Tíminn - 06.05.1977, Blaðsíða 9

Föstudagur 6. mal 1977
9
Útgefandi Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Auglýs-
ingastjóri: Steingrímur Glslason. Ritstjórnarskrifstofur i
Gdduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrif-
stofur I Aöalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusimi 12323 —
auglýsingasimi 19523. Verð i lausasölu kr. 70.00. Askriftar-
gjald kr. 1.300.00 á mánuói.
Blaöaprent h.f.
Kjarabætur án
kauphækkana
1 kaupdeilu þeirri, sem nú stendur yfir, hlýtur
athyglin að beinast mjög að þvi, hvernig hægt sé
aðtryggjakjarabætur án kauphækkana. Reynslan
hefur svo margoft sýnt, að kauphækkanir, sem eru
umfram það, sem auknar þjóðartekjur leyfa,
renna fljótt út i sandinn. Þær leiða aðeins til verð-
hækkana, sem gera kauphækkunina að engu. Sú
verðhækkun leiðir svo aftur til kauphækkunar og
þannig koll af kolli. Með slikum kauphækkunum
fást þvi engar kjarabætur, heldur magna þær að-
eins verðbólguna, sem er þeim launalægstu og
efnaminnstu mest til óhags, en er vatn á myllu
verðbólgubraskaranna.
Þess vegna verða menn að fara að læra þá lexiu,
að kauphækkanir, sem ekki byggjast á auknum
þjóðartekjum, eru láglaunafólki ekki til hags. Þvi
nauðsynlega takmarki, að lágmarkslaun sam-
svari 100 þús. kr. mánaðarlaunum, miðað við 1.
nóvember 1976, verður þvi að koma fram að veru-
legu leyti eftir öðrum leiðum en beinni kauphækk-
un. Af þeim ástæðum verður eftir megni að leita
slikra úrræða, en af forsvarsmönnum launþega-
samtakanna hefur þvi verið yfirlýst, að þau skuli
metin til jafns við beina kauphækkun.
Það er hins vegar hægara sagt en gert að benda
á slik úrræði. Ýmsum kemur fyrst i hug að benda á
ýmsa skatta og þjónustugjöld hins opinbera. Þvi
er ekki að neita, að þar hefur verið of langt gengið
á ýmsum sviðum og skal i þvi sambandi visað til
gagnrýni Timans, þegar rafmagnsverðið var
hækkað óhæfilega mikið siðastl. vetur. Hærri sölu-
skattur er hér lagður á ýmsar brýnustu lifsnauð-
synjar en dæmi munu um annars staðar. Hér i
blaðinuhefur oft verið bent á, að afnám söluskatts
á kjöitvörum væri hyggileg ráðstöfun. Hún kæmi
sér vel fyrir launalægstu heimilin. Hún myndi
auka kjötsölu innanlands og draga þannig úr út-
flutningsbótum. Rikið myndi bæði á þann hátt og
fleiri fá að verulegu leyti bætt það tap, sem hlytist
af niðurfellingu söluskattsins i umræddu tilfelli.
Það eru úrræði eins og þessi, sem athuga þarf
gaumgæfilega i sambandi við lausn kjaradeilunn-
ar nú. Það er sameiginlegt hagsmunamál allra, að
reynt sé sem mest að bæta kjörin eftir framan-
nefndum leiðum.
Ný stefna
í eldhúsdagsumræðunum vakti Ólafur Jóhann-
esson athygli á þvi, að með samningnum um járn-
blendiverksmiðjuna væri mörkuð ný stefna, þ.e.
að íslendingar skuli eiga meirihluta i fyrirtækinu
og að það skuli i einu og öllu lúta islenzkum lögum
og dómstólum. Hér hefðu orðið ofan á þau sjónar-
mið, sem Framsóknarmenn börðust fyrir i sam-
bandi viðálsamninginn. ,,Þetta er að minum dómi
mjög mikilvægt”, sagði Ólafur Jóhannesson, ,,og
verður tæpast vikið frá þeim meginreglum, ef til
einhverrár samvinnu við útlendinga um stofnun
atvinnufyrirtækja kemur siðar, sem ekki á að
koma til að minu mati, nema i algerum undan-
tekningartilvikum ’ ’.
Furðulegt er, að til skuli vera menn, sem heldur
vilja láta útlendinga eina eiga slik fyrirtæki, en að
Islendingar eigi meirihluta i þeim. Mönnum, sem
þannig hugsa, verður ekki fulltreyst til að standa
gegn atvinnurekstri útlendinga i landinu. Þ.Þ.
ERLENT YFIRLIT
Karl Jóhann er
orðinn vinsæll
Hann þykir hafa reynzt vél til þessa
EF þjóöaratkvæöagreiösla
væri látin fara fram á Spáni
um þaö, hvort konungsdæmi
héldist áfram, myndi þaö
sennilega vera samþykkt meö
verulegum meirihluta. Þetta
er mat ýmissa erlendra
fréttaskýrenda, sem hafa
kynnt sér stjórnmálahorfur á
Spáni, eins og þær eru um
þessar mundir. Um þaö leyti,
sem Franco féll frá, heföu úr-
slitin getaö oröiö tvlsýnni. Sú
breyting sem hefur oröiö á
viöhorfi almennings I þessum
efnum, er þó ekki talin stafa af
því, aö þetta stjórnarform eigi
mera fylgi en áöur, heldur
hefur Jóhann Karl unniö sér
persónulega sllkt álit, aö
meirihluti kjósenda vill hafa
hann sem konung áfram. Já-
kvæö úrslit I þjóöaratkvæöa-
greiöslu ættu þannig meira
rætur aö rekja til persónulegs
fylgis Jóhanns Karls en stuön-
ings viö hiö konunglega
stjórnarform.
