Mánudagsblaðið - 24.11.1969, Blaðsíða 12

úr EINU
Ritstjóraskipti á Tímanum — Veitingahúsin og gosdrykkir —
Templarareglan látin? — Guð og ruddamennin — Að lækna
eiginmenn — Klálegt burst —
INDRIÐi G. ÞORSTEINSSON, skáld og ritstjóri, er nú að fara
í árs frí frá Tímanum, en Tómas Karlsson, ritstjórnarfulltrúi,
tekur við ritstjórninni í stáð Indriða. Indriði mun nota frí sitt
til ritstarfa, safna efni og v'mna úr, en blaðamenn Tímans anda
all-mjög léttar því Indriði þótti strangur húsbóndi, enda talinn
finna nokkuð til sín síðan hann kom í Laxness-klassann og
fluttist úr Thor Vilhjálmssonar-öngþveitinu, sem hann jafnan
hafði bæði lítinn smekk fyrir og reyndar fyrirleit allmjög, þó
í kyrrþey væri.
NOKKUR VEITINGAHÚS borgarinnar hafa nú fengið, frá gos-
drykkjaframleiðendum einskonar krana, sem gusa hinum
hinum ýmsu gosdrykkjatégundum í vínglös gesta. Þetta myndu
menn ætla að myndi lækka verð gosdrykkja. En, ónei, Verðið
stendur í stað, en aðeins magnið minnkar þvráður gátu gestir
fengið heilar flöskur, og blandað að eigin geðþótta, en nú er
líka þessi sparnaðarmöguleiki horfinn. Meðal þeirra veitinga-
staða, sem svona hafa farið að ráði sínu er SAGA, en hótel-
stjórinn þar lýsti því yfir fyrir skemmstu, að hann teldi þann
veg beztan að auka aðsókn að vatnsbóli sínu, að lækka verð
á kræsingunum. Það er falleg byrjun, að tarna.
NorSmenn og stríðið — Lé-
legt og lítilsvirði — Spurn-
ingaþáttur án spurninga
Vonbrigði —
Bl&S Jynr a/la
Mánudagur 24. nóvember 1969
ER GÓÐTEMPLARAREGLAN alveg að deyja út eða þiggur
hún bara þegjandi styrki sína og ver þeim að vild? Áður fyrr
leið vart sú vika, að ekki logaði borgin í sögusögnum af ,,end-
urreistum" brennivínsgörpum, en síðari árin heyrist það ekki
nefnt. Kunnugir telja, að reglan hafi algjörlega misst af glæpn-
um, en aðrar stofnanir, betur reknar, hafi tekið við. Heita má,
að þessir menn hafi engu öðru komið fram en bölvun einni og
munu fáir syrgja hennar tímabæra afgang.
TVÆR UNGAR, reykvískar dömur, báðar trúræknar mjög, áttu
leið heim, eftir að hafa farið í kirkju og dýrkað guð sinn þar
að siðum góðra manna. Á heimleiðinni, þegar þær áttu leið
í dimmu hverfi réðust að þeim þorparar tveir og höfðu þar
engan formála en réðust þegar á þær og hugðust nauðga
þeim og njóta þannig kroppa þeirra. Stúlkunum brá all-mjög
og í örvæntingu heyrðist önnurtauta kjökrandi: „Faðir fyrirgef
þeim, því þeir vita ekki hvað þeir gera“.
„Þegiðu ómyndin þín“, hvein þá í hinni, „þessi veit það
að minnsta kosti".
,,ÉG HELD að ég hafi loksins læknað manninn minn af því að
koma seint heim á nóttunni" sagði eiginkonan við vinkonu
sína heldur stolt. „I gærkvöldi þegar hann staulaðist heim
eftir miðnætti, stóð ég hálfnakin í stigagættinni og kallaði —
ert þetta þú Pétur?“
„Og hvernig læknaði það hann?" spurði vinkonan.
„Hann heitir Jónas“.
SJON
VARP
ÞAÐ BER ekki að efa, að Norð-
menn eru margir hraustir menn,
ættjarðarvinir og stóðu sig, eftir
atvikum, mjög svo þokkalega eftir
að þýzkir hertóku landið í síðari
heimsstyrjöldinni. En ef litið er á
svokölluð átök um Noreg, dálítið
stærri augm, en umsvif þessa kot-
ríkis gefa tilefni til í þeim hrika-
legu átökum frá 1939—’45, þá
verður skjótt ljóst, að hetjulegur
og oft óþarfur dauði norskra
manna, er harla smávægilegur at-
burður er miðað er við heildina.
