Tíminn - 18.12.1976, Blaðsíða 6

6
Laugardagur 18. desember 1976
Umsjónarmenn:Pétur Einarsson
r
Omar Kristjónsson
Hermann Sveinbjörnsson
Skipan skattamdla
Fyrstu skattalög á íslandi voru
sett árið 1877. Þessi lagasetning á
þvi eitt hundrað ára afmæli innan
tiðar. Á þessum hundrað árum
hefur þróunin orðið sihækkandi
skattar og álögur, og er það i sam-
ræmi við þá sósialisku þjóðlifs-
skoðun, sem rikjandi hefur verið á
íslandi mikinn hluta tuttugustu
aldarinnar.
Það er óskhyggja aö hægt veröi að gera skattalög
þannig úr garði, að allir verði ánægðir með sinn
hlut. Það ætti hins vegar ekki að vera óraunhæf ósk,
að skattalög geti verið þannig úr garði gerð, að leik-
menn geti skilið þýðingu þeirra erfiðleikalitið. Eftir
hundrað árin er nú svo komið, að lagasetning um
skatta er að likindum flóknasta og ósamstæðasta
lagasetning, sem gerð hefur verið. Það hefur gerzt
með þvi, að á nær hverju ári hafa verið gerðar
breytingar á þessum lagabálkum, sem hafa átt að
þjóna einhverju sérstöku tekjuöflunarsjónarmiði
eða ætlaðar til þess að standa við samninga gerða
við verkalýðshreyfinguna i landinu. Þessar breyt-
ingar hafa ekki tekið mið af meginstefnu skattalag-
anna og koma þvi oft eins og fjandinn úr sauða-
leggnum þvert á hugsun þá, sem i lögunum felst.
Skipan skattamála er mjög mikilvægt atriði i
stjórn efnahagsmála, og i jöfnun aðstöðu þegnanna.
Þvi er nauðsynlegt að hafa þau einföld en sveigjan-
leg. Tekjustofnar rikisins munu vera um 70 talsins,
og þar af eru markaðir eða bundnir um 34. Þetta
gerir það að verkum, að svigrúm rikisstjórnar á
hverjum tima er mjög takmarkað, þegar fyrirfram
er ákveðið með lögum, hvert mikill hluti af tekjum
rikisins skal renna. Mikilvægt er, að tekjur rikisins
séu ekki njörvaðar niður, heldur þarf að vera kostur
að beina fjármagni i þá starfsemi á hverjum tima,
sem réttust er talin út frá efnahagslegu og þjóðfé-
lagslegu sjónarmiði.
Með sköttum þarf að jafna aðstöðu manna i þjóð-
félaginu. Hér eiga menn að bera skattbyrðar eftir
efnahag, en þá þarf einnig að gæta þess vel, að
skatturinn komist til skila. Afleit er sú stefna yfir-
valda að fjölga gjaldendum umfram það, sem nú er,
þó að það sé gert undir yfirskyni jafnréttis. Þvert á
móti þarf að fækka gjaldendum stórlega og auð-
velda þannig eftirlit.
Samfara byltingu á skattalögunum þarf að fara
ákvörðun til frambúðar um það, hvort leggja beri
meiri áherzlu á beina skatta eða óbeina skatta.
Hvor gerð skatta um sig hefur ákveðna kosti og á-
kveðna ókosti.
Staðgreiðslukerfi er nauðsynlegt að koma á,
vegna þess, að það fé, sem hið opinbera fær nú ári
eftir að þess er aflað, er að engu orðið, þegar það á
að notast i opinberar framkvæmdir. Við íslendingar
tökum yfirleitt upp allar breytingar, sem gerðar
hafa verið á hinum Norðurlöndunum. Það gerist hjá
okkur á þeim tima, sem þessar tilteknu breytingar
hafa sýnt sig að vera slæmar og illnothæfar hjá ná-
grönnum okkar. Virðisaukaskatturinn virðist ætla
að verða dæmi um þetta. Miklar umræður eru um
að koma honum á hér, þegar nágrannar okkar hafa
lent i stökustu vandræðum með hann.
Virðisaukaskatturinn hefur þá kosti, að hann ger-
ir ekki upp á milli atvinnugreina og hann safnast
ekki saman eins og söluskatturinn, þ.e. búið er að
greiða margsinnis sama skattinn af sömu vörunni,
Kynning d ungu framsóknarfólki
„Samkvæmt leikreglum lýð-
ræðisins er það í verkahring
fólksins að gefa stjórnmála-
mönnum aðhald og fella yffir
þeim dóm í kosningum"
— segir Sigurjón Á. Einarsson, skrifstofumaður
— Sigurjón A. Einarsson er
fæddur á Tálknafirði 27. ágiist
1953 og alinn þar upp til 12 ára
aldurs. Frá Tálknafirði fluttist
Sigurjón til Stokkseyrar, þar
sem hann hafði búsetu til 18 ára
aldurs. Hann lauk landsprófi frá
Laugarvatni 1970 og prófi frá
Verzlunarskóla Islands 1972.
