Tíminn - 24.03.1977, Blaðsíða 10

70
Fimmtuáagur 24. marz 1977
Ævintýri í
Austurbæj arbí ói
A 6. hljómleikum Tónlistarfé-
lagsins laugardaginn 12. marz
léku Pina Carmirelli og Arni
Kristjánsson þrjár sónötur fyrir
fiölu og pianó, eftir Mózart
(1756-1791) Schubert (1797-1828)
og Beethoven (1770-1827). A
tónleikunum rikti fádæma
hrifning og viö liggur aö mér
fallist hendur aö skrifa, eins og
mér féllust hendur i fyrra eftir
tónleika Emils Gilels. Pina
Carmirelli leikur á Stradivari-
us-fiölu sem italska rikisstjórn-
in gaf henni til og fyrir aö gera
garöinn frægan. Hún er jafnvig
á kammermúsik og konserta,
eins og viö höfum séö. En
Ami er oröinn eins konar Arthur
Rubinstein hér á landi: frábær
tónlistarmaöur og allsherjar
„Kulturmench”: Mér er reynd-
ar sögö sú saga i þessu sam-
hengi aö Arni heföi haldiö kons-
ert i Sviþjóö fyrir mörgum
árum. Hann fékk enga sér-
staka dóma i press-
unni þaf (Sviar eru próv-
insmenn eins og aörir Skandin-
avar), en á tónleikana haföi
slæözt Amrikumaöur nokkur
tónlist
Pina Carmirelli
sem varö svo mikiö um þessa
músikölsku spilamennsku aö
hann skrifaöi langa grein um
tónleikana i amrfskt blaö. Þvi
heimsborgarar vita þaö vel, aö
afreksmenn i skölum á pfanó
vaxa á trjám, en músikantar
eru jafn-fáséöir og óskasteinn-
inn.
Arni Kristjansson
En úr þvi aö þessi dæmalausi
kvenfiölusnillingur kom hingaö
sakar ekki aö huga aö upphafi
þeirra, og sjá hvaö kollega
Shaw haföi um þá aö segja áriö
1893: „Þaö er mér eilift undrun-
arefni hvernig yngri kynslóöin
spilar á fiölu. 1 eina tfö voru
bara til tvenns konar fiölarar:
þeir sem spiluöu eins og Pagan-
ini eöa Savori, og vondir ama-
törar, sem aldrei komust hærra
en aö saga sig gegnum eina eöa
tvær variasjónir af „Hátiö i
Feneyjum”. Ég nefni ekki einu
sinni hljómsveitarfiölarana, þvi
sú ,,rutina” sem þeir hafa kom-
iö sér upp til aö vinna fyrir lifi-
brauöi sinu, hefur ekkert meö
fiöluleik aö gera, eins og greini-
lega hefur komiö i ljós þegar
einhver þeirra hefur flutzt af til-
viljun i konsertmeistarasætiö,
og þurft aö leika smásólo annaö
veifiö. En nú er allt þetta treytt
á hinn furöulegastahátt.Evrópa
viröist vera full af ungmeyjum
milli tvitugs og þritugs sem geta
spilaö alla þessa venjulegu
konserta: Beethoven, Mend-
elssohn, Brahms, Bruch og
Saint-Saens — og snaraö fram d-
mollchaconnu Bachs sem auka-
lagi I lokin.
Og samt eru þær engir snill-
ingar, þótt þær viröist leika sér
aö þvi sem snillingum einum
var fært áöur fyrr. Ég mundi
raunar hyllast til aö skýra þetta
allt meö þeirri skelfilegu stefnu-
festu sem kvenfólk sýnir þegar
þaö er aö hasla sérvöll á hinum
ýmsu sviöum atvinnulifsins, ef
ekki kæmi þaö til, aö ungu
mennirnir spila rétt eins vel —
þótt þeir fái auövitaö aldrei
sambærileg tækifæri og kven-
fólkiö til aö sýna getu sina”.
O.s.frv.
En þetta hefur ekkert meö
Pinu Carmirelli aö gera — leik-
urhenáarer háttyfir þaö hafinn
aö þaö skipti máli hvort hún er
karl eöa kona. En kannski sam-
leikur þeirra Ama hafi veriö
ennþá fullkomnari fyrir bragö-
iö, þótt ekki vilji ég dæma um
þaö.