JÖHANN KARL tók viö
stjórnartaumum á Spáni fyrir
einu og hálfu ári, eöa nánar
tiltekiö 22. nóvember 1975. 1
augum flestra þótti hann ekki
líklegur til mikilla stórræöa.
Hann haföi orö á sér sem góö-
ur iþróttamaöur. Hann haföi
aflaö sér sæmilegrar mennt-
unar. Hann kom vel fyrir á
mannamótum, þar sem hann
kom fram viö hliö Francos eöa
fyrir hönd hans. Hins vegar
vissu menn lltiö eöa ekkert um
skoöanir hans. Margir óttuö-
ust, aö hann heföi mótazt um
of af kynnum slnum viö
Franco, sem haföi valiö hann
til konungserföa, enda þótt
þær bæru raunverulega föö-
ur hans, Don Juan, en Franco
haföi hafnaö honum, þvi aö
skoöanir þeirra félluei sam
an sökum frjálslyndis Don
Juans. Þaö studdi þetta álit,
að Franco virtist bera mik-
iö traust til Jóhanns Karls. En
sennilega hefur hann
vitaö sizt' meira en aðrir,
um hinar raunverulegu skoð-
anir Jóhanns Karls. Hann
fór dult meö þær og þvl vissu
menn ógerla hverju þeir áttu
von á þegar hann settisti kon-
ungsstólinn fyrir hálfu ööru
ári. Nú þykjast menn oröiö
þekkja hann betur og sú
mynd, sem Spánverjar telja
sig nú hafa af honum hefur
gert hann vinsælan meöal
þjóöarinnar. A þessum stutta
tlma hefur oröiö stórfelld
breyting á stjórnarfarinu, sem
Adolfo Suarez.
Karl Jóhann
flestir telja til mikilla bóta, og
hún er tvlmælalitiö meira
verk konungs en nokkurs
manns annars.
JÓHANN KARL fór sér hægt I
fyrstu og menn vissu ekki
gerla hvert hann stefndi. Hann
lét forsætisráöherrann, sem
Franco haföi valiö, Carlos
Arias Navarro, sitja áfram, en
bætti viö nýjum mönnum I
stjórn hans. Sumir þeirra
þóttu vænlegir til frjálslyndis
eins og Fraga, sem var innan-
rlkisráöherra, og Areilza, sem
varö utanrlkisráöherra.
Stjórnarfariö færöist lika i
frjálslyndari átt, en hægt. A
siðastliönu ári breytti Jóhann
Karl svo stjórninni. Hann lét
Arias hætta sem forsætisráö-
herra, en skipaöi náinn vin
sinn, Adolfo Suarez, forsætis-
ráöherra. Suarez mátti þá
heita óskrifaö blaö og margir
töldu, aö meö stjórn hans væri
stigiö skref aftur á bak. Þann-
ig litu þeir lika á þetta Fraga
og Areilza, og höfnuöu þvi aö
eiga sæti I stjórninni áfram.
Fraga stofnaöi siöan hægri
flokk, sem þykir llklegur til aö
safna um sig ýmsum helztu
fylgjendum Francos, en
Areilza stofnaöi miöflokk, sem
þykir vænlegur til verulegs
fylgis. Undir forustu Suarez
varö brátt mikil breyting I átt
til lýöræöislegra stjórnar-
hátta, en þó sjaldan stigin stór
skref I einu, heldur málum
þokaö áfram I áföngum. Þeir
konungur og Suarez hafa ber-
sýnilega taliö hyggilegt aö
fara aldrei svo hratt, aö þeir
æstu hægri öflin og hershöfö-
ingjanna til beinnar mót-
spyrnu. Þessi klóklega vinnu-
aöferö þeirra hefur leitt til
þess árangurs, aö frjálsar
þingkosningar munu fara
fram á Spáni 15. júní næst-
komandi meö þátttöku allra
flokka, en hægrimenn beittu
sér I lengstu lög gegn þátttöku
kommúnista. Suarez varö aö
fara alls konar krókaleiöir til
aö koma þvl fram, aö komm-
únistar fengu aö taka þátt I
kosningunum.
Suarez, sem er búinn aö
vinna sér mikiö álit, hefur nú
ákveöið aö vera I framboöi
fyrir samtök miöflokkanna, en
mun þó ekki ganga I neinn
þeirra. Hann þykir llklegur til
fylgis, m.a. vegna þess, aö
margir telja hann fulltrúa
konungs. Konungurinn kemur
hins vegar hvergi nærri, enda
hefur hann eins og er stuöning
manna bæöi til hægri og
vinstri. Svo viröist, aö Spán-
verjar telji heppilegt, aö til sé
maöur sem stendur ofar
flokkadeilum, og getur gripiö
inn I, ef þörf krefur. Sjálfur
segist konungur vilja veröa
valdalltill, likt og Bretakon-
ungur eöa konungar á Noröur-
löndum. Hver, sem framtlöin
kann aö veröa I þessum efn-
um, eru flestir sammála um
aö honum hafi tekizt vel viö þá
breytingu, sem er aö veröa á
stjórnarháttum Spánar, en
hitt er eftir aö sjá, hvernig hún
muni gefast.
Þ.Þ.