Fréttablaðið - 16.10.2005, Blaðsíða 10

Síðastliðinn föstudag var
kallað til fundar í Þjóð-
menningarhúsi Íslands
þar sem kynntar voru
niðurstöður nefndar sem
ætlað var að kanna leiðir
til að auka hlut kvenna í
stjórnum íslenskra fyrir-
tækja. Valgerður Sverris-
dóttir, iðnaðar- og við-
skiptaráðherra, Þór Sig-
fússon, formaður nefnd-
arinnar, og Þóranna Jóns-
dóttir, sem starfaði með
nefndinni og vann skýrsl-
una, kynntu niðurstöðurn-
ar.
„Þegar við hófumst handa vorum
við að hugsa þetta sem skoðun á því
hvernig mætti auka tækifæri
kvenna í íslensku viðskiptalífi.
Eftir því sem á leið áttuðum við
okkur á að þetta snerist miklu frek-
ar um að auka tækifæri viðskipta-
lífsins,“ benti Þór Sigfússon á í upp-
hafi fundarins og sagði að helsta
viðhorfsbreytingin sem þarf að
eiga sér stað væri að málefnið væri
hugsað út frá hagsmunum fyrir-
tækjanna. Nefndin vann út frá því
að með fjölgun kvenna í stjórnum
væri á sama tíma verið að auka
tækifæri íslenskra fyrirtækja til að
bæta árangur sinn með því að nýta
betur mannauð sinn og þá þekkingu
og reynslu sem í konum býr.
Ísland aftarlega á merinni
Ísland stendur öðrum löndum
töluvert að baki þegar kemur að
fjölda kvenna í stjórnum fyrir-
tækja. Á það sérstaklega við þeg-
ar Ísland er borið saman við önn-
ur Norðurlönd og á það bæði við
um fjölda stjórnarsæta, 11,4
prósent á móti 16,5 prósenta með-
altali, sem og hlutfall stjórna sem
hafa á að skipa að minnsta kosti
einni konu, 42 prósent á móti 63,4
að meðaltali á Norðurlöndunum.
Það vakti sérstaka athygli
nefndarinnar að hlutfall kvenna í
stjórnum þeirra fyrirtækja sem
eru skráð í Kauphöll Íslands er
sérstaklega lágt. Því er öfugt
farið í samanburðarlöndunum,
þar sem hlutfall kvenna í skráðum
fyrirtækjum er almennt hærra en
hlutfallið í óskráðum félögum.
Þegar fyrirtæki á aðallista Kaup-
hallarinnar voru skoðuð kom í ljós
að konur skipuðu 7,5 prósent
stjórnarsæta, sex af 24 stjórnum
höfðu einn kvenkynsstjórnar-
mann, tvær höfðu tvo en 16
stjórnir, eða 67 prósent, voru ein-
ungis skipaðar körlum.
Fjölbreytileiki skilar betri ár-
angri
Það eru ekki einungis jafn-
réttis- og lýðræðissjónarmið sem
mæla með því að fjölga konum í
áhrifastöðum innan fyrirtækja
heldur líka markaðslegir og af-
komutengdir þættir. Fjölgun
þeirra getur leitt til þess að ár-
angur fyrirtækja verði betri og
verðmæti hluthafa aukist. Fjöl-
breytileiki í stjórnun skilar betri
árangri þar sem ólík þekking,
reynsla og hæfni leiða til auk-
inna skoðanaskipta og dýpri
greiningar á málum, sem aftur
leiði til betri ákvarðanatöku.
Bent hefur verið á að við-
skiptavinir margra fyrirtækja
eru að stórum hluta til konur,
kaupmátur kvenna hafi vaxið og
konur taka stærstan hluta af dag-
legum kaupákvörðun. Því megi
gera ætla að þátttaka kvenna
leiði til ákvarðanatöku sem
byggir á betri skilningi á þörfum
og eðli markaðarins. Þetta styður
við það sem ýmsar rannsóknir
hafa sýnt að fyrirtæki sem setja
framgang kvenna á dagskrá nái
betri árangri og skili betri af-
komu.
Á Íslandi hafa konur verið í
meirihluta í háskólanámi í 21 ár.
Það leiðir að öllum líkum til þess
að menntunarstig kvenna verði
hærra en karla í náinni framtíð.
Hvort sem ástæðan er að konur
veljist síður til stjórnunarstarfa
eða að þær sæki síður í slík störf,
er ljóst að fyrirtæki eru að fara á
mis við þá þekkingu og krafta
sem í þeim býr.
Goðsagnir og klisjukenndar
ímyndir hamla
Ástæður fyrir fæð kvenna í
stjórnum eru margvíslegar.
