Tíminn - 01.03.1978, Qupperneq 6

6
Miðvikudagur 1. marz 1978
S tj órnarands taðan
potturinn og pannan
í helj arátökunum?
spurði Þórarinn Þórarinsson i umræðum utan dagskrár þar sem rætt
var um hlutdrægni ríkisf jölmiðla
Bcnedikt Gröndal (A) kvaddi
sér hljóðs utan dagskrár á fundi
Sameinaðs þings i gærdag og
gerði að umtalsefni sjónvarpsþátt
kvöldið áður, þ.e.a.s. umræðuþátt
um stefnu og stöðu launþegasam-
takanna og rikisstjórnarinnar.
Kvað Benedikt I þætti þessum
hafa verið framið gróft hlut-
drægnisbrot og um leið brot á út-
varpslögum. 1 þættinum hefði
stjórnarandstaðan engan máls-
vara haft en forsætisráðherra,
Geir Hailgrimsson, hefði í niður-
lagi þáttarins notað tækifærið til
að ráðast á stjórnarandstöðuna
og rangtúlka málstað hennar. Þá
krafðist Benedikt þess að
stjórnarandstaðan fengi a.m.k.
eins langan tima i sjdnvarpi og
forsætisráðherra fékk til að svara
árásum hans.
Geir Hallgrimsson forsætisráð-
herra tók næstur til máls og vls-
aði algjörlega á bug áburði Bene-
dikts. Hann benti ennfremur á að
þingmaðurinn brytihefðogvenju
með þvi að kveða sér hljóðs utan
dagskrár til árasa án þess að
sýna þeim sem fyrir yrði, þ.e.a.s.
forsætisráðherra, þá kurteisi að
tjá honum fyrir fram erindi sitt i
ræðustól.
Ráðherra kvað málsstað
stjórnarandstöðu i þessu máli
röklausar sjónhverfingar og f rek-
ar væri það rikisstjórnarinnar að
kvarta undan þvi að rikisf jölmiðl-
ar sýndu henni ekki tilhlýðilega
virðingu né að henni væri nægur
gaumur gefinn.
Benedikt Gröndal.
Lúðvik Jósefsson (Abl) tók
undir skoðun Benedikts Gröndal
og sagði að ekki hefði farið á milli
mála að þátturinn hefði verið
settur á ávið til þess að gefa for-
sætisráðherra tækifæri til að leika
einleik. Skoraði hann á forsætis-
ráðherraað jafna metin með þvi
að ræða efnahagsmálin við sig á
jafnréttisgrundvelli i sjónvarpi.
Benedikt Gröndal tók þá aftur
til máls og kvaðst ekki hafa gert
forsætisráðherra viðvart fyrir
fram, þar sem gagnrýni hans
Geir Hallgrimsson
hefði beinzt að útvarpsráði fyrst
og fremst en ekki ráðherranum.
Þórarinn Þórarinsson (F)
sagðist telja að ræður stjórnar-
andstæðinga nú væru byggðar á
misskilningi. Sjónvarpsumræð-
urnar um kvöldið hefðu alls ekki
verið um efnahagsráðstafanir
rikisstjórnarinnar fyrst og
fremst, heldur um viðbrögð aðila
vinnumarkaðarins. Þess vegna
voru þeir fengnir til umræðna i
sjónvarpinu, þ.e.a.s. fulltrúi
launþega annars vegar og fulltrúi
Þórarinn Þórarinsson.
atvinnurekenda hinsvegar.
Kvaðst Þórarinn ekki hafa álitið
stjórnarandstöðuna aðila að átök-
um á vinnumarkaðnum nú, en
kannski hún væri þrátt fyrir allt
potturinn og pannan i heljarátök-
unum.
Kvaðs Þórarinn vija bera blak
að Guðmundi J. Guðmundssyni,
sem i sjónvarpi var fulltrúi laun-
þega og hefði tekizt upp með mikl-
um ágætum. Hann benti á að
Guðmundur hefði strax i upphafi
þáttarins verið spurður um skoð-
unsina á ummælum forsætisráð-
herra. Þá hefði hagfræðingur ASÍ
verið þarna og flutt langa og
greinagóða ræðu, að visu svoh'tið
villandi. Kvaðst Þórarinn ekki
álita minnsta tilefni fyrir stjórn-
arandstöðu il þess að rjúka upp til
handa og fóta út af máh þessu og
að sinu mati hefði stjórnandi
þáttarins sýnt fyllstu óhlut-
drægni.
Siðastur talaði Guðmundur H.
