Atuagagdliutit - 23.07.1996, Blaðsíða 11

Nr. 56 ■ 1996
11
/^Caajpap'c/é/'a £/'£
GRØNLANDSPOSTEN
Kalaallit kuultisiulerput
Ingerlatseqatigiiffiit inuinnaallu kuultinik nassaartaraluit nassaarisaat
atorluaanissamut suli naammanngillat
NUUK(KK) - Kalaallit Nu-
naanni najugalli kuultisiule-
ruttorput.
Aasaanerani nunarsuatsinni
ingerlatseqatigiiffiit arlallit
/ 1 \
Kuulti suua
NUUK (KK) - Ukioq
manna sineriat tamaat
kuultimik ujarlertoqas-
saaq, taamatullu kuulti-
mik ujarlerneq sooruna
taama pilerigineqartigi-
soq?
Kuulti oqimaatsuuvoq,
aqitsoq, aatsitassaq qil-
lerlumik qalipaatilik qa-
jannaatsorujussuaq. Taa-
maattumik aatsitassaq
taanna pinngortitami alla-
mik akoqanngitsoq nas-
saarineqarsinnaavoq.
kuulti annertunerpaaq
piiarneqartarpoq Syda-
frikami, Ruslandimi aam-
ma Canadami. kuulti na-
lilerujussuuvoq, aamma
aningaasanik nioqqute-
qartarfinni tuniniameqar-
tartoq. Ukiut ingerlane-
ranni kuultip piiaarne-
qartartup pingajorarteru-
taa ullumikkut aningaa-
serivissuil toqqorsiviini
toqqortarineqarpoq. Pi-
gajorarterutai marluk
ilaatigut atorneqartaiput
aningaasatut, pinnersaati-
tut aamma kigutilerisut
sulineranni. Kuulti oun-
ce-mik uuttortameqartar-
poq, kuulti allamik ako-
qanngitsoq 31,1 gramiul-
luni, 24 karatimillu taane-
qartarluni.
Kuulti ounce ataaseq
ullumikkut amerikarmiut
dollarsiinik 400-t missa-
annik akeqarpoq. Taa-
maalilluni gulti grami
ataaseq 75 koruunit miss-
aannik akeqarluni.
Suut atortoralugit
Najoqqutassaqartoqan-
ngilaq kuultisiorfimmik
aallartitsinissamut tun-
ngavissamik. Tamatu-
mani apeqqutaallutik aal-
lartitsiniameiTni aningaa-
sartuutit, naleqqiullugit
kuultip qanoq akuitsigi-
neranut. Kuultinik piia-
affiit ilaanni ujaqqat ton-
sit piiaraanni kuulti grami
taamaallaat ataaseq pissa-
riarineqartarpoq. Taa-
maattumik piiaaneq im-
minut akilersinnaavoq
piiaavik nalikillisameqar-
simappat, kuultisiorfillu
aqqusinikkut angallavis-
samut qanittumiissimap-
pat.
Kalaallit Nunaanni
kuultimik piiaaneq immi-
nut akilersinnaassappat
ujarak piiameqartoq tonsi
kuultimik 5-8 gramimik
akoqartariaqassaaq. Ki-
siannili aamma: Tamatu-
mani apeqqutaavoq kuul-
ti nassaarineqartoq qanoq
annertutiginersoq sumilu
inissisimanersoq.
V________________
Kalaallit Nunaanni sumiiffin-
ni assigiinngitsuni kuultinik
ujarlertitsipput.
Ingerlatseqatigiiffiit tamar-
mik kuultimik nassaartarput,
erlinnartuutinilli piiaalemis-
samut suli naammanngitsunik
nassaartoqartarpoq.
Aammattaaq inuinnaat pin-
ngortitamik pisuussuterpas-
suinillu soqutigisallit kuultisi-
ortalerput. Inuit sineriak ta-
makkerlugu ujaqqat misissu-
gassanngorlugit unammisitsi-
nermut »Ujarassiorit«-mut
nassiuttagarpassuisa ilarpas-
sui kuultinik akoqartarput,
akuttunngitsumik annertuu-
mik akoqartarlutik.
Taamaammat kuultisiomeq
suli ukiup tulliani ingerlanne-
qarallassaaq.
Kalaallimmi Nunaanni
kuulteqarpoq.
Tamatumanili apeqqutaa-
ginnarpoq sumiiffimmi ataat-
simi piiaanissamut imminut
akilersinnaasumik nassaamis-
saq.
Kalaallit Nunaata Klondy-
ke angunavianngilaa, kisian-
nili imminut akilersinnaasu-
mik kuultimik piiaaveqaler-
nissaq periarfissaqarluarpoq.
