Tíminn - 14.10.1977, Síða 8

Tíminn - 14.10.1977, Síða 8
8 Föstudagur 14. október 1977 Menntamálaráðherra heggur á hnútinn — um setningu reglna um íslenzka stafsetningu Vilhjálmur Hjálmarsson menntamálaráðherra hefur nú lagt fram á neöri deild Alþingis frumvarp til laga um setningu reglna um islenzka stafsetningu. Er þar gert ráö fyrir aö mennta- málaráöuneytisetji reglur um Is- lenzka sta fsetningu og gildi þær um „stafsetningakennsiu i skól- um, um kennslubækur útgefnar á kostnaö rikisins eöa styrktar af rikisfé, svo og um embættisgögn, sem út eru gefin.” 1 lagafrumvarpi menntamála- ráöherra er gert ráð fyrir, að leit- að skuli I illagna nefndar um setn- ingu sta: ..ningareglna, og skal nefndin skipuð: föstum kennara Háskólans i islenzkri málfræöi, tilnefndum af deildarráði heim- spekideildar Háskólans, öðrum tilnefndum af Islenzkri málnefnd úr hópi nefndarmanna hennar, og þá móðurmálskennara á grunn- skóla- og framhaldsskólastigi, til- nefndum af stjórn Félags is- lenzkra fræða. Þá skal ráðuneyt- inu vera heimilt „að leita um- sagnar um tillögur nefndarinnar hjá öðrum sérfróðum aðilum um islenzka tungu og móðurmáls- kennslu”. 3. gr.: „Við framkvæmd laga þessaraskalþess gætt, að stuölaö sé að æskilegri festu i stafsetn- ingu og reglum ekki breytt örar ennauösynlegt þykir til samræm- is við eðlilega málþróun.” 4. gr.: „Áður en settar erustaf- setningareglur eða gerðar breyt- ingar á þeim skal aflað heimildar sameinaðs Alþingisl formi þings- ályktunar.” 5. gr.: „Lög þessi öðlast þegar gildi.” 1 greinagerð menntamálaráð- herra með frumvarpinu segir m.a.: „Fyrir Alþingi 1975-76 ( 97. löggjafarþingi) lágu tvö laga- frumvörp varðandi islenzka staf- setningu: 1) frá Gylfa Þ. Gisla- syni, Sverri Hermannssyni, Þór- arni Þórarinssyni, Jónasi Arna- syni, GunnlaugiFinnssyni og Ell- ert B. Schram (frv. til laga um ís- lenzka stafsetningu, þskj. 140,115. mál) og frá menntamálaráðherra (frv. til laga um setningu reglna um i'slenzka stafsetningu, þskj. 406, 194. mál). Hvorugt frum- varpanna varð útrætt, en frv. á þskj. 140 var mikið rætt. Þvi var visað til rikisstjórnarinnar skv. tillögu menntamálanefndar efri Vilhjálmur Hjálmarsson deildar og er álit nefndarinnar (þskj. 922) þannig: „Nefndin hefur athugað frv. á þremur fundum. A fyrsta fundi nefndarinnar komu tuttugu aðilar sem lýstu viðhorfum sinum til málsins og svöruðu fyrirspurn- um. Nefndin leggur til, þar sem ljóst er, að ekki vinnst timi til að afgreiða máliö á þessu þingi, að frv. verði vlsað til rikisstjórnar- innar. Jafnframt bendir nefndin á að hún telur rétt, að menntamála- ráðherra efni á þessu sumri til fundarmeðislenzkukennurum og öðrum sérfróðum mönnum um Is- lenzkt mál þar sem reynt verði að ná sem vlðtækustu samkomulagi um meginstefnu varðandi staf- setningarreglur og ákvarðana- töku um breytingar á þeim.” Reglur, ekki lög. ,,1 framhaldi af ábendingu menntamálanefndar efndi menntamálaráðherra til ráð- stefnu að Hótel Sögu I Reykjavik laugardaginn 30. október 1976. Al- þingismönnum var send skýrsla um ráðstefnuna. 1 byrjun ráðstefnu þessarar kynnti menntamálaráðherra hugmyndir að samkomulagi um breytingar á stafsetningunni. Þær fengu nokkrar undirtektir en þó ekki almennan stuöning. Sama gildir raunar um aðrar hugmynd- irsem fram komu á ráðstefnunni og siöar á fámennari fundum menntamálaráðherra með mál- visindamönnum og Islenzkukenn- urum. Breytingar á reglum um stóran og litinn staf virtust þó fá mestan hljómgrunn og mæta jafnframt minnstri andstöðu. Hinn 28. júni síðastliðinn gaf menntamálaráðherra út auglýs- ingu um breytingu á auglýsingu um islenzka stafsetningu nr. 132/1974 I þá