Tíminn - 06.05.1978, Blaðsíða 7

Laugardagur 6. mal 1978
7
Útgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórarinsson (ábm), og Jón Helgason. Ritstjórn-
arfulltrúi: Jón Sigurösson, Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason, Ritstjórnarskrifstofur, framkvæmdastjórn og
auglýsingar Siðimúla 15. Simi 86300.
Kvöldsimar bláðamanna: 86562, 86495. Eftir kl. 20.00:
86387. Verð Ilausasölu kr. 100.00. Áskriftargjald kr. 2.000 á
mánuði.
Blaðaprent h.f.
Atvinnuöryggið
í fyrirrúmi
Framsóknarmenn og Sjálfstæðismenn eru
ósammála um flesta hluti þá sem tekizt er á um
i islenzkum þjóðmálum. Það lætur þvi að likum
að flest mál hafa verið leyst með málamiðlun i
núverandi rikisstjórn. Er það i senn kostur og
galli i sjálfu sér, og má vera að hafi stundum
dregið úr möguleika á tafarlausum aðgerðum.
Þegar núverandi rikisstjórn var mynduð var
það hins vegar sameiginlegt markmið beggja
stjórnarflokkanna að vinna sigur i landhelgis-
málinu og ná tökum á óðaverðbólgunni.
Sigur hefur unnizt i landhelgismálinu, óg eru
umskiptin á Islandsmiðum alger. Mun þjóðin
njóta þeirra timamóta um langa framtið.
Mikill árangur náðist einnig i baráttunni við
verðbólguna. Á tæpum þremur árum tókst að
koma henni niður i helming þess sem var við
upphaf stjórnarsamstarfsins. Á siðustu mánuð-
um hefur aftur sótt í fyrra horf og af ýmsum
ástæðum.
Meðal annarra ástæðna er ekki um það deilt
að kjarasamningar vega þungt i þessum efnum,
en eins og kunnugt er gerðu þeir ráð fyrir veru-
legum launahækkunum til annarra en láglauna-
fólksins.
Þegar stjórnarandstæðingar hafa sem hæst
um „kauprán” svo kallað,er hyggilegt að menn
hafi það i huga að allt starfstimabil rikisstjórn-
arinnar hefur þess verið gætt að fullt atvinnuör-
yggi héldist um land allt. Meðan mikið atvinnu-
leysi hefur rikt i nágrannalöndum hefur hér tek-
izt að standa vörðumfulla atvinnu fyrir tilstyrk
stjórnvalda.
Þessa staðreynd verða menn að virða ef þeir
vilja af sanngirni fjalla um islenzk efnahags-
mál. Menn geta til dæmis borið atvinnumála- og
byggðastefnu rikisstjórnarinnar saman við þá
ógæfulegu stefnu sem „viðreisnarstjórnin”
fylgdi i þessum efnum.
Vitað er að sumir stjórnarandstæðingar halda
enn i „viðreisnarúrræðin” til lausnar. Þeir hafa
ekki enn megnað að læra af reynslunni.
Um þá stjórnarandstæðinga sem ekki hampa
„viðreisnardraumum” sinum^verður það hins
vegar sagt að þeir virðast ekki hafa náð að gera
sér neina heildarmynd af efnahagslifinu. Þeir
ætla að taka það út hér sem þeir troða inn þar i
brotakenndum málflutningi sinum. Annars veg-
ar átelja þeir hækkun f járlaga, svo að dæmi sé
nefnt, en heimta hins vegar enn þá meiri fram-
lög opinberra aðila. Þeir heimta i senn aukna
einkaneyzlu og vaxandi samneyzlu en án tillits
til þróunar þjóðarframleiðslu og þjóðartekna.
Stjórnarflokkarnir hafa staðið frammi fyrir
örðugum aðstæðum og þröngum valkostum.
Valið hefur verið af skynsemi um aðgerðir með
tilliti til hagsmuna allrar þjóðarinnar. Slikt ræð-
ur farsæld til frambúðar, en ekki flas stjórnar-
andstæðinga og yfirboð á öllum sviðum.
Atvinnuþurrð ýtir undir andúð á útlendingum
10% fólks í Svíþjóð
innflytjendur
10 þúsund útlendingar fá rikisborgararétt ár hvert
Á nitjándu öld varð sænska
þjóðin fyrir gifurlegri blóð-
töku vegna brottflutnings
fólks úr landi. Þá var þar enn
mikil örbirgð og rikjandi stétt-
ir þröngsýnar. Á siðustu ára-
tugum hafa Sviar verið ein af
þeim þjóöum heims, sem vib
mesta velgengni hafa búið og
hlutfallslega stórtækastir i
framlögum til raunverulegrar
hjálpar við fátækar þjóðir.
