Atuagagdliutit - 29.05.1991, Blaðsíða 13

NR. 59 1991
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
17

Ellen Chemnitz marloriarluni illissami saniagut naartuler-
tarsimavoq, ukiunillu arfinilinni naartuleqqinniartarneri-
galua iluatsittarsimanani. Ellen marloriarluni Rigshospita-
limi mannissalersittaraluarpoq kinguneqarneq qjortunik.
(Ass.: Knud Josefsen)
Ellen Chemnitz har to gange været gravid udenfor livmode-
ren og de sidste seks år har hun forgæves forsøgt at blive
gravid. To forsøg med ægtransplantation på Rigshospitalet
er ikke lykkedes for Ellen. (Foto: Knud Josefsen)
Suliaritinneq
Ellen Chemnitz aalaja-
ngersimavoq aaqalerfis-
sarisorisani sapaatip
akunneranik sioqqullu-
gu Danmarkiliarniarlu-
ni, nalunnginnamiuk si-
aniutit ilungersuatinne-
ri pissutigalugit mannis-
sap kaanngarnissaa siu-
sinaaratarsinnaammat.
Ellenili pissusissaatut
atugaqarpoq.
Ullormi aaqalerflmmi ul-
laakkut arfineq pingasunut
Rigshospitalimut sianerta-
riaqarpoq. Ulloq taanna ar-
nat pingasut tulleriissallu-
tik. Ulloq taanna nalunaar-
suifliinnaavoq.
Ullup aappassaani hor-
monilersinneq, tassa hor-
moninik kapitinneq, peqati-
gitillugulu akussakkut mis-
issortinneq, qjoquteqanngi-
vinnersoq paasiniarlugu.
Uiusoq peqataasariaqan-
ngikkaluartoq Ellen taa-
maaliorsimavoq, toqqissisi-
manartinnerugamiuk.
Ulluni tulliuttuni arfineq
pingasuni arnat hormoninik
kapineqartarput. Tamanna
minutsit tallimangajaat si-
visutigisarpoq, kisianni taa-
maallaat Rigshospitalimi
kapitittussaallutik.
Ullut arfineq pingajus-
saanni misissorteqqittarput
mannissap puua qanoq atsi-
gilersimanersoq paasiniar-
lugu. Puua uuttorneqartar-
poq, tassa hormoninik ka-
puineq aatsaat unitsinne-
qartussaammat pooq taan-
na aalajangersimasumik
angissuseqalerpat.
Mannissat peerneqamis-
saat ullup unnuallu aappaa
afiarmik sioqqullugu un-
nukkut kingumut kapitis-
sapput. Aqaguani ullakkut
Rigshospitalimukarunik in-
nartinneqarlutik. Ulloq
taanna ullaaralaaq eqqissi-
saatinik stesolidenik mar-
lunnik iisitinneqassapput.
Ulloq taanna an gutip ani-
suua tiguneqartarpoq ajun-
nginnersorlu qinngu artar-
neqartarluni.
Mannissaq inissinnialer-
sinnagu assaasigut kapine-
qartarput anniarnaveersaa-
tissaannik, sinitsinneqassa-
natillu, uiallu najuuttarlu-
ni.
Ellen oqaluttuarpoq man-
nissat peertut igalugit ta-
taannangajassinnaasoq,
namminerli eqqaamasaqan-
nginnerarpoq stesolidet
anniarnaveersaaUu sunni-
ulluarsimaqimmata, ikiarsi-
naqigamik.
Taava mannissaq ani-
soorlu ilumiuliunneqartar-
put akunnerullugulu arnaq
qasuersertinneqartarluni.
Mannissat peernerat ilu-
mikkiuteqqinnerallu ullup
unnuallu aappaa avingajal-
lugu sivisutigisarpoq.
Mannissat peernerat
annernarsinnaagaluartoq
ilumiuliuteqqinnerat Elle-
nip maluginnginnerarpaa.
Tamatuma kingorna aqagu-
ani ullaanngornissaanut qa-
suersertinneqartarput. Su-
liaritinneq tassa naammas-
sivoq. Neriukkaluarnissaq
tulliuOuni.
