Tíminn - 22.07.1976, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 22. júll 1976.
TÍMINN
3
Aukafjárveiting til
rannsókna á umbrot-
um við Kröflu og
sprungukerfi í
Kelduhverfi
— Rannsóknirnar gerðar
með tilliti til goshættu og
til að stuðla að aukinni
þekkingu á jarðfræði-
legum viðburðum
-hs-Rvik. — RikLsstjérnin hefur Tilgangur rannsóknanna er tvi-
nú ákveöið aó fallast á rannsókn- þættur: 1) Athuganir, sem gætu
aráætlun sem Bmm stofnanir, varað viB eldsumbrotum á
Landmælingar lslands, Norræna Kröflu- og MývatnssvæBi. 2)
eldfjallastööin, Raunvisinda- Oflun þekkingar á náttúruviB-
stofnun Háskólans, Vcöurstofa buröum af þessu tæi, m.a. meö
tslands og Orkustofnun, hafa gert tilliti til mannvirkjageröar á
vegna umbrotanna viö Kröflu og þessu svæöi og öörum hlutum
afleiöinga þeirra, en ekki var gert gosbelta landsins, þar sem svip-
ráö fyrir þessum rannsóknum i aöar hræringar gætu oröiö.
fjárlögum 1976. Kostnaður viö
þessa sameiginlegu rannsóknaá- Rannsóknir þessarhófust i des-
ætlun er metinn rúmlega 9,6 ember sl. þegar eldur kom upp
milljónir króna. viö Leirhnjúk og skjálftar fóru
í áætlun stofnananna segir ma: Um land þar. Athugunum var
„Mývatnssveitog Krafla er svæöi haldið áfram i vetureftir þvi sem
mikilla athafna, þar sem skyn- aöstæöur leyföu og i sumar er
samleg skoöanamyndun um kapp lagt á könnun allra verks-
framhald ákveöinna verkefna ummerkja, sem komu undan snjó
hlýtur aö taka miö af samróma en veðrast fljótt burt.
áliti sérfræðinga um hugsanlega Til þess að samræma rann-
hættu á eldgosi og jaröskjálftum. sóknirnar og sjá um túikun og
Af þessum sökum veröur ekki birtingu á niöurstööum hefur
hjáþvlkomiztaðleitaö veröi álits veriö komiö á samstarfshópi meö
sérfræöinga i jarövisindum á einum fulltrúa frá hverri stofnun.
komandimánuöum og þeir beönir Er gert ráð fyrir aö hópurinn
að meta stööuna hverju sinni. Til sendi frá sér skýrslu um gang
þess aö geta brugöizt viö þessu mála eigi sjaldnar en á þriggja
hlutverki veröa stööugt aö Úggja mánaða fresti.
fyrir nýjar upplýsingar um á- Undir rannsóknaáætlunina
stand svæöisins, sem mestu falla eftirtalin verkefni:
varöa viö mat á hugsanlegri þró- I. Rannsóknarverkefni, sem
un. miðast viö aö ákvarða, hvort
Auk þessara atriöa hafa menn hætta sé á eidgosi á
lika hugleitt, hvern lærdóm megi Kröflu-Námafjailssvæðinu.
draga af þessum viöburöum um Þar undir falla: Sprungumæl-
svipuö umbrot annars staöar á ingar, Efnasamsetning gasút-
gosbeltum landsins þar sem streymis viö Leirhnjúk, Kröflu og
mannvirki eru áætluö”. Námafjall, Hæöar- og þyngdar-
Ennfremur segir I skýrslunni: mælingar, Hallamælingar i ná-
„Vegna mikilvægis þessa máls grenni Kröflu, Viönámsmælingar
efndu stofnanir i jarövisindum til viö Kröflu og Námafjall, Mæling
umræöufundar og sameinuöust hitastigs i jarövegi og grunn-
um gerö þessarar rannsóknará- vatni, Eftirlit meö skjálftavirkni,
ætlunar....” Frh. á bls. 15
— fyrst nú, sem eitthvað er hægt að segja um þykkt jöklanna
með vissu
MÓL-Reykjavik. —1 siðustu viku
kom rannsóknarleiðangur ofan af
Vatnajökli, þar sem hann haföi
dvalizt I tæpar fjórar vikur viö
mælingar og rannsóknir. Þær aö-
feröir, sem notaðar voru við mæl-
ingarnar teljast til nýmælis hér á
landi og það er i raun fyrst nú,
sem jöklafræöingar geta sagt
citthvað um þykkt jöklanna með
vissu.
— Tilgangur feröarinnar var
aö prófa nýja tækni viö þykktar-
mælingar á jöklum, sagöi Helgi
Björnsson jöklafræöingur, en
hann geröi Timanum grein fyrir
feröinni og tilgangi hennar en
Helgi hefur nýlega fengið styrk
hjá Visihdásjóöí til að fram-
kvæma þessar mælingar. Hér er
um aö ræða rafsegulbylgju-
mælingar, þannig að við not-
færum okkur radartæknina
meö þvl aö'senda út rafpúls frá
yfirboröi jökulsins og niöur á
berglagiö. Hraöi bylgjunnar I Isn-
um er þekktur og meö þvi aö
mæla timann, sem bylgjan er á
leiðinni, þá getum viö reiknað út
fjarlægöina. Þessi aöferö hefur
ekki verið reynd hér á landi áöur,
en tilraunin nú lófáði góÖu og
þráöurinn veröurafturtekinn upp
snemma næsta vor.
