Atuagagdliutit - 22.07.1971, Page 31

erKigsivitdliorfiunerpaK
erKigsisimårfiumalersoK
Istanbulime inugpagssuit najugarissane Tyrkiame ajornar-
torsiorneK malugineK ajornaKissoK, taimåikaluartordle isser-
tortukut akerdliussoKartuartoK
agdl.: Henrik Decker
Istanbul (RB-special)
Istanbul upernåK OKatdlisaussorujugssuvoK iliniarnertut perKarnisår-
tarnerat — pingårtumik ingmingnut perKarnisårfigissarnerat — pissu-
tigalugo. Tyrkiamile igdloKarfit pingårnerssarisimassåta avnuserngine
angatdlavfigineKarnerussune mana angalaordine ericigsivitdliortunik
politérpagssuarnigdlunit takussagssaKdngilaK. igdloKarfingme imap
nernertup isåriånitdlune niuverfiussume inunen erKigsivitdliortarner-
nit sunerneKdngitsungajagsimavoK.
igdloKarfingme inugparujugssuit
angalaorfigiuagåne sorpagssuar-
nik tuniniaissoKartarpoK bilit a-
kilivdlune ilauvfigineKarsinaussut
ilaussugssarsiordlutik siggartaKå-
tårtuardlutik ingerdlaortitdlugit.
inuit amerdlangåramik kipisuitsu-
mik ingerdlaortutut itarput. a-
merdlangårmata ilane erxaerKa-
jånartarpoK sume najugaKarner-
sut — igdloKarfingme Kuleriår-
pagssuarnik initalingnik igdloxå-
ngingajangmat. inuit ardlalingnik
hundredetusintigdlit igdloKarfiup
avatikéniane najugaKarput — pi-
ngårtumik nunåinarmiut najuga-
risimassamingne pitsoKalutik inu-
simassut. tamåko igdluarapalåne
-,,Gecekundu“nik taineKartartune
unuavdlo atauslnaup ingerdlane-
rane suliarineKarsimassune ine-
Karput.
muamåkut nålagfé angeKissut
Istanbulime takussagssat pingår-
nerit ilagiuarpait. ilait Solimanip
åma Aya Sofiap nålagfinik ate-
Karput. muamåkunigdle Kinujar-
torKUSsivdlutik nålagfit napassu-
liartåinit suaortartut Kinutait
båndinut imiussat måne iluamik
tusarneK ajornaKaut bilinik a-
ngatdlåtoKangårmat. Tyrkia Ke-
mal Atattirkip ilungersoKalune pi-
sungortiniagaralua maskinat a-
tordlugit niorKutigssiorfigtut år-
Kigssutdluagkamik sule ingerdlå-
neKalingilaK ikiorsissarnermutdlo
tungassutigut ajornartorsiorfiu-
ssorujugssuvdlune — ajorssartor-
pagssuaKardlune.
iliniarnertut peKatigigfisa ilåne
Dev Gencime ilaussortat isuma-
Karput amerikamiut Tyrkiame
suniuteKarpatdlårnerat (sordlo a-
merikamiut såkutue 60.000-it Tyr-
kiamingmata) ajoKutit ilarpag-
ssuinut pissutaussut. Dev Genci-
mut ilaussortat ingassagtajårniat
„tyrkiamiut aniguisitsiniat såku-
tue“ (TPLA-mut ilaussortat) ma-
jime Israelip konsulia Ephraim
Elrom pingitsailivdlugo autdlaru-
påt tOKUtdlugulo.
„inusugtut mumisitsiniat", tyr-
kiamiunik agsut ånilårtitsisima-
ssut ajornartorsiortitsilersima-
ssutdlo — nauk imaKa 1000-inar-
nik ilaussortaKaraluardlutik —
suniartut-uko? anguniagåt sor-
piaunersoK nalunarpoK, isumåtdle
nalunångitdluinarpoK tåssaussoK:
amerikamiunut akerdliussut, Che
Guevarap issertortukut akiunera-
nit isumagssarsisineKarsimassut
aningaussaligssuarnutdlo akerdli-
ussut.
konsulip tOKutaunerata kingu-
nitsiångua igdloKarfiup ilåne
Mackame atuagaerniarfingmut i-
serpunga. atuagaerniarfik konsu-
lip tOKutausimassup nanineKar-
fiata erKaralånguanipoK. avisisi-
niardlunga atuagaerniarfingmut
iserama atuagaerniap ima OKar-
figånga: „inusugtut tamåko su-
liat inernerinik takussaKarusug-
put, aningaussarsiorusugput, piv-
figssan sivikitsuararssuaK ator-
dlugo sut tamaisa angujumavait.
