Mánudagsblaðið - 01.11.1971, Blaðsíða 3

J
Manudagur l'.nóvember 1971
MánudagsblaðÍB
3
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR:
HJÁLP
Höfundur Edward Bond. — Leikstjóri: Pétur Einarsson
Athyglisverð sýning í Iðnó
Það eitt, að segja, að leikrit eins
og HJÁLP, eftir Edward Bond, sem
Leikfélag Reykjavíkur frumsýndi
sJ. þriðjudagskvöld, eigi ekki erindi
tii íslenzkra leikhúsgesta er harla
lítil ef nokkur afsökun til þess að
vera á móti því að þesskonar verk
komi á fjalir íslenzkra leikhúsa. Þó
er það svo, að engum dylzt, að bak
við uppfærsluna búa þungar fjár-
málaáhyggjur forráðamanna L. R.
varðandi nýja leikhúsbyggingu, en
í þeim sjóði liggja nú nær tugur
milljóna og ýmsar ráðstafanir
framámanna félagsins auka sífellt
þessa upphæð Það er því ekki illa
til fallið, að einmitt nafnið Hjálp
skuli hafa verið kosið í staðinn
fyrir hið upprunalega heiti verks-
ins nefnilega Saved, þótt sumir
myndu telja, að leikritið hefði átt
að bíða unz fullar kistur gulls gerðu
L.R. fært að uppfylla áratuga gaml-
an draum, þ.e. eignast nýtt leikhús.
En þessi formáli er aðeins hafður
vegna þess að leikskrá félagsins er
ýmist upphrópanir til ríkisins um
tafarlausan opinberan leikskóla eða
þá hitt, að hvetja alla sem lausa
aura hafa að stinga þeim í hirzlur
félagsins.
t Hjálp er leikrit götunnar, líf,
hræringar og hugsjónir hinnar rétt
nefndu „guttersnipes", rennusteins-
íýðs,‘ 'senr'skreytir hverja stórbofg.
Tema-ið snýst þó mest megnis um
fjölskyldulíf einnar þeirra mörgu
fjölskyldna sem „ala upp" efnivið-
inn í þann lýð, sem síðar verður
eins markaður soralífi stórborganna
og risahallir, kauphallir og gleði-
staðir. Engin borg, sem svo kallast,
sleppur við úrkast eins og þarna er
lýst, jafnvel ekki smekklausar borg-
ir nýtízku kommúnista né heldur
allsnægta-hreysi eins og fullkomn-
ustu krataíbúðir Norðurlanda. Sor-
inn, sem allir þjóðfélagsfræðingar
vilja bjarga, er nefnilega gæddur
þeirri frábæru ósk, að vilja vera
sori, rennusteinslýður, hugsandi um
líðandi stund og eyðandi hverjum
lausum og illa fengnum pening í
þær nautnir, sem öllum eru næstar,
kynmök, losta, vín og skemmtan
mennt. Ekki ónýt hugsun og, að
mörgu leyti, anzi æskileg.
Bond virðist ekki vera fullur af
btxðskap, sem þegar í stað semr
hann skör hærra en marga reiða og
endurbótasinnaða samtímamenn
hans. Hann lýsir þessu lífi, sem
hann hefur kynnt sér vel, enda létt
um vik í heimaborg hans, London,
drepur á flesta þætti þess án þess
þó, að gæla við nauðgangir, þjófn-
aði, illvirki almennt, þó barnsmorð
ið sé ekki illa til fundið, en það
atriði er hrein nauðsyn, því jafnvel
rólyndustu áhorfendum þykir barn-
ið ekki eiga annað skilið eftir að
hafa grenjað út heilt atriði. lélegt
atriði að auki, á versta og hávaða-
samasta hátt. Leikskráin fræðir okk
ur á því, að Laurence Olivier, hinn
kunni brezki Ieikari, hafi ritað The
Observer, • frægu blaði, bréf þar
sem hann svarar gagnrýnendum
þeim, sem saka höfund um klám
og óþverra, líkir uppbyggingu efn-
isins við MacBeth og Julius Sesar,
og ber í hvívetna í bætifláka fyrir
efnið, hæiir mjög höfundi fyrir
dramatísk tilþrif og álasar löndum
sínum fyrir kjarkleysi og fordóma
í garð verksins. Olivier er merkur
maður og orð hans metin að verð-
leikum. En hann er leikari og hotf-
ir dálítið öðrum augum á þessi mál,
en við hinir, framan við gólfljósin.
Hjálp er snjallt leikrit, vel unnið,
raunhæft og frísklegt. Það er ekki
eins klámfengið eins og það er
orðljótt og greinilegt er, að þótt
þýðandi, Úlfur Hjörvar, hafi lagt
sig allan fram að ná brútal orða-
skaki persónanna, þá hefur það að-
eins tekizt að hálfu. Þeir, sem hlust
að hafa á orðbragð sorans í brezkri
borg eða amerískri, geta bezt borið
um, að jafnvel íslenzkan, sem þó
er vel gjaldgeng í þessum efnum,
nær ekki hinum háþróaða óþverra
sem veltur út úr brezkum kjafti,
manns og konu þegar þeim tekst
upp. Um þýðinguna er það annars
segja, að hún virðist víða vera með
ágætum, þótt stundum hefði Úlfur
mátt fara örlítið frá bókstöfunum
og leitað á náðir slenzks „slangs",
jafnvel í orðaforða fornsaganna eða
Sturlungu.
