Atuagagdliutit - 24.11.1977, Page 20

professor Robert Petersen, eskimunut tungassunik ilisimatusarfingme suilivfik:
inungnit Kinigaussut
Inuit suleKatigmgne-
rånut peKataulfsåput
— Kalåtdlit-nunåne Kinigaussut peKatigigfitdlo sor-
dlume tunugdlingortineKarsimassut, taimåissuserdlo
nåmaginångilaK, Robert Petersen oKarpoK.
Kalåtdlit-nunåne, Alaskame Ca-
nadamilo Inuit suleKatigingnerat
ineriartcrtineKåsagpat inuiaKati-
git taineKartut tåuko ineriartor-
nerånut pingåruteKartugssångor-
dlugo, tauva Kalåtdlit-nunåne pi-
ssortat akuerissaussul sivnissuti-
taKarsinaussutdlo suleKatiging-
normik isumagingningnigssamik
akunermiliututut tigusissariaKar-
put, professor Robert Petersen,
eskimunut tungassunik ilisimatu-
sarfingmérscK, AG-mut OKarpoK.
Inuit pivdlugit suliniuteKarne-
rit 1973-ime autdlarterKårnerånit-
Annoncéri
GRØNLANDSPOSTEN
die „Arctic Pecples Conferende"
(„Inuit issigtcrmiut atautsimér-
ssuarnerat") sujugdleK Køben-
havnime Christiansborgime aut-
dlarnermatdle Robert Petersen
peKataussarsimavoK. Robert Pe-
tersen sujunersuissutut ilisima-
tututdlo sulisimavcK, uvdlumikut-
dlo peKatigigdlune suleKatigig-
fingme Inuit suleKatigingnerånik
ingerdlatsissume taineKartumilo
„Inuit Circumpclar Conference“
(„Inuit nunane issigtormiut ataut-
simérssuarnerat") aKUtsivdlutik
kcmitiåne ilaussortauvoK.
inusugtut avorKarineKaså-
ngitdlat
— Inuit pivdlugit suliniuteKarneK
Kalåtdlit-nunånut tungatitdlugo
nåmaginångilaK, Robert Petersen
CKausererigkane ilavdlugit OKar-
pcK. — sulinermut tamatumunga
kalåidlit Kavdlunåtdlo nålagker-
suinikut OKartugssaussut tunuar-
simårnerånut navsuiautigssaK na-
linginaunerusscK unaugunarpoK
tamatumunga tungatitdlugo pi-
ngåruteKarneruvdlutik suliniartut
tåssaunerungmata kalåtdlit inu-
sugtut nålagkersuinikut soKuti-
gingnigdlutik peKatauniartut. ta-
månale KanoK itukutdlunit inu-
sugtut agssuarinenautigisångilåt,
tsmatumale pissortat Kinigaussut
peKatigigfitdlo sordlo tunuarsi-
mårtikai.
— taimåikaluartordle uvavnut
KularnartoKångitdluinarpoK måna
pissariaKalersoK Kalåtdlit-nunåne
pisscrtat Kinigaussut sivnissutita-
Kartussutdlo suliniarnermut pe-
KatautineKalernigssåt, sujugdler-
mik pingårnerussumigdlo lands-
råde, åmale kcmmunit kåtuvfiat,
scKutigingnigdluinarnermik taku-
titsisimassoK. inuit suleKatiging-
nerata ineriartcrtitaujuarnig-
ssånnut aulajangissusaoK inuit
suleKatigingnerata Kalåtdlit-nu-
nånut tungassort.ånik lands-
rådip, kcmmunit kåtuvfiata av-
dlatdlc assigissaisa pilerssåru-
sicrtutut aKutsissututdlo inger-
dlatsinermik tigusiartornigssåt. å-
ma ilaussortat tåukunånga pissut
(landsrådimit avdlanitdlo) Kalåt-
dlit-nunånit Alaskame Canadami-
lo sivnissussariaKarput.
