbæjarmaður.
Þegar þangað kom, mættu þeir
systur piltsins. Hún tók föður
minum kuldalega og spurði hvort
hann ætlaöi að fara að skipta sér
af þessu. Hvort hann vissi ekki,
að hér væri á ferðinni ólæknandi
krabbamein. Faðir minn svaraði
þvi til, aö þetta heföi hann að
þessum hlutum. Það vill læra
sjálft að þekkja þær jurtir, sem
notaðar eru til meðalgeröar, og
vill fá að sjóða þær og prófa sig
þannig áfram með þetta af sjálfs-
dáöum. Það hafa margir
unglingar komið til min og spurt
mig um þetta. Ég er nærri viss
um, að hægt væri að beina athygli
unglinga að jurtalyfjum, frá
ýmsu öðru, sem hæpnara er,
sumt að minnsta kosti. Það er
áreiðanlegt, að sumt ungt fólk er
farið að óttast mörg þessi
kemisku lyf, sem alls staðar er
talað um, og mjög er i tizku að
nota.
Hann fylgist
enn með...
— Má ég spyrja þig mjög per-
sónulegrar spurningar?
— Já, gerðu svo vel.
— Hefur þú aldrei fundið til van-
máttar, eöa jafnvel efasemda
andspænis þessu verki þinu?
— Jú, mikil ósköp. Ég hef iðulega
n
það var svo óvenjulegt, að pabbi
talaði höstuglega til okkar barn-
anna. Hann var allra manna ljúf-
astur og dagfarsprúðastur. Mér
er nær aö halda, að þaö hafi verið
i fyrsta skipti, sem ég sá hann
tala reiðilega til min, þegar hann
kom þarna til min i svefni, eftir
að hann sjálfur var horfinn héð-
an.
— Heldurðu að hann fylgist meö
verkum þinum að jafnaði?
— Já, það gerir hann áreiðan-
lega, og það meira að segja vel.
Einu sinni dreymdi mig, að hann
kæmi til min og færi að tala um
eina tiltekna jurt við mig. Sagði
hann, að það væri ekki nóg að
sjóða af henni blöðin, eins og ég
hefði gert. Ég ætti að hirða alla
jurtina. Þetta gerði ég siðan og
gafst vel.
Það er ekki heldur á neinn hátt
undarlegt, þótt áhugi föður mins
á jurtum og meöferð þeirra entist
honum út yfir gröf og dauða.
Þetta var alltaf hans hjartans
mál, sem hann tók fram yfir
annað, þótt hann annars væri fjöl-
„JURTIRNAR VINNA SITT VERK,
HVORT SEM ÉG TRÚI ÞVÍ
iÐA EKKI,"
segir Ásta Erlingsdóttir
Sjálfsagt eru þeir Is-
lendingar teljandi á
fingrum annarrar hand-
ar, sem ekki hafa heyrt
talað um Erling
Filippusson grasalækni.
Já, grasalæknir var
hann kallaður, þótt hann
kæmi aldrei inn fyrir
dyr neins háskóla
hvorki til þess að nema
læknisfræði eða nokkuð
annað. Hins vegar gekk
hann i skóla lifsins og
reynslunnar, og þar sat
hann ekki á neinum
tossabekk. Eitt af þvi,
sem hann veitti nána
athygli, voru islenzkar
jurtir, og það gagn, sem
hafa má af þeim — og
yfir það hlaut hann
auknefni sitt. Það var
ekki að ástæðulausu,
sem hann var kallaður
grasalæknir.
í fótspor föður sins
Það er dóttir Erlings, Asta, sem
hingað er komin og ætlar að
spjalla stundarkorn viö lesendur
Timans. Hún hefur um árabil lagt
á það stund að búa til lyf úr grös-
um, og það þarf ekki ýkjamikiö
imyndunarafl til þess aö láta sér
detta i hug, hvar hún muni hafa
lært þá iðju. Ég byrja þvi aö
spyrja:
— Hvenær var þaö, sem þó fórst
verulega að stunda það að búa til
meöul úr jurtum?
— Ég vann að þessu með fööur
minum seinustu þrjú árin, sem
hann Iifði. Hann var þá oröinn svo
sjóndapur, að hann þurfti nauö-
synlega einhverja aðstoð. En ég
hafði alltaf áhuga á þessum hlut-
um og hafði reyndar lengi útbúið
lyf handa sjálfri mér. En eftir að
pabbi var fallinn frá, fór ég aö
sjóða handa börnum og barna-
börnum, og svo fór að koma einn
og einn heimilisvinur og biðja um
sitt af hverju. Þannig hefur þetta
gengið, núna seinustu þrjú til
fjögur árin, að ég hef reynt að
eiga jafnan eitthvað af þessu.