veru að reglur um stóran og litinn staf eru færðar i svipað horf og venja hafði skap- azt um áður en fyrrgreind auglýs- ing var gefin út. Engu öðru er haggað i auglýsingu þessari sem prentuð er með frumvarpinu sem fylgiskjal. I framhaldi af þvi, sem hér hefur verið rakið, er frum- Magnús Kjartansson hefur lagt fram á þingi tillögu til þingsályktunar um aðiid Græn- lendinga að Norðurlandaráði og hljóðar tillagan svo: „Alþingi á- lyktar að skora á rlkisstjórnina og fulltrúa tslands I Norður- landaráði að beita sér fyrir þvl að Grænlendingar fái fulla aðild að Norðurlandaráði og velji fulltrúa sina sjálfir”. I greinargerð með tillögunni segir: „Norðurlandarikin standa mjög framarlega meðal þjóöa heims að þvi er varðar llfskjör, menningarmál og félagsmál. Þó eru til staðir innan Norðurlanda sem bera allt annan svip og mötast enn af þeim tima þegar sum Norðurlandariki voru ný- lenduveldi. Verst er þetta á- stand I Grænlandi. Þegar stööu Grænlands var breytt 1953, þannig að landið hét ekki lengur nýlenda, heldur „amt I Dan- mörku”, var ástæðan sú að þing Sameinuðu þjóðanna hafði sam- þykkt að gera könnun á ástand- inu i nýlendum þeim, sem enn væru eftir á hnettinum, og dönsk stjórnvöld vildi af skilj- anlegum ástæðum ekki að sú könnun næði til Grænlands. En afleiðingarnar urðu meira en varp til laga um setningu reglna um Islenzka stafsetningu flutt á ný öbreytt en þvi fylgdi svofelld greina rgerö: „Með frumvarpi þessu er stefnt að þvi að setja ákveðin fyrirmæli um hvernig standa skuli að því að setja reglurum Islenzka stafsetn- ingu. Ekki þykir eðliiegt að binda það I löggjöf hvernig stafsetningu skuli háttað heldur séu um það ákvæðiílögum hvernig ákvöröun um þau efni skuli bera að. Engin löggjöf er nú I gildi um þessi mál og hafa þvi auglýsingar þær um islenzka stafsetningu, sem út hafa verið gefnar þrisvar eða öllu Framhald á bls. 15 formlegar. Danir tóku upp þá stefnu að gerbreyta llfsháttum Grænlendinga og þar með menningu þeirra. Þeir söfnuðu Grænlendingum — að verulegu leytimeð valdi — i þorp og smá- bæi við ströndina og reyndu aö koma á atvinnuháttum sem likt- ust þeim sem t.d. tiðkast I flest- um Evrópulöndum. Afleiðingin varð sú að nýlenduáþjánin varð miklu nærgöngulli við hvern einstakan Grænlending en áður var. Grænlendingar voru flestir veiðimenn áður og veiöimenn eru persónulega frjálsir, hvern- ig svosem yfirstjórn er háttað I landi þeirra. Þegar Grænlend- ingum var smalað i bæi voru rætur þeirra við fortiðina rifnar sundur, og þeir kynntust á degi hverjum hlutskipti ófrjálsra manna. Fullyrða má að nýlendu áþjánin I Grænlandi hafi aldrei orðið verri en eftir að landið varð ,!amtí Danmörku”. Flutn- ingsmaður þessarar tillögu kynntist þvi andrúmslofti sjálf- ur á alllöngu ferðalagi um vest- urströnd Grænlands sumarið 1975 ásamt öðrum fulltrúum i samgöngumálanefnd Norður- landaráðs. A slöustu árum hefur eflst i Grænlandi pólitisk vakning ekki slst meðal ungs fólks sem hlotið alþíngi á þingi Stuttur fundur var I gær i sameinuðu þingi. A dagskrá var fyrri umræður um þings- ályktunartillögu Benedikts Gröndals um starfshætti Al- þingis og einnig þingsályktun- artillögu um breytingu á kosn- ingalögum, flutt af Ragnari Arnalds, Gils Guðmundssyni, Stefáni Jónssyni, Geir Gunn- arssyni Svövu Jakobsdóttur. Af umræðum varð þó ekki vegna veikinda flutnings- manna. hefur menntun og kynnzt á- standinu i öðrum Evrópulönd- um. Þetta unga fólk ber fram eðlilegar kröfur um sjálfstjórn. En jafnframt vofai yfir Græn- lendingum meiri hættur en nokkru sinni fyrr, vegna þess að við landið og i þvl hafa fundizt mikil verðmæti. t.d. bæöi olla og úran. Hætta