Atuagagdliutit - 08.05.1989, Blaðsíða 4

4
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 50 1989
KRONIK
Imigassaq sammeqqilaarallarlara
IUoqqortoormiuni nakorsaaneq Bent Schultze oqallisissiamini allappoq, imigassaq inerteqqutaalivitsinngikkaanni
pitsaanerusoq
»Peqqissutsimut ajoqutaa-
sinnaasumik inooriaaseqar-
neq inunnut ataatsiakkaa-
ginnarnut tunngasuunani
inooqatigiit tamarmik inoo-
riaasiannut ersiutaasutut
isigisariaqameruvoq«. Si-
larsuarmi tamarmik peq-
qinnissakkut suleqatigiiillk,
WHO, taamatut oqaasin-
naaqarpoq.
»Imigassamik atuineru-
jussuaq inuiaqatigiit atu-
gaasa allanngomerujussui-
sa kingunerisaattut isigisa-
riaqarpoq«...
Kalaallit Nunaanni
immngemaveersaartitsinis-
saq pillugu ataatsimiititalia-
mi ilaasortat ilaat 1971-imi,
tassa ukiut 17-it matuma
siomatigut, taama oqarsi-
mavoq.
Pissutsit taama ajortigi-
gamik?
Kalaallit Nunaanni imi-
gaBsartomeq nunani avan-
narlerni allani imigassartor-
nermit annerugami?
Qallunaammi aamma im-
meritoorujussuupput, al-
laat 15-it sinnerlugit ukiullit
tamarmik imigassamik ki-
mittuumik ukiumut 100 li-
terit missaanniittumik
imertarsimallutik. Sverige-
mi Savalimmiunilu 6-7 lite-
rit Finlandilu 9 literit. Nor-
gemi iminnginnerpaajullu-
tik ukiumut 5 literit.
Kalaallit Nunaanni
inuit 15-it sinnerlugit
ukiullit tamarmik kimit-
tuunik imigassartortar-
put ukiumut 23-24 literit
miasaanniittunikll! Tassa
Kalaallit Nunaanni imigas-
sartomeq Norgemi imigas-
sartomermit 4-5-eriaam-
mik annertuneruvoq, nu-
nallu taakku sumiissusertik
pinngortitallu sananeqaatai
eqqarsaatigalugit assigiissu-
teqartorqjussuugaluartut.
Kalaallit Nunaanni imi-
gassartomeq Danmarkimi
imigassartomermit marlo-
riaammik annertussuseqar-
poq, Danmarkimili imigas-
sartorneq alliartunngitsoq
Kalaallit Nunaanni imigas-
sartorneq annertusiartuin-
narpoq. Soorunalimi ta-
manna aamma akitsuutiti-
gut isertitsissutaasarpoq,
niuemerli tamanna ilumut
iluanaaru taasarnerluni?
Naamik taamaanngivip-
poq, imigassartomikkut ajo-
qusernernut aningaasar-
tuutit sanilliukkaanni taku-
sariaqarpoq taakkua iserti-
tanit sisamariaammik an-
nertunerusut - aali imigas-
samut ueripilunnaveersaa-
sarfissanut aningaasartuu-
tissat ilanngunnagilluun-
niit!
Aningaasanik iluanaarni-
artartut tamarmik emger-
luinnarlutik imigassaq iner-
teqqutigissagaluarpaat! Ilu-
anaaru taasinnaanngilaq!
Uagulli immitsinnut ilua-
naarniatut isigiumasan-
nginnatta killilersuiniapa-
laaginnartarpugut massa
nalunngikkaluarlugu qjor-
nartorsiut millisinngivik-
kipput.
Imigassamimmi killilersui-
neq iluaqutaasimava?
Imigassaq 5.145 liter
Iiloqqortoormiuni
Illoqqortoormiut avinnga-
rusimasumiillutik ataasiin-
narmillu niuertarfeqarlutik
kiUilersuffissaqqimmata
imigassamik atuineq killi-
lersimaamiarsimagaluar pa-
ra. Imigassamik avataaniit
eqqussuineq annertunngi-
laq, immiortamerlu allani
pisarnermit annerunngilaq.