Sigurjón réðist fljótlega að
námi loknu til starfa hjá Sam-
bandi isl. samvinnufélaga i
Reykjavik, þar sem hann starf-
ar f Verðlagningadeild við verð-
útreikninga og tollskýrslugerð.
Hann er gjaldkeri i stjórn Fé-
lags ungra framsóknarmanna i
Reykjavik.
— Við spurðum Sigurjón fyrst
hvað hefði vakið pólitiskan á-
huga hans og hvers vegna hann
hefði valið Framsóknarflokk-
inn?
Við Islendingar segjumst vilja
búa við lýðræðislegt stjórnar-
far. Forsenda þess, og þá sér-
staklega ef lýðræðið á að vera
virkt, er þátttaka sem flestra
þegna þjóðfélagsins i stjórn-
málum landsins. Ég álit að það
sé i rauninni skylda hvers ein-
staklings, gagnvart sjálfum sér
og meðborgurum sínum, að
taka afstöðu til þjóðmálanna og
gefa hana til kynna, þvi
ákvarðanatökur i þeim málum
hafa alltaf áhrif á lifsskilyrði
þess sama einstaklings, jafnt og
annarra þegna þjóðfélagsins, i
einhverjum mæli. En hvort
menn telja að þeir gegni þeirri
skyldu með þvi einu, að kjósa til
Alþingis og sveitarstjórna,
verður hver og einn að gera upp
við sig, en ég er vissulega þeirr-
ar skoðunar, að svo sé ekki.
Að ég valdi Framsóknar-
flokkinn er einfaldlega vegna
þess, að stefna hans i þjóðmál-
um, byggð á samvinnuhugsjón
og félagslegum grunni, fellur
mjög— umfram aðra flokka — i
áttað minum skoðunum. Hitt er
annað mál, að fyrir getur kom-
ið, hjá Framsóknarflokknum,
jafnt og öörum flokkum, að
stefnu hans er ekki hægt aö
fylgja út I yztu æsar vegna sam-
starfs við aðra flokka, þar sem
tilslökun verður að koma til af
beggja hálfu.
Sjónleikur i Alþingis-
húsi skaðar alla þing-
fulltrúa
Hver er ástæðan fyrir van-
trausti almennings á Alþingi og
stjórnmálamönnum?
Astæður þess eru eflaust
margþættar, og erfitt að henda
reiður á þeim öllum i fljótu
bragði. Að einhverju leytihlýtur
þó sökin að liggja hjá stjórn-
málamönnum og stjórnmála-
flokkunum, þ.e. að málflutning-
ur og vinnubrögð þeirra hafi að
nokkru misst hljómgrunn hjá
almenningi. Má þar til nefna, að
oft virðist, eftir málflutningi
þeirra, allur vandi auðleystur
fyrir kosningar, en þegar á
reynir virðist oft verða minna
um efndir og ráð. Eins virðist
eins og málflutningur stjórn-
málamanna sé ekki alltaf alveg
eins, eftir þvi hvort viðkomandi
er istjórn eða stjórnarandstöðu,
þannig að mál getur haft allt sér
til ágætis meðan verið er i
Sigurjon A. n,marsson.
stjórn, en aldeilis ótækt ef sá
sami finnur sig i stjórnarand-
stöðu. Sú tilfinning, sem ég held
að geri oft vart viö sig, og jafn-
vel ekki alveg út i bláinn, að
stjórnmálamenn segi eitt, en
meini annað, er vissulega ekki
til þess fallin að skapa þeim
traust almennings. Heiðarleg og
opin stjórnmálabarátta, þar
sem fólki er gerð grein fyrir
markmiðum og leiðum hvers
flokks, án útúrsnúninga og hálf-
kveðinna visna, er vænlegasta
leiðin fyrir stjórnmálamenn til
þess að ná trausti almennings á
ný. Sjónleikur í Alþingishúsi
eykur á tortryggni almennings
til alþingismanna.
Það ætti fólk þó að muna, aö
það er I verkahring þess, sam-
kvæmt leikreglum lýðræðisins,
að veita stjórnmálamönnunum
aðhald, og að þeir verða að
leggja störf sln undir dóm
þjóðarinnar, það er þvl hún, aö
sjálfsögöu, sem velur eða hafn-
ar þessum mönnum.
Framsóknarflokkurinn
er að rétta úr kútnum
— Framsóknarflokkurinn,
staða hans I dag og skoðun þin á
núverandi stjórnarsamstarfi?
