Atuagagdliutit - 12.06.1997, Blaðsíða 16

16
Nr. 44 • 1997
apsa^c/é/g £/£
GRØNLANDSPOSTEN
Allattoq napparsimasunik paarsisoq Kim Leine Rasmussen
NALUNNGEQATIGINNIS-
SUSEQ ataaseq kia pisiare-
rusuppaa? Pisiarineqarsinnaa-
voq tamikkut eqqissinermik a-
taatsimik aamma unnuakkut
eqqissilluni sinilluartamermik
ataatsimik.
Kisiannili atassuteqarfigi-
tinnanga ataani allaaserisaq
atuaqqaaruk.
Tassami Tunumi nunaqar-
fiit ilaanni napparsimasunik
paarsisuuvunga. Inuit 300-t
tikittunut tamanut qamannga
pisumik tikilluaqqusisarput.
Qimmit aamma tamatuma
missaanik amerlassuseqarput,
pingasunngornikkut ullup’-
qeqqi tamaasa ikuallalemermi
kalerrisaarut misilinneqaraa-
ngat miagguulersartut (isuma-
qartarsimassapput qimmit
guutiat qaaqqusisoq). Taakku
saniatigut sikut, aput sermer-
suarlu, igaffinni igalaannit isi-
ginnaarsinnaasara, kiisalu ka-
ngerluup sikua qaqqanit qu-
taarluinnamit illuaniit illuanut
»siaarsimasoq«.
Inuit inussiarnersut. Pin-
ngortitarsuaq alianaarluinnar-
toq. Kisiannili ataatsimik ajor-
nartorsiuteqarpunga: Inuit im-
minortarput.
UNNUAT ILAANNI matuk-
kut kasuttortoqarpoq. Tassaa-
voq... taagoriartigu Judithe.
Uini ilagaa. Uia tunuaniippoq
qiiaammersimalluni aliasup-
palullunilu. Marluullutik aala-
kuualaarput.
»Unnua taamaaliussaanga«,
Judithe ilumoorsaarluni oqar-
p°q.
Anersaammeriarlunga oqar-
punga: »Utaqqilaaritsi, ilagis-
savassi«.
Napparsimasunik paarsiso-
qarfimmut ilagaakka, nal. a-
kunneratalu ataatsip missaani
Judithe oqaloqatigalugu ajor-
nartorsiomera qaangertinniar-
lugu. Ukiuni tallimani maani
najugaqarsimagama ilisarisi-
malluarpakka. Nalunngilara
suut pisariaqartikkaat, oqaatsi-
tillu atorlugit oqaatiginiagaat
paasilluarsinnaallugit.
Judithe qianissamik pisaria-
qartitsivoq, pissutsilli assigiin-
ngitsut pissutigalugit allamik -
uannik - pisariaqartitsivoq qi-
anissamini. Qialeramilu qia-
sorujussuanngorpoq, uini puf-
figalugu (aamma qiasoq), ta-
matumalu kingorna ajornar-
torsiornera qaangiukkallar-
poq. Ajunngitsumik nalun-
ngissuseqarluta avissaarsin-
naanngorpugut. Unnuap sin-
nera sinissaqarnanga innanga-
vunga.
Aqaguani Jonas nunaqar-
fiup qeqqanut qeqqeriarluni
qoorortuuminik imminut aal-
laavoq. Aqerlup uummataa
putuaa. Qamutinut ikillugu ti-
kiummassuk toqoreersima-
voq. Taamaakkaluartoq angu-
tit apeqqutissaqarpalullutik i-
sigaannga, uanga suliamik ili-
simasalik. Qanoq pisoqarsi-
manera oqaatigaara, misigis-
sutsitillu ersersinniarlugit
meeqqatut qissaserput.
Ajornerpaanngilaq angut
inuusuttunnguaq imminorsi-
mammat. Ajomersaavorli siu-
mut ilisimareersimannginnak-
ku imminorniartoq. Tamakku
aamma unnuakkut sinissaar-
unnermi eqqarsaatinut ilaasar-
put.
Ukioq taanna siusinneru-
sukkut Aron imminorpoq. 14-
inik ukioqarpoq. Angajoqqaa-
ni qaliani sinitsillugit inimi
imminut nivinngarsimavoq.
Aqqarakku issorareersima-
voq. Niaqua saavanut palusi-
mavoq iluarsisassaajunnaarlu-
ni. Soorlumi amiilaarsimaso-
rujussuulluni imminut ammut
isigisoq.
Aron-ip imminornissaa siu-
mut isigineqarsinnaanngilaq,
soorlu siumut isigineqarsin-
naanngitsoq roulette-mi 21-p
saqqummernissaa. Kinaasin-
naavormi imminortoq. Ta-
manna aamma innangallunga
eqqarsaatigisarpara.
