Atuagagdliutit - 14.10.1971, Blaðsíða 6

Kalåtdlit-nunåta sanilia 3
Cape Dorset,
akivta Gomorrå
aningaussaKarnerulernerup inuiaKatiginguit pivdluameruler-
sisimångilai. imigagssamik niorKuteKarnigssaK inusugtut kig-
Flyankomsten er den store begivenhed i Cape Dorset. Alle slipper, hvad de har i hænderne for at mærke et i
pust fra omverdenen, når „Twin Otteren" kommer ind fra Frobisher Bay. Det øgede samkvem giver anledning
til problemer i det lille samfund.
tingmissartoK tikikångat Cape Dorsetime perssuarsiutigineKartaKaoK. klkut tamarmik suliatik Kimåinardlugit
ugsagåssarput tingmissartoK ottere Frobisher Bayimit tikikångat. avåmut atåssuteKarnerup angnertuneruler-
nera ajornartorsiutinik pile rsitsivoK inoKatiginguane.
sautigåt
Cape Dorset,
Baffin Island augustime.
inuit nuånånguatdlåraut tingmi-
ssartoK tikikångat Cape Dorset-
imut, Baffin Islandip kujåmut ki-
mut teKerKuane inuiaKatigingua-
nut 600-ussunut.
ukiup åipå KerKa igdloKarfiup
mitarfia atomeKarsimavoK. igdlo-
Karfiup inuisa nangmingneK mi-
tarfik sanasimavåt igdloKarfiup
Kulåtungåne KårKume.
tingmissartunut mitarfik Cape
Dorsetime inunermik avdlångor-
titsisimavoK. tåuna sujonrutdlugo
avåmut atåssuteKautaussarsimå-
put aussaunerane 5—6-eriardlune
umiarssuaKartarnerit ilanikutdlo
tingmissartut imånut mitartut u-
kiuneranilo sikumut mitartut.
manale tingmissartortitseKati-
git privatiussut „Nordair" uvdloK
avdlortardlugo Havilland DHC-6
Twin Otterimik imalunit SC-7
Skyvan-imik Frobisher Bay-imit
Cape Dorsetimukartitsissarput.
tingmissartut åma tikisinaussar-
put nålagkersuissut atorfiligtåi-
nik, teknikerinik imalunit takor-
narianik angatdlåssissut.
igdloKarfiup inuisa ilarpålug-
ssue Kilanårtuåinartuput tingmi-
ssartunik avatimingnérsunik tiki-
toKartarnermingnut. tingmissar-
toK aggersoK nalunaerutigineKa-
rångat inersimassut suliungnaer-
tarput, mérKat pinguarungnaer-
tarput, Kalipautigigsårtunigdlo
atissagdlit ingerdlaulersarput av-
Kusinikut sangujorårtukut ujarår-
Kanik Kagdlersimassukut igdlunit
KUtdlernit tingmissartut mitarfia-
ta tungånut. amat amerdlasut
måmatik amårtarpait, amatdlo
Kåtiguata „akua" Kavdlunåt ati-
ssåne nagdliutorsiume „pamiu-
ssartamut" erKainartOK tunuåne
erfatårtarpoK.
imigagssamik nåkutigdlineK
eskimuinait tingmissartumukar-
neK ajorput, kisiåne pissortaKar-
fit amerdlanerssåinit pissut åma
ornigutarput.
igdloKarfingme sujulerssuissut
isumagisimavait Kamutit aputi-
siutit perdlåt ukiorsiutit agssakå-
ssunik taorsemeKarsimavdlutik.
ilaussunik igdloKarfingmukåussi-
ssardlutigdlo tingmissartut mitar-
fiånukåussuissarput. nåparsfma-
viup bilia, niuverniaKatigingnit
„Hudson Bay Company“-mit bile
åma politit, the Royal Canadian
Mounted Police, biliat, tåssame
åma politéKarmat.
tingmissartorpalungnerup tu-
sarneKarnigssåta tungånut kivdli-
simårnåingajagpordlunit. tamåna-
lume kalerrisårutaussarpoK inuit
ikiukumatut mitarfiup Kaning-
nerssånit ujancat angnerit piar-
tarmatigik.