Þessu biómaskeibi Svia hefur
fylgt, að til Sviþjóðar hafa
þyrpzt innflytjendur úr mörg-
um löndum, og nú er svo kom-
ið. að sjö til átta hundrub þús-
und útlendingar hafa þar bú-
setu, um 10% allra lands-
manna.
t mörgum öðrum iönaöar-
löndum hafa útlendingar get-
aö fengið svokallaöa gesta-
vinnu. Þaö þýöir, aö þeir geta
fengiö þar vinnu á meöan
þeirra er þörf, og helzt þá
vinnu, sem aörir vilja sizt
ganga i. En þegar þeirra ger-
ist ekki lengur þörf, er þeim
visað úr landi. Sviar hafa fariö
ööru visi aö. Þeir hafa tekiö á
móti fólki frá vanþróuöum
eöa fátækum löndum með það
ihuga.aöþaðgetiátt athvarf i
Sviþjóö til frambúðar, ef
þaö kýs ekki annað, og eignazt
þar nýtt heimaland. Þetta fólk
hefur getað reitt sig á, aö það
fær aö vera um kyrrt, og svo
frjálslyndir hafa Sviar veriö
aö leyfa þvi einnig að fá til sin
ættingja sina, og þeir geta
veriö talsvert margir, ef um
stórfjölskyldur er að ræöa.
Lengi hefur veriö talsvert
um innflutning fólks frá Finn-
landi og raunar fleiri grann-
löndum. En svo ' tóku
Júgóslavar einnig aö streyma
til Sviþjóöar og siöan fólk úr
mörgum fjarlægum löndum —
sumt af þjóöerni, sem veriö
hafði bitbein i átthögum sin-
um. Arið 1976 voru Finnar þó
langfjölmennastir innflytj-
enda, 184 þúsund, Júgóslavar
40 þúsund, Danir 38 þúsund,
Norðmenn 27 þúsund, Grikkir
átján þúsund, Vestur-Þjóð-
verjar seytján þúsund, en aðr-
ir þaðan af færri. Innflytjend-
ur af bandariskum uppruna
eru um sjö þúsund, margir
flóttamenn frá timum striðs-
ins i Vietnam. A hverju ein-
asta ári fá um tiu þúsund út-
lendingar sænskan rikisborg-
ararétt.
Allt þetta fólk hefur fengið
sömu réttindi og Sviar sjálfir
jafnskjótt og það var komiö
inn i landið. Þar meö eru tald-
ar sjúkratryggingar og at-
vinnuleysisstyrkir og at-
kvæðisréttur eftir þriggja ára
dvöl.
Þaö var fyrst fyrir þremur
árum, að fariö var að krefjast
þess, aö innflytjendur heföu
iryggt sé vinnu i landinu, áö-
ur en þeir komu, en verklýös-
félögin og atvinnurekenda-
samtökin ákveða nú i samein-
ingu, hvort útlends vinnuafls
er þörf. Sú breyting hefur haft
það i för meö sér, aö þessi siö-
ustu ár hafa innflytjendur ver-
ið nauöafáir frá öðrum lönd-
um en þeim, sem millilanda-
samningar um vinnuleyfi taka
til.
Sviar hafa gert sér afar
mikiö far um að hlynna aö inn-
fiytjendunum. Jafnskjótt og
þetta fólk stigur fæti á sænska
jörð er þvi fenginn bæklingur,
þar sem þvi er gerö grein fyrir
þvi, sem talin er mest þörf á,
að það viti um réttindi sin
sænska löggjöf og sænska lifs-
hætti. Þessi bæklingur var
gefinn út á þrettán tungumál-
um, eins og til dæmis ung-
Khemiisa Sayari frá Téaia rM
sænskunám á kaupi i vinnu-
tima.
versku, tékknesku og króa-
tisku.
1 mörg ár hefur verið haldiö
uppi mikilli sænskukennslu,
sem ætluð er innflytjendum,
einkum börnum og ungling-
um. En fulloröiö fólk á einnig
rétt á sænskukennslu I vinnu-
tima sinum — tvö hundruð og
fjörutiu stundir á ári á fullum
launum.