Sjónvarpið norska, sem látið
hefur gera mynd þá, sem hér var
sýnd í þrem köflum, gerði þessum
atburðum, þótt smáir væru, miklu
minni og ófullkomnari skil en
vænta mátti. Upphaf myndarinnar
er kvikmyndavéln „fór inn" í
geysilega mikið kvikmyndasafn,
vakti nokkrar vonir um hressandi
atvik, hroðaleg víg, styrjaldarmóð
og aðra sjálfsagða þætti slíkra á-
taka, en reyndin var sko aldeilis
önnur og harla lítils virði. Vissu
allir, að flokkar, mestmegnis ó-
skipulagðir, vörðust þýzkum af
hugprýði með all-mikilli brezkri
aðstoð, vissu menn og, að brezkir
stríðsviðvaningar voru fyrstu kveðj
urnar, sem hinum norsku föður-
landsvinum bárust, enda gafst land
ið upp bæði skjótlega og skiljan-
lega og féll enginn blettur á fram-
komu norsku þjóðarinnar. En með
öllu vantaði allt hið mikilfenglega
ef svo má kalla, hlutdeild Quisl-
ings, hlutverk þeirra er til Bret-
lands flúðu, einhverjar myndir af
hugaðri andstöðu þorra þjóðarinn-
ar er undir hernámi bjó, vopnlaus.
Þátttaka norskra liðsmanna í heild-
arátökunum var ósköp smávægileg
og atriði myndarinnar um þátttöku
þeirra í bardögum í Frakklandi og
víðar ekki annað en venjuleg
spegilmynd af styrjöldinni sjálfri,
sem allir hafa fyrir löngu séð.
Myndin var í stuttu máli, máské
hlutgeng fræðslumynd fyrir norska
æsku, en á alls ekki, sem slík,
neitt erindi utan Noregs.
★
Nokkurrar eftirvæntingar vakti
þáttur Magnúsar Bjamfreðssonar,
Setið fyrir svörum, en þar mistókst
heldur en ekki að þessu sinni.
Framhald á 10. síðu.
STÓRGLÆPIR BANDAMANNA:
XXXV.
1ARNTJALDIÐ
Rökrétt afstaða — 140 km vestan við Berlín — 5.396.651 par
Hermannastígvél „Made in U.S.A.“ — Blóðbað í Rastenburg
— Kjarnorkuefni í tonnatali — Lýðræðisleg viðbrögð —
JÆJA ÞÁ, um helgina hófst fyrsta lotan í hinum árlega kapp-
leik auglýsingadeildar blaðsins og ritstjórnarinnar og lauk
henni með þeim ódæmum að auglýsingar unnu með sjö síð-
um gegn fimm, sem telja má á íþróttamáli hreint burst. Þetta
hefur okkur þótt því neyðarlegra sem við höfum sigrað allt
árið í vikulegum keppnum. Biðjum við lesendur að afsaka
þessa frammistöðu, og munum í næsta leik styrkja framlín-
una eins og hann Albert okkar orðar það, og vonumst á eftir
betri árangri.
Til lesenda og bókaútgefenda
Vegna óvenjumikilla þrengsla í blaðinu í dag urðu
nokkrar umsagnir um bækur, sem blaðinu hafa borizt
að bíða næsta blaðs. Satt bezt sagt voru nokkuð
margar umsagnir tilbúnar í blaðinu en urðu að víkja
fyrir villimannslegri sókn auglýsingadeildarinnar.
Ritstj..
„Leggi þýzka þjóðin niður
vopnin, mun öll Austur- og
Suðaustur-Evrópa og Þýzka-
land verða rússnesku hernámi
að bráð. Á bak við JÁRN-
TJALD (auðkennt af mér-
JÞÁ) munu hefjast rán og
fjöldaslátranir, sem menn geta
naumast gert sér í hugarlund
. • . Þá munu þrældýr ein
verða eftir, sem ckkert munu
vita framar úr umheiminum
<«
— Dr- Joseph Goebbcls (1897—
1945), upplýsingamálaráðherra
Þýzkalands (1933—1945):
1 ræðu í Berlín hinn 22. Febrú-
ar 1945. (Tilvitnun hér úr bók
Ainiton Zijsdhika: „WAR ES EIN
WUNDER?‘‘ (Mosaik Verlag,
Hamburg 1966) bls- 60).