iliniarnertut atuarfinut piniaria-
rångamik piumassamingnik tai-
guilersarput. åmauna mérarpa-
lugtussut — kommunistit silar-
ssuarme tamarme pissarnerat
maligdlugo iliniartineKarsimåput
sune tamane aulajangéKataunig-
ssamingnik piumassaKarKuvdlu-
git.“
sulissartut partiata
Dev Gene ilaligarigå
Tyrkiame inusugtut nåmagigtait-
dliornerat nalinginaussutut OKau-
tigineK ajornaKaoK. taimatut pi-
ssoKariartornera sivisumik inger-
dlavoK; taimatut pissoKariartor-
nerane iliniarnertut atuarfing-
mingne akerdlerlssutait Tyrkia-
me måna pissusiussunut iliniar-
nertut akerdlerlssutigileriartor-
påt. ukiut Kulit migssiliortut ma-
tuma sujornagut iliniarnertut
Istanbulime iliniarnertut atuar-
fiåne katerssuput OKaloKatiglsav-
dlutik. Tyrkiame sulissartut par-
tiånit måna inatsissartune mar-
dlungnik ilaussortalipgmit inu-
sugtut ingassagtajårniat peKati-
gigfiat Dev Gene autdlartipoK —
ilaussortaralugit Marximut isu-
maKataussut, kungitsuniat, Mao-
imut kisalo Leninimut isumaKa-
taussut. iliniarnertut autdlarxåu-
mut OKaloKatigiginartaraluardlu-
tik kingusingnerussukut ajoKusi-
niartalerput, taimailiorKårtalera-
mik sivisumik iliniarnertut pe-
Katigigfinut avdlanut taimågdlåt
ajoKusersuissardlutik.
sulissartut partiånut ilaussortat
1968-ime isumaKatigigkungnaer-
put — såmerdliussut inusugtor-
tait isumaKatigissamingnut aker-
dliulermata iliniarnertunut taler-
pigdlernut ilaussortaussunut aki-
utorujugssuångordlutik. Dev
Gencimut ilaussortat ilisimavåt i-
liniarnertut ukiune kingugdlerne
mardlungne iliniarnertut ing-
mingnut akiutarneråne toxutau-
ssut 18-iussut ilait 14-it såmer-
dlernut ilaussortaussut.
iliniarnertut talerpigdliuniat a-
nguniagait erssendgdluångitdlat.
muamåkut ugperissånik inugtau-
ssut ugperissaKalernigssåt ilaisa
piumassaråt, avdlat såmerdliunia-
nut såkortunerussumik pissusexa-
lernigssaK piumassaralugo.
kurderit pissutitaussut
Dev Gene KanoK ilivdlune taima
nukigtutigilersimava? takornaria-
nik angatdlåssissartoK arnaK 25-
nik ukiulik, akunitarfingme pi-
ssortap pania, ima OKarpoK: „i-
natsisit tungaviussut 1961-ime a-
kuerssissutigineKarmata pissutsit
ilarpagssue Kanganit naKisimane-
Kånginerussumik ingerdlåneKa-
lérput periarfiusinaussutdlo Ka-
nganit angnertunerulerput. tama-
tuma kingunerisa ilagåt iliniar-
nertut atuarfisa, pingårtumik
måne Istanbulimltup, nunåinar-
miut angnertumik iliniagaKarsi-
mångitsut méråinik iliniartoKa-
lernerat. tamåko iliniarnertoKati-
mingnit nålagkersuinermut tu-
ngassunik påsisimassaKamerussu-
nit sunertiassuput. sunertivfigi-
ssartagaisa ilagåitaoK inusugtut
såmerdliuniat iliniarnertutdlunit
atuarfine iliniartitsissut kommu-
nistiussut.
inusugtut tamåko ilarpagssue
kurderit najugarissåinit pissuput.
Dev Gencip ilaussortai amerdla-
nerpait kurderit najugåinérsu-
put.“
kurderit Tyrkiame najugagdlit
Tyrkiame OKatdlisigineKartoru-
jugssuångorput, nauk ukiorpag-
ssuarne erKartorneKartångikalu-
ardlutik. atuarfit angnerussut i-
låne iliniarnertut ingmingnut a-
kerdlerigtarnerat pissutigalugo
ardlaleriardlune matussariaKar-
tarsimassume atuartut ilåt 24-nik
ukiulik OKarpoK kurderit Tyrkia-
me najugalingnut avdlanut aku-
liusimassut Anatoliavdle kangia’-
tungåne nunap pitsunerssåne na-
jugaKardlutik. taimaingmat nu-
nautiligssuit sule amerdlaKalutik
ingerdlatsineråne atugardliorner-
nut akerdliussut ilarpagssue tå-
ssåuput iliniarnertut kurderiu-
ssut. Tyrkiap inuisa 28 millionit
migssiliortut agfangajait — 12
millionit — naussorigsaissuput
pitsut avguaKatigigdlutik ukiu-
mut 300 kr-nik aningaussarsissar-
tut, nunautiligssuitdle 600-t av-
guaKatigigdlutik 250.000 kr-sissar-
dlutik.