— Er ekki mikil vinna á bak við
þetta?
— Jú, hún er mjög mikil. Þessu
fylgja mikil ferðalög og margvis-
legt erfiði, auk þess sem það er
dýrt, svo að heita má útilokað að
gera þetta i stórum stil.
— Þú nefndir áðan smyrsl og inn-
tökur. Búið þið til meðul bæði við
útvortis og innvortis krankleika?
— Já. Það er hægt að sjóða jurta-
meðul við bruna og jafnvel út-
brotum eins og exemi, en þegar
um exem er að ræða, er engu
minna gagn aö inntöku en áburði.
Hún getur jafnvel verið enn
mikilvægari. Margar jurtir eru
lika taldar ágætar við ofnæmi, og
ég held, að það sé talsvert til i þvi.
Söfnunin er erfið
— Er ekki ýmsum vandkvæöum
bundið að afla þessara jurta, sem
þið notið?
— Jú, og þeim mjög miklum.
Maður getur þurft að fara austur
á land eða norður, eða yfirleitt
hvert á land sem er. Þaö er miklu
meira verk en svo, að ein
manneskja eigi nokkurn kost á að
anna þvi.
áhuga á þessu og ég vona aö hann
eigi eftir að feta i fótspor afa sins
með glöggleik og færni á þessu
sviði. Sjálfsagt er þetta ekki vel
séð af öllum, en það getur þó að
minnsta kosti enginn bannað fjöl-
skyldunni að nota þetta fyrir
sjálfa sig.
— Hafiö þiö, grasalæknarnir, (ef
ég má nota það orð), orðið fyrir
andblæstri frá sérfræðingum?
— Já, ekki er þvi að neita. Það
hefur veriö svo lengi sem ég veit.
Bæði amma min, faðir minn og ég
höfum oröiö fyrir sliku.
— En er hitt orðið algengt, að
fólk leiti til þin vegna ýmissa
kvilla?
— Já, þaö eru alltaf talsvert
margir sem hringja og tala um
sin vandkvæöi i sambandi við
heilsuna. Það fer siöur en svo
minnkandi.
— Hvaö gerir þú þá?
— Ég ráðlegg fólki, segi þvi hvað
— Ég tel að lyf sem unnin eru úr
jurtum eigi að rannsaka og prófa
eins og hver önnur meðöl. Siðan á
að veita þeim sömu viður-
kenningu og öðrum lyfjum, og þar
með er þetta orðið ein grein
læknavisinda. Mér er meira að
segja sagt, að þannig sé þetta i
Kina. Þar mun vera hægt að læra
grasalækningar engu siður en til
dæmis skurðlækningar. En þeir
eiga nú lika aö baki mörg þúsund
ára menningu, sem náð haföi há-
um þroska löngu áður en „okkar
menning” hafði séð dagsins ljós.
Já ég er alveg sannfærö um að
visindamenn okkar eiga eftir að
gefa náttúrunni meiri gaum en
þeir gera nú, og þá verða grasa-
lækningar ekki aðhlátursefni,
heldur viðurkennd grein, al-
mennra læknavisinda.
— Geturöu ekki nefnt einhver
jurtalyf, sem reynzt hafa sérlega
vel gegn ákveðnum meinum?
en ég, sem reynt hafa þennan á-
burö, og þeir segja sömu sögu.
Fyrir fjölmörgum árum varð
föðurbróðir minn fyrir
sprengingu um borð i vélbáti og
brenndist illa. Þá var það móðir
hansog amma min, sem lét flytja
hann til sin, og þar græddi hún
hann með þessum smyrslum.
Auövitað var ég ekki þar við
stödd, en mér hefur verið sagt, aö
hann hafi verið talinn i lifshættu.
— Þessi vinnubrögð eru þá
öldungis ekki nýtilkomin i ætt-
inni?
— Nei, það er alveg rétt. Þetta
hefur þróazt með okkur nokkuð
lengi, — og það fer varla hjá þvi,
að fólk öðlist nokkra reynslu á
mörgum áratugum.
— Eigið þið þá ekki marga og
góöa gigtaráburði, fyrst ykkur
gengur svona vel við brunann?
— Jú, vist eru til þó nokkrar teg-
undir af þeim. En þar kemur það
sjálfsögðu heyrt, en hins vegar
heföi hann svo mikla samúð með
þessum unga manni, að hann
vildi eitthvað reyna fyrir hann aö
gera, jafnvel þótt það væri ekki
annað en hughreystingin ein.
