Fréttablaðið - 05.01.2005, Qupperneq 26

Fréttir af hörmungunum við Ind-
landshaf eru skelfilegar. Nátt-
úruhamfarir af þessu tagi sýna
okkur hve mannfólkið má sín í
rauninni lítils. Þrátt fyrir að hafa
farið til tunglsins fyrir 35 árum
og alltaf sé verið að komast að
einhverju nýju um gangverk al-
heimsins þá erum við berskjöld-
uð gagnvart náttúrunni. Líkleg-
ast hefði viðvörunarkerfi af ein-
hverju tagi bjargað einhverjum
mannslífum, en líklegast hefði
slíkt kerfi ekki komið tugum þús-
unda að gagni, fremur en slíkt
kerfi hefði gagnast 26 þúsund
manns sem fórust í Bam í jarð-
skjálftanum sem varð réttu ári
fyrr en þessi ósköp dundu yfir.
Þegar varnarleysi okkar gegn
náttúruöflunum krsitallast með
þessum hætti ætti okkur þykja
enn vænna en fyrr um það sem
við höfum í hendi okkar, ráðum
við sjálf. Það er undarlegt til
þess að hugsa að mennirnir
ákveða stundum að gera hluti
sem leiða slík ósköp yfir fólk,
saklaust fólk, undir því yfirskini
að verið sé að frelsa þjóðir undan
vondum valdhöfum. Þetta gerðu
Bandaríkjamenn og Bretar með
dyggum stuðningi hinna viljugu
og staðföstu fyrir bráðum tveim-
ur árum síðan. Vissulega var
Saddam hin mesta ófreskja, en
það er bara ekki nóg til að fara
með stríð á hendur heilli þjóð og
leiða yfir hana hörmungar sem
einungis náttúran ætti að geta
leitt yfir mannkynið.
Tveir menn ákváðu að við
þessi litla þjóð hér norður í ball-
arhafi skyldum vera viljug og
staðföst í árásinni á Írak. Þeir
fóru ekki að settum reglum. Þeir
báru þetta ekki undir þá sam-
kundu sem á að fara með völdin í
landinu á milli kosninga. Vænt-
anlega þótti þeim þetta smámál
og ekki koma neinum við nema
þeim, eða hvað ?
Við höfum lýst því yfir að við
séum vopnlaus þjóð. Kvikmynd
sem sýnd var í Háskólabíó fyrir
jól og á Stöð 2 daginn fyrir gaml-
ársdag, Íslenska hersveitin, sýn-
ir að svo er ekki lengur. Í nafni
friðargæslu eru Íslendingar að
sveiflast um með byssur sem
ljóst má sjá af þessari kvikmynd
að þeir kunna ekkert með að fara
– og það er búið að hanna
hermannahúfu með íslenska
skjaldamerkinu. Hver hefur
gefið leyfi til þess. Davíð og
Halldór?
Foringi þess annars um margt
ágæta folks sem ræður hér ríkj-
um, hefur sérstakt lag á því að
reyna að taka málfrelsið af fólki.
Honum tókst það í Evrópuum-
ræðunni, þá var það fiskurinn í
sjónum sem hann beitti fyrir sig.
Honum tókst það með gagna-
grunninn, þá voru það vísindi og
listir. Honum tókst það til að
byrja með í árásunum á Baugs-
feðga, ef menn tóku ekki þátt í
þeim árásum þá voru þeir með
persónulegar árásir á hann. Nú
má ekki hafa orð á þeirri hlálegu
upphæð sem ríkisstjórnin ætlar
að láta af hendi rakna til hjálpar-
starfsins fyrir þjóðirnar í Ind-
landshafi, það er ósmekkleg póli-
tísk umræða. Ég held að honum
finnist bara öll umræða sem ekki
snýst um hvað hann sjálfur er
frábær ósmekkleg.
Við erum svo lítil hvort sem
er, er klifað. Við gefum lúsarupp-
hæð af því við erum svo lítil, við
höfum ekkert að gera í Evrópu-
samstarfið af því við erum svo
lítil. Sumir vilja vera stórir fisk-
ar í lítilli tjörn. Mér hugnast
betur sá hugsunarháttur sem
birtist í sjónvarpsauglýsingunni
frá Baugi og sýnd hefur verið nú
um hátíðina.