kurderit pitsut
„igdloiearfigssuarme pitsauneru-
ssumik aningaussarsiortoKarsi-
naunera Anatoliame inoKånginga-
javigsune agdlåt tusåmaneKaler-
simavoK, pingårtumigdlo inusug-
tut titusintilikutårdlutik igdlo-
Karfingnut nugterarput. måne
Istanbulime najugagdlit Kimer-
dloriåkit. ilait tusintiligpagssuit
avKusinerne tarflnarput sulivfig-
ssarseriatårnigssamingnik neriu-
teKardlutik. ilait aningaussarser-
Kalårtardlutik skunik Kivdlersai-
ssartutut, taxanik ingerdlatitsi-
ssutut -tuniniaivigpagssuarnilunit
suliaKångingajagdlutik suliput.
pissutsit taimåitut angnermik ili-
niarnertunit nåmagigtaitdliutigi-
nexarput. isumaKarpugut Tyrkia
piåralune ineriartortinavérsårne-
KartoK. såmerdliuniat uvanga isu-
maxatigåka, aniguisitsiniatdle su-
kutuinik taineKartartut perxar-
nitsuliortarnerinut akerdliuvunga
— taimailiortarnerit inatsisaitsu-
liortarnertut issigigavkit," iliniar-
nertOK OKarpoK. tåussuma atuar-
fia uvdlune kingugdlerne politi-
nit nåkutigineKartualersimavoK,
atuarfingme klassine tamane po-
lité atauseK isersimatineKartua-
lersimavdlune.
Tyrkiame sulissartut partiat su-
jugdlermérdlune inatsissartunut
ilaussortagssanik 1965-ime Kini-
gagssångortitsigame 15-inik ilau-
ssortaxalersoK erninaK kurderit
pineKarnerisa pitsaunerulernig-
ssånik sulissuteKalerpoK. Dev
Gene pilersineKarKårmat pissor-
tai nalunaerput kurderit pisinau-
titaunertik nåpertordlugo inuli-
sagunik såkulersordlutik pikig-
titsissariaKartut. „mumisitsiniat
kulturikut KutdlersaKarfé kangig-
dlit“ 1969-ime pilersineKarput A-
natoliap kangia’tungåne kurderit
najugarissane igdloKarfingne ig-
dloKarfinguanilo.
aprilime 1970-ime politit såku-
tutungajak periausigdlit kurderit
nangminerssorniat sulivfigissåine
tamane tåssångåinaK såssussissa-
lerput. Tyrkiame erKartussisso-
Karnermut ministere upernåK a-
prilime OKarpoK kurderit nang-
minerssorniat pingitsoratik nåla-
gauvfingmit kångarnigssartik a-
nguniaråt nangminerissamingnig-
dlo erfalassoKartut.
ministerpræsident Nihat Erim
OKarpoK Tyrkiap nålagauvfigtut
atausiussutut ingerdlåneKåinar-
nigssånik ajutortitsiniartamerit
tamåko nunap avatånit såkorto-
Kissumik ilalerneKartut. (påsiniai-
ssartut isumaKarput taima OKar-
nermigut Syria erKarsautigigå).
åma påsineKarsimavoK tyrkia-
miut iliniarnertut ilait Palæsti-
namik aniguisitsiniaKatit såku-
tuinit issertordlutik akiutunit i-
maxa Jordanime Syriamilunit su-
ngiusarneKartarsimassut. tusatsi-
arneKarsimavoK tyrkiamiut inu-
sugtut 1200-t aningausserivingne
tigdlingniartarnigssanik, pingit-
sailivdlune inungnik autdlarussi-
ssarnigssanik avdlanigdlo perxar-
nitsuliortarnigssanik sungiusar-
nexarsimassut.
såmerdliuniat ingassagtajårtor-
taisa ukiortåp kingornagut tyr-
kiamiut såkutuisa Ankarame a-
merikamiut autdlartitaxarfiåne
pårssissussut ilait mardluk iki-
lerpait aningausserivitdlo arfi-
nex-mardluk ujajaivfigissardlu-
git. åma mardloriardlutik ameri-
kamiut såkutuinik autdlarussi-
ssarput, sujugdlermik atauseK
tugdlianigdlo sisamat. autdlaru-
ssatigdle akornusernagit kingu-
singnerussukut utertitarpait.
sok Elrom toKutauva?
