Atuagagdliutit - 08.01.1986, Blaðsíða 6

6
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 2 1986
Qamutivut aallartereerput
unittussaaj unnaareerpullu
Aammali mianersuutigisariaqarparput ingasaassilluta immitsinnut
aqunniarnaveersaartariaqaratta, Jonathan Motzfeldt ukiortaami inuiaqatigiinnut
oqarpoq.
Ingerlaaserput uteriartissinnaajun-
naareerparput. Namminersorneru-
nitsinni qamutivut aallartereerput
unittussaajunnaareerpullu. Inuia-
qatigiinnilu akuugatta ineriartor-
nermut suliniaqataasariaqarpugut.
Qanorli sukkatigisumik ineriartor-
titsisariaqarpugut? Qanoq pitsaati-
gisunik inuiaqatigiit atugassaqarti-
taasariaqarpat? Suut sakkugissava-
vut nunami maani innuttaasut
50.000-usut imminnut napatissin-
naalernissaat anguniarlugu?, Jona-
than Motzfeldt aperaaq ukiortaami
inuiaqatigiinnut oqaaseqarnermi-
ni.
Aammali mianersuutigisariaqar-
parput ingasaassilluta immitsinnut
aqunniarnaveersaartariaqaratta
ikittunnguugattalu Danmarkimut
inoqqortuumut sanilliutilinngin-
nissarput. Eqqaamasariaqarparput
nunatsinni pissutsit allaanerusut
taamaattuassasullu.
Pisoqqamit tigullugu
Ukiut iserfigisavut nutaat tamar-
mik tassaasariaqarput suliniarner-
mik misiligaaffimmillu nutaasumik
kingumut ilungersuuteqarfissat.
Pissutsit aaqqiiffiginiarlugit nu-
taamik eqqarsarnissaq nutaanillu
aqqutissiornissaq pisariaqarput.
Mianersuutigisariaqarparpulli pio-
reersut ilaat suli iluatinnaateqar-
mata.
Taalliaatittami ilaat ima oqaa-
sertaqarpoq: »pisoqqamit tigullu-
gu suna nutaassasoq.«
Atuarfiit ilinniarfiillu
Inuiaqatigiit atuarfinni ilinniarfin-
nilu piumasaqaateqarput allanngo-
rartuartunik, tamakkulu pisaria-
qartitsileraluttuinnarput inuusut-
tut peqataanissaannik. Tamannalu
arajutsinaveersaartariaqarparput
inuiaqatigiit unammillersinnaas-
sappata. Isumaga naapertorlugu
atuarfinni assigiinngitsuni nersor-
tariaqartumik suliniuteqartoqar-
poq, upperaaralu ilinniarfiit atuar-
feqarfillu suliassatik naammassi-
sinnaagaat inuusuttunut siunissat-
sinnullu nuannaarutaasussamik.
Taamaammat nuannersuuvoq
nunatsinni ilinniarnertuunngorni-
arnermut assingusunik ukiumi nu-
taami atuartitsisoqalersussaam-
mat. Inuiaqatigiit ineriartortinne-
qarneranni tamanna nutaartaavoq,
ineriartornerlu tamanna sapinngi-
sarput tamaat tapersersortariaqar-
parput.
Sorlak nuannaarutissaavoq
Inuusuttut ukiuat inuusuttortatsin-
nut uatsinnullu qiimmassaataasi-
maqaaq. Suliniutit nersortariaqar-
tut qimerloorsinnaasimavavut. Isu-
maqarpunga kattuffik SORLAK
tamatsinnut nuannaarutissaalluar-
toq. Pilluarit ukiumilu nutaami i-
ngerlalluarina.