En hvað gerðist í mars 2003,
vorum við þá allt í einu orðin stór
og þess vegna sett á lista hinna
staðföstu og viljugu? Hvers
vegna tók því að vera á þeim
lista? Þjóð er aldrei lítil, þjóð er
stór hversu fámenn sem hún er,
þess vegna skiptir máli að þjóðir
haldi vel á málum sínum. Ef
ráðamenn fara illa með völd sín
heima þá mótmælum við heima,
ef ráðamenn fara illa með völd
sín á alþjóðavettvangi þá mót-
mælum við á alþjóðavettvangi.
Náttúruöflin geta valdið ótrú-
legri eyðileggingu, þess vegna
eigum við að standa vörð um það
sem við ráðum við, þar eru
frelsið og lýðræðið með því dýr-
mætasta. Þess vegna segjum við:
Innrásin í Írak – ekki í okkar
nafni, síminn er 90 20000, reikn-
ingurinn 1150-26-833 (kt. 640604-
2390). ■
M aðurinn hefur enn á ný verið minntur á smæð sína. Eftir því sem okkur birtist skýrar sú þjáning, sorg ogeyðilegging sem flóðbylgjan í Asíu olli, þess vanmátt-
ugri erum við í spurn okkar gagnvart svo grimmilegum örlögum.
Við slíka atburði er eðlilegt að margir brjóti heilann um
stærstu spurningar mannlegrar tilvistar. Trúarleiðtogar heims-
ins spyrja einnig. Biskupinn yfir Íslandi leitaði svars við sorg
og þjáningu í nýárspredikun sinni. „Við römmum rúnum þján-
ingar og dauða fást oft engin svör, nema tárin og gráturinn,
handtak og faðmur samúðar og samstöðu. Saga, boðskapur og
fordæmi Jesú Krists, frelsarans krossfesta og upprisna, er slíkt
svar,“ sagði Karl Sigurbjörnsson í predikuninni.
Íslendingar hafa um aldir búið við ógn náttúruhamfara. Þjóð-
in þekkir vel sorg vegna náttúruhamfara og hefur sýnt samhug
sinn og samstöðu með þeim sem þjáðst hafa vegna náttúruham-
fara.
Erkibiskupinn af Kantaraborg sagði slíkar hörmungar vekja
upp efann um guð; annað væri óeðlilegt. Ógnarhörmungar sem
þessar skilja okkur eftir í spurn og vanmætti. Við erum næsta
smá og vald okkar takmarkað þegar ógnarkraftar náttúrunnar
eru annars vegar og við hljótum á tímum sem þessum að velta
fyrir okkur mörkum valds manns og heims.
Við getum oft lítið gert við hörmungum sem náttúran kallar
yfir okkur. Þar eru öfl sem við ráðum ekki. Eina sem við ráðum
eru eigin gjörðir. Verk manna eru þegar allt er talið uppspretta
meiri ógæfu og hörmunga en blind öfl náttúrunnar. Vitandi vits
styðjum við jafnvel aðgerðir sem leiða sorg og hörmungar yfir
þúsundir manna. Skeytingarleysi og grimmd manna veldur á
hverri mínútu ómældum þjáningum og sorg víða um heim.
Mannkynið sem slíkt fer ekki vel með það vald sem það þó
hefur yfir örlögum meðbræðra sinna. Leiða má rök að því að fá-
fræði og skeytingarleysi hafi valdið meiri þjáningu og tjóni í
flóðunum en ella hefði orðið ef stjórnvöld á svæðinu hefðu
haldið vöku sinni og varað við hættunni. Framundan eru einnig
tímar þar sem frammistaða samfélags þjóðanna skiptir miklu.
Fjármunir og mannafli geta ráðið því hvort frekari hörmungar
dynja yfir fólk á svæðinu í kjölfarið.
Hjálparstofnun kirkjunnar og Rauði kross Íslands safna nú
til hjálpar fórnarlömbum flóðanna. Þar hefur hvert og eitt
okkar vald til þess að hjálpa. Það vald, eins og annað vald sem
við höfum, ættum við að nýta vel. Geigvænlegar hörmungar
ættu að vera okkur tilefni til fleiri efasemda en um tilvist og
hlutverk guðs í heiminum. Okkur er einnig hollt að hugleiða
hvar valdmörk manns og náttúru liggja og hvernig við með-
höndlum vald okkar. Við ættum einnig að spyrja okkur um
skyldur okkar. Hvað og hversu mikið við leggjum á vogarskál-
arnar til að létta meðbræðrum okkar byrðar. Hvort við, með af-
stöðu okkar og athöfnum, leiðum hamfarir yfir saklaust fólk. ■
5. janúar 2005 MIÐVIKUDAGUR
SJÓNARMIÐ
HAFLIÐI HELGASON
Náttúruhamfarir eru utan valds manna,
en aðrar hamfarir eru á okkar valdi.