sú, sem vofir yfir Grænlendingum er að alþjóð- legir auðhringir fái aðstööu til að nýta þessar auðlindir án þess aö Grænlendingar verði um það spurðir, en með slikri innrás væri bundinn endir á græn- lenzka menningu og eðlilegar grænlenzkar sjálfstæðishug- myndir. Danskir ráðamenn segja oft að vandamál Grænlendinga séu „danskt innanrikismál” og er vonandi ógeðfellt fyrir alla ís- lendinga að hlusta á sllkan mál- flutning. Hitt væri sýnu geð- felldara að Norðurlandabúar allir litu á það sem hlutverk sitt að styrkja Grænlendinga til þess að ná þjóðlegri fótfestu á nýjan leik og ákveða sjálfir framtiðarörlög sin. Tillögu þessari er ætlað að gefa Græn- lendingum kost á að kynna vandamál sin og túlka við horf sin I stofnun þar sem öll Norður- landaþing eiga fulltrúa.” Grænland fái aðild að Norðurlandaráði Elina O. Sandström viö nokkrar myndanna á sýningunni Finnskir listmálarar sýna í Keflavík F.I. Reykjavik — A föstudaginn opna þrir finnskir listmálarar málverkasýningu I sýningarsal Iðnaðarmanna Suöurnesja að Tjarnargötu 3, Keflavik. Listmál- ararnir eru Elina O. Sandström, Juhani Taivaljarvi og Liisa Urholin-Tailvaljarvi. Elina hefur haldið allmargar sýningar hér á landi áður. A þessari sýningu hefur hún 30 oliu- málverk, flest landslagsmyndir, en einnig blómamyndir og uppstillingar. Þar að auki sýnir hún um 20 smámyndir. Myndireftir Juhanihafa einnig verið á mörgum sýningum hér á landi. Hann er þekktastur á Islandi fyrir sérstakar og fallegar rismyndir. í mörg ár hefur hann aðeins málað oliumálverk, en 15 rismyndir verða á þessari sýn- ingu. Eiginkona Juhanis, Liisa, sem jafnframt er systir Elinu, sýnir i fyrsta skipti á tslandi. Hún hefur sent smámyndasafn aðallega blómamyndir og smámynda- seriur. Sýningin verður opin um næstu helgi 14. — 16. október kl. 14-22 daglega. öll málverkin á sýning- unni eru til sölu. Skýrsla um i ar ð vinnuvélar SKJ-Reykjavlk — Hjá Fram- kvæmdastofnun Rikisins er komin út skýrsla um jarðvinnu- vélaeign landsmanna árið 1977. Er hún unnin af Guðlaugi Stef- ánssyni hagfræðingi, undir um- sjón Tómasar H. Sveinssonar viðskiptafræðings. ■ Tilgangur könnunar á jarð- vinnuvélaeign landsmanna er fyrstog fremst sá, að hægt veröi aðnota skýrsluna sem uppslátt- arrit I upplýsingaskyni viö margs konar ákvaröanatöku auk þess sem nauðsynlegt er að vita, hver stofnþörfin er i sam- bandi við endurnýjun tækjanna. Skráin er samin upp úr spjaldskrám Félags vinnuvéla- eigenda og öryggiseftirlits rlk- isins. Spjaldskrá öryggiseftir- litsins er meiri að vöxtum og nær til fleiri aðila, en hún er i sumum tilfellum úrelt, bæði vegna þess hve margir hirða ekki um að tilkynna öryggiseft- irlitinu eigendaskipti á vinnu- vélum eða kaup á nýjum vélum. Einnig var stuðzt við upplýsing- ar frá ræktunarsamböndum, Vegagerð rikisins og bæjar- og sveitarfélögum. Þrátt fyrir þetta eru heimildir of lélegar og ekki að vænta verulegra úrbóta nema tekin verði upp skrán- ingarskylda allra vinnuvéla. Upplýsingar I skýrslunni eru því ekki tæmandi og nú þegar hafa borizt viðbótarupplýsingar. Aætlað er að endurskoða verkið á næsta ári. Á meðfylgjandi töflu sést fjöldi vinnuvéla I ein- stökum landshlutum. Hjóla- skóflur Bröyt- gröfur Belta- Kröfur íbúafj. 1/12/76 5 9 10 14.047 3 10 0 10.080 5 6 6 10.203 8 11 1 24.322 13 12 7. 12.260 8 11 14 19.088 30 13 8 46.425 52 ' 35 31 84.493 124 107 77 220.918 Vt áturland V'. itfirðir Morfiurland vestra • •ot'C jrland eystra Austuriand Suðurland Böykjanes Reykjavík Landið allt Jarð- Traktors- ýtur grðfur 24 29 28 24 25 16 31 15 46 33 45 37 36 46 53 82 288 282

x

Tíminn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.