Það varð svo úr, aö pabbi tók
piltinn til sin og hann var þar á
heimilinu drjúgan tima — Ég var
aðeins barn að aldri, þegar þetta
var, en það held ég þó að mér sé
óhætt aö segja, að faðir minn lét
piltinn nota bæði inntöku og
bakstur. Og hvort sem hann var
nú heima hjá okkur lengur eða
skemur, þá fór hann þaðan lækn-
aður, og ég veit ekki betur en aö
hann sé enn á lifi.
— Viö höfum hér aö framan
minnzt lltillega á viðhorf lækna
til þessara hluta, en hvernig held-
ur þú aö viöhorf almennings sé?
— Það er enginn efi á þvi, að
margt fólk, ekki sizt unga kyn-
slóðin, hefur mikinn áhuga á
ekki haft neina trú á þvi, að hægt
væri að hjálpa i þessu eöa hinu til-
vikinu. Þetta er þó I sjálfu sér
fáránlegt, þvi að jurtirnar vinna
sitt verk, hvort sem ég hef trú á
þeim eöa ekki.
— Þaö hefur þá aldrei hvarflað
að þér að hætta þessu?
— Jú, að minnsta kosti tvisvar
var ég alveg ákveðin i þvi aö safna
nú ekki meiri grösum, — og gefa
þetta frá mér. Þetta tekur
óhemjutima og heimilið fer meira
og minna úr skorðum fyrir vikiö.
— En hvernig stoð á þvi, að þú
hættir við að hætta? r
— Þvi er auðsvaraö. Nott eina
dreymdi mig fööur minn, en hann
var þá búinn aö vera dáinn I tvö
ár, eöa þar um bil. Mér þótti hann
vera reiöur og segja viö mig, aö
ég mætti alls ekki hætta að safna
jurtum og sjóöa úr þeim lyf. Ég
lét mér þetta að kenningu veröa,
iiklega ekki sizt vegna þess, að
hæfur maður. Hann var gull-
smiður, búfræðingur og vélamað-
ur og hafði lokið prófi I öllum
þessum greinum. En allt þetta
lagöi hann á hilluna til þess að
geta sinnt hugöarefni sinu, is-
lenzkum jurtum. Hann varð
aldrei rikur á veraldar visu, en
hann gat alltaf miðlað öðrum af
sinni þekkingu og hjálpað þeim —
lengst af ókeypis.
— Er þér kunnugt um fólk annars
staðar á landinu, utan þinnar ætt-
ar, sem kann eitthvaö svolitið um
það, að fólk þekki þær jurtir sem
algengastar eru til lyfjagerðar,
og noti þær aö einhverju leyti.
— Hefur þú ekki trú á þvi, aö
þessi starfsemi muni eflast og
njóta vaxandi skilnings i framtiö-
inni?
— Jú, það vona ég að minnsta
kosti.
-VS.

.......... .... '. .. .

Þjóðdansafélag Reykjavíkur á þjóðdansamóti í Finnlandi
Kári Bergholm, Kim Hahnson, framkvæmdastióri mótsins Dóra Jónsdóttir,
sem var túlkur, og Sölvi Sigurðsson, formaður Þjóödansafélags Rpykjavikur. Leikið á Harðangursfiðlu og júðahörpu.
HÓPUR dansara frá Þjóödansa-
féiagi Reykjavikur er nýkominn
heim úr ferð á norrænt þjóð-
dansamót, sem aö þessu sinni var
haldið i Finniandi. Þátttakendur
voru tuttugu og sjö, og héldu þeir
utan 30. júní með fiugvél frá
svissnesku flugfélagi. En loft-
ieiðir höfðu vélina á leigu vegna
óhappsins á Kennedyflugvelli.
Ekki var komið út fyrir 12
miina landhelgi, þegar flugstjór-
inn tilkynnti bilun i lendingarbún-
aði, og að snúið yrði við til Kefla-
vlkur. Var þá ekki laust við að
ónotaleg kennd færi um farþega.
En lending tókst vel og biðin með-
an viðgerð fór fram varð aðeins
sex klukkustundir. Upp frá þvi
gengu allar ferðir samkvæmt
áætlun. Mátti þvi segja, að fall
hafi verið fararheill.
Islenzki hópurinn dvaldi tvo
daga I Xbo eða Turku eins og
borgin heitir á finnsku, og tvo
daga I Kotka I boði þjóðdansafé-
laga á þessum stööum áður en
aðalmótið hófst. Móttökur voru
þar frábærar af fólksins hálfu, og
veðurguðirnir létu ekki sitt eftir
liggja til að gera dvölina ánægju-
lega. Mikil hitabylgja gekk yfir
þær tvær vikur, sem hópurinn
dvaldi I Finnlandi, og varla kom
dropi úr lofti allan timann.