Suliaritinneq akeqanngi-
laq. Klinikinili namminer-
sortuni ataasiaannarluni
suuliaritinneq 20 aamma
25.000 kronet akornini ake-
qarsinnaasarluni.
Meeraatsuuneq
nappaataanngilaq
Rigshospitalimiikassagaanni mannissalersikkiartorluni napparsimanertut
sullivimmut nalunaarutigineqarsinnaavoq, angalanerli Danmarkimiinnerlu
nammineq aningaasartuutigisariaqarput
»Tamannaannaq eqqar-
saatigiunnaarniaruk«,
Ellen ikinngutaasa ilisa-
risimasaasalu pivaat,
tassa qitornisinnaan-
nginnera pillugu. - Ta-
mannali ajornaqaaq. Al-
lammi taamatut isuma-
qarsimassagaluarput,
Ellen Chemnitz oqar-
poq, ukiut kingulliit arfi-
nillit naartulerniarluni
misiliisarsimagaluartoq.
- 1986/87 Sermitsiami
atuaratsigu Nuup Kommu-
nea meeqqanik angajoq-
qaarsiassarsiortoq Henriklu
eqqartorsimavarput imma-
qa iluaqutaasinnaassagalu-
aq meerartaqalerutta qitor-
nartaarusuttuamerma pui-
guallassinnaanissaanut im-
maqalu tamanna naartuler-
sinnaaninnik kinguneqar-
sinnaasoq.
- Eqqarsaatilli allamut
saasarniaannarlugit taa-
maaliornianngilagut, nam-
minermi meeqqanik ikuinis-
sarput soqutigeqaarput;
taamaattumillu Isumagin-
ninnermut Allaffik oqaloqa-
tigisatsiariaratsigu meeqqat
marluk paarsarilersimallu-
tigik. Qatanngutigiit pinga-
sunik sisamanillu ukiullit.
Ellen aamma Henrik Isu-
maginninnermut AllalTim-
miit ilisimatinneqarsimap-
put meeqqat angajoqqaavi
aalajangiisuujumaartut qa-
noq sivisutigisumik paarsa-
qarsinnaanissaannut. Ellen
aamma Henrik oqarsimap-
put ajornassanngippat qi-
tornavissamittut tiguniar-
lugit. Sivitsunngitsorli Isu-
maginninnermut Allaflim-
miut paasivaat meeqqat
angajoqqaavi ilimagisamit
ima pitsaanerulersimatigi-
sut meeqqat angerlartinne-
qar sinnaalerlu tik.
- Ila nanertiallannaqaaq,
Ellen Chemnitz oqaluttuar-
poq. - Sungiuteruttorluti-
gik, atugarissaartinniarut-
torlutigillu.
Qitornarsiarineranni El-
len iluatsitsilluni naartuler-
simavoq - kisianni illissami
saniagut.
Nalorllneq
Ellen illissami saniagut
naartulerami ataasiarani
misissortittariaqarsimavoq.
Aallaqqaammut ullaat tå-
rn aasa qaammatini pingasu-
ni kissarnersiortarluni,
mannissaasa kaanngarneri-
nik nittaasussanik. Kingor-
na nassami tungaasigut qin-
ngorfigalugu assilisittaler-
poq, paasiniarlugu mannis-
saqarfiisa aqqutaat. Assilii-
nertigut paasineqarpoq am-
maneerannguaqartoq, nali-
nginnaasumilli nerukinner-
mit.
Henrik anisoorsiorneqar-
mat ippinnaateqamera-
gaanngimmallu Ellen ilisi-
matinneqarpoq naartoru-
sunnini aalajangiusimaan-
nassaguniuk pilattartittari-
aqartoq. Tassa mannissa-
qarfiani aqqut ninnittoq ne-
ruttuallatsinneqassalluni.