nangitdlune Robert Petersen o-
KarpcK Canadame Alaskamilunit
taimatut itunik ajornartorsiute-
KartoKångitsoK, tåssa tåukunane
anginerussumik pissortat inungnit
Kinigaussut inuit suleKatigingne-
rånik suliairartungmata atautsi-
mérssuarnernilo peKataussardlu-
tik.
eskimunut tungassunik su-
livfiup sutigut pissagssa-
Karnera
Robert Petersen påsissutigssiv-
dlune OKarpoK eskimunut tunga-
ssunik ilisimatusarfiup Inuit su-
leKatigingneråne pissagssaKarnig-
sså unåungitsoK sivnissunigssaK.
— sujunersuissuvugut, atortugssat
ugpernarsautigssatdlo pigssarsia-
riniarnerine ikiutardluta isumer-
suiniardlutalo åmalume suleKati-
gingnerup kingunerissånik kultu-
rikut suliniuteKarnerne suleKa-
taussardluta.
Inuit Circumpolar Conferencep
(„Inuit nunane issigtormiut ataut-
simérsuarnerata") Barrcwime A-
laskamitup — Arctic Peoples Con-
ferencep („Inuit issigtormiut a-
tautsimérssuarnerata") kinguneri-
ssaisa ilåtut issigivdluarneKarsi-
naussup — Inuit nunane issigtu-
ne najugagdlit akornåne angine-
russumik åtaveKaKatigingnigssa-
mut periarfigssausinaussut piviu-
ssut tamaisa sangminiarpai, inui-
agtut ikingnerunermut kulture-
Karnermut, niuverniarnermut pi-
ngortitamutdlo tungassut tamaisa
pivdlugit. sussagssaKarfingne ta-
mane åssigingnik ajornartorsiute-
KarpoK åssigingnigdlo soKutigi-
ssaKarnardlune. atautsimérssuar-
nerup aKutsissumik komitia Ro-
bert Petersenip ilaussortauvfigi-
sså suleKatigingnigssap KanoK i-
luseKarnigssånik sujunersusior-
dlune måna sulivoK.
Sibiria
Inuit Kalåtdlit-nunånitut, Cana-
damltul Alaskamltutdlo 100.000-t
migssiliorpait. eskimut Sibiria-
mitut peKataorKuvdlugit ardlale-
riardlugit ka.iumigsårneKartara-
luarput, månamutdle kinguneKå-
ngiisumik. — tåssane suleKati-
gingnigssamut periarfigssat Alas-
kame inungne anginerssaugunar-
put tåukc Sibiriame Inuit CKau-
seKatigingmatigik (sumiorpalu-
ssutsikut), Robert Petersen OKar-
pcK. taimalo OKarnine ilavdlugo
OKarpoK taima åtaveKaKatigiler-
nigssamut Sovjetunione soKuti-
gingnigtorssugunångitsoK.
Alaska
Inuit najugåine nunane pingasu-
ne tåukunane nålagkersuinermut
tungatitdlugo KancK-issuseK Ro-
bert Petersenip naitsumik ima o-
Kautigå:
USA-p nålagkersuinermik i-
ngerdlatsinera inatsisailo Alaska-
mut tungatitdlugo Alaskap Inui-
nut iluaKutauvcK, tåssa amerdla-
sutigut eKaitsunik periarfigssa-
Kartitsigame åmalo inoKarfit ing-
mikortut atautsimortut åssigingit-
sunik ilusilingnik angnertunik
nangminersscrnigssamut pisinau-
titdlugit. Alaskame Inuit angisu-
nik periarfigssaKarput nålagker-
suiniku^ KanoK anguniagaKarnig-
ssartik nangmingneK suliarisav-
dlugo. månåkcrpiaK nangminér-
dlune ingerdlatsinigssamut mar-
dlungnik pingårnerussunik tunga-
vigssaKarput, tåssalo „igdloKarfi-
arKatut ingerdlatsineK" åmalo
tåukunånga anginerussunik inger-
dlatsineK taineKartartCK „bo-
rcughstatus" (kommuneKarfing-
mut sanigdliuneKarsinaussoK). ta-
måne (kcmmuneKarfingme ing-
mikut Kinersiviussume) najuga-
Kartut nålagkersuinikut nangmi-
nerssungåtsiarput, tamatumunga-
lo ikiutauvdluinarpoK inoKarfik
(amåna taineKartoK Ncrth Slope
Bcrough uliasiortitseKatigingnit
isertitaKardluartarmat. inoKarfit
„igdlcKarfiarKatut ingerdlåneKar-
tut“ nålagauvfingmit tapissutit a-
tautsimortut atcrdlugit aningau-
ssalerneKarajugput.
