Tíminn - 16.03.1976, Síða 21

Þriöjudagur 16. marz 1976
TÍMINN
21
Börn af dagheimili f Taganrog. Meira en niu milljónir barna, sem eiga foreldra, er bæöi vinna utan heimilis, eru á dagheimilum og i lcikskólum og öörum slikum stofnunum
i Sovétrikjunum.
UPPELDI OG MENNTUN
BARNA í SÓVÉTRÍKJUNUM
A hverri minútu fæöast i
Sovétrikjunum átta litlir dreng-
ir og telpur. Hver er framtiö
þeirra? Hvernig ölum viö þau
upp og gerum þau likamlega og
andlega aö heilbrigöum
mánneskjummeö manmiölegar
lifsskoöanir?
Frá þvi augnabliki aö barniö
er fætt velta bæöi foreldrar þess
—og þjóöfélagiö I heild — vöng-
um yfir þessari spurningu.
Enginn getur ábyrgzt að nýfætt
barn nái þroska sem götug
mannvera — of margar and-
sniinar kringumstæöur móta lif
þess. Mikilvægast er þó aö
tryggja aö þjóðfélagið veiti öll-
um sömu möguleika til farsællr-
ar þróunar sem einstaklingur.
Hvaö hefur veriö gert i þess-
um málum i landi okkar undir
forustu sovétstjórnarinnar?
Fyrst og fremst var skapaö
heilbrigt siöferðilegt umhverfi
og ást þjóöfélagsins á börnun-
um. Þetta er engan veginn sjálf-
sagöur hlutur I þessum heimi
þegar viö hugsum til þess, aö til
eru lönd, þar sem þaö eru for-
réttindi aö eignast börn, þar
sem konan liður sálarangist og
örvæntingu áður en hún tekur
áhættu af þvi og vogar að eign-
ast barn.
Útlendingar, sem sækja heim
land okkar, eru yfirleitt á einu
máli um þaö aö börn i Sovétrikj-
unum njóta margs konar for-
réttinda. Rikiö hefur tryggt
réttarstöðu og afkomu hinna
veröandi mæöra. Þær þurfa t.d.
ekki aö borga fyrir legu sina á
fæöingarheimili. Allar konur i
Sovétrlkjunum njóta 112 daga
fæöingarorlofs á fullum laun-
um. Eftir þaö eiga þær rétt á
eins árs fru, en aö þvi loknu er
fyrirtækiö skuldbundiö til aö
veita þeim aftur fyrra starf. Ef
aö barn undir 14 ára aldri veik-
ist, á móöirin rétt á 7 daga frii
frá starf i á fullum launum til aö
annast þaö.
Yfirleitt ber rikiö 35 að hundr-
aöi af almennum kostnaði viö
uppeldi barna.
1 dag eru tvö af hverjum þrem
börnum alin upp undir hand-
leiöslu heimilanna á daginn, en
þriðja hvert á barnaheimili. 1
Sovétrikjunum eru 110.000
barnaheimili meö u.þ.b. 13
milljón börn á forskólaaldrin-
um. U.þ.b. helmingur allra þétt-
býlisbarna nýtur dvalar á
barnaheimilum, en börn i dreif-
býlinu alast yfirleitt upp á
heimilunum.
Foreldrarnir borga einungis
fimmta hluta af dvalarkostnað-
inum fyrir dvöl og uppihald
barna sinna i vöggustofu eöa
barnaheimili (fimm til sex af
hundraði af meöallaunum).
Rikiö ber meirihlutann (fjóra
fimmtu) af útgjöldum barna-
heimilisins.
Rikið skapar góö og jöfn skil-
yröi fyrir þroska allra barna
með þvi að leggja áherzlu á
menntun barnfóstra og byggja
upp vandað forskólakerfi. Sið-
ar tekur barna-, gagnfræöa- og
menntaskóli viö. 1 Sovétrikjun-
um eru 42 milljónir skólabarna,
3 milljónir nemenda viö tækni-
skóla, yfir 9 milljónir háskóla-
stúdentar, þ.e.a.s, i 253 milljón
manna þjóöfélagi eru 54
milljónir viö nám.
Stofnun dagvistarskóla og
heimavistarskóla var mikil-
vægur þjóöfélagslegur árangur,
en 1975 sóttu 7,5 milljónir barna
slika skóla.