Fyrst léku þau sónötu I e-moll
K.304 eftir Mozart. Sónötuna
samdi skáldiö I Parls áriö 1778,
en hún er ein hinna sex sn.
Mannheim-fiölusónata (K.301-
306) sem kjörfurstaynjan I Bæj-
aralandi haföi pantaö, og sú
þeirra, sem oftast er leikin. Þau
léku þetta verk aödáunarlega,
en ennþá betur léku þau þó A-
dúr sónötu Schuberts op. 162 en
allra bezt Kreuzersónötu Beet-
hovens. Slikan fiöluleik (og
samleik) hefi ég ekki heyrt áö-
ur.
Kreuzersónatan (i A-dúr op.
47) er eiginlega konsert bæöi
fyrir fiölu og pianó, samin áriö
1803, og geysilega erfiö fyrir
bæöi hljóöfæri enda er hún vafa-
laust frægasta og mesta fiölu-
sónata sem nokkru sinni hefur
veriö samin. Fagnaöarlátum á-
heyrenda sem troöfylltu Aust-
urbæjarbió, ætlaöÞ Austurbæj-
-arbio, ætlaöi aldrei aö linna, og
þau Árni og Pina Carmirelli
léku „aukalag”, sem frúin
kynnti einfaldlega sem
urbæjarbíó, ætlaöi aldrei aö
linna, og þau Arni og Pina
Carmirelli léku „aukalag”, sem
frúin kynnti einfaldlega sem
„Brahms”.
Ekki dró elskuleg framkoma
listafólksins úr þokka tónleik-
anna — frú ein I námunda viö
mig sagöi: „Guö hvaö hann
Ami er sætur þegar hann er
svona feiminn”— þvi Ámi vildi
greinilega gera hlut frú Carmir-
elli sem mestan meö hlédrægni,
eins og heimsmanni sæmir. Þaö
er sannarlega mikill heiöur
landi voru aö hér skuli vera til
slikir tónlistarmenn, aö I engu
hallist á viö fiölara sem Pinu
Carmirelli þegar Kreuzersónat-
an er leikin.
19.3. Siguröur Steinþórsson.
Blásarakvintettar í
Tónleikanefnd Háskólans hélt
6. hljómleika sina i Félagsstofn-
un stúdenta sunnudaginn 13.
marz — þar lék blásarakvintett
Siguröar Snorrasonar þrjá
kvintetta, eftir Anton Reicha
(1770-1836), Jón Asgeirsson og
Jean Francaix (f. 1912). Félag-
ar I blásarakvintettnum eru:
Manuela Wiesler (flauta),
Kristján Þ. Stephensen (óbó),
Siguröur I. Snorrason (klari-
netta), Stefán Þ. Stephensen
(horn) og Hafsteinn Guömunds-
son (fagott).
Þennan sunnudag skein sól á
sundin blá og Reyvikingar, sem
sjaldan sjá sólina fremur en
Axlar-Björn foröum, þótt af öör-
um ástæöum sé i bland, voru
ekki i tónleikaskapi — þama
voru 32 áheyrendui; þar af 8
stúdentar, 5 stæröfræöingar, 1
guöfræöingur, 1 heimspekingur,
1 tónskáld (Jón Asgeirsson) og 2
vinstrimenn ásamt konum sln-
um. Þetta var fullfátt, þvi aö
mjög vill glymja i matsal Fé-
lagsstofnunar viö svo litrikan
hljóöfæraleik sem þessi var, en
hljómburöurinn batnar meö
fjölda likama I salnum.
Blásarakvintettinn er i sjálfu
sér jafn-merkilegur og
strengjakvartettinn, en býöur
tónskáldinu upp á allt aöra
möguleika: eiginleiki strengja-
kvartettsins er sá, aö öll hljóö-
færin fjögur eru af sömu fjöl-
skyldunni, hafa svipaöan tón og
„sál” — þannig myndar
strengjakvartettinn eina heild.
Blásarakvintettinn er hins veg-
þessarar aldar. Meöal blásara-
kvintetta, sem vér vonum áö
þeir félagar fáist viö I framtiö-
inni, eru kvintett Schönbergs,
Carls Nielsen Villa-Lobos, og
Kleine Kammermusik (op. 24)
eftir Hindemith.