Heimilið hjá hjónunum Harry
og Mary, (Guðmundi Pálssyni og
Sigríði Hagalín) er ekki eins og
bezt verður á kosið. Hann er löngu
hættur að tala við kvenskassið, dótt
irin Pam, (Hrönn Steingrímsdóttir)
er orðið einskonar vændi, frek og
óþolandi, þegar hana pikkar upp
einn yngissvein (Kjartan Ragnarss.)
sem sængar með henni — með
þöglu samþykki föðurins, verður
síðan leigjandi familíunnar, hjálp-
samur, naive, góðhjartaður en reik-
ull piltur, sem er ein af máttarstoð-
um og kjölfesta verksins. Auðvitað
þolir Pam hann ekki lengi eftir
þessa fyrstu ástarnótt, sem sýnilega
var til þess eins að svala aðkallandi
fýsnum, sambr. danshúsfýsnum höf
uðborgarkvenna á íslandi, og nær
sér innan skamms í göturóna,
sjarmerandi pilt, leigubátaeftirlits-
mann, Fred, (Guðmund Magnús-
son) meðlim í strætispilta-félagi
auðnuley.singja, slæpingja et al. Það
er álitamál hvort hann barnar
hana, sem skiptir reyndar minna
máli, því hann er ötull, þótt dálítið
seinfenginn, þátttakandi í morði
barnsins. Þessi söguþráður er orð-
inn langur enda skiptir efnið minna
máli en efnismeðferðin.
Leikstjóri er Pétur Einarsson,
ungur, lítt reyndur leikstjóri, kunn-
ur fyrir leik í ýmsum óskyldum
hlutverkum, -menntaður ytra á
kostnað UNESCO, og hefur getið
sér umtalsverðan orðstý á sviðinu.
Það virðist af því, sem til þessa
hefur sézt til leikstjórans, að ein-
mitt verkefni af þesari tegund, al-
mennt, falli bezt við hæfileika hans.
„Framúrstefna" er hans mottó, að
virðist, og hér er hann, á vissan
hátt í essinu sínu. Yfir leiknum er
hraði, natni og oft, óvænt finesse,
samstilling leikaranna er mikil og
valið yfirleitt með hreinum ágæt-
um, því hér er kjarninn tiltölulega
óvanir ungir menn og konur, sem
verið hafa, almennt í skugga til
þessa, ef frá eru tekin Guðmundur
Pálss., Sigríður og Borgar Garðars-
son. — Leikstjóranum hefur
tekizt að samæfa þennan hóp ein-
staklega vel og er vart að finna að
sviðsfasi þeirra almennt, lipurð
þeirra og leik, einkum þó þegar
hópurinn allur er á sviðinu þ.e.
auðnuleysingjarnir á götunni. Af
mörgu góðu sýnir Borgar Garðars-
son jafnbeztan leik í hlutverki Mik-
es. Borgar nær diabólsku yfirbragði
götupiltsins, tegundar sem við er-
um blessunarlega laus við almennt,
illmenni og viðskotaillur, ósvífinn
og með öllu tilfinningalaus. Reynd-
ar eru þetta „kostir" nær allra ein-
staklinga hópsins, en leikstjóra
tekst, sennilega í samvinnu við
handritið, að gera hvern af þessum
stereotypum að sjálfstæðum ein-
staklingi, þannig að hópurinn verð
ur ekki aðeins sérstæður heldur og
litríkur. Guðmundur Magnússon,
Fred, nær mörgu frábæru úr hlut-
verki sínu, kæruleysislegur, lagleg-
ur, með þann svip, sem sagt er að
æðristéttarmellum, af bezta fólki,
þyki ómótstæðilegur. Hann hefur
ágæta, skýra og þjálfaða rödd, sem
bezt kemur fram í einsatkvæðis orð
svörum, sem tíðkast mjög meðal
hóps sem þessa. Harald G. Haralds
son, Jón Þórisson og Sigurður Karls
son, ná allir mjög góðu úr verkefn-
um sínum, einkum þó Sigurður,
sem er hreint afbragð í hlutverk-
inu. Hrafnhildur Guðmundsdóttir,
Liz, bregður upp léttri mynd stúlk-
unnar örlám.
Leikur Sigríðar Hagalín er örugg
ut, skemmtilegur og tilþrifaríkur,
sönn persónusköpun, en alís ekki
sérlega frumleg. Guðmundur Páls-
son leikur hógvært hlutverk af
prýðisnatni, en ber af í atriðinu á
móti Kjartani Ragnarssyni. Fer
Guðmundur þar á kosmm.