31/3 1987-imiit 31/3 1988-
imut tunisat kisitsitaat
tunngavigalugit naatsorsor-
simavara imigassat kimit-
tuut 5145 liter ukiumut tu-
nineqartarlutiUu inunnit
15-it sinnerlugit ukiulinnit
imerneqartartut. Tassa Ka-
laallit Nunaata sinnerani
agguaqatigiissitsinermit V
3-imik appasinnerulluni,
taamaattumik oqartaria-
qarpoq killilersuineq ilua-
qutaasimasoq. Taavami
aamma ajoqusernerit imi-
gassartornermik peqqute-
qartut 1/3-imik ildleriarsi-
mappat? Naamik, ajoraluar-
tumik, amerleriaannasi-
mappulluunniit.
Nappars immavimmut
unittut allattomeqarfiat
tunngavigalugu takusin-
naavara nakorsiar tu t/unit-
tut pingajussaat tamarmik
imigassartorsimanermik
peqquteqarsimasut. Naat-
sorsuininni naalungiarsun-
nut all aat ilanngu ssimavak-
ka, aali in gasat taj aam ian-
ngikkaluarlunga. 15-inik
ukiullit killigisariaqarsima-
galuarpakka. Taamaattu-
mik oqartariaqarpoq killi-
lersueriaaseq taamaattoq
imigassamik atuinerpiamut
taamaallaat sunniuteqartoq
sunniuteqaranilu atomer-
luinerup kingunipilugisar-
tagaanut.
Imigassaq
asannlnnerlu
Kisitsisaannaanngitsut
aammali allat oqallinner-
mut ilanngu ssuunneqarta-
riaqarput. Soorunalimi qu-
janassagaluaqaaq Kalaallit
Nunaanni najugaqartut
imertalertuuppata nunani
immitsinnut sanilliussivigi-
sartakkatsinni imigassar-
tortamermut assingusu-
mik. Nunanili tamakkunani
imigassartomeq ukiuni
hundrederpassuarni ilinni-
arsimavaat uagut ukiuni 30-
iinnarni ilinniarsimagipput.
Piffissaq taama sivikisigisoq
atorlugu ilikkartoqarsin-
naanngilaq!
Imigassaq asanninnertut
ililluni tikiussimasoq peeq-
qittussaajunnaarluni kisi-
annili inerteqqutigineqar-
sinnaalluni pinnginnaveer-
saarneqar sinnaallunilu!
Imigassarli asanninnerlu
tamarmik annernarsin-
naapput!
Kalaallilli imigassartor-
tamerata misissorluarpal-
laalinnginnerani europa-
miut imigassartortamerat
qivialaaqqaarallas savara,
kisitsisitigut paasineqarsin-
naasut taanna aqqutigalugu
tunngavissiorneqarsinnaa-
gunarmata.
Itsarsuarli inuit kokos-
mælk imaluunniit qaqorteq-
qasut, karrit allalluunniit
isseri qappikkat atorlugit
imigassaliortarsimapput.
Qularnanngitsumillu assi-
giinngitsorpassuamik misi-
gisaqartarsimassallutik ul-
luinnarni inuunerminni ar-
tomartulimmi misigisin-
naasaminnit allaaneru lluin-
nartunik misigisaqarta-
raangamik. Aammami taa-
manikkut imigassartortar-
neq upperisarsiornermut
attuumassuteqartinneqar-
torujussuusarpoq, imigas-
saq mamartuunngitsoq
imerlugu upperisarsiorner-
mut pingaauteqartunik
misigisaqarniartoqartarlu-
ni. Itsamitsat atugartuun-
ngornerulermata immiori-
aasertaaq pitsaanerulerpoq,
taamalu imigassap upperi-
sarsiornermut attuumassu-
teqarnera annikilliartuler-
poq, kiisa malunnaataarul-
luni, kiisalu immiortarneq
nalinginnnaalermat kikkul-
luunniit aalakoorniarsin-
naalerput - kiisa killeqan-
ngiusartumik aalakoorto-
qartalerluni. Naatsumik
oqaatigalugu imigassaq
inuiaqatigiinni nutaaliaasu-
ni aalakoomiutaannann-
gorsimavoq, aallaqqaataani-
lu anguniameqartarsima-
soq puigorluinnameqarsi-
maderpoq!