»Josvaminen«
Siomatigut Kalaallit Nunaan-
ni atorluameqarsimanngikka-
luamik kuultisiortoqartarsi-
mavoq.
Ukiut untritilikkaat nikin-
neranni Arsuup kujataani
kanngussammik piiaavimmik
ammaasoqarpoq - »Josvami-
nen«-imik taaguutilimmik.
Aatsitassartaa 90 tonsiin-
naammat piiaavik emerluni
imaaruppoq.
Ujarassiortut Kalaallit
Nunaanni Misissuisoqarfian-
ni ujarassiuut »Josvaminen«-
imi aatsitassat sinnerisimasa-
at misissueqqissaarfigisima-
vaat. Piiaaffiusimasup eqqaa-
ni ujaqqat igitat akomanni u-
jaqqanik kuultinik akoqalaar-
tunik nassaarsimapput, taa-
maakkaluartorli piiaaffeqaler-
nissamut naammanngitsunik.
Aammattaaq Kryolitselska-
bet Øresund Kangerluani
kuultimik ujarlerpoq. Kanger-
luani »kuultinik ilisimatuut«
misissuillualeruttorput, taa-
maammallu imaassinnaavoq
ullut ilaanni Arsuup Ivittuullu
kujataani kuultinik atorluaa-
soqalersoq.
Skærgården
Kuulteqarfik soqutiginaate-
qarluartoq alla tassaavoq Ka-
ngerlussuaq Tunumiittoq, tas-
sanilu kalaallit/canadamiut
ingerlatseqatigiiffiat Platino-
va 1980-ikkut naaneranni
kuultimik platinimillu nassa-
arput.
Kangerlussuaq illuatunger-
iinnik nassaarfigineqarpoq:
Avannaatungaa Skærgården-
imik taaguuteqarpoq, kujataa-
tungaa Kap Edvard Holm-
imik taaguuteqarluni.
Qaqqami kuultit nassaari-
neqartut sioraapput, isaannar-
mik takuneqarsinaanatik.
Kangerlussuup kuultimik
nassaarfigineqarnera 1990-
ikkut aallartinneranni isumal-
luartitsileraluaqisoq kuulti-
mik piiaasoqanngitsoorpoq.
Suli massakkumut kuulti-
mik imminut akilersinnaasu-
mik piiarneqarsinnaasumik
nassaartoqanngilaq, nassaar-
fiusorli soqutiginarluarmat
suli misissuiffigineqarpoq.
Alluttoq
1970-ikkut naalerneranni
1980-ikkullu aallartinneranni
Kryolitselskabet Øresund Ka-
laallit Nunaata avannaani Al-
luttumi kuultimik ujarlerpoq,
tamatumalu aamma inemera
imatut nipeqarpoq: Kuulte-
qarpoq, kisiannili piiameqar-
nissaa imminut akilersinnaan-
ngilaq.
1980-ikkut naaneranni Pla-
tinova A/S-ip Alluttup eqqaa
Nuussuullu qeqertaasartaata
kujataatungani nunaqarfiup
Saqqap eqqaa soqutigalugu
ujaasiffigilerpaa. Kalaallit/ca-
nadamiut ingerlatseqatigiiffi-
ata ingerlatseqatigiiffiit allat,
ilaatigut Faxe Kalk kuultimik
ujarlemermi suleqatigilerpai.
Tamaanissaaq ujaqqat kuulti-
mik akullit nassaarineqaralu-
artut piiaanissamut naammat-
tunik soqanngittuarsinnarpoq.
Ukioq manna qallunaat/ka-
laallit aatsitassarsiorfiat Nu-
naoil 1995-imi suliaminik
nangitsilluni ujaqqanik erlin-
nartunik saffiugassanillu uja-
aseqqinniarpoq.
Julip aallartinneranit au-
gustip aallartinneranut Nuna-
oil-ip inuit tallimat Alluttumi
sulisippai.
Napasorsuup qoorua
Ullumikkut Nunaoil A/S,
1989-imili kujataani kuultisi-
orfiusinnaasunik ujarlersima-
soq kuultisiortut annersaraat.
Ukiut qulit matuma sioma-
gut Ujarassiortut Kalaallit
Nunaanni Misissuisoqarfiat
sioqqanik misissugassanik
2.000-it sinnerlugit amerlas-
susilinnik uranimik kujataani
ujarlernerminnut atatillugu
katersuisimavoq.
1989-imi Nunaoil-ip taak-
ku misissoramigit kuultinik
aatsitassanillu allanik nas-
saarfigai. 1990-imi ingerlat-
seqatigiiffik aalajangerpoq
misissukkat tunngavigalugit
kujataani kuultimik ujarler-
toqalissasoq, massakkumullu
nassaajusut isumalluarnar-
tortaqarput.