„Nordair“-ip tingmissartutåta
motoré sule unigtineKångitsut mi-
tarfiuvdlo isuatungåne nåpartar-
pagssuit benzinamik imagdlit kig-
dlingåne tingmissartoK sule uni-
ngitsoK alapernaisersut tikiuterér-
sarput. inusugtut ilarpagssuinut
iluartuliomertungajak isimagu-
narpoK motorit pissorpalungnerat
sule unigtinago tingmissartup sa-
viminertåta nigdlertup agtorne-
Karnigsså.
nuname sulissugssat aggiassut
akornånit tiguneKartarput. inger-
dlatitsissut inimingnit nerukitsu-
mit anitdlagtarput ilaussutdlo
aniatitdlugit inimit pukitsumit
nikorfavfigineKarsinåungitsumit.
tungmerKat atåne eKitåruneKar-
tarpoK, eKitåuneKardlune unga-
singnerussutdlo aulaterivfigalugit.
ilaussut nagsataitdlo ånineKaré-
rångata tingmissartup usé piarne-
Kartarput. karsit igfianik imagdlit
karsit måningnik imagdlit åma
karsit nautsianik imagdlit tuniu-
neKartarput bilinutdlo igssoråu-
neKardlutik. taimåinerånilo poli-
tit, the Royal Mounted Canadian
Police, „augpalugtunik Kåtigug-
dlit“ Kaningnerulersarput.
tingmissartup nagsataisa ilagi-
ssarpait portugkat ilisariuminar-
tut Baffinlandime imigagssamik
niorKuteKartarfituaussup nåla-
gauvfingmit nåkutigineKartup
imigagssanik, vininik imiårKanig-
dlo pisisitsissartup „The Baffin
Liquor Store" Frobisher Bayimi-
tup nagsiutagai. Canadame imi-
gagssanik pisisitsissarneK iluar-
sartuneKarsimavoK ukiut ardlag-
dlit matuma sujornatigut Sverige-
me atorneKartoK éssigalugo, ag-
dlåme taimane „mellanol" pisiari-
neKartarmata „Systembolaget"-
ime.
politit mardluk, Cape Dorsetip
politituai, nunamut Danmarkisut
agtigissumut nåkutigdlissussut
agdlagtuissarput kikut portugka-
nik pinersut „The Baffin Liquor
Store“mérsunik.
— tauva ilisimassarparput aku-
nerne tugdlerne mardlungne sume
nuånåtårtoKåsassoK, politip åipå
igdlardlune OKarpoK.
aningaussarigsårneK
Frobisher Bay avatiminut atåssu-
terpagssuane pivdlugit taineKar-
tarsimavoK Baffin Islandip Sodo-
månik. Cape Dorset, nunap ing-
mikortuane igdloKarfit angner-
ssaisa pingajuat, sanigdliuneKar-
sinauvoK najugkanut bibelime
OKautigineKartunut avdlanut, tå-
ssa Gomorramut.
1960-ikut autdlartisimaneråne
Cape Dorset inukitsuvoK, inuile
piniartut pivdluartuvdlutik suli-
niarfigssamingnit nutåmit agsut
isumavdluartut. amerikamio Ja-
mes Houston Cape Dorsetimut nu-
nasisimavoK eskimutdlo erKumit-
suliait iluarsartutdlugit uvkusig-
ssane, tugåne ujarKanilo kigartug-
kat.
Houstonip inuit silarssuarme
avatimingnitume najugaKartut
Cape Dorsetimit sulianik soKuti-
gissaKalersipai, aningaussarpag-
ssuitdlo isertalerput „The West
Baffin Eskimo Co-op“-imut, eski-
mut tuniniaissarneK pivdlugo kå-
tuvfiånut.
Cape Dorsetime kæmnerip, Des-
mond Sparhamip, 1969-ime suliat
migssiliordlugit nalilersimavai V2
million dollars angungajagdlugit,
imalunit danskit koruné 3,5 miil.
migssiliordlugit. ukiordlo tåuna
kåtuvfiup ilaussortaminut 70-
ingajangnut tuniusimavai 200.000
dollars sivnitsiardlugit imalunit
danskit koruné 1,7 miil. migssi-
liordlugit.
— aningaussat tamåko inuiaKa-
tigin: ik avdlångortitsisimåput,
Ca; Dorsetime taima OKartOKar-
tarpcK. eskimut amerdlasut nalu-
våt aningaussarsiatik sumut atu-
sanerdlugit. takugssaussarput Ke-
Kartut „The Bay“-ime, „Hudson
Bay Company“-me imalunit „The
Go-op“-ime, brugsforeningip pisi-
sitsissarfiane. niorKutigssanik pi-
siumassarput, utertulerneKarå-
ngamigdlo tupigusuatdlagsimaso-
rinartarput. ilissivit nåssardlugit
issigingnålersarpait, pisiagssar-
siortuardlutigdlo pisiaKartarput
atorfigssaKartingisamingnik. ili-
ssivingnime suarssugpagssuaKar-
poK.
tugdligssåne eskimut ilaKutarit
atorfigssaKartitsilerunik „The
Bay“-imit imalunit „Go-op“-imit
aningaussautitik nungusimassar-
pait, tauvalo pissortaKarfingmu-
kartarput tåssanilo ikiutisissar-
dlutik.
imigagssanik pisisitsissarneK,
Kanon pigissanarnermut
nalunacKut
Cape Dorsetime akimaniarusung-
neKarpoK. igdloKarfingme rådip
nunaKarfik nunaKarfingmit igdlo-
Karfivingmut Kagfagtikusugka-
luarpå.