ORÐIN TÓM
Vandfundin mun vera svo
heimsk lýðræðisspíra, að hún þyk-
isit ekki gera sér grein ifýrir ofur-
mætti Sowjetríkjanna og yfirvof-
andi hættu af heimsyfirráðum
kommúnismanis. Enniþá er ófund-
inn sá lýðræðisherra, sem ekki
blæs sig út af stóryrðavaðli um
nauðsyn þess „að vera vel á verði
og halda vöku sinni“ andispænis
hættunni, í hvert skipti, er hann
smellir vellukjömmunum. Og
aldrei mun finnast sanntrúuð lýð-
ræðismanneskja, sem er nógu vel
að sér eða hreinskilin til þesis að
játa þá augíljósu og óhaggamlegu
staðreynd, að kommúnisminn
hefði ekki verið til síðan árið
1942, neins staðar í veröldinni,
nema í afkimum, ef heimslýðræð-
ið hefði ekki brotið honum braut-
ina til sigurs-
Þó að lýðræðisfólk segist sjá
hættuna, þá er óravegur frá því,
að í þeirri fullyrðingu leynist
sannleiksögn; því að ef .svo væri,
myndu leiðtogar þess varla ávallt
reiðubúnir til eamninga (eftir-
gjafa) varðandi eigin vaildaað-
stöðu, heldur krefjast endur-
heimtu þess, sem kommúnistar
hafa kúgað undir sig þá myndu
þeir ekki leggja megináherzlu á
kveikmáttlaus vamarbandalög,
heldur rammefla árásarmáttinn;
þá myndu þeir ekiki fagna friði
og efnahagslegum framförum í
ríkjum „verkamanna og fátækra
bænda“, heldur efla þar effltir
mætti ófrið, úlfúð og örbirgð. Nei,
mergurinn má'lsins er auðvitað sá,
að það, sem lýðræðið kallar
hættu, finnst því í raun og sann-
leika hreint engin hætta vera,
heldur aðeins óþægur bróðir í
leik eða, í bezta falli, óþægilegur
keppinautur, sem beri að blíðka,
enda væri annað i fullu ósam-
ræmi við áður auðsýnda um-
hyggju: hjálp úr burðarliðunum
á árunum 1919—1921, og lausn af
höggstokknum árin 1941—1945-
LÆRDÓMSRÍKAR
UPPRIFJANIR
Vitanlega myndi ég aldrei vilj-
andi gera mig sekan um þá óhæfu
að leggja notokra keisarastjórn að
jöfnu við kommúnisma. Þó þykir
mér rétt að minna á það í þessu
samibandi, aðallega til þess að
vekja athygli á, hversu raunalega
illa gengur að læra af sögunni,
að rússneska keisaraveldið sótti
tíðum hart að yfirráðum annarra
Evrópuríkja, sérstaklega á 18. öld,
og það kom leingst af í hlurt Þjóð-
verja, einkum Pníssa, að stemma
stigu við framsókn Rússa þá, ekki
síður en í heimsstyrjöldunum
báðum- En enda þótt það hafi
ekki verið neitt fagnaðairefni fyr-
ir germanskar þjóðir sérstaklega
og aðrar Evrópuþjóðir yfirleitt
að rússnes'ka keisaraveldið færð-
ist í aukana, þá boðaði viðgangur
þess engan veginn endalök vest-
rænnar menningar, því að keis-
arastjómii-nar, sem að miklu leyti
voru bornar uppi af þýzkium yfir-
stéttum, gerðu sér allt far um að
tileinka sér hana. Samt sem áð-
ur hlýtur það að vera afar lær-
dómsrfkt, þegar maður leitast við
að meta vaildastöðu. kommúnism-
ans eins og hún er nú, að rifja
upp, hvar landamæri Rússlands
Iágu áður, Dg hvar þau liggja í
dag, sérstaklega vesturlandamæri
þess-
Með því að miða við Berlín hjarta
Evrópu, verður staðan gleggst-
Árið 1772 lágu landamæri Rúss-
lands í tæpra 1.200 km fjarlægð
frá Berlin, árið 1795 um 630 km,
árið 1815 um 320 km, árið 1939
(effltir Hitler/Stalin-samninginn
frá 23- Ágúst það ár) um 600 km,
árið ■ 1941 (eftir fyrstu sóknarlotu
þýzku herjanna) um 1-500 km, og
síðan 1945 (eftir að „lýðræðið
hafði tryggt sér heiminn“ i hið
síðara sinnið) liggja landamæri
kommúnismans um 140 km fyrir
vestan Berlin, við Helmstedt, eða
um 300 km frá ausfcurlandamær-
um Frakklands og aðeins 50 km
frá mörkum Hamborgar!
En hvað í þessu felst, það sk:il-
ur enginn lýðræðissinni — og má
ekki skilja-
„Það vckur mér djúpstæðan
ótta, að drcgið heí'ir verið
JÁRNTJALD (auðkennt af
mér- JÞÁ.) á milli okkar og
alls þess, sem er fyrir austan."
— Winston Churchill (1874—
1965), forsætisráðherra Stóra-
Bretlands (1940—1945 og 1951
—1955): I símskeyti til Harry
S. Truman (1884—), forseta
Bandaríkja Norður-Ameríku
(1944—1952) sendu hinn 4- Júní
1945.
ÖRLÆTI OG RÉTTVÍSI
Framsókn kommúnismans inn
í menningarlönd Evi-ópu kostaði
Framhald á 11. síðu.
*