Nipilersorneq qasuersaataavoq
pitsak, nukivullu katersortariaqar-
pavut soqutiginninneq tamanaa in-
nuttaasunut tamanut ileqquulersin-
niarlugu. Tamatumuuna 1985-imi
iliuusaasarsimasut inuppassuarnut
nuannaarutissaasarsimapput, min-
nerunngitsumillu juulleriartorne-
rani tusarnaartitsineq kingulleq
Hans Egede-p oqaluffianit inger-
lanneqartoq, organistimit, erinar-
soqatigiinnit kiisalu Nuuk byorke-
sterimit peqataaffigineqartoq. Tor-
raallataaqaaq.
Nipilersorneq ilageeqarnermut
atajuartuusimavoq. Ilageeqarne-
rup oqaatsitigut tussiarnerullu tu-
ngaatigut qiimmassaatissittuarsi-
mavaatigut. Taamatut ataatsimoo-
russaqarnerput inuunitta ilagivip-
paa, ileqqorlumi tamannna pi-
ngaartuuvoq nuannersuullunilu.
KGH taaguuteqalerpoq KNI-imik
Ukiup qaangiuttup ingerlanerani
pisarsimasut ilaatigut inuiattut ul-
lorsiorfik erfalasortaarnerlu, inuu-
tissarsiorneq, uuliasiorniarneq kii-
salu Greenixip nalorninartorsiule-
raluarnera eqqartorsinnarlugit
naalakkersuisut siulittaasuata ti-
kippaa Namminersornerullutik
Oqartussat KGH-imik tigusinerat
oqarluni:
Ullumimiit KGH Namminersor-
nerullutik Oqartussanit ingerlanne-
qalerpoq KNI-imik taaguuteqaler-
luni. Suliffeqarfik sivisuumik atasi-
masoq ataqqinartorlu taanna suli-
suilu kalaallit qallunaallu qaman-
nga pisumik tikilluaqquakka suli-
nerminnilu ingerlalluarnissaannik
kissaallugit. Neriuutigaara suleqa-
tigiilluarumaartugut.
Naggataagut nunatsinni najugal-
Iit tamaasa ukiumi nutaami angu-
saqarluarnissaannik pilluarnartu-
nillu atugassaqartitaanissaannik
kissaappakka. Neriuutigaara sule-
qatigiinnitta nanginneqarnissaani
nukissaqartitaajumaartugut.
Qutsavigaakka tunisassiorfinni
sulisut, imaani silaannakkullu kif-
fartuussivinni sulisut, napparsima-
sunik utoqaallu illuiniittunik ikiui-
sut tamaasa, kiisalu aalisartut, pi-
niartut savaatillillu, peqatigiiffit
kattuffiillu aamma ilagiinni kom-
muninilu qinikkat kiisalu atuarfin-
ni, oqaluffinni angerlarsimaffinni-
lu suliaqartut tamaasa.
Ukiortaami pilluaritsi! Guutip
sernigiiisigut.
TOM HØ YEM:
Pisserujussuarnerup — aala-
jangigassat annertuut ukiuat
Kalaallit Nunaannut ministerip ukiortaami oqaaseqarnermini 1985
inuulluaqquinnarnagu aammali KGH inuulluaqquaa. Ministeri oqarpoq ukiortaaq
tassaasoq pisserujussuarnerup aalajangigassallu annertuut ukiuat
— Ukiuni 211-imi qallunaat Ka-
laallit Nunaanni oqartussaanerpaa-
simanerat qaangiuppoq, Kalaallit
Nunaannut ministeri Tom Høyem
ukiortaami oqaaseqarnermini o-
qarpoq: — KGH ukiut 200-it sin-
nerlugit kalaallit qallunaallu sule-
qatigiinneranni pingaaruteqarner-
paajuarsimavoq. 1986-imi januarip
aallaqqaataani Kalaallit Nunaata
KGH tiguaa. Assartuisoqarfimmi
pilersuisoqarfimmilu sulisut
3.000-init amerlanerusut Kalaallit
Nunaannut ministeri qullersariun-
naarlugu kalaallit naalakkersuisui-
nik qullersaqalerput. Tamannalu
folketingimi Kalaallit Nunaannilu
inatsisartunit tamarmiusunit aala-
jangiunneqarsima voq.
