Atuagagdliutit - 02.11.1992, Qupperneq 5

Sorliit
upperissavagut
Isiginnaartitsisartutut ilinniarneq
All.: Orto Ignatiussen, Sisimiuni Sanaartornermi Ilinniartut ineqarfianni
fritidspædagogitut sulisoq
All.: Ove Brandt, Aasiaat
Paatsiveerunnersuaqa-
lerpoq tamarmik allatut
nassuiaammata.
Tupinnanngitsumik
Inuit nunatsinni najuga-
qartut toqqissisimajun-
naarput uparuaasoqar-
tillugu akissuteqartartut
amerlanerit allatut isu-
malimmik nassuiaasar-
mata.
Aaligooq sulisut soraa-
rartinneqassanngitsut.
Aasaq Naalakkersui-
sut siuhttaasuat partiit
assigiinngitsut siulittaa-
suinik angalaqateqarluni
Aasianniitillutik Innut-
taasunik katersortarfim-
mi ataatsimiisitsimmata
peqataavunga, taamani
allanisulli apeqqutinik
saqqummiussuisoqar-
poq; akineqartarpulli su-
Usunik soraarartitsineq
siunertarineqanngitsoq,
suliunnaarsitsineqartar-
sinnaanera ingerlatanut
allanut nuutitsinermik
ilinniartitsinermilluun-
niit kinguneqartassasoq.
Tassaasimanerluni
asuli oqalunneq. »Tup-
pallersaaneq«... taama-
nernit qaammatit mar-
Sapaatip ullaavata raa-
diukkut aallakaatinne-
qartarnera pillugu.
Pissussanngikkaluar-
lunga pisariaqarsiorili-
vikkakku qulaani taasa-
ra uparuaateqarfigiler-
para, isumaqarama uan-
gaanaangitsup sapaatip
ullaani qilanaaralugu
utaqqigaluarlugu puaat-
soorfigisaraa.
Kalaalerpassuusugut
nunaqarfinni, illoqarfin-
ni ilami inoqarfmnissaaq
sungiusimallugu sapaa-
tip ullaavata aallakaatin-
neqamissaa qilanaaralu-
gu utaqqisarparput, ila-
mi allaat aallakaatiflis-
saa nallileraangat nane-
ruutinnguit ikereertara-
luarlugit. Maanali ataa-
siarunnaarpoq utaqqine-
rugaluaq asu leer tar luni,
taarsiullugugooq »Erin-
nat oqitsut« aallakaatin-
neqassapput.
Nuumi taama aalla-
kaatitsilaarnissamut pi-
sussarpassuaqaraluar-
poq eqqaasagaani »Ilagiit
sinnerssaat«, ajoqit, pa-
lasit, ilami inuinnanngu-
galuit »Lutherikkuusut«
pisinnaagaluaqalutit-
taaq - pisinnaatinneqaa-
narunik. Soorlumi »Ka-
laallit Nunaata Raa-
diua«-ta nunatsinni kri-
stumiussuseq illersorne-
ru s innaagalu araa kalaal-
lussuinnaat qaangiupput
massakkumiilli sulisut
soraararsinneqarlutik
aallartereerput, naami
ilinniaqqiiTissaanik in-
nersuunneqarput: akis-
sut una taamaallaat akis-
sutigineqartalerpoq qi-
tiusumik sipaaqqusaa-
gatta, allamik naami.
Kiisa kina upperissal-
lugu nalunarsivoq:
KNI-p qitiusumik aqut-
sisoqarfia? Sinerissami
Niuertut (Håndelschef)
imaluuniit taakkua alle-
qutaat?
Namminersorneruler-
nitsinniik nuannaaruti-
gisatsinnik maannamut
ukialunnguit ingerlare-
ersullu misigisimalerpu-
gut aatsaat taama sukka-
tigisumik (Nunatta
inuiisa suliffissaaruti-
taallutik isiginnaar-
tuuinnaleriartornerat
sukkatigisumik inger-
lanneqalersoq. Tamakku
tamaasa nalUissagaanni
oqartariaqarsorinarpoq
Nunatta Naalakkersor-
neqarnera ajoquteqar-
lip kritumiunngaramili
pingaartitaa uumaris-
sartuassallugu.
Maana miserratis-
saangitsumik aallakatit-
sinermi inissaqartikku-
maneqarnerpaalersut
tassaaput »Nipilersuga-
kujuppassuit« sunut aal-
lakaatitassanut amerla-
nerpaasut mamaqusis-
suuneqartalersut. Ilami
massakkut suna tu sar-
naarsinnaangilarput ni-
pilersuutitalerneqar-
qaartinnagu.