Alaskame tamarme Inuit
25.000-t migssåinlput.
Canada
Canadame Inuit pingårtumik ma-
lungnartiput soKutigissaKaKati-
gigdlutik peKatigigfit kulturimut
ikingnerussuteKarnermutdlo tu-
ngassut avKutigalugit, tåukulo ta-
månimiut tamaisa sivnerdlugit
sarKumiussaKardlutik OKauseKar-
tussarput. Inuit suleKatigingnerat
ingerdlåneKarpoK peKatigigfit.
kåtuvfitdlo såkortunerssånit, tai-
neKartumi^ Canadame Inuit Ta-
perisat, tåussumalo sivnissuvfigai
Canadame Inuit 19.000-t migssi-
fiissait. nuna tamåna najugaKar-
figissåt canadamiut nålagauvfiå-
nit aningaussatigut tapivfigine-
KartarpoK tapissutaussunik ataut-
s'mortunik, tapissutitdlo tåuko
nangmingneK peKatigigfisa nålag-
kersdinermut tungassumik ataut-
simitartuisa OKartugssauvfigissar-
pait. nuna tamåna nålagkersui-
ssoKaraluarpcK Kalåtdlit-nunåne
landsrådimut erKainangajagtu-
mik, nålagkersuinikutdle suniute-
Kavingnerssaussut tåssåuput Inuit
Tapirisat.
Kalåtdlit-nunåt
— Kalåtdlit-nunåne Inuit suleKa-
tigingnerat mSnamut ingerdlåne-
KarpoK suleKatigingnit landsrådip
avatånltunit åmalo atautsimltar-
tut avdlat inungnit Kinigaisa ava-
tånltunit ilånikut malugissarpara
landsrådimut ilausscrtane akung-
nagtunganeKartartoK. imaKa åni-
långåssutigineKarpoK Inuit sule-
Katigingneråne kalåtdlit sivnissu-
titaisa suleKatigingniardlune ilu-
ngersussaKarnerme angnertulior-
patdlårnigssåt. tamåna erKortu-
mik nangåneruvoK una pissutiga-
lugc: Kavdlunåt-nunånut nåla-
gauvfeKatauneK Kalåtdlit-nunåta
sule akueringmago tauva åma I-
nuit suleKatigingnerat tamatumu-
nga nalerKUtumik ingerdlatineKå-
saoK.
nålagkersuissut
ånilångamissårnerat
— nålagauvfingne pineKartune
nålagkersuissut nunane pingasune
tåukunane Inungnut najugaKartu-
nut pissutsit KanoK-ipa?
— malugisimassutut ipara nå-
lagkersuissut sarKumissumik Ka-
noK pissuseKarnerat angnertumik
tamanutdlo atortumik tamagingne
ilalinerussoK. isumaKarpunga su-
leKatigingnerup piorsaivfigalugo
angnertusarneKarnigssånut nuna-
ne tåukunane pingasune nålag-
kersuissut suleKatautineKarniar-
nigssåt ajornåsångitsoK, Robert
Petersen OKarpoK. pissusiviussune
ardlaKartune peKatigigdlune åssi-
gingmik årKissuteKarsinauneK ag-
sut pitsaoKutaussugssauvoK, nu-
nane issigtune ajornartorsiutit a-
merdlasutigut åssigingmata: nuna
issigtumitoK, inussutigssarsior-
nermut periarfigssat, avdlatdlo.
