Fréttablaðið - 04.01.2005, Page 14

Afstaða ríkisins
Ragnheiður Snorradóttir, lög-
fræðingur á tekju- og lagaskrif-
stofu fjármálaráðuneytisins,
áréttar að lögboðin skylda fjár-
málaráðherra sé að gera kröfur.
„Menn fara bara eftir þeim
sjónarmiðum sem gilda á sviði
eignaréttar og þeim dómum sem
fallið hafa á undanförnum
árum,“ segir hún og telur að ef
síðustu niðurstöður séu skoðað-
ar á svæði 3, í Rangárvalla- og
Vestur-Skaftafellssýslu, komi í
ljós að þar hafi að mestu verið
fallist á kröfur fjármálaráð-
herra.
„Auðvitað er þetta kröfugerð
og svo koma landeigendur með
sína kröfugerð og óbyggðanefnd
úrskurðar,“ segir hún og telur
gagnrýnina á kröfugerð ríkisins
ekki réttmæta. Um leið segir
hún ekki óeðlilegt að skoðanir
manna um öll þessi atriði séu í
einstökum tilvikum skiptar,
enda hafi lögum um þjóðlendur
verið ætlað að taka á réttar-
óvissu. „Kröfugerðin er eðlileg-
ur hluti af ferlinu. Svo skoða
menn vandlega þinglýst landa-
merkjabréf, sem stundum eru
skýr og stundum óljós.“ Ragn-
heiður bendir á að landeigendur
geri líka mjög ítarlegar kröfur
og séu skoðuð fyrri mál þá komi
í ljós að síst beri meira í milli
hjá óbyggðanefnd og landeig-
endum, heldur en hjá ríkinu.
Ragnheiður segir vitanlega
horft til fallins hæstaréttar-
dóms og hann lagður til grund-
vallar kröfugerð, ásamt öðrum
dómum sem gengið hafa og
varði eignarrétt á hálendinu, en
auðvitað verði einnig að skoða
hvert tilvik fyrir sig.
Afstaða landeigenda
„Þetta er eiginlega hætt að
koma manni á óvart,“ sagði
Gunnar Sæmundsson, varafor-
maður Bændasamtaka Íslands,
um ítarlegar kröfur ríkisins til
þjóðlendna á Norðausturlandi.
„Maður hélt kannski að menn
myndu eitthvað slaka á eftir
14
Mikil hætta er talin á sjúkdómsfaröldrum
á flóðasvæðum við Indlandshaf. Þeir
sjúkdómar sem helst er óttast um smit-
ast með vatni og ná til að mynda út-
breiðslu þegar vatnsleiðslur fara í sundur
og drykkjarvatn blandast óhreinu vatni.
Meðal þeirra sjúkdóma sem smitast með
þessum hætti eru malaría og kólera.
Hvernig breiðist kólera út?
Kólera er bakteríusjúkdómur sem breið-
ist út með menguðu drykkjarvatni og
matvælum. Stóra faraldra má þó nær
eingöngu rekja til mengaðra vatns-
birgða. Kólera smitast venjulega ekki
með snertingu milli manna. Á þéttbýl-
um svæðum leggst sjúkdómurinn aðal-
lega á ung börn en einungis lítill hluti
þeirra sem smitast sýnir merki um alvar-
leg veikindi.
Hver eru einkenni sjúk-
dómsins?
Niðurgangur fylgir sjúkdómnum og oft
kasta sjúklingar einnig upp. Niðurgang-
urinn getur á skömmum tíma valdið
uppþornun og dauða ef sjúkdómurinn
er ekki meðhöndlaður sem skyldi. Kól-
erufaraldrar í vanþróuðum ríkjum geta
leitt til dauða allt að helmings sjúk-
linga. Vel skipulagðar aðgerðir geta þó
minnkað líkur á dauðsföllum niður í
innan við eitt prósent.
Hvernig er hægt að með-
höndla kóleru?
Flest kólerutilfelli er hægt að lækna
með því að gefa sjúklingum saltlausn
sem hjálpar líkamanum að vinna upp
vatnstap af völdum sjúkdómsins. Alvar-
lega veikum sjúklingum verður þó að
gefa vökva í æð. Nokkrar tegundir
sýklalyfja geta einnig hjálpað til við að
vinna bug á sjúkdómnum. Tetracyclin
er algengasta lyfið sem gefið hefur ver-
ið en þol kólerusýkla gegn lyfinu hefur
þó verið að aukast.
Hvernig er hægt að koma í veg
fyrir faraldur?
Þegar kólera kemur upp þarf að
tryggja þrennt: Hreinlæti við losun úr-
gangs, nægar birgðir af hreinu vatni og
mikið hreinlæti í kringum matvæli.
Takmörkun ferða og viðskipta milli
landshluta hefur engin áhrif á út-
breiðslu sjúkdómsins né heldur er
hægt að nota sýklalyf á heilu samfé-
lögin til þess að koma í veg fyrir að
hann breiðist út.
Mikil hætta á flóðasvæðum
HVAÐ ER? KÓLERA
4. janúar 2005 ÞRIÐJUDAGUR
Breytingar urðu í verslun fyrir jólin.
Hún jókst að minnsta kosti um tíu
prósent, vöruframboð var meira en
nokkurn tíma áður og fólk tók lán í
stórum stíl. Sigurður Jónsson er fram-
kvæmdastjóri Samtaka verslunar og
þjónustu.
Hvað einkenndi verslunina í ár?
Það varð talsverð breyting á jólaversl-
uninni. Vöruframboð var mun meira
og fólk keypti meira af jólavörum en
nokkurn tímann áður. Aðrar vörur
seldust prýðilega. Fólk lét eftir sér
ýmislegt sem hefur verið á óskalist-
anum.
Hefur fólk efni á þessu?
Fólk hefur meiri kaupmátt en áður,
almenn bjartsýni ríkir og svo er stóra
breytingin sú að fólk hefur aðgang
að nánast ótakmörkuðu lánsfé á
sanngjörnum kjörum, sem tvímæla-
laust ýtir undir neyslu.
Ertu að meina íbúðalán bankanna?
Já. Og yfirdráttarlán. Íslenskir neyt-
endur hugsa því miður ekki mikið
um fjármagnskostnað. Ef þeir komast
í lánsfé þá nýta þeir það nánast á
hvaða kjörum sem er. Það er gríðar-
lega mikið framboð af fjármagni á
markaði á mismunandi kjörum og
fólk virðist nýta sér það.
SIGURÐUR JÓNSSON
Jókst um tíu
prósent
JÓLAVERSLUNIN
SPURT OG SVARAÐ
VATNAJÖKULL OG ÖRÆFAJÖKULL Í BAKSÝN
Landeigendum finnst hart að þurfa að eyða bæði tíma og peningum í að verjast ítarlegum kröfum ríkisins til lands sem ríkið vill meina að sé þjóðlendur. Lögfræðingur fjármálaráðu-
neytisins áréttar að í raun breytist lítið þó svo að skorið sé úr um eignarétt, landeigendur missi til dæmis ekki afnotarétt sem hefð sé fyrir.
Bændur saka ríkið um yfirgang
Fjármálaráðherra kynnti um miðjan desember kröfur ríkisins til þjóðlendna á Norðausturlandi. Land-
eigendur undrast kröfugerð ríkisins og telja að farið sé offari, meðan fjármálaráðuneytið segist bara upp-
fylla lögboðnar skyldur.
FR
ÉT
TA
B
LA
Ð
IÐ
/V
IL
H
EL
M