Við erum ekki enn fullkom-
lega ánægö meö alla okkar
skóla, t.d. þar sem bekkir eru of
fjölmennir (35 og jafnvel 40
nemendur i bekk) vegna skorts
á húsrými. Af þessum ástæöum
hefur veriö lögö mikil áherzla á
skólabyggingar. A árúnum
1971-1975 voru byggðir skólar
fyrir 6,5 milljónir barna, þrir
fjórðu þeirra I dreifbýlinu.
1 sovézkum skólum er
nemendum ekkiskipt niður eftir
hæfileikum. Aöaltakmarkiö er
aö veita öllum börr.um nauösyn-
lega lágmarksþekkingu, sem
gerir þeim kleift aö velja sér
ævistarf, sem hentar þeim og
sem þeir læra sföan til.
A námsárunum sinum öðlast
nemandinn ekki einungis nauö-
synlega lágmarksþekkingu,
hann þroskast bæöi likamlega
og andlega og mótar afstööu
sina til umhverfisins. Starfsemi
sú utan skólastofunnar, sem
rekin er á kostnaö rikisins,
stefnir lika I þessa átt. Ariö 1974
voru starfandi yfir 4000 æsku-
lýðsstöövar og ungherjabúöir i
landinu, um 1,5 þúsund far-
fuglaheimili fyrir börn, búöir
fyrir unga náttúrugrúskara og
tæknimenn, 156 listigaröar fyrir
börn og fjöldi barnabókasafna.
Fyrsta barnaleikhúsiö i
heiminum var stofnaö i Sovét-
rikjunum áriö 1920. 1 dag starfa
150 slik leikhús með 30 milljón
áhorfenda á ári hverju, og það
ekki einungis úr rööum yngri
kynslóðarinnar. Gott barnaleik-
hús á alltaf marga aðdáendur
meðal hinna fullorðnu.
A hverju sumri ter fjóröa
hvert barn I æskulýðsbúöir, en
dvalarkostnaöur barnanna er
aö lang mestu leyti borgaöur af
hinu opinbera.
Marícmiö okkar er aö börnin
okkar vaxi úr grasi ekki einung-
is sem upplýstir borgarar,
heldur einnig sem samborgarar
með heilbrigöa sál og gott
hjartalag. Kennarar og uppal-
endur leitast viö aö kenna þeim
samúö og tillitssemi og sam-
hyggju með þeim, sem berjast
gegn ranglæti og ójöfnuði.
Mikilvægur þáttur I þessu eru
vináttufélög þar sem sovézk
skólabörn hitta jafnaldra sina
frá öörum löndum og eignast
sinn pennavin. Gott dæmi um
þessa starfsemi eru hinar al-
þjóölegu æskulýðsbúöir Artek á
Krimskaga þar sem börn frá
ýmsum löndum dvelja i sumar-
leyfi sinu.
Ein mikilvægasta forsenda
fyriralhliða þróun persónuleika
mannsins er aukin menntun. Til
aö ná þessu marki sparar hiö
opinbera engin útgjöld. Sú stað-
reynd aö öll skólaganga er
nemendum aö kostnaðarlausu
ertrygging fyrir þvi aö allir geti
notiö menntunar. Hún er orðin
allt að trúaratriöi i landi okkar.
Fjóröa hver bók, sem gefin er
út, er kennslubók, og þriöji hver
borgari stundar nám af ein-
hverju tagi.
Aukin menntun auðveldar
einstaklingnum aö þróa
persónuleika sinn og hjálpar
sérhverju okkar aö nýta betur
meöfædda hæfileika og þroska
til hins ýtrasta sköpunargáfu
sina.
Þjóö okkar hefur gengið i
gegnum mjög erfiöa tima, bæði
á striösárunum og viö uppbygg-
ingu efnahags landsins á árun-
um á eftir. Enn er viö fjölda
erfiðleika aö glima. En við höf-
um aldrei horft i skildinginn
þegar um það var aö ræöa að
mennta ungu kynslóöina. 1 upp-
eldi barna okkar liggur framtiö-
in. Við viljum skapa heim. sem
er ekki einungis vitrari og
fullkomnari, heldur einnig
mannúölegri og réttlátari. Það
er það, sem viö kennum börnum
okkar, sem við gefum þaö bezta
af þvi sem viö höfum yfir aö
ráöa.