Hvað varðar stöðu flokksins i
dag vil ég vara við of mikilli
bjartsýni. Kann þar ýmsum aö
þykja skjóta skökku við, þar
sem Framsóknarflokkurinn er
sáflokkur, sem sýnt hefur einna
mesta ábyrgöartilfinningu,
undir ágætri forystu Ólafs Jó-
hannessonar i stjórnmálallfi
þjóöarinnar mörg undanfarin
ár.Hinuerekkiað leyna, að þaö
varð að sjálfsögðu mörgum
þegar sölustigi hefur verið náð. í stuttu máli má
segja, að virðisaukaskatturinn hefur marga ókosti
og þá helzta, að hann þarf gifurlegan mannafla, þvi
gjaldendum fjölgar frá þvi, sem nú er og pappirs-
flóðið eykst að mun. Það er þó verst, að hann inn-
heimtist að likindum ekki betur en söluskatturinn,’
þrátt fyrir þetta hugsaða sjálfvirka eftirlitskerfi
virðisaukaskattsins.
Skattalögum okkar verður ekki skipað svo vel fari
með sifelldu krukki i þau og káki. Það þarf mark-
vissa og einfalda umbyltingu á öllum skattalögun-
framsóknarmanninum von-
brigði, að af áframhaldandi
vinstri stjórn gat ekki orðið, en
þar er við aðra að sakast en
framsóknarmenn, eins og al-
þjóð veit, og skyldi ekki gleyma.
En hvað varðar núverandi
stjórnarsamstarf, þá treysti ég
forystumönnum Framsóknar-
flokksins manna bezt til að leiða
málin á farsælli veg, en ella
hefði getað orðið i stjórn, þar
sem núverandi samstarfsflokk-
ur flokksins ætti einn aðild að.
Einnig verða menn, hversu
óljúft, og reyndar furðulegt,
sem það er, að taka tillit til þess
moldviðris, sem ýmsir sjálf-
skipaðir siðapostular, hafa
þyrlað upp i kringum Fram-
sóknarflokkinn. Þess er þó farið
að gæta, að menn eru farnir að
taka ýmsum fullyrðingum
þeirra með fyrirvara.
Framsóknarflokkurinn
og samvinnuhreyfingin
verða og eiga að vinna
saman
— Eru tengsl Framsóknar-
flokksins og Samvinnuhreyfing-
arinnar nægilega mikil?
Tengsl Framsóknarflokksins
og Samvinnuhreyfingarinnar
virðast mér aðallega vera mál-
efna- og sögulegs eðlis. Svo ég
skýri það aðeins betur, þá verð-
ur flokkurinn til vegna þarfa
samvinnumanna fyrir stjórn-
málalegt afl, sem gæti gætt
hagsmuna og hrundiö I fram-
kvæmd einhverjum hugsjónum
samvinnunnar á stjórnmála-
sviðinu. Samvinnuhugsjónin er
þvf hornsteinninn í tilveru
Framsóknarflokksins.. Náin
tengsl og samvinna þessara
aðila er þvi I hæsta máta
eðlileg og sjálfsögð, og tel ég að
vinna beri að þvi að auka þau til
muna, þvi það hlýtur hverjum
manni að vera ljóst, að efling
Framsóknarflokksinserum leið
efling samvinnunnar og sam-
hjálpar, til hagsbóta allri þjóð-
inni.
Ekki samninga við
Efnahagsbandalagið
um veiðiheimiidir
innan 200 mílna
— Hvert er að þinu mati brýn-
asta verkefni núverandi rikis-
stjórnar?
Það er nú einsog áður að vinna
að lausn efnahagsmálanna. Eft-
iráralanga óðaverðbólgu er það
orðið brýnt, að stjórnmála-
menn, í samvinnu við forystu-
menn launþega og vinnuveit-
enda, finni einhver meðul til
lækningar, eða að minnsta kosti
til hömlunar þeim mikla vá-
gesti, sem hún er. Ég tel, að
lausn efnahagsmálanna hljóti
að vera forsenda þess, aö
forystumenn þjóðarinnar geti
með einbeitni snúið sér að end-
urbótum og framförum á sviði
annarra þátta þjóðllfsins, svo
sem heilbrigðis-, trygginga- og
menntamála, svo og uppbygg-
ingu atvinnulifsins I landinu,
sem á að vera laus við erlenda
stóriðju.
Einnig vil ég minna á sam-
þykkt þings S.U.F. á siðastliönu
sumri, þarsem meðal annars er
kveöið svo á um, að gera verði
Efnahagsbandalaginu, og þá
sérilagi Bretum, ljóst, að um
frekari samninga um veiöar
innan 200 milnanna sé ekki að
um.
—PE
Framhald á bls. 23