Suliaritereernermi ki-
ngorna Ellen naartuleqqik-
kaluarpoq, aammali illissa-
mi saniagut.- Ila naalliunna-
qaaq, EUen oqaluttuarpoq,
ukiorpassuit neriuttuaree-
raluarlunga naartuleqqik-
kama tamatumuuna illissa-
ma saniagut.
Ellen illissami saniagut
naartulerami kin gumut
nassami tungaasigut assili-
silluni misissorteqqittaler-
poq, ilisimatinneqaqqillunili
aammaneq taanna suli ne-
rukippallaartoq, aammaluu
nalinginnaasumik naartu-
lersinnaaneranut neriuutis-
saqarpallaanngitsoq. Taa-
maattumik februar 1988 El-
len Rigshospitalimut allat-
sippoq mannissalersinniar-
luni.
Taava Ellen Rigshospita-
limit ilisimatinneqarpoq
qaammatini arfinilinni ul-
laat tamarluinnaasa kissar-
nersiortassasoq; aamma
Danmarkiliarnissartik tas-
saniinnissartillu nammin-
neq akiligassarigaat.
Aamma illisimareerpaat
mannissalersinneq naartu-
lersinnaanissamut 20-30%-
inik neriuutissaqartoq,
aamma mannissalersissin-
naasoq pingasoriarluni. Ta-
makku paasereeraluarlugit
Ellen Henriklu aalajanger-
put misilikkaluarumallugu.
Nuannaajallavippullu de-
cember 1988 allagarsimaga-
mik Ellen mannissallersin-
neqassasoq 1. maj 1989.
Mannissalersinneq
Mannissalersissagaanni
sapaatit akunnerini pinga-
suni Danmarkimiinnissaq
ilimagisariaqarpoq, Ellen
oqaluttuarpoq, - tassa misi-
liinermi siullermi. Sianiu-
tersornaqaaq; sunimmi atu-
gaqassanerluni nalunaqim-
mat. Asulu nalunngisat qi-
massimassallugit. Tamak-
korpiaallumi aaqartarner-
muttaaq sunniutinngitsoor-
tanngillat, mannissat tuker-
niarnissaannut pingaarute-
qaqisumut.
- Isumaqarpunga mannis-
saartinneq annernartuusoq,
kisianni ullup aappaata af-
faa qaangiuttoq Henrik-p
anisuuanik ilumikkereerlu-
git ikkuteqqinnialermatigik
malugisaqanngivippunga.
- Sinnera soorlu sinnar-
tornerinnaq - qanorlimi pi-
soqassava - naartulissaner-
punga. Allanik eqqarsaataa-
rutivippunga. Soorlumi
inuuninni ulllut 14-it aat-
saat taamak sivisunaarti-
gikka, tassa ullut taakku
qaangiuppata kalerrinne-
qassagama naartulissaner-
lunga naaggaluunniit.
- Pakatseqaangalu ilisi-
matinneqarama naartuler-
simanngitsunga. Kalerrin-
neqarninnit ullut tulliit
marluk iluamik inuunngila-
nga, iluamillu eqqarsarneq
saperlunga. Ila, naalliunna-
qaaq.
Pakatseqqinneq
Ukiormannaasiit Ellen
aamma Henrik Rigshospita-
liliaqqikkaluarput, kingu-
mut Ellen naartulinngit-
soorluni. - Soorlumi siuller-
miit tamatumuuna anniar-
nerullunga. Ajorneruvorlu
tusarakku aammaasiit
naartulersimananga. Maan-
na pingajusaaneersinnaan-
ngoraluarpunga, tamatu-
muunalu iluatsissanngippat
qitornaqannginnerput
naammagittarluta atorniar-
tariaqassavarput.
- Sianiutinut sunniutin-
ngitsoomavianngilaq. Ta-
mannalu uannut annertuu-
mik sunniutissagunarpoq,
tassami qatanngutigiit quli-
ugatta, amerlanersagullu
qitornaqarlutik, uanga kisi-
ma pinnanga.
- Ilaannikkooriarlunga qi-
tornaqannginnera pissuti-
galugu suusupagineqarlu-
nga misigisimasarpunga.