Garðarsson (S) og þakkaði i upp-
hafi máls sina Þórarni Þórarins-
syniágæta ræðu. Hann minnti á
ummæli stjórnarandstæðinga
þess efnis að hlutdrægni gætö hjá
rikisfjölmiðlunum, og það væri
rétt að slikt ætti ekki að eiga sér
stað. Reynsla sin, sagði hann,
væri þó önnur. Hann benti á að
Kristján Thorlacius hefði ótal
sinnumkomið fram i þessum fjöl-
miðlum aleinn og aldrei hefði
hann heyrt hann geta álits minni-
hluta eða skoðanaandstæðinga
nna. Sjálfur sagði Guðmundur,
hefði hann i 20 ár verið formaður
i einum hinna stærri verkalýðs-
samtaka en i nafni þeirra hefði
honum aldrei verið boðið að koma
fram í þessum fjölmiðlum rikis-
ins.
Steingrímur Hermannsson:
Tryggja verður f járhagslega stöðu
og þjónustu Skipaútgerðar ríkisíns
Steingrimur Hermannsson (F)
mælti i gær fyrir tillögu til þings-
ályktunar um endurnýjun og upp-
byggingu strandferðaþjónustunn-
ar sem hann fiytur ásamt Tómasi
Arnasyni (F) og Inga Tryggva-
syni (F). Tillagan hljóðar svo:
„Alþingi ályktar að fela rikis-
stjórninni að hraða athugun á
endurnýjun og uppbyggingu
Skipaútgerðar rikisins og leita
leiða til þess að fjármagna siika
endurnýjun i þvi skyni að 1) auka
og bæta strandferðaþjónustuna
viðdreifbýli iandsins, 2) stuðla að
hallalausum rekstri Skipaútgerð-
ar rikisins.”
í ræðu sinni sagði Steingrimur
m.a. að Skipaútgerðin hafi veriö
stofnsett árið 1929 og hún hefði
alla tið og gerði enn, gegnt mikil-
vægri þjónustu við drifbýlið. Hún
hefði einhverju sinni verið nefnd
hin islenzka járnbraut hafnanna
og væri það réttnefndi þó að bilar
hefðu aö nokkru leyti tekið við
hlutverki hennar á ákveðnum
stöðum landsins, einkum sunnan-
lands. Hlutverk Skipaútgerðar-
innar væri eftir sem áður gifur-
lega mikilvægt og þvi hlutverki
hennar á ákvebnum stöðum
landsins, einkum sunnanlands.
Hlutverk Skipaútgerðarinnar
væri eftir sem áður gifurlega
mikilvægt og þvi hlutverki væru
ekki aðrir til að gegna.
Þó væri það staðreynd sagði
Steingrimur að rekstur Skipaút-
gerðarinnar væri nú nokkrum
fjárhagslegum örðugleikum háð-
ur, og þjónusta hennar hefði
dregizt meira saman en æskilegt
væri. Tilgangur þessa tillögu-
flutnings væri einmitt að reyna að
fá úr þessu bætt og leggja áherzlu
á að konnun á úrbótum verði
hraðað og þá framkvæmdum I
framhaldi af þvi.
Rakti Steingrfmur siðan nánar
hvar helzt væri útbóta vant, og fer
hér á eftir efnislega samhljóða
meginatriði úr greinagerð sem
fylgir tillögunni:
„Forstjóri Skipaútgerðar rikis-
ins hefur lagt fram „áætlun að
uppbyggingu strandferðaþjónust-
unnar”, (nóvember 1977). Þar
koma fram allróttækar og mjög
athyglisverðar tillögur um endur-
skipulagningu Skipaútgerðar
ríkisins og rekstrar hennar.
Skýrsla þessi hefur verið send öll-
um þingmönnum. Er þvi ekki
ástæða til þess að endurprenta
héTefni hennar. Hins vegar verða
rakin nokkuð meginatriði.
Núverandi staða og ástand
Skipaútgerðar rikisins. Þótt skip
Skipaútgerðarinnar, Hekla og
Esja, séu frá árunum 1970 og 1971
og vönduð, standast þau ekki
samanburð við samsvarandi skip
i nágrannalöndum okkar hvað þá
það sem bezt gerist. Ohagkvæmni
skipanna kemur fyrst og fremst
fram i eftirgreindum atriðum:
Hekla og Esja óhag-
kvæm skip.
1. Ekki er unnt að koma við nýj-
ustu aðferðum við lestun og los-
un skipanna. Afköst eru, þegar
*
alþingi
bezt lætur, 20-30 tonn á klst, en
algeng, t.d. i Noregi, 200 tonn á
klst. Er þó mannafli við þau
störf u.þ.b. tvöfalt meiri hér en
i Noregi.
2. Ahöfn á hvoru skipi er 17-18
menn, eða u.þ.b. þrefalt fleiri
en á samsvarandi skipum á
norsku ströndinni. Aukakostn-
aður vegna áhafnar verður
þannig um 150 millj. kr. á ári.