Sjálft þjóðdansamótið var hald-
iö i Espoo, sem er útborg við
Helsingfors, en sýningar voru á
ýmsum stööum i Helsingfors og
nágrenni borgarinnar. Þátttak-
endur i mótinu voru alls um fjög-
ur þúsund. Dagblöðin I Finnlandi
gerðu mikið úr þeim mun, sem
var á þessum litrika þjóöbún-
ingaklædda hópi dansara og
dökkklæddu öryggisvörðunum og
svörtu skotheldu bifreiðunum,
sem voru einkennandi fyrir
öryggismálaráðstefnu Evrópu,
sem fór fram i Helsingfors þessa
sömu daga.
Mótssetningin fór fram i Dipoli
sem er geysistór sýningarhöll
byggð sérstaklega til kaúpstefnu
og ráðstefnuhalds. Húsiö er eitt af
meistaraverkum finnskrar bygg-
ingarlistar og er þá langt til jafn-
að. Það er allt eitt samfellt lista-
verk, og ógjörningur að greina á
milli, hvað er skraut, og hvað er
nauðsynlegur húshluti, veggur,
loft eða gluggi.
Færeyski hópurinn, sem var
sautján manns, var ekki ánægður
með að vera talinn til danska
hópsins, sem var nærri átta
hundruð. Þeir mótmæltu kröftug-
lega og kröfðust þess, að færeyski
fáninn yrði dreginn að húni og
færeyski þjóðsöngurinn leikinn,
annars yrði enginn færeyskur
dans stiginn á mótinu. Finnarnir
virtust óviðbúnir slikri þjóðernis-
pólitik og gekk seint að finna fær-
eyska fána. Þjóðsönginn urðu
Færeyingar að syngja sjálfir með
dyggilegri aðstoð íslendinganna.
Að öðru leyti fór mótið vel og
skipulega fram. Þó urðu nokkur
átök, eins og viða annars staðar,
um þátttöku þeirra Mammons og
Bakkusar i mótinu. Ahugasamir
þjónustuaðilar vildu setja á stofn
áfengisútsölu á mótssvæðinu, en
mótsstjórnin taldi dansinum bet-
ur borgið, ef allir væru allsgáðir.
Þá var þarna á staðnum fjöl-
skylda frá Indiánabyggöum
vestra. Þau vildu gjarnan sýna
dansa forfeðranna, en aðeins
gegn þóknun, sem átti að renna til
einhverra góðra málefna. Einnig
hér var mótsstjórnin á annarri
skoöun. Taldi hún slikar sölusýn-
ingar ekki samrýmast megintil-
gangi norræna þjóðdansamóts-
ins. Voru þeir félagar þvi utan
garðs á mótinu og þótti fáum mið-
ur.
tslenzki hópurinn sýndi viða og
vakti athygli fyrir léttleika og
dansgleði. Alls urðu sýningar
tuttugu og ein á átta dögum. Má
af þvi ráða, að svona ferðir eru
ekki eingöngu til hvildar.
Að þjóðdansamótinu loknu fóru
nokkrir úr islenzka hópnum með
skemmtiferðaskipi til Leningrad
og dvöldu þar i tvo daga. Þar voru
skoðuö söfn og byggingar frá tim-
um Péturs mikla og Lenins, og að
sjálfsögðu feröamannaverzlan-
irnar, þar sem eingöngu er hægt
að verzla fyrir erlenda mynt. Á
leiöinni til Finnlands aftur var
siglt upp Saima-skipaskurðinn til
Lappeenranta (Villmanstrand),
sem er mikill ferðamannabær við
Saimavatnið skammt frá rúss-
nesku landamærunum.
þlæsta norræna þjóðdansamót-
ið, sem veröur númer 24 i röðinni,
verður haldið i Bergen i Noregi
1976. Má búast við að þar verði
vestur-norræn áhrif rikjandi. Mik
ill áhugi hefur lengi verið á þvi á
öðrum Norðurlöndum að halda
svona mót hér á Islandi. Að þvi
hlýtur að koma, að þaö veröi gert.
Aöstæður eru nú fyrir hendi hvað
snertir húsnæði og sýningar-
svæði, en skipulag og fram-
kvæmd svo stórra móta er afar
mikil og timafrek vinna.
Fararstjóri færeyska hópsins
þakkar móttökurnar.