Aasaq manna Napasorsuup
qooruani, Lake 41 O-mi aam-
ma Nanortallip eqqaani Nia-
qomaarsuup qeqertaasartaani
kuultinik nassaarfiusut Nuna-
oil-imi sulisut sisamat nunap
assiganut nalunaarsortussaa-
vaat.
Qeqertarsuaq
Aasaq manna Nunaoil kuulti-
nik ujarlemermini Nuup eq-
qaani nassaamerpaavoq, pi-
ngaartumik Nuup Kangerlua-
ni Qeqertarsuarmi, siorna
ujarlerfigineqalersumi.
Junimi, julimi augustimilu
2500-3000 meterinik itissu-
silinnik Qeqertarsuarmi qille-
risoqarnissaa pilersaarutaa-
voq, Nunaoil-imilu sulisorpa-
aluit qaqqarsuit Aappalaartup
aamma Qingaap akomanni
400 meterinik portussusilim-
mi tammaarsimaarfeqarput.
Qeqertarsuarmi qillerinis-
sat ingerlatseqatigiiffiup
Boart Longyear-imit isuma-
gineqarput, 1995-imi Nuna-
oil-ip Longyear-imut qilleri-
sitsinissamut isumaqatigiissu-
taannut nangissutaallutik.
Qillerut type FLY 38-mik
taaguuteqartoq Qeqertarsu-
armi ukiisinneqarsimavoq.
Nunaoil-ip Nuup eqqaani
ujaasinissamut akuersissute-
qarfigisai allat tassaapput Isu-
kasia Ukkusissat Quassussu-
arlu aamma Ivisaartooq kiisa-
lu Kangaarsuup avannaani
Allumersat, taakkulu ujarler-
figineqaqqissapput, siornati-
gullu nassaarfioreersut misis-
sugassanik katersuinikkut
misissuiffigineqassallutik.
Traill 0
Tuluit ingerlatseqatigiiffiat
Tertiary Gold Limited Traill
Ø-mi Tunumiittumi ujaasi-
voq. Ilaatigut Hold With
Hope-p eqqaa Traill Ø-milu
sumiiffiit assigiinngitsut, pi-
ngaartumik Kap Simpson-ip
eqqaa misissuiffigaat.
Sulineq julip qiteqqunnera-
ni aallartittoq sapaatip akun-
nerini pingasuniit arfinilinnut
sivisussuseqartussaq ujarassi-
uunit marlussunnit, Mygge-
bugten-imi tammaarsimaar-
tussanit ingerlanneqåssaaq.
Island-imit timmisartumik
Tunuliaanneqassapput, Traill
Ø-miinnerminnilu helikopteri
»apustuulillu hiistii« atorlugit
nuna misissuiffigissavaat.
Ujaqqanik soqutiginaatilin-
nik misissugassanik katersui-
soqassaaq, nunallu assinganut
nalunaarsuisoqassalluni. Uja-
rassiuut spektrometerinik
elektroniskiusunik angallat-
takkanik atortulerneqarsin-
naapput, misissuiffimminni
aatsitassaqamersoq misissui-
sinnaaniassammata.
Saniatigut pissarsiassat
Aammattaaq Kalaallit Nu-
naanni sumiiffinni assigiin-
ngitsuni kuultisiortoqarpoq,
ilaatigut aatsitassanik allanik
ujarlemermut atatillugu.
Assersuutigalugu Quadrant
Resources-ip canadamiut
ingerlatseqatigiiffiat Mono-
pros Limited Paamiut, Sar-
fartuup Sisimiullu eqqaanni
suliassanik isumaginnitsip-
paa. Minopros Limited Afri-
kap kujagaani diamantisior-
fissuup de Beer-ip immik-
koortortaraa.
Sulinermi annertunerusu-
mik kuunnit misissugassanik
katersisoqassaaq. Ujarlemer-
mi diamantinik nassaamissaq
pingaarnerutinneqarpoq, ta-
matumali saniatigut ujaqqa-
nik erlinnartunik allanik nas-
saassaqamersoq misissoqqis-
saameqarpoq, ilaatigut nik-
kel-inik, kanngussannik, ko-
bolt-inik kuultinillu.
Ukiuni makkunani Kalaal-
lit Nunaanni kuultisiomeq an-
nertoqisoq kinguneqanngit-
suussaguni ajussaqaaq.
Ujarassiuut
kukkunngillat
»Ujarassiorit«-imi kuultisiomeq
pingaarnerutinneqarpoq
NUUK(KK) - Kalaallit
Nunaanni sumiiffippas-
suit kuulteqarput.
»Ujarassiorit« 1989-i-
mili aallartimmat misis-
sukkat inerneri tamatu-
minnga takutitsipput.