Ikinngutimami ilisarisima-
s am allu aperisaannarman-
nga qaqugu qitornartaassa-
nersunga. Uangalumi qitor-
nartaarusukkaluarnermik
qularnanngitsumik immi-
nut ilasartarama.
Akisooq
Mannissalersissagaanni
angut arnarlu Rigshospitah-
liartussaapput. Arnaq man-
nissaarneqartarpoq angutil-
lu anisuuanik mannissai
ilumikkeriarlugit arnap ilh-
aanut ikkunneqartarlutik.
Aappariit Danmarkiliarne-
rat 20.000 kronet missaan-
nik akeqarajuttarpoq, sani-
agut soorunalimi tappava-
niinneq akeqarlunissaaq.
Kisianni mannissalersinni-
arneq sivikitsuinnarmik
Rigshospitalhmi uninngavi-
usarpoq.
Ellen aamma Henrik ilu-
atsitsisarput inissiamik at-
tartorsinnaasaramik ima-
luunniit ilisarisimasaminni
najugaqarlutik. - Ilisarisi-
masanili inisimasuuneq tus-
sunngunartuusinnaasar-
poq, naalagarsiornartuusa-
rami. Maanna Henrillu
Danmarkimeeqqammaerat-
ta Rigshospitalimiilluta
maannakkorpiaq misileeq-
qinnissatsinnut akissaqan-
ngikkallarpugut.
- Isumaqarpunga naaper-
tuilluarnerunngitsoq uagut
naartusinnaanngitsut Dan-
markiliartariaqartulllu nap-
parsimasutut allatulli Rigs-
hospitaliliartutut pineqar-
sinnaannginnatta. Sianiu-
titsigummi eqqugaassutigi-
saqaarput. Marloqiusanillu-
mi tamanna iliorneruvoq,
tassa napparsimasutut pi-
neqarllunga sullivinniit su-
linngikkallartitaasinnaaga-
ma, kisiannili Danmarkili-
arnissannut akiliunneqar-
sinnaananga, peqqinnissa-
qarfimmiit qitornaatsuuneq
nappatitut naatsorsuunne-
qartanngimmat.
Itigartittarpaat
Ellen Chemnitzip Henrillu
Danmarkimiittarnermin-
nut aningaasartuutitik aki-
lerneqaqqullugit Kalaallit
Nunaanni Peqqinnissakkut
Qullersaqarfik kiisalu Dan-
markimi Sundhedsmini6te-
ria allaffigisarsimagaluar-
pai, tamaginnilli itigartin-
neqartarsimalluni.
Peqqinnissamut Sulia-
qarfimmiit ilaatigut ima al-
lapput: ...Suliaqarfiup tun-
ngavissaqarsorinngilaa El-
lenip Henriullu Rigshospi-
talimut mannissallersikki-
artornermi angalanernut
aningaasartuutaasa taar-
serlugit akilernissaannut...
Sundhedsministeria illaa-
tigut ima allappoq: ...Kalaal-
lit Nunaanni Peqqinnissak-
kut Qullersaqarfiup taa-
maallaat. akilersinnaavai
angalanerit nakorsanit nap-
parsimanertut oqaatigine-
qartut. Sundhedsministeri-
ap taamaattumik utoqqatsi-
galuarluni nalunaarfigissa-
vaasi kingumut Rigshospi-
tallimut suliaritikkiartor-
nissassinni angalanissinnut
akiliunneqarsinnaanissarsi
Ministeriamut akilersissal-
lugu tunngavissaqanngim-
mat. Taamaammat Peqqin-
nissamik Suliaqarfiup suli-
assami aalajangi is im anera
aalajangiusimaannartaria-
qarpoq...
FLUGGER
malervarer
HEMPELS
skibsmaling
DUPONT
autolak
DEKORIMA
kunstartikler
Nuuk Farvelager ApS
ln<JuSU.ve|9 Bo* 295 3900 Nuuk 2 33 96
NYT
MINITRAN8PORT
IGEN
OG PÅ NUUSSUAQ:
2-2202