nunanile pingasune tåukunane
nålagkersuissut akornåne ilånikut
maluginarsinaussarpoK ilåtigut å-
nilångamissårneKartcK una piv-
dlugo: Inuit suleKatigingnerat i-
neriartulisasoralugo nangminer-
ssorniardlune suliniarnermut nå-
lagauvfingnit étavigissanit pine-
Kartunit avigsårnigssamik piler-
ssåruteKarfiussumik. ånilånganeK
téuna, takusinaussara nåpertor-
dlugo, tungavigssaKångilaK.
Inuit nalagauvfingornigssåt
takordlornerinaussoK
— ima erKarsauteKarneK sujunig-
ssame Kalåtdlit-nunåta åmalo A-
laskip Canadavdlo avangnarpa-
singnerussortaisa atautsimut kå-
tunigssåt nålagauvfingordlutik
taineKartut „Inuit-nålagauvfiat“
takordlornerinaviuva anguneKar-
sinåungitsoK?
— åp, månarpiaK tamåna takor-
dlornerinauvoK anguneKarsinåu-
ngitsoK. tamatumunga pissutau-
ssut ilagåt nunap tamatuma ang-
nertoKissup inuisa KanoK amer-
dlatigissusiånik aperKut, taimatut
pissoKåsagpat Inungnit 100.000-t
migssåinåinit najugarineKartug-
ssaK. pissutaussutdlo ilagalugo ta-
matuma kingunerisså tåssa ajor-
nartorsiutit angatdlånermut tu-
ngassut angivdluinartut.
tamatuma saniatigut ilisimassa-
riaKarpoK ukiut untritigdlit inger-
dlanerine Alaskap Canadavdlo tu-
luit kulturiånik såkortumik su-
nerneKarsimanerat åmalo Kalåt-
dlit-nunåta Europame nunanit a-
vangnardlernit taimalc eurcpa-
miunit sunerneKarsimanera. tåssa
imåipoK nunane tåukunane pi-
ngasune inuit peKatigigkaluardlu-
tik åssigissuteKaraluardlutigdlo å-
male avdlatigut åssigingissuteKar-
put.
— isumaKarpungale sujunigssa-
me anginerussumik suleKatiging-
nikut nunane inuvfigissavtine i-
nussusermut aningaussanutdlo tu-
ngassut pivdlugit nålagkersuini-
kut KanoK anguniagaKarnigssar-
put Inuit ilusilerscrdlugulo piviu-
ssungcrtisinaugåt. isumaKarpu-
ngalo nålagauvfit pingasut åtave-
Karfigissavut tamatumunga ikiu-
kumåsassut Inungni^ najugaKar-
fiussut angnertunerusumik nang-
minerssornigssamut ingmikut itu-
mik pisinautitdlugit, sordlo måna
Kalåtdlit-nunåne nangminerssor-
nerulernigssarput piarérsauteKar-
figigigput, Robert Petersen nag-
gasivdlune OKarpoK. -h.
emugagssat
angnerssat
AG-P JUTDLIMUT UNANGMISITSINERANE
PHILIPS SK 26 C 778 TV Kalipautilik
(akia kr. 6.575 palisander Kamutitalik)
PH ILI PS-it pitsaunerssåt
nangmineK ikisinauvdlune KamisinaulersineKarsinaussoK kisalo
programe nugkångat Kutdlia ikitartoK.
ungatånit avdlångorartineKarsinaussoK Kingornerit erssingitsut
atordlugit iluarsinigssånut programinutdlo nikitautit tortautaisa
saniatigut åssiliartånut iluarsaut nipangeratdlartitsissut åmalo
nalunaeKutausså nikitautilik.
pisiniartarfingne takujuk
IVDLIT PlNGITSORNAGO ILUAK’UTIGSSAT
20