Margt bendir til þess að þeir sem
nú sitja við stjórnvölinn sjái ekki
nein sérstök verðmæti í því að
leita eftir fjölbreytileika, þeim
þyki staða mála ágæt eins og hún
er í dag og veigri sér jafnvel við
að taka þátt í umræðunni. Marg-
ar skýringanna tengjast vanmati
og vantrú á konum, ýmist þeirra
sjálfra eða annarra. Goðsagnir
og klisjukenndar ímyndir tengd-
ar konum og hlutverki kvenna
virðast einnig vera hamlandi.
Skortur á aðgangi kvenna að
tengslanetum er einnig talinn
hamla framgangi þeirra í stjórn-
ir og æðstu stjórnunarstörf. Þær
skortir sýnileika og tækifæri til
að byggja upp það traust sem til
þarf. Inntökuskilyrði virðast
jafnframt vera þröng og einsleit
og til þess fallin að viðhalda
ákveðnum hefðum og gildum í
stað þess að auka hæfni stjórnar
eða skilvirkni. Ákveðin áhætta
virðist fylgja því að ráða konur
þar sem menn vita hvað þeir
hafa en ekki hvað þeir fá og vilja
ekki rugga bátnum.
Sex tillögur til úrbóta
Nefndin lagði fram sex tillögur
að aðgerðum sem miða að því að
efla fyrirtæki og atvinnulíf með
því að fjölga konum í stjórn:
1) Efla og halda áfram umræðu
um þekkingaröflun.
2) Að birta reglulega lista með
upplýsingum um fjölda og hlutfall
kvenna í stjórnum. Það er lítið til
af upplýsingum en bein tengsl eru
milli sjáanlegra upplýsinga og ár-
angurs.
3) Að efla tengsl kvenna. Það er
mikilvægt fyrir konur að efla
tengslin, bæði við karla og sín á
milli.
4) Að víkka leitarskilyrði og sjón-
deildarhring við skipanir í stjórn-
ir. Þeir sem skipa í stjórnir þurfa
að átta sig á að hæfni og kraftar
kvenna eru til staðar.
5) Að hvetja fyrirtæki til að setja
konur á dagskrá. Það er ekki nóg
að bíða eftir að eitthvað gerast.
Það þarf að búa til umhverfi sem
styður við og leitast við að nýta
hæfni beggja kynja og þannig
náum við fleiri í toppstöður.
6) Að fá karlmenn í áhrifastöðum
til að gera málið að sínu. Þeir
þurfa að átta sig á að þetta er ekki
kvennamálefni heldur hagkerfis-
ins og viðskiptalífsins.
Lagasetning ekki spennandi
kostur
Nefndarmenn voru sammála
um að lagasetning væri ekki leið-
in sem ætti að fara og hættan
væri sú að tvær stjórnir verði til
– alvöru stjórnin og opinbera
stjórnin. Þau leggja áherslu á að
raunveruleg hugarfarsbreyting
eigi sér stað. Þetta er í takt við
vilja aðila af báðum kynjum sem
leitað var til við öflun gagnanna.
Þeir voru í flestum tilfellum á
móti lagasetningum þótt þess
viðhorfs hafi gætt sums staðar
að viðhorfsbreyting verði ekki
nema einhverjum þvingunum sé
beitt.
Það er sameiginleg skoðun
þeirra Valgerðar, Þórs og Þórönnu
að Ísland hafi alla burði til að vera
í forystu á þessu sviði sem öðrum.
Þau eru bjartsýn um að ástandið
muni batna sé rétt haldið á spilun-
um. Kenning Þórönnu er að við
höfum sofnað á verðinum, við
höfum talið okkur vera framar-
lega í baráttunni og því brugðið
illa við þegar tölur sýndu annað.
Þór segist hafa trú á því að nú-
tímastjórnendur svara kalli mark-
aðarins og markaðurinn kalli á
konur. Þannig muni hinn frjálsi
markaður leiðrétta þessa skekkju
sjálfur. - hhs
16. september 2005 SUNNUDAGUR
vidskipti@frettabladid.is nánar á visir.is
Konur á dagskrá
ÞÓRANNA JÓNSDÓTTIR, VALGERÐUR SVERRISDÓTTIR OG ÞÓR SIGFÚSSON KYNNTU EFNI SKÝRSLUNNAR Fjölgun kvenna í stjórnum eykur tækifæri íslenskra fyrirtækja til
að bæta árangur sinn með því að nýta betur mannauð sinn og þá þekkingu og reynslu sem í konum býr.
Á Íslandi hafa konur veri› í meirihluta í háskólanámi í 21 ár.
fia› lei›ir a› öllum líkum til fless a› menntunarstig kvenna
ver›i hærra en karla í náinni framtí›.
10