— Ukiut mannaku aalajangerne-
rit annertuut — aammali pisseru-
jussuarnerit ukioraat, ministeri
oqarpoq, oqarporli tamakku Ka-
laallit Nunaata Danmarkillu isu-
maqatigiinnerisigut pisarsimasut.
— Naalakkersuisugut isumaqati-
giittarsimapput: Akisussaaffiup
annerpaata Kalaallit Nunaata ti-
gummilersariaqarpaa, suliassallu
nammineerluni ingerlatilersaria-
qarlugit. Kalaallit Nunaata suli uki-
orpassuarni aningaasatigut Dan-
markimik suleqateqarnissaq pisari-
aqartittuarallassavaa, qallunaallu
suli Kalaallit Nunaanni suliffeqar-
nissaq pisariaqartittuarallassallu-
gu. Qallunaalli sulisorineqartut su-
liartik pillugu ataqqineqartariaqar-
put sulinerminnilu naammaginar-
tunik atugassaqartitaasariaqarlu-
tik, Tom Høyem erseqqissaavoq,
oqarporlu tamakku kalaallit tun-
ngavissarititaat tunngavigalugit i-
ngerlanneqartariaqartut.
1985 pillugu ministeri oqarpoq,
ukioq taanna tassaasoq Kalaallit
Nunaata EF-ip avataaniiffiisa siul-
lersaat. 1985-imi Kalaallit Nunaan-
ni uuliamik ujaasisoqalerpoq.
1985-imi naalagaaffiup Orsugiassi-
oqatigiiffimmi piginneqataassutai
tuniniarneqalerput, Orsugiassioqa-
tigiiffiup oqaluttuassartaa ukiut
100-it sinnerlugit ingerlasimasoq
tamaanga naassammat. 1985-imi
aatsitassarsiorfik Marmorilik ata-
gallartussanngortinneqarpoq.
1985-imi pinngortitamik illersuini-
artuunerartartut siullerpaameerlu-
tik Kalaallit Nunaaliartitsipput,
taakkulu namminneq isiminnik ta-
kuaat eqqunngitsunik tunngave-
qarlutik puisit amiinut akerliuniar-
simanermik kingunerisaat.
1986:
— Ukiumi nutaami 1986-imi sulias-
sat pingaarnersaasa ilagiumaarpaat
ukioq taanna naappat GTO-ip
Namminersornerullutik Oqartus-
sanut tunniunneqarsinnaanissaa,
taamalu illoqarnermut tunngasut
tamarmik Kalaallit Nunaannit o-
qartussaaffigineqalissapput. 1986-
imi siorna peqqinnissaq pillugu
ataatsimeersuarnermi aalajangiun-
neqarsimasut piviusunngortinne-
qarsinnaanngussagunarput Kalaal-
lit Nunaanni peqqinnissap tungaa-
tigut sullissinikkut pitsanngoriaa-
taasumik. Peqqinnissamut tunnga-
sut 1986-imi mikinngitsumik pi-
ngaartinneqarumaarput, ministeri
neriorsuivoq, isumaqarporlu
1986-imi upernaakkut Marmori-
limmi aatsitassarsiorfiup siunissaa
aalajangiivigineqarumaartoq.
Taamalu Kalaallit Nunaannut
ministereqarfiup siunissaa ministe-
rip eqqartulerpaa, isumaqarnerar-
poq 1986-imi upernaakkut taanna
pillugu allanngortinneqarsin-
naanngitsumik aalajangertoqaru-
maartoq. Oqaatigaa ministereqar-
fik 30-inik ukioqaleqqammersoq,
socialdemokratiusullu Johs. Kjær-
bøllip 19. oktober 1955-imi Kalaal-
lit Nunaanni ministeriusartunit si-
ullersaalluni folketingip oqaluttar-
fianit oqalugiaqqaarneraniilli mini-
steriusarsimasut qulissaat maan-
nakkut ministeriusoq. — Taama-
nikkullu oqalugiarnermini Kjær-
bøll oqarpoq ministereqarfik utaq-
qisaannaasussaasoq. Ineriartorne-
rup kingunerisaani suliassat Ka-
laallit Nunaata nammineerluni
naammassisinnaalerpagit ministe-
reqarfik atorunnaarsinneqassaaq.