AAPPAATIGULLU eqqaa-
sinnaavarput Ezekiel, kom-
munefogederput: Juullerujus-
suarmi sikup sinaavanut pinia-
riarluni aallarpoq. Sila pitsaar-
pianngilaq, avannaanif kangi-
anit sakkortuumik anoraasu-
artarluni, kisiannili atorneqar-
sinnaammat piniartut amerla-
nerit piniariarsimapput. Eze-
kiel sikup sinaavanit puisimik
pisaqarpoq, qaannamullu ike-
riarluni paalerluni. Avala-
ngaatsiareerluni kinnguvoq
makeqqissinnaajunnaarluni.
Sikuap aqitsup akornani an-
nanniarluni tamaviaalerpoq.
Suaartarnera tusaaneqanngi-
laq. Sarfaassaalerpoq, quja-
nartumillu sikup sinaavata tu-
ngaanut sarfaanneqarluni. Si-
kup sinaavanut apuukkami
tallini sikup qaavanut tutsi-
palaarsinnaalerpai, tamatuma-
lu kingorna talii qerrupput.
Kingomagut piniartoq nalaat-
somikkut takkuppoq. Ezekiel
takugamiuk qaqeriarlugu qa-
mutiminut ikivaa. Paasivaa
uumassuseqanngitsoq, tua-
viinnarlu nunaqarfimmut 15
km-inik ungasitsigisumut a-
ngerlaallugu.
Uanga nammineq tamatu-
ma nalaani qimussersimaga-
ma (sikup sinaavani allami
qiiakulaarlunga) nuliara iki-
uuttariaqarpoq. Nal. akunne-
rata affaa qangiuttoq Ezekiel
silattorpoq cigaritsimillu qi-
nulluni. Anigueqqarsimavoq,
naak tamatumani ilisimasallit
aniguinissaa qularutigissaga-
luaraat. Tamannami aamma
tupigusuutigineqarsinnaavoq.
ALLAKKUT Tittus ajortu-
meerpoq. Qimusserluni siku-
mit saavitaavoq. Ingerlaannaq
annaassiniartoqalerpoq, umi-
atsiaaqqallu arlallit aallarput
aallugu. Kingullermik qeqer-
tap kujataa’tungaani takune-
qarsimavoq aallaterisorujus-
suusoq. Annaassiniartulli nas-
saarinngitsoorpaat. Taarsinis-
saata tungaanut ujaasigaluar-
put. Tittus tammarpoq. Aqa-
guani helikopterimik ujaasi-
neq aamma kinguneqanngi-
laq. Ujarneqarunnaarpoq, aju-
naarsimasutut isumaqarfigine-
qalerluni. Ilaqutai aliasuttoru-
jussuupput.
Ullut tallimat qaanngium-
mata Tittus qungujulaannguaq
qimusserluni nunaqarfimmut
tikippoq. Siku saaviussisoq
nunamut tulassimavoq, oqa-
luttuarpoq, taamaattumik assi-
giinnarsimavaa pilersaaruti-
misut piniamiarnissaa. Kikkut
taama oqaluttuarnera tamar-
mik nuannaarutigaat. Qallu-
naat kisimik ajuallapput.
Taama qajannartigaat -
aammali taama nukittutigaat.
Tamanna aamma tupigusuuti-
gisarpara.
AMMASSALLUP eqqaani
ukiumut qulit missaat immi-
nortarput. Amerlanerit angu-
taallutik. Amerlanerillu ima i-
nuusutsigaat, allaat angutitut
taaneqarsinnaanatik. Ukiut ta-
maasa nukappiaqqat 40-nga-
jaat inunngortarput. Naat-
sorsuinikkullu paasineqarsin-
naavoq angutit imminortartut
20 procentimik amerlatigisut.
Sooq?
Akissutissaq allaaserisap
uuma avataaniippoq - allaase-
rinnittup ilisimanngisaani.
Pissuserli ataaseq taanngitsoo-
rumanngilara:
Inuit ilaat qanga oqarsimap-
put Danmark-ip Kalaallit Nu-
naat ilerasuutigigaa. Taamaa-
lillunga manna ilanngullugu
oqaatigisariaqalerpara, Tunu
Kalaallit Nunaata ilerasuuti-
gigaa.