Valdmörk
manns, guðs
og náttúru
FRÁ DEGI TIL DAGS
Hverafold 1-3, Foldatorg, Grafarvogi, sími 577 4949
Komið og gerið dúndurkaup
Útsala, Útsala
Opnum í dag á nýju ári
miðvikudaginn 5. janúar
með magnaðari útsölu.
Fyrstir koma fyrstir fá.
40%- 80%
afsláttur...
Þjóð er aldrei lítil
Gramir Morgunblaðinu
Pétur Gunnarsson, skrifstofustjóri Fram-
sóknarflokksins (og fyrrverandi blaða-
maður á Morgunblaðinu), er óánægður
með að Morgunblaðið skuli hafa birt
áramótagrein Davíðs Oddssonar, for-
manns Sjálfstæðisflokksins, í hátíðar-
umgjörð á miðopnu blaðsins á gaml-
ársdag „en sett greinar annarra stjórn-
málaforingja, þar á
meðal forsætisráð-
herra, skör lægra“
eins og hann orð-
ar það í pistli í
Tímanum, vefriti
Framsóknarflokksins.
Pétur segir að þessi
háttur hafi verið
eðlilegur meðan
Davíð var forsætisráðherra en nú þegar
hann sé það ekki lengur eigi þetta ekki
við, þ.e.a.s. ef blaðið meini eitthvað
með því að það sé „blað allra lands-
manna“ en ekki hreint flokksmálgagn
sjálfstæðismanna. Pétur segir að Morg-
unblaðið hafi ekki „skynjað kall tímans“
um áramótin. Það hafi tekið „pólitíkina
fram yfir blaðamennskuna“. Ekki er
ólíklegt að þessi skrif endurómi
skoðun vinnuveitanda Péturs,
Halldórs Ásgrímssonar for-
manns Framsóknarflokksins.
Þögnin rofin
Varla höfðu forsætis-
ráðherra og biskup
lokið sjónvarpsávörp-
um sínum um ára-
mótin þar sem þeir lýstu áhyggjum sín-
um yfir stöðu barnafjölskyldunnar á
Íslandi fyrr en reiðilegt andlit Guðrúnar
Ögmundsdóttur, þingkonu Samfylking-
arinnar, birtist á skjánum. Taldi hún að
í ræðunum „glitti í íhaldssama banda-
ríska fjölskyldustefnu“, verið væri að
ala á samviskubiti meðal kvenna og
jafnvel „að reka konur inn á heimilin“ á
ný. Þessu snöggu viðbrögð koma á
óvart í ljósi frétta á dögunum um að
þingkonan hefði í haust sett nýtt
þagnarmet á Alþingi – aðeins talað
í fjórar mínútur samtals! Hver veit
nema við eigum við eftir að sjá
fjörugar umræður um fjölskyldu-
mál þegar þingmenn snúa aftur
úr fjörutíu daga jólaleyfi sínu í
lok þessa mánaðar.
gm@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: Frétt ehf. RITSTJÓRI: Kári Jónasson FRÉTTARITSTJÓRAR: Sigurjón M. Egilsson og Sigmundur Ernir Rúnarsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Jón Kaldal FULLTRÚI
RITSTJÓRA: Guðmundur Magnússon RITSTJÓRNARFULLTRÚI: Steinunn Stefánsdóttir AUGLÝSINGASTJÓRI: Þórmundur Bergsson RITSTJÓRN, AUGLÝSINGAR OG DREIFING:
Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík AÐALSÍMI: 550 5000 SÍMBRÉF Á FRÉTTADEILD: 550 5006 NETFÖNG: ritstjorn@frettabladid.is og auglysingar@frettabladid.is VEFFANG: visir.is
SETNING OG UMBROT: Frétt ehf. PRENTVINNSLA: Ísafoldarprentsmiðja ehf. Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er hægt
að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
SKOÐANIR OG UMRÆÐUR Á VISIR.IS
Í DAG
HÖRMUNGAR AF
MANNAVÖLDUM
VALGERÐUR
BJARNADÓTTIR
Þjóð er aldrei lítil,
þjóð er stór hversu
fámenn sem hún er, þess
vegna skiptir máli að þjóðir
haldi vel á málum sínum.
Ef ráðamenn fara illa með
völd sín heima þá mótmæl-
um við heima, ef ráðamenn
fara illa með völd sín á al-
þjóðavettvangi þá mótmæl-
um við á alþjóðavettvangi.
,,