soK-una Elrom autdlarussaorxå-
riardlune toKutaussoK? tamåna
erssendvigsumik påsissu.tigssanik
ardlalingnik navsuiautigssaxarti-
nexarpoK. sujugdlermik Dev
Gencimut ilaussortat „såkutut a-
niguisitsiniat“dlo agsut USA-
mut, Tyrkiap isumaxatigissånut
såkutoKarnikutdlo ingerdlatseKa-
tigissånut, kisalo Israelimut tu-
ngåssutexartut tamaisa akerdleri-
ssorujugssuvait. Elrom nazistit
nålagkersuinerisa nalåne juter-
pagssuit toKutauneråne pissoKa-
taussumik Adolf Eichmannimik
Argentinamit Kimarngussissutut
Dev Gencimut ilaussortanit 1961-
ime OKautiginexartoK, åma agsut
umigssorneKarpoK, pexatigigfing-
mut ilaussortat isumaKarmata
Elrom Istanbulime generalkonsu-
liutitdlune suliame avatågut påsi-
niaissarsimassoK. tyskit kitdlit a-
tuagagssiåne sapåtip akuneranut
atausiardlune sarKumersartume
„Der Spiegel“ime, issertussaralu-
anik agdlåt agdlautigissaxarajug-
tume, tainexarpoK tusameKarsi-
massoK Elromip tyrkit oxartug-
ssautitåinut tyrkit inusugtut 300-t
Palæstinamik aniguisitsiniaKatigit
pissortaisa ilånit George Habashi-
mit sungiusameKarsimassut arxe
tuniusimagai. Palæstinamik ani-
guisitsiniat pexatigigfiat George
Habashimit sujulerssorneKartoK
aniguisitsiniat pexatigigfisa i-
ngassagtajårnerpåt ilagåt. ting-
missartunik autdlarussissarnerit
xaertitsissarneritdlo amerdlaner-
påt peKatigigfingmut tåssunga i-
laussortanit isumagineKarput.
pissussuteKångitsorpagssuit par-
naeruneKarput. inuit 300-inait u-
nerdlutigineKarput, inuitdle så-
merdliunianut mingnerpåkutdlu-
nit atåssutexarsimassut politinit
påsiniaivigineKartarput. iliniar-
nertut issertortukut akiutut na-
vianartorujugssuartut issiginexar-
put. tåuko ilaisa ardlaxångitsut
Istanbulime politit agdlåt sule-
Katigilersimavait. igdloKarfingme
politit Kutdlersåt sulivdluarnine
pivdlugo xangale atarxineKartoK
ungasingitsukut atorfingminit tu-
nuartariaKarsimavoK påsineKar-
mat sulissuisa ilait politit sisamat
tyrkiamiunik aniguisitsiniaKatigit
såkutuinut atåssuteKartarsima-
ssutut pasineKartut.
Elromip autdlanineKarnerane
tOKutauneranilo peKatausimassu-
tut ujarneKartut iliniarnertut ku-
lingiluat amerdlanerssait måna
parnaerussaorérput. tamåkerdlu-
tik toKumik pitdlarneKarnigssåt
ilimanarpoK. tåuko isumaKarput
amerikamiut isumåt kisime Tyr-
kiame malingneKartOK, nuna så-
kutut nålagarssuinit ardlaKångit-
sunit fascistiussunit tåukulo isu-
maKatåinit: nunautiligssuarnit i-
nupilungnit ernialérujugssuardlu-
tigdlo aningaussanik atortitsissar-
tunit, sukangaxissunit nålagker-
sorneKartOK. Tyrkiame najugag-
dlit avdlat ardlaKångitsuinait tai-
matut isumaKarput.
ardlaligpagssuariardlunga tu-
sartarpara ima OKartOKartoK:
„Dev Gencip anguniarpå kommu-
nistit kiserdluinarmik nålagker-
suilernigssåt. Moskvamit Pekingi-
mitdlo aningaussalersorneKarput.“
Dev Gencimut, måna inerterxu-
taussumut, ilaussortat suna angu-
niarnerdlugo iluamik ilisimångi-
låt. inuitdle atugardliornerat Tyr-
kiame nålagkersuissussartut år-
Kingniartaraluardlugo iluagtisi-
nåungisåt tikuartugaisa ilagåt.
■ Axialventilatorer
■ Centrifugalventilatorer
■ Varmeventilatorer
■ Tagventilatorer
■ Klimacentraler
■ Varmeflader
■ Filtre
■ UNI-PRES klimaanlæg til skoler,
sygehuse, kontorbygninger o. I.
■ HI-PRES klimaanlæg til skibe.
■ VARIAX axialventilatorer med
regulerbare skovle.
Fabrikker og hovedkontor
4700 Næstved, Danmark
Telf (03) 72 42 22
Telex 2311 Novenco Nae
31