„KagfagtitauneK" ima kingune-
KåsaoK najugkame råde najugka-
milo nålagauvfiup sujulerssuisso-
Karfia angnertunerussumik OKar-
tugssåussuseKalisavdlutik.
Cape Dorsetime pigigsårnermut
nalunaeKUtatut tamåna angunia-
gagssatuéinåungilaK. inuiaKatigit
mardlungordlutik avigsimåput —
„The Baffin Liqour Store" igdlo-
Karfingme ingmikortoKarfeKaler-
nigssånik kigsauteKartut åmalo
kigsauteKångivigsut.
— imigagssamik pisisitsissaler-
nigssaK pivdlugo aperKut rådime
ardlaligpagssuarnik OKaluserissar-
simavarput, taima OKarpoK suju-
ligtaissoK Tom Manning. sule ta-
måna isumaliutigineKartuarpoK.
akerdliussut amerdlaKaut, pingår-
tumik utoi Kaunerumårtut. kisiåne
inusugtut igdloKarfingme imigag-
ssamik niorKuteKalernigssaK kig-
sautigåt.
Cape Dorsetime utorKaunerssat
ilåt, Peter Pitsolak, 70-inik ukiu-
lik, inuiaKatiglnguane imigagssa-
mik niorKuteKarnigssamut någ-
gårpoK.
— måne igdloKarfingme „ligour
Store“Karniångilagut, Peter Kati-
malugpoK. inusugtut ajorsivdlui-
nåsåput. takuneKåinarsinauvoK
Frobisher Bayime imerneK KanoK
ingerdlassoK.
— nukingit måne iluarsåuneK
ajorpavut, Cape Dorsetime nåpar-
simaviup sujulerssuissua, Ann
Clarke Kungujugdlune OKarpoK.
ilånile politéKarfingmut KaerKU-
neKartarpugut isertitausimassut
erKigsivitdliorpatdlålerångata. u-
nuk kingugdleK niviarsissat mar-
dluk isertitsivingmlput. nipilior-
torujugssuput unatautdlutigdlo
ingmingnut toKungajagdlutik. av-
dlatut ajornaKaoK kisiåne erKigsi-
såumik åipå kapivdlugo anger-
dlartitdlugulo silagtornigssåta tu-
ngånut sinigtitdlugo. åipå politinit
tigumineKåinarpoK.
Cape Dorset Baffin Islandime
nunaKarfit nåpautipalåKarfiuner-
paussut tugdlerssortoråt. pingår-
tumik aussaunerane umiarssuit
tikitalerångata ajortarpoK, kisiåne
åma igdloKarfiup „transcient con-
ter“-ia, igdloKarfiup avatånérsu-
nut takornarianutdlo najugaKar-
fik ajornartorsiutigssaKalersitsisi-
nauvoK. inuit tåukuginangajagput
penicillinimik kapitikiartortut,
taima naggasivoK Ann Clarke.
— igdloKarfik umårigsunik ino-
KarpoK, tamåna politéKarfingme
ugpernarsarneKarpoK. Kujanartu-
mik arajutsissagssaKarneK ajor-
poK, månikåinilo sivitsungitsoK
påsissariaKarpoK kikut akuliunig-
ssamut pissutaulernersut.
inuit 5—6 tåukujuartut ajor-
nartorsiutigissarpavut. ukiortåmit
augustimut inuit 35-t isertitsiviv-
tinisimåput, tåukulo 5—6-it amer-
dlanerpånik unuisimåput. arnat
14-eriardlune isertineKarsiméput.
pigingneKatigit titartagkanik tu-
niniaissarfiåne „The Co-op print
shop“-ime Cape Dorsetimltume
pisiagssat kigdleKarput.
sanaortugkat tamangajagdlui-
narmik kujåmut inungnut amer-
dlanerussunut nagsiuneKartugssa-
tut nautsorssuneKarput, tarKava-
nime inuit pisisinauvdluartut pisi-
nigssamut piarérsimangmata ag-
dlåme akilivdluavigtardlutik.