Usi! Ilagiit sinniisaat
uparuaateqarfigaaka.
Tassunga qinigaasima-
saq ataasiinaanavianngi-
laq illoqarfissuassinni.
Nunatta sineriassuarmi
kristumiussutsimik pin-
gaartitaqartut amerla-
qaat tamatuma sulias-
sartaanut uitsarissaar-
nerullusi suleqatigiinia-
ritsi!
Kinaluunniit kuisima-
soq tamatumunnga sule-
qataatinneqarnissaanut
piginnaatinneqartaria-
qarpoq, tunngavittut
uparuakkama maqaa-
narsiartuinnarnani aal-
lakaatinneqartarsissaa-
nut suleqataasalluni.
Oqaasissarpassuaqar-
naraluartoq taakuinnaa-
lit. Allat tamatumunnga
qanoq isumaqamersut
paaserusunnaraluaqaaq.
TV-kut aallakaatinneqartoq
ulloq 24-09-92 »Ippiarsuk«
isiginnaarlugu assut soquti-
ginartilerlugu ilaaqqufTigi-
laarniarpara.
Aallakaatitami sammine-
qartut tassaapput nunatsin-
ni isiginnaartitsisartut.
Tassanilu isummat annin-
neqartut ilaaqquffigilaarni-
arlugit.
Aallakaatitassiami inuit
arlaqartut isiginnaartitsi-
sartut Danmarkimi ilinnia-
qatigisimavakka suleqatigi-
sarsimallugillu, taamaattu-
mik naleqquttuusoqaara
ilanngutilaassaluunga.
Aqissiaq Møller ilumoor-
poqoqarmat, »Isiginnaartit-
sinermut ilinniarniaraanni
imaannaanngitsukasiusoq«.
Tamannalu ullumikkut isi-
ginnaartitsinermik ilinniar-
simasut tamarmik nalunn-
gilaat, nalunngilaattaaq qa-
noq inuttut imminut piu-
mailiginissaq annertooq
ilinniartup nalunngittaria-
qaraa. Kiisalu isiginnaartit-
sinermik ilinniarniaraanni
isiginnaartitsinerinnaq ta-
sani ilinniarneqarneq ajor-
poq. Isiginnaartitsinermi
ilinniarnerup iluaniipput
ilikkagassat arlallit, soorlu:
Oqaluttuarisaaneq, kiinar-
paliorneq, eqqumiitsulior-
neq, atisassanik mersorneq,
timip ilikkarnissaanut
eqaarsaartameq, inuttut
nalunngissusermik ilinniar-
neq, tarnersorneq, inuiaat
allat kulturiannik ilinniar-
neq, taalliorneq, erinarsor-
tarneq, isiginnaartitsisutis-
sanik sananeq, inuttut tun-
niussinnaanermik ilinniar-
neq, qitinnermut ilinniar-
neq, kiisalu ilinniartitseri-
aaseq (instruktør), scene-
liorneq. Tamakkut qulaani
taaneqartut ukiut pingasut
ingerlanerani annertuumik
ilinniartarput. Soorlu qu-
laani taaneqareersoq, »ilin-
niartoq« imminut piumaffi-
gisariaqartoq. Kisiannili
ilaat ajoraluartumik nukis-
saqarfiginagu uniinnartari-
aqartarsimapput, tamanna-
mi soorunami ajuusaarna-
raluarpoq.
Taamatut annertuumik
piumaffigineqarluni ilinnia-
reerluni Kalaallit nunatin-
nut uterluni pakatsinarpoq,
soorlumi tassa atorflssaqar-
tinneqarani. Taava immi-
tinnut aperisariaqarpugut:
»ilinniarnerami sumut maa-
ni atorsinnaava?«
Oqaaseqartut ilaaniit
oqaatigineqarpoq, »Isigin-
naartitsisartutut ilinniarsi-
masut illoqarfimmiit illo-
qarfimmut ataasiakkaarlu-
tik avissaartuussimasut,
taamaalillutillu kiserliortu-
tut misigisimasut«, taman-
na eqqortuusoraara, soorlu
oqaatigineqartartoq »inuu-
tissarsiutigalugu atorneqar-
sinnaanngitsoq«, tamanna-
lu takuneqarsinnaavoq isi-
ginnaartitsinermi ilinniarsi-
masup illoqarfigisaminik
suliffeqarfinnut saaffigin-
nittaraluarnerannut, tam-
manalu ajoraluartumik »isi-
ginngitsuusaaginnarneqar-
tarlutik«.