Uagut inuit nutaaliaasu-
gut nassaarsiullaqqissom-
jussuuvugut. Tilluuttarpu-
gut aaqqatinik tilluuserluta,
atoqatigiittarlutalu usuup
puulerluta! Taamaalilluta
tilluinikkut toqutsisinnaa-
nerput atoqatigiinnikkullu
meerartaarsinnaanerput
annilaanngatigisariaarussi-
mavagut. Allarpassuittaaq
tamakkununnga assingusut
taagomeqarsinnaapput:
Qalliinnarsiorluni asannin-
neq, ikinnguteqaranilu ili-
sarisimasarpassuaqarneq,
inoqatinut akulerutissana-
nilu Qernsynerusaaginnar-
neq, nerineq - qaarsillami-
amani, asuli mamarsami-
aannarluni: Kiisalu aamma
imigassartomeq: Aakoomi-
amani, kisiannili mamariin-
narlugu.
Qaratsap talerplata
saamiatalu tungaat
Kalaallit suli naammattu-
mik atugartuunngorsarsi-
mannginnamik imigassaq
qangatut atortarpaat: »Al-
lannemeriutigalugu«. Taa-
mannalu pillugu uagut
»misilittagartuunngoreersi-
masugut« assuarisaria-
qanngilagut! Sumiluun-
niimmi inuit misigissutsitik
isertuamagit inuusut killi-
lersoruminaatsuusarsimap-
put, aamma kalaallit taa-
maapput. Maaniuku pissut-
sit ersarikutsuuginnartut,
kalaallit aalakulerlutiUu
aatsaat misigissutsitik iser-
torunnaavillugit ersersinni-
artamatigit.
Tamanna immaqa qarat-
sattinnik assigiinngitsumik
atuinermik aallaaveqarpoq.
Kalaallit (utoqqatseraluar-
punga taamatut immikko-
ortiterigama) inuupput qa-
ratsamik talerpiata tungaa-
nik atuinermikkut eqqu-
miitsuliortutut, qamuuna
misigissutsinit, avatangiisit
sunniinerannit allanillu ta-
maattunit sunnertiasoru-
jussuullutik. Uagulli qi-
ngakkaqjusugut (utoqqatse-
raluarpunga taamatut im-
mikkoortiterigama) qarat-
sap saamiatungaanik atui-
neruvugut ileqqorissaarni-
arnermik, pisussanik naat-
sorsuiniaraernik, avatangii-
sinit sunnertikkuminaan-
nermik assigisaannillu ili-
sarnaateqamerulluta.
Uagut qingakkaajusugut
aalakuuleraluaraangatta-
luunniit immitsinnut aala-
jangersimaniartuartarpu-
gut, qanoq iliuutsivullu ki-
nguneqarnerluppallaartin-
naveersaartarlugit. Aqagua-
ni suliartortarpugut pissuti-
galugu aalakoomitta qarat-
satta talerpiata tungaa
inunnit qaratsamik saamia-
tungaanik atuisunit qasu-
tinnginnerusimammagu,
taakkumi misigissutsitik ta-
marluinnaasa atorsima-
vaat, taamalu piffissaq sivi-
sulaartoq qaangiuppat aat-
saat nakortikkumaarlutik!
Nakorsaasiomermi taa-
guutit imaattumik ilaqar-
put »katsorsaanerup igalaa-
va«, tassani pineqarpoq kat-
sorsaat sunaluunniit anni-
kippallaartumik pigaanni
sunniuteqameq tgortoq, an-
nertuallaamilli pigaanni to-
qunartutut sunniuttartoq.