Auk þessa er aðstöðu Skipa
útgerðarinnar til vöruafgreiðslu I
Reykjavik og viðast um landið
mjög ábótavant, tækjabúnaður
ófullnægjandi og fjárhagsstaða
fyrirtækisins mjög slæm.
Ný skip.Siðustu árin hefur orö-
ið bylting I gerð strandflutninga-
skipa. Byggist hún fyrst og
fremst á nýrri tækni við lestun og
losun, sem lýsa mætti sem akstri
með vörur um og frá borði. Þessi
skip gpta opnazt annað hvort að
aftan eða framan, ef ekki hvort
tveggja, og einnig eru þau með
lestunarop á hliðum. Þvi er unnt
að aka vöæum um borð með lyft-
urum eða á vögnum á ýmsa vegu.
í skýrslunni er lýst nýjum
norskum strandferðaskipum,
sem eru um 20 m styttri en Hekla
og Esja, en hafa þó jafnmikið
lestarrými. Þau hafa bæði skutop
fyrir lestun og losun á hjólum og
hliðarop fyrir lestun með lyftur-
um, auk lestarops að ofan og 28
tonna lyftigetu i bómu. Ekkert
farþegarými er á þessum skipum
og áhafnarstæðrin i Noregi aðeins
6 menn. Skip þessi kosta { Noregi
nýsmíðuð um 400 millj. isl. kr.
Ýmsum fleiri nýjungum við
þessiskip er lýst. Mundu slik skip
valda gjörbyltingu á útgerð
Skipaútgerðar rikssins.
Ný vöruskemma. Aðstaða
Skipaútgerðar rikisins i Reykja-
Steingrímur Hermannsson.
vik er mjög bágborin. Lóð hefur
fengizt fyrir skemmu á uppfyll-
ingu við Grófarbryggji I Reykja-
vikurhöfn. Þar mun skapast hin
ákjósanlegasta aðstaða.
Aætlað er að byggja þarna
skemmu, sem yrði um 2500 fer-
metrar og þjónustubyggingu á
tveimur hæðum, 525 fermetra,
áfasta við skemmuna. Aætlaður
kostnaður er samtals 186 millj.
kr.
Tækjabúnaður. Tækjabúnað
Skipaútgerðar rikisins i lyfturum
og fleiru þarf að endurnýja. 1
skýrslunni er fjárfesting i sliku
áætluð 200 millj. kr. á fjórum ár-
um.
Aætlanir um fjárfestingu og
rekstur.Áætlanir um fjárfestingu
og rekstur fylgja skyrslunni og
eru birtar með tillögu þessari i
töflum 1, 2, og 3.
Við þessar áætlanir eru að
sjálfsögðu ýmsir fyrirvarar. Má i
þvi sambandi nefna verðlagsþró-
un Áætlanirnar eru gerðar i nó-
vember 1977. Nokkur óvissa er
einnig um vissa kostnaðarliði og
loks um flutningsmagn.
Rekstrarafkoma jákvæð
1984.
Samkvæmt þessum áætlunum
yrði fjárfesting að frádregnu
söluverði núverandi skipa 1.451
millj. kr. Verulegur hluti af fjár-
þörfinni yrði fjármagnaður með
erlendum lánum. Áætlað er að
rekstur batni fljótlega og geti
skilað allverulegum fjárhæðum
upp i fjármagnskostnað þegar á
fjórða ári eftir að umræddar
breytingar eru hafnar.
Rekstrarafkoma er sýnd á
meðfylgjandi linuriti. Þar sést að
áætlað er að rekstrarafkoma yrði
orðið jákvæð á árinu 1984 að fjár-
magnskostnaði meðreiknuðum.
Breytt strendferðaþjónusta.
Með hinum nýju skipum er unnt
að stórauka fjölda ferða frá
Reykjavik. Það er ákaflega mik-
ilvægt. Hins vegar er rætt um að
fækka viðkomustöðum. Ef það á
að gerast verður að tryggja að
þeir staðir, sem falla niðúr n'jóti
einnig hinnar sömu stórbættu
þjónustu, t.d. með flutningi á
bifreiðumfrá löndunarhöfnum á
vegum Skipaútgerðari.nnar
sjálfrar. Liklegt er þó að ekki
reynist unnt að fækka viðkomu-
stöðum svo sem um er rætt,
a.m.k. á veturna. Þaér hugmyndir
þarf því allar að athuga stórum
nánar.
Hvað sem strandferðaáætlun
liður virðist liklegt, að slik gjör-
bylting i tækjakosti og starfsemi
Skipaútgerðar rikisins gæti haft I
för með sér stórbætta.þjónustu
við dreifbýli landsins, með lækk-
Framhald á 14. siðu