Qulaani taaneqartumik
periarfissaqannginneq pis-
sutigalugu akissarsiaqarsin-
naannginneq eqqaareerpa-
ra. Taavami qanoq ililluta
ilinniartinni ilinniarnersiu-
poq.
Nuummi ilagiit
sinniisaanut
allakkat ammasut
All. Josef Knudsen, Qaqortoq
Otto Ignatiussen.
tit (uddannelsesstøtte) kin-
gumut akilersinnaavavut
sulifiissaqanngikkuta? Ta-
manna soorunami ilunger-
sornartumik eqqarsarnar-
poq. Tassunga ilanngullugu
Ilinniartaanermut Kulture-
qarnermullu Naalakkersui-
soq apererusunnarpoq:
»Qanoq ililluta ilinniamer-
siutivut akilersinnaavavut,
suliffissaqaratalu, imaluun-
niit aningaasat tigusartak-
kavut annikitsigisut taar-
ser suisinnaavugut? «
Aallakaatitami aamma
eqqaaneqarpoq suliflinni as-
sigiingitsunik arlallit ilua-
titsisarsimasut, soorunami
qujanarluinnarpoq suliffe-
qartinneqartarmat, soorlu
qulaani taaneqareersoq pi-
ginnaassutit assigiinngitsut
ilinniartup ilinniartarpqi,
tassalu tamanna isiginnaar-
titsisartup iluatsinnaataai
inuttut pingaarutillit.
Taamaakkaluartorli pin-
gaarnerutillugu ilinniarsi-
masani annertunerusumik
atorsinnaanagit, tamannalu
pissuteqarpoq akissarsia-
qarpallaartannginneq, ima-
luunniit akissarsissutigineq
ajoramikku, taamaalillutil-
lu piginnaassutsi iluamik
nittarsinnaanagut. Tassalu
uanga isumaga naapertorlu-
gu siunissamik qaninner-
paamik naalakkersuinikkut
anguniagassat pingaarute-
qartut ilagisaat.
Taamaattumi annertuu-
mik nuannaarutissat maani
nunatsinni KAISKA (Ka-
laallit-nunatsinni sigin-
naartitsisartut Kattufiiat)
pilersinnearmat, soorunami
taanna aqqutigialugu angu-
niagassat amerlanerusut
anguneqarsinnaannguler-
mata, ilami amerlaqaat.
Naggataatigut oqaatigi-
kaassavara nunatsinni isi-
ginnaartitsinikkut ilinniar-
titseriaaseq annertusartari-
aqarmat, soorlu aallakaati-
tassiami taaneqartoq atuar-
feqarfiit (Folkeskole) isigin-
naartitsinermik ilinniartit-
sisinnaanissaq ammaataria-
qartoq, isumaga naapertor-
lugu tamanna pingaarute-
qarpoq. Assersuutigalugu
eqqaasinnaavara meeraa-
nerma nalaani isiginnaartit-
sinermi ilaanerma nalaani
misigisaq nuannerluinnaq-
qissaarlunilu alutornarluin-
narmat, soorlumi sunut as-
sigiinngitsunut ammarne-
rulerlungalu qiimmassarne-
qarlunga.
Tassami kikkut tamar-
mik misigissuseqarlutilu
ilunnguummertarput, tas-
salu tamanna atorluartaria-
qartoq. Isiginnaartitsinermi
arlalinnik assigiinngitsunik
atorneqarsinnaavoq, soorlu:
Qaammarsaanermik, innut-
taaqatigiit qiimmassarne-
rannut, imminnut inuttut
ilikkariartornermut, peror-
saariaatsinut tunngassute-
qartunut, immitsinnut upa-
ruartarnernut itersaasutut,
upperissarsiornermut tunn-
gassuteqartunut.
Aammalu arlalissuusin-
naapput.
Taamaattumik neriuna-
qaaq ukiuni qaninnernik
pitsanerpaamik isiginnaar-
titsisartut inuttu allatulli
suliffigalugu ingerlalernis-
saa. Tamannami aqqutis-
saavoq Kulturitta nutaann-
gitsup nutaajusullu ingerla-
tiinnarnissaannut, kiisalu
nutartertuaannamissaa-
nullu aqqutissiuusissussaq.