Anton Reicha var jafnaldri
Beethovens, og samdi (segir
tónskráin) tvær tylftir blásara-
kvintetta, auk fjölda annarra
tónverka. Þetta verk naut sin
verst á tónleikunum — þaö var
„þykkast” skrifaö, og hin finni
bygging týndist aö talsveröu
leyti i glym, en annars minnti
þaö, eins og viö mátti búast, á
svipaöa tónlist eftir Mózart.
Kvintett Jóns Asgeirssonar,
sem frumfluttur var á Listahá-
tiö i Reykjavik áriö 1972 virtist
mér hiö athyglisveröasta verk
og naut sin þarna mjög vel. Þaö
er samiö af kunnáttu og skiln-
ingi á þessari hljóöfæraskipan,
en skráin segir þennan kvintett
Jóns vera tilraun til aö fella
tólftónatónlist aö lagrænu
formi.
Siöast á efnisskránni var
blásarakvintett eftir Frakkann
Jean Francaix, sem jafnframt
var lengsta verkiö. Þarna fengu
einsstakir hljóöfæraleikarar
góö tækifæri til aö blómstra,
einkum flautan, óbóiö og klari-
nettan, en hópurinn er annars
mjög samstilltur og viröist full-
fær aö takast á viö hin strembn-
ustu viöfangsefni. Enda þóttu
þessir tónleikar takast hiö
bezta, þótt mörgum væri harm-
ur I hug yfir fámenninu.
16.3. Siguröur Steinþórsson
Félagsstofnun
Blásarakvintett Siguröar
ar samsettur úr hljóöfærum
sem eru gerólik hvert ööru, bæöi
aö eöli og tóngerö. En hér er
jafnframt munur á blásara-
kvintettogstrengjakvartett, þvi
Snorrasonar.
flautan, óbóiö og klarinettan
spanna svipaö sviö (i tónhæö),
en eru mjög ólik innbyröis aö
tón-eöli, þar sem t.d. fiölurnar
og viólan hafa mjög svipaöan
tón. Þess vegna býöur blásara-
kvintettinn upp á litrlka tónlist,
og margvísleg blæbrigöi. Enda
hefur þessi hljóöfæraskipan
höföaö talsvert til tónskálda
Barnaævintýri á tvö píanó
SJÖUNDU Háskólatónleikar
vetrarins veröa haldnir i
Félagsstofnun stúdenta viö
Hringbraut laugardaginn 26.
marz kl. 17, viku fyrr en ráögert
var.
GIsli Magnússon og Halldór
Haraidsson leika verk fyrir tvö
planó. Fyrst er Gæsamamma,
svlta eftir Ravel. Gæsa-
\ mamma var safn barnaævin-
týra sem Frakkinn'Perrault tók
saman á 18. öld og i svltu Ravels
koma m.a. viö sögu Þyrnirósa,
Tumi þumall og Friöa og
skrlmsliö. Verk þetta er miklu
þekktara I hljómsveitarbúningi,
en upphafleg gerö þess er fyrir
tvö píanó.
Þá leika þeir sónötu fyrir tvö
pianó og ásláttarhljóöfæri eftir
Bartók. Verk þetta er fyrst
samiö sem sónata, en seinna
umskrifaöi Bartók hana fyrir
hljómsveit. Fyrr I vetur léku
þeir þennan konsert fyrir tvö
pianó meö Sinfóniuhljómsveit
Islands. Mörgum þykir sjálf-
sagt forvitnilegt aö heyra verk
þetta 1 upphaflegri gerö, eins og
Gæsamömmu Ravels. Slag-
verksieikarar meö þeim veröa
Reynir Sigurösson og Oddur
Björnsson.
Aö lokum bregöa þeir félagar
á léttari leik og flytja tilbrigöi
eftir nokkra rússneska höfunda
um barnalagiö „Chopsticks”
sem hér er einnig þekkt undir
nafninu „smörrebrödsvalsinn”.
Rimsky-Korsakov, Liadov,
Cesare Cui og fleiri sömdu þessi
tilbrigöi sér til skemmtunar á
öldinni sem leiö.
SamleikurGIsla og Halldórsá
tvö pianó má heita á góöri leiö
]
meö aö veröa fastur liöur I tón-
listarlifi Reykjavikur. Viö-
fangsefni þeirra eru nú sem fyrr
forvitnilegog skemmtileg, og er
ekki aö efa aö mörgum þyki
þessir Háskólatónleikar áhuga-
veröir, en þeir eru ekki aöeins
ætlaöir stúdentum og starfs-
mönnum Háskólans, heldur öllu
tónelsku fólki.