Oqaatigilluaannarlugu Am-
massal lup eqqaa sakkortuu-
mik »sumiginnarneqarsima-
voq«, suliffissuaqamermi su-
liffissat annerit eqqarsaatigi-
gaanni. Kitaani illoqarfiit allat
raajaleriffeqarnertut maani
raajaleriffeqanngilaq. Maani
aalisakkanik tunisisoqarsin-
naanngilaq, taamalu aalisar-
tuunermi piniartuunermilu a-
ningaasarsiorfissaqarani. Taa-
maattumik piniartut taama i-
kitsigaat. Inuusuttullu suut
miannaartorilissavaat. Angut
apusinermi snapsimik tigumi-
arluni artuleqqasoq qarlimmi-
nut quisimasoq takugukku:
taava nuannaartorisassat ta-
kussavat. Angut ikiuutisiaqa-
lersoq taamalu inuunermi sin-
nerani fjemsynip saavani isi-
ginnaartualersoq takugukku:
taava nuannaartorisassannik
nassaassaatit.
Pilluarnartuuvormi siu-
moortumik soraarnerussutisia-
qalerneq!
ULLA AT ILAANNI arfernup
missaani kommunefogederput
Ezekiel matukkut kasuttor-
poq. Oqaluttuarpoq Moses to-
qungasoq nassaarisimallugu,
taassumalu illua Jafet isertitsi-
vimmut isertissimallugu, isu-
maqarami taassuma toqussi-
magaa. Allunaasamik qimissi-
mallugu.
Tuparujussuarpunga. Sap.
akunnerata ataatsip matuma
siorna Moses inuuissiormat
kaffisoriartorsimavunga. Na-
lunngilara Jafet qanoq imera-
jutsigisoq, ilisimanngilarali il-
loriit akerleriissuteqarnersut.
Moses-ip illuanukarpugut,
paasivaralu toqoreersimasoq,
tamatumalu kingorna politiit
saaffigalugit. Kingornagut
»toqutsisoq« ornipparput. I-
sertitsivimmi sinippoq - ima
Ezekiel qajartorluni kinngu-
voq, assaalu sikup sinaava-
nut qerrupput, ilisimajun-
naarpoq toqungajallunilu.
Silattorporli, cigaritsimillu
qinulluni.
Ezekiel væltede med kajak-
ken og frøs fast til iskanten,
mistede bevidstheden og var
næsten død. Men han vågne-
de op og bad om en smøg.
oqarusulersitsisumik: susi-
manngitsup sinianik. Ualikkut
Jafet aallarunneqarpoq. Ukiut
tulliit Nuummi pineqaatissin-
neqarsimasunut inissiisarfim-
miissaaq. Suliffissarsissaaq,
kollegiatut ittumi ineqalissal-
luni - antabusitortitaalissallu-
nilu. Amerlasuut eqqarsarne-
rattut imernerminik toqqute-
qassanngilaq. llluminik toqut-
sinini inuunermut utissutigaa.
Tassa tamakku unnuakkut
sinissaarukkaangama eqqar-
saatigisarpakka. Ilumoorpoq,
inuk ataasiakkaaq ernumassu-
tigineq ajorpara; tunngaviati-
gut isummersimavunga, tassa-
lu inuup nammineq inuunini
akisussaaffigigaa. Immaqa u-
na eqqarsaatigineruara: Unnu-
aru qanoq pisoqassava?
Nalunneqatiginnissuseq pi-
sussaassutsimut atavoq. Pisus-
saaffit tunuinnakkat ilerasun-
nermik pilersitsisarput. Nalun-
neqatiginngissuserli atorne-
qanngitsoq qanoq pineqassa-
va? Kræftitut pissuseqalersar-
poq inuup iluani alliartuin-
nartoq - isumaqarpunga kana-
jaammi pilersartoq. Taava
tamanna ilerasuummik taane-
qartarpoq.
Kisiannili politikerivut ile-
rasuuteqanngimmata aamma
sooq uanga ilerasuuteqassaa-
nga? Immaqa pisut qanippal-
laaqigakkit. Qanorli iliussaa-
nga, ajornartorsiutit assigiin-
ngitsut aaqqinnissaanni qa-
ngali periusiusartutut iliusaa-
nga - qimallugit aallassaanga.
Aasaru Danmark-imut utis-
saanga, ukiut tallimat Tunumi
nunaqarfimmi najugaqareersi-
mallunga.
SOORUNAMI maqaasisaqa-
lersussaavunga: pinngortitar-
suaq alianaatsoq, inuit inussi-
amersut. Allaat Judithe raa-
qaasilissavara, ullut arlaqan-
ngitsut matuma siorna uini
aapparalugu takkuteqqittoq, i-
sikkullu isigalunga ima oqar-
toq: »Ullumi imminussaa-
nga«. »Ila naagga, Judithe«,
qinnuigaara. »Ullumikkuun-
ngitsoq. Pingasunngornerup
tungaanut utaqqisinnaanngi-
latit?« Takusinnaalluarpaa ilu-
moorlunga oqartunga. »Aap«,
taama akivoq. »Kisianni pi-
ngasunngorpat imminussaa-
nga!«