Héráöurfyrr var þykktin mæld
meö hljóöbylgjum, sem var ákaf-
lega seinleg aöferö. Þá þurftu
menn aö sprengja meö dýnamiti
og mæla þá timann. Þaö gat tekið
upp undir heilan dag aö fram-
kvæma þannig eina einustu mæl-
ingu fyrir utan þaö hvað litil
heildarmynd fæst á þennan hátt.
Einnig hafa veriö reyndar hér áð-
ur fyrr þyngdarmælingar.
Þessi tækni meö rafsegulbylgj-
urnar kom fyrst fram fyrir um 10
árum, og nutum viö nú aöstoöar
þriggja brezkra visindamanna i
þetta sinn til aö flýta fyrir okkur,
enþeirhafa reynslu I þessum efn-
um.
Engin heildarkort eru til um
þykkt Vatnajökulsins, þannig að
ekki er hægt að bera saman þess-
ar mælingar og fyrri. Þó var hér
fransk-Islenzkur leiöanguf árin
1950 og svo aftur 1954, og geröi
hann nokkrar mælingar meö
gömlu aðferðinni.
Næsta þrep i þróuninni er aö
reyna aö flýta enn frekar fyrir
þessum maélingum, og athuga
hvort ekki sé hægt aö framkvæma
þær úr flugvél. Þaö eru aö visu
nokkur tæknileg vandamál, en
þau ætti aö vera hægt aö leysa,
þvi slikar mælingar hafa veriö
geröar á Grænlandsjökli, sem er
nú reyndar frosinn jökull eöa sem
viö köllum gaddjökull.
Varla þarf aö minnast á hve
miklu þessar mælingar geta
breytt fyrir alla vitneskju fræöi-
manna á Vatnajökli, en aö þessu
sinni voru aöeins framkvæmdar
mælingar af hluta jökulsins.
Aö þessari ferö stóð Raunvis-
indastofnun Háskólans, Jökla-
rannsóknafélagiö og verkfræö-
ingadeildfrá háskólanum I Cam-
bridge, en Helgi starfar hjá fyrst-
nefndu stofnuninni.
1 jöklarannsóknaleiðangri á
Vatnajökli.
VEL HEPPNAÐAR TILRAUN-
IR MED NÝJAR AÐFERDIR
I Stöðvarhúsið við Kröflu.
IBAA-skákmótið:
FRIÐRIK OG GUÐ-
AAUNDUR GERÐU
BÁÐIR JAFNTEFLI
40% barna-
kennara
án
kennara-
réttinda
gébé Rvik — Samninganefnd
Sambands isl. barnakennara iýs-
ir yfir miklum vonbrigðum, að
eftir úrskurð kjaranefndar skuli
enn vera verulegur kjaramunur
hjákennurum grunnskóians þrátt
fyrir sömu menntunarkröfur.
Kennarar yngri nemenda munu
starfa við kjör, er nefndin metur
12% lakari en þeir hefðu við
kennslu eldri nemenda.
Fjöldi kennaramenntaðs fólks,
velur sér önnur og betur launuö
stik-f en kennslu. Afleiöingin er
verulegur kennaraskortur. í þvi
sambandimá bendaá, aö um 40%
þeirra er ráönir voru til kennslu
viö grunnskóla haustiö 1975, var
fólk án kennararéttinda. Sam-
kvæmt upplýsingum frá fræöslu-
máladeild menntamálaráöu-
neytisins, mun þessi þróun aö öll-
um likindum veröa áfram og er
ástæöan fyrst og fremst sú, hve
grunnlaunin eru léleg.
Póstmenn
hóta
hörðu
gébé Rvik. — Stjórn og
samninganefnd Póstmannafélags
tslands mótmæla harðlega úr-
skurði kjaranefndar um sér-
samning fjármálaráðherra og
P.F.t. Póstmenn telja að enn hafi
dregið I sundur með þeim og öðr-
um félögum innan B.S.R.B., sem
þeir áður voru I samfloti með og
munu þeir ekki una þessum úr-
skurði og hljóta að gripa til rót-
tækra aðgerða ef ekki úr rætist.
MÓL-ReykjavÐí. t 13. umferð
IBM-skákmótsins gerði Friörik
jafntefli við júgóslavneska stór-
meistarann Ivkov og Guðmundur
gerði jafntefli við hollenzka stór-
meistarann Donner.
önnur úrslit: Farago vann
Szabo, Sax vann Langeweg og
Ree vann Ligterink. Jafntefli
gerðu Velimirovic og Kurajica
svo og Kortsnoj og Gipslis. Biö-
skák varö hjá Miles og Böhm
Staðaneftir 13.umferö: lfyrsta
sætier Kortsnoj meö8,5 vinninga,
I ööru sæti er Sax með 8,1 þriöja
sæti Milesmeö 7,5 vinning og biö-
skák. Farago er meö 7 vinninga
og i 5.-6. sæti eru Szabo og
Velimirovic meö 7 vinninga. Þá
koma þeir Friörik og Guömundur
ásamt Gipslis og Kurajica i 7.-10.
sæti meö 6,5 vinning hver.
14. ' og næstsiöasta umferö
verður tefld i dag, og þá teflir
Friörik viö Velimirovic og Guð-
mundur viö Szabo.
Þykktarmælingar á Vatnajökl