pigingneKatigit påpiaranik ti-
tartaivigssanik eskimunut 20-nut
tuniussaKartarput, tåukulo titar-
tailersarput, taima OKalugtuarpoK
„The Western Baffin Co-op“-ime
ingerdlatsissussoK, Terry Ryan.
titartagkat tuniuneKarångata
pigingneKatigit eskimo aningau-
ssanik akilertarpåt. titartagkamut
pitsaussumut 25—30 dollars akigi-
neKarsinaussarput. titarnerit Ka-
lipautitdlo ujancanut nugtineKar-
tarput, naKitigkatdlo 50-inut kig-
dlilerneKartarput suliat nalingat
isumangnaitdlisarniardlugo. naKi-
terinerup kingornatigut ujarak
seKumingneKartarpoK.
suliat eskimunit pissut tamar-
mik avKusågagssaråt „Canadian
Arctic Producers Limited" piler-
sineKarsimassoK nålagauvfiup Ca-
nadame andelsbevægelsemik kå-
magtuineratigut. kåtuvfiup tåu-
ssuma isumagissarpai suliat aut-
dlarartineKarnerat åmalo tunini-
ainerup ilå.
suliat ilarpagssue niuvertar-
fingne privatiussune nioiKutigine-
Kartarput, åmalo titartagaK pit-
saussoK angisordlo imaKa 400 dol-
larsinik imalunit 2900 kruninik
akeKarsinaussarpoK. titartagkap
taimåitup åssinge 50-iugångata
soruname aningaussarpagssuå-
ngorsinåuput. Cape Dorsetime pi-
gingneKatigit titartagkamut ataut-
simut 100—150 dollarsisissarput,
nikingåssut avdlanut tugtineKar-
tarpoK. åssersutigssaKarpoK erKU-
mitsulianik privatimik niorKute-
Kartartut 100 procentimik iluanå-
ruteKartartut.
titartagkat ilait imaKa taima
amerdlatigissunik aningaussarsi-
ssutauneK ajorput, kisiåne piging-
neKatigigfingme påsissaKardlua-
lersimavugut sut ajunginerpåmik
tunineKartartut, taimåitumigdlo
tamåna nåpertordlugo titartagka-
nik Kinersiniarssarissarpugut.
Print-shopip ujarKanut naKitig-
kanik avdlaunerussut åma sulia-
rissarpai. silikimut naKigussissar-
pugut nutånigdlo misiliniartar-
dluta. tamatigutdle erKarsautigi-
ssariaKarparput atortugssåt ta-
marmik, agdlåme ujarKat, ting- \
missartutdlugit aggiuneKartaria-
Karmata, åmalo suliat taimatut
iliorneKartugssåuput.
suliat nutaunerssarait Kåumati-
siutit eskimunut tungassunik åssi-
liartagdlit, åssiliårKat, pivdluar-
Kussutigssat, tunissutinut portu-
tigssat, atuagkanut ilisarnautit
åmalo påpiaranut suliat taimai-
ngajagtut.
tuniniaissarnermit ingerdlav-
dluavigsumit aningaussat isertitat
pigingneKatigit aningaussauteKar-
fiénut ilineKartarput. ukiune ki-
ngugdlerne mardlugsungne nutå-
mik pisårtugagssat amerdlasut
nangminérdluta aningaussalersor-
tariaKarsimavavut, taimåikaluar-
tordle pigingneKataussunut av-
guagagssanik aningausSarpålug-
ssuarnik pigssaKarsimavugut, tai-
ma naggasivoK Terry Ryan.
— påsineK sapivigpara inuit na-
Kitigkanut taima itunut 3—400
dollarsinik akiliumasinaussarma-
ta, Cape Dorsetime suliartortitat
ilåt OKarpoK. suliat ajornerulera-
lugtuinarsimåput, ilarpagssuilo
eskimut erKumitsuliortausiånut
tungångitdlat. tåssauginarpoK pop
sulivfigssualersugaK, kisiåne ani-
ngaussarsivdluautaussarunarput.
tamånalume inuiaKatigingne tåu-
kunane pingårnerssauvoK.
nunap ingmikortuanut Baffini-
mut direktøriussoK Barry Gunn
avdlaussumik erssersitaminik isu-
maKarpOK:
— kultur inungmik Kårsitdlar-
titsineK ajorpoK, kisiåne Kårsit-
dlarsimagåine periarfigssaKarpoK
kulturimut åmalo kulturimut tu-
ngassutigut sulianut, taima OKar-
poK Gunn. I
Torben Østerby.
6