En jafnframt er tunga inn-
flytjendanna viðurkennd, og
er I lögum mælt svo fyrir, að
börn innflytjenda skuli njóta
kennslu á móðurmál sinu. Sú
löggjöf kemur til fullra fram-
kvæmda isumar. Þannig er til
dæmis i Gautaborg kennt á
tuttugu og fimm tungumálum
i barnaskólunum. Sænska
ríkisútvarpið sendir að staö-
aldri út efni á máli þjóða, sem
fjölmennar eru i Sviþjóö, og
sjónvarpið er einnig byrjaö á
hinu sama. Þegar áriö 1974
var tekin upp sérstök kennsla,
sem ætluð var túlkum, i
sænskum háskólum og lýöhá-
skólum. Það var einmitt gert
vegna innflytjendanna.
Alls eru i Sviþjóö yfir sjötiu
innflytjendaskrifstofur, og er
þeirra hlutverk að miðla
fræöslu og veita aöstoö.
Þrátt fyrir þetta allt hafa þó
mikil vandkvæði fylgt inn-
flytjendastraumnum. Þetta
aökomufólk hefur margt átt
bágt meö aö samlagast
sænsku þjóöfélagi og fella sig
aö sænskum háttum, lögum,
reglum og umgengnisvenjum.
Þaö á ekki sizt viö um Tyrki,
Assýriumenn og fólk af ýmsu
Miöjaröarhafsþjóöerni. Jafn-
vel Finnar hafa átt i veruleg-
um öröugleikum viö aö sam-
lagast Svium, en standa betur
aö vigi en aörir sökum fjöl-
mennis sins.
Nú hefur þaö aukiö erfiö-
leikana á siöustu misserum,
aö atvinna I Sviþjóö liggur
ekki lengur á lausu, og mörg
fyrirtæki, sem áöur veittu
fjölda fólks næga vinnu,
ramba svo aö segja á heljar-
barmi, og er þar skipasmiöa-
stööin Kochum, þar sem fjöldi
íslendinga vann á viðreisnar-
árunum, þegar atvinnuleysi
magnaöist hérlendis, eitt
skýrasta dæmið.
1 kjölfar þessarar atvinnu-
þurröar i Sviþjóö hefur þess
gætt meira og meira, aö sum-
ir, sem bornir eru og barn-
fæddir i landinu, eru farnir aö
lita útlendingana óhýru auga,
mikla fyrir sér þá vinnu, sem
þeir taka frá heima-Svium, og
þá fjármuni, sem þeir fá i
hvers konar styrki, fjölskyldu-
bætur og annaö samkvæmt
sænskum lögum.
A hinn bóginn kemur ekki til
greina sú einfalda lausn, sem
ekki þykir umtalsverð i mörg-
um öörum Evrópulöndum,
þegar aö þrengir um atvinnu,
aö visa fólkinu burt til upp-
runalands sins, þar eö Svíar
hafa lofaðþvi nýju heimkynni.
Óvildar i garö innflytjend-
anna gætir einkum meöal rót-
litilla unglinga, sem sjálfir
eiga I erfiöleikum og jafnvel
útistööum viö þjóöfélagiö, og
birtist ekki sizt i tengslum við
drykkjuskap. Hefur komiö
fyrir, að verulegar róstur hafi
orðið, er unglingar af þessu
tagi veittust aö hverfum inn-
flytjenda.
En miklu viðar bryddir á
einhverju svipuðu, þótt ekki
taki á sig jafnhastarlega
mynd. Sumum vex i augum
fjöldi innflytjenda i landinu,
verkafólk, sem misst hefur
vinnu, gýtur hornauga til
þeirra, og meöal hægrisinnaðs
fólks blundar andúð á fólki af
öðru þjóöerni, einkum ef hör-
undsliturinn er annar.
Þessi alda getur risið hærra
en hingaö til hefur verið, ef at-
vinnuástand i Sviþjóö versnar
frá þvi, sem nú er, og skatta-
álögur þyngjast. Getur þá
jafnvel svo farið, aö svipað
gerist og i Bretlandi, þar sem
þeir, sem kynda undir óvild á
fólki úr hinum gömlu nýlend-
um Breta, er þar hafa setzt aö,
virðast eiga léttan leik aö
brengla skyn fólks, ekki sizt
hinna fátækustu stétta.
Sýrlenzk fjölskylda I Sviþjóö — Ibúöarblokkir Sýrlending-
anna i baksýn.
JS.