Kikkulluunniit Kalaal-
lit Nunaanni najugaqavis-
sut ujaqqanik misissugas-
sanik »Ujarassiorit«-mut
nassiussisinnaapput. Mi-
sissugassat ujarassiuumit
misissomeqartarput, taas-
sumalu akui suunersut
paasiniartarpai. Aammat-
taaq ujarassiuup aalajan-
gertarpaa ujarak akuutis-
sat atorlugit misissorluar-
neqamissaminnut naleq-
quttunik akoqamersoq.
Misissugassatut nassi-
ussat pingajorarterutaat
taamatut misissorluame-
qartussanngorlutik Cana-
dami laboratoriamut nas-
siunneqamissaminnut pi-
ukkunnaateqartarput.
Suliniummi pingaaru-
teqartut ilagaat nunamik
nassaarfiusumik misissui-
nissaq. Misissugassatut
nassiussat ilarpassuit so-
qutiginaateqarluartamiata
nassaarfiusut ujarassiuu-
nit ominneqartarpul rni-
sissuiffigilluameqartarlu-
tillu, ilaatigullu misissu-
gassanik allanik katersu-
iffigisarpaat.
Kuannersooq
Siomatigut nassaajusarsi-
masut tunngavigalugit u-
jarassiuut Kalaallit Nu-
naata kitaani Tunumilu
misissuisinneqartarput.
Ukioq manna ujarassiuut
allatut suleriaaseqarput.
Nunaminertaq annikitsoq
ornillugu misissuiffigeq-
qissaartarpaat.
Ukioq manna Paamiut
kitaani kangianilu Kuan-
nersooq misissoqqissaa-
gassatut toqqarneqarpoq.
»Ujarassiorit« tamaan-
ngaanniit misissugassanik
soqutiginaateqarluartunik
pingasunik sisamanil-
luunniit tigusisimapput,
taakkulu saniatigut mar-
lussunnik Kuannersuup
kuulteqarsinnaaneranut
takussutissaasunik tigusi-
simallutik.
Kiisalu Ujarassiortut
Kalaallit Nunaanni Misis-
suisoqarfiat aatsitassarsi-
oqatigiillu Greenex su-
miiffimmi pineqartumi
misissuigamik kuulteqar-
sinnaaneranut takussutis-
sanik nassaarsimapput.
V___________________
Kuannersuup nunataa
Nuup Kangerluani Qe-
qertarsuup nunataanut eq-
qaanarpoq, tassanilu Nu-
naoil A/S kuultisiorpoq.
Angallammi
ineqarput
Aatsitassarsiornermi pi-
sortaq, ujarassiooq Peter
Erfurt, Namminersorne-
rullutik Oqartussat Aatsi-
tassalerinermut Allaffia-
neersoq augustimi Kuan-
nersuumukassaaq. Peter
Erfurt-ip ilagissavai uja-
rassiuutut ilinniartoq Ja-
kob Mortensen, inuillu
pingasut aatsitassarsior-
nermut pikkorissartitsi-
nermik »Aatsitassarsio-
rit«-mik naammassinnis-
simasut pingasut.
Angalaqatigiit augustip
tallimaani angallammut
»Signe Westh«-imut i-
laallutik Nuummit aalla-
runik aatsaat septemberip
aallartinnerani utissapput.
Angalaqatigiit »Signe
Westh« aallavigalugu
kuultisiussapput. Angal-
lammi ineqassapput, ul-
laallu tamaasa ujaasiar-
tor-lutik aallaraangamik
ulloq naallugu sulisassal-
lutik.
Misissugassarpassuit
»Ujarassiorit« massakku-
mut qallunaat/kalaallit i-
ngerlatseqatigiiffiata Nu-
naoil A/S-ip ingerlassi-
magaluarpaa, 1996-imiilli
Namminersornerullutik
Oqartussat Aatsitassaleri-
nermut Allaffianit tigune-
qailuni.
»Ujarassiorit« ukiup
affaani siullermik misis-
sugassanik 250-it missa-
anniittunik Kalaallit Nu-
naannit tamanit nassius-
siffigineqarsimavoq. Mi-
sissugassat amerlanersaat
aputip aannerata kingoma
nassiussuunneqarsimap-
put.
»Ujarassiorit«-mit naa-
tsorsuutigineqarpoq 1996-
imi misissugassanik 800-t
aamma 1.000-it akomanni
nassiussisoqarumaartoq.
Piffissami matumani ima-
atigut angalanerit, nunak-
kut pisuttuameril aallaani-
amerillu nalinginnaasom-
jussuupput, taamaammal-
lu inuit pinngortitaq qanil-
lugu ingerlaaraangamik
aatsitassarsiorneq eqqar-
saatiginngitsooilarnavian-
ngilaat.