Anguniasaanik suliassat Kalaallit
Nunaata nammineerluni nammas-
sisinnaalerpagit ministereqarfik
atorunnaarsinneqassaaq. Angua-
garlu taanna ullumikkut sukkasoo-
rujussuarmik qanilliartorparput,
Tom Høyem oqarpoq.
— Ineriartorneq taamaattioq
pissusissamisoortuullunilu kissaa-
tiginartuuvoq. Kalaallit Nunaan-
nulli ministereqarfik torersumik
pissusissamisoortumillu atorun-
naarsinneqareeraluarpalluunniit
Danmarkimi Kalaallit Nunaannut
akisussaassuseerutissanngilaq.
Akisussaasseqarnitsigut periarfis-
satigullu naalagaaffeqatigiinner-
put ingerlaannassaaq.
Tamatuma kingornatigut mini-
sterip issittunut nunanullu allanut
tamanut tunngasut eqqartulerpai.
— Issittut nunataanni mianersuut-
tariaqartuni ipput nukissiornikkut
isumalluutit allatut ittut. Taamaat-
tumik tamaani qajassuartumik pe-
riaaseqarnissaq pingaaruteqarto-
rujussuuvoq. Taamaattumik tek-
nikkimik nutaaliaasunik qitiusu-
miit aqunneqartumik eqqarsaate-
qalereernissaq pisariaqartuuvoq.
Tamanna eqqarsaatigalugu Dan-
markip Kalaallit Nunaatalu ilisima-
tusarnikkut inuutissarsiornikkullu
suleqatigiinnissaat pingaaruteqar-
luinnartuussaavoq, ministeri erseq-
qissaavoq.
— Tamakku allallu tungaasigut
siunissami periarfissat eqqarsaati-
gissagaanni Kalaallit Nunaanni i-
ngerlatsineq pingaaruteqarluinnar-
tussaavoq, ministeri nangippoq,
taamalu 1986 tassaaneraqqillugu
pisserujussuarnerup aalajangiine-
rillu annertuut ukiuat, ministerilli
Københavnimi polarinstitutiliari-
nialersaakkami tungaatigut ajor-
nartorsiuteqarnini eqqaanngilluin-
narpaa, siunnersuutigisimasaralu-
ni taanna ilisimatuunit aammalumi
kalaallit tungaanniit iluarineqan-
ngilluinnarsimammat.
Naggataatigut ministerip Kalaal-
lit Nunaanniittut Danmarkimiittul-
lu tamaasa 1986-imi ingerlalluar-
nissaannik kissaappai, misilittak-
kat tunngavigalugit siunissami su-
leqatigiilluarnissaq kissaatigalugu.
— Kalaallit Nunaannut politikki
suarsunnguarsiorfiuinnarani inger-
lanneqartariaqarpoq. Taamaakka-
luartorli naalakkersuinikkut pis-
sutsit soqutiginaatsuussanngillat.
Kalaallit Nunaannimi ingerlatsi-
nermut tunngasut aatsaat taama at-
sigisumik soqutigineqartariaqaler-
put naalakkersuinermik suliaqartu-
nit, innuttaasunik paasisitsiniaa-
sartunit, Danmarkimi Kalaallit Nu-
naannilu tusagassiisartunit. Innut-
taasut tamarmik paasinnilluarnera-
tigut aatsaat Naalagaaffeqatigiineq
ingerlalluarsinnaavoq, tamannalu
tunngavissiisussaavoq Kalaallit
Nunaanni aalajangigassanut an-
nertuunut. Ukiortaami pilluaritsi,
Tom Høyemip ukiortaami oqaatsi-
ni taama naggaserpai.