Hrönn Steingrímsdóttir, Pam,
leikur erfitt og kröfuhart hlutverk,
óhamingju stúlkunnar mjög þokka-
lega og smndum framar öllum von-
um. Hlutverkið er margslungið og
heimtar geðshræringar a ýmsum
stigum, raddþjálfun og hreyfingar,
örvæntingu, óstöðvandi og nær
þrælslega ást, djúpa fyrirlitningu á
öllu, foreldrum og hinum sí-hjálp-
andi Len. Ástæða er til að óska
hinni ungu Ieikkonu til hamingju
og ber vart að efast um að með
aukinni raddþjálfun verður Hrönn
fær í flestan sjó. Kjartan Ragnars-
son, Len, hefur til að bera næsmm
barnslegt útlit, þótt stór sé og þrek-
inn. Hjálpar þetta honum ekki lít-
ið í þakkarlausu lilutverki hins auð-
sveipa elskhuga, sem er nálega
hundbeygður út alla sýninguna. í
rauninni fellur það í hlut Lens að
sýna, að öllu má venjast, hversu illt
sem það er, enda er hann kominn
á línu húsbóndans í lokin, allir eru
hættir að talast við, karlmennirnir
í húsinu yrða ekki á kvennaliðið,
mæðgurnar. Það er eins og höfund-
ur leggi áherzlu á þá einföldu stað-
reynd, að lífið breytist ekki, að til
séu viss lög innan samlífs manns-
ins, sem hann sjálfur skapar og
kemst ekki úr, jafnvel þótt vilji sé
fyrir hendi. Og satt er það, sumir
virðast dæmdir til ákveðins stigs í
Iífinu og ekkert megnar að koma
þeim yfir á betri braut. En sem
ásökun á þjóðfélagið er þetta mis-
heppnuð tilraun, én staðreyndin og
kjarni gæðanna er sú, að hvert þjóð
félag hefur margan svipinn og þessi
svipur er því eins samofinn og alls
nægtir, auður, farsæld og hamingja
er öðrum þáttum þess.
Klámið í sýningunni virðist hafa
valdið uppsteiti og jafnvel deilum.
Klámið hér er ekkert, jafnvel aum-
ustu tilburðir Svía og Dana í þeim
efnum væru afrek í klámi í saman-
burði við þessar uppáferða-tilraunir
verksins. En orðljótt er það, eins
orðljótt og bezt verður heyrt utan
skemmtistaðanna í Reykjavík á síð
kvöldum, þar sem æskan ein ræður
ríkjum. — A.B.
SKRÝTLUR
Eiginkona kom með manni sín-
um úr partýi og var í hinu versta
skapi. „Hvers vegna" spurði hún
„stendur á því, að þegar ég kaupi
mér nýjan samkvæmiskjól, þá tek-
urðu aldrei eftir því, en þú gleymir
ekki að góna áfergjuaugum á allar
aðrar dömur í partýinu?"
Eiginmaður syfjulega: „Þegar
maður veit einu sinni hvað er í
pakkanum, þá skipta umbúðirnar
ekki nokkru máli".
★
Og þá er það skilgreining á
súpersölumanni. Það er sölumaður,
sem selur ekkju líkföt (Ameríkan-
ar eru jarðaðir í fötum) með tvenn-
um buxum.
★
Dýralæknir einn var kallaður í
símann um hánótt en í símanum
var kona x mjög æstu skapi. „Lækn-
ir, komið þér eins og skot, við
getum ekki opnað kjaftinn á hund-
inum okkar".
„Guð hjálpi. mér" sagði læknir-
inn „til hvers andskotans þurfið
þið að opna kjaftinn á hundinum
um hánótt?"
„Vegna þess" hrópaði frúin „að
það er innbrotsþjófur í honum".
GERÐ D232V
6, 8 og 12 strokkar í V.
Aflsvið 98'—374 „A“ hö.
Stimpilhraði 6,5—10 Mtr/sek.
Með SAE drifhjóli og SAE drifhjólshúsi.
Fyrir minni báta, vinnuvélar og rafstöðvar.
Ótrúlegt afl miðað við þyngd og
fyrirferð.
MWM - DIESEL - MANNHEIM
Þrekmiklar
Hljóðlátar
Þrifalegar
Þýðgengar
Sparsamar
Gangöruggar
Toga betur
Ganga betur
Góðar vélar
Gerð D-440 6 og 8 strokka í röð
Gerð D-441 12 og 16 strokka í V
Aflsvið 270—2160 „A“ hestöfl. — Snúningshraði 600 til 1000 RPM.
Stimpilhraði 5,4—8,1 Mtr/sek. — Með og án afgashverfilblásara.
Með og án hleðsluloftskælis.
SöyoMyigjyo3 <yj^)[fD®®©[ni ók ©@ reykjavik
Vesturgötu 16 — Símar: 13280 — 14680 - Telex: 2057 — STURLA-IS.