Soorlu tassa igalaamut
aporluni! Tamanna aamma
ajornanngivissumik imigas-
samut tutsinneqarsinnaa-
voq: Qaamaneq igalaakkut
isigisinnaajuaannartaria-
qarpoq. Ingasattumik piguit
igalaaq qaamerlu ippikassa-
vatit, taavalu taartumut er-
sinartumullu aanngaralut-
tuinnassaatit. Ilimanarto-
rujussuuvoq inuit qaratsa-
mik talerpia tungaardk atui-
sut »igalaavat« inuit qarat-
samik saamiata tungaanik
atuisut »igalaavannit« miki-
nerusoq, taavalu takorluui-
saasiat allanngorujussuar-
tarpoq: Asanninneq sangi-
annemjussuarmik taarser-
neqartarpoq, ikinngutigin-
ngisat toqunneqartarput,
isumatsassimaneq immi-
nominngortarpoq! Sunniu-
tit nuanniitsut tamakku
imigassap ajoraluartumik
nunatsinni suli annertune-
rulersissimavai.
Taavami inerteqquti-
gissavarput?
»Nammineerluta imigas-
saq aalajangiiffigissavar-
put«, amerlanerit taama
oqartarput. Tassami! Taa-
maaliomiarannili imigas-
sartortartut kisiisa eqqar-
saatiginagit ajornartorsiu-
tillilli aamma eqqarsaatiga-
lugit taam aalio rtariaqar-
p°q!
Taava tunumiut timer-
suutinnaartik: nuliaminnik
unataaneq immaqa unitsis-
sagaluarpaat, imminortar-
tut ikilissagaluarput toqut-
sisamerillu aamma ikileria-
rujussuassagaluarlutik. Qu-
laani pineqartuni pingasu-
ni, amerlatigut aalakoomik-
kut pisartuni eqqugaasima-
sut, aperisuugaanni imma-
qa akiumassagaluarput:
»Imigassamit anniartitaa-
nermillu atugarliortitaana-
ta inoorusuppugut!«
Uanga nammineerlunga
isumaqarpunga imigassaq
inerteqqutaalivittariaqann-
gitsoq, paasineqareersutul-
lu killilersuineq aamma ilu-
aqutaanngilaq. Tamannami
sanioqqukkuminarpallaa-
qaaq. Imigassaq annersaa-
nertaqanngitsumik immaqa
atorneqarsinnaagaluarpoq
»igalaaq« qaangernaveer-
saarsinnaaginnaraanni.
Imigassat kimittuut
inerteqqutaalersinne-
qarsinnaapput kimikin-
nerusullu amerlaneru-
lersinneqarsinnaallutik.
Tamanna aqqutissaalluar-
sinnaavoq, naalakkersui-
nikkulli aalajangiunneqar-
tariaqarluni.
Kalaallit
eqqumiitsullaat
nungulerput
Imigassamik atuipilunne-
rup eqqumiitsuliorsinnaa-
neq toquttarpaa, taamaat-
tumilluuna kalaallit qanga-
tut eqqumiitsulioriaasiat
tammaraluttuinnartoq. Tu-
pilaliortartut, kammis ar tut
ukkusissamillu sanaluttar-
tut qassiuppat, qangatut
inngerlartameq, oqaluttua-
qattaattarneq oqaluttuatoq-
qanillu oqaluttuartarneq
tammaraluttuinn arput.
Kiisa naatsorsuuserisut
kiserngorutilerput, eqqu-
miitsuliortunit imigassaq
artunnginnerugamikku in-
nuttaasullu sinneri imigas-
sap pujoraanut aanngara-
luttuinnarput...
Klientmeddelelse
ilulissat
Det meddeles herved, at advokat Arne H. Krus-
holm, for at kunne betjene kontorets klienter, er at
træffe for et personligt møde 9., 10., og 12. maj 1989.
Forudgående aftale om mødetidspunkt med advo-
kat Arne H. Krusholm bedes venligst ske ved telefo-
nisk henvendelse til vore lokale i Ilulissat, Nuisari-
annguaq 14, Box 205, telefon 4 43 21 eller kontoret
her, 214 37.
ADVOKATERNE
HORl% AMDERSEM HENRIK tVRRKÆR
ARNE KNUDSEN LEIF LAURITSEN
MØDERET FOR HØJESTERET
(SCANADVOCATE)
Arne H. Krusholm Knud Locht Henrik Svanholm
Advokat Advokat Advokat
Sdr. Herrnhutvej 23 . Postbox 249.3900 Nuuk . Tlf. 21437
DAGBLAD
HVER ANDEN DAG
ULL0RMUT
ULL0Q AllORTARLUGU