Tíminn - 06.05.1978, Blaðsíða 11

Laugardagur 6. maí 1978
11
Jónas Jónsson:
Mistök
-eða hvað?
Ofthefur snillingurinn, Ómar
Ragnarsson, skemmt okkur vel,
Islendingum, yngri og eldri,
meðsinum gamanþáttum, söng
og leik. Þá eru og myndir hans
(úr lofti m.a.) og viðtöl viðs-
vegar um landið, bæði gott efni
og íróðlegt, til okkar komið á
„skjáinn”.
Ég er því bæði leiður og undr-
andi yfir mistökum hans við
sjónvarpsþáttinn, Kastljós, i
gærkvöld, þar sem saman
leiddu hesta sina, misvel
tamda, hópur „framámanna” i
Kröfluvirkjunarmáli. Þar brást
Ómar alveg sem stjórnandi, —
viljandi eða af vanmætti —
hvort heldur? Vildi hann
skemmta okkur, áhorfendum,
með hanaati, eða stóð hann
sjálfur alveg öðrumegin i deil-
unni? _
Hverns vegna skyldi hinn
sjálfglaði en orðljóti unglingur
„gefa tóninn”, hafa fyrsta
orðið, mest af framhaldinu og
svo lokaþáttinn?
Eftir hans byrjun var ekki
furða, þótt fleiri lentu i sama
feninu, svamlandi þar i öfgum,
stóryrðum og ásökunum af
versta tagi! Þvilíkt er ekki bjóð-
andi sæmilegu fólki að sjá og
heyra i áhrifamesta fjölmiðli
þjóðarinnar.
Hvar var stjórnandinn, þegar
ákærandinn á vinstri væng fylk-
ingarinnar þarna, „unglingur-
inn”, hrifsaði orðið af undra-
verðri frekju og hávaða af
hverjum ræðumanni eftir
annan? E.t.v. mega þeir fara að
hlakka til i Alþingi, a.m.k. ef
Ómar situr i forsetastóli! Sumir
geta talað á við tvo og fyrir
aðra, það mætti liklega minnka
„báknið” þarna ogspara nokkr-
ar krónurfyrir „kassann”. Ekki
veitti af þvi, segja menn.
Áður en þessi þáttur kom á
„skjáinn” mun alþjóð hafa
verið nokkuð kunnugt, að margt
hefurfarið úrskeiðis við Kröflu-
virkjunina og „að dýr yrði Haf-
liði allur”, en hverjum er um að
kenna? Ég er hræddur um, að
við höfum litið fræðzt um það
við þennan þátt: Alþingismenn,
sem einróma samþykktu fram-
kvæmdina, og óskuðu eftir sem
mestum hraða, iönaðarráð-
herra, orkunefnd og Kröflu-
nefnd með „ákærða” þarna á
hægri væng móti „ákæranda”.
Allir vildi þessir gera að vilja
Alþingis, vinna bæði fljótt og
vel. En þarna, eins og viðar,
reyndist ekki „flas til fagnað-
ar”. Hér var reynsluleysið
mikið, tillögur visindamanna
ekki alltaf samhljóma — eðli-
lega —. Með meiri gætni, meiri
og langstæðari tilraunum hefði
þurft að fara, eins og málin
snerust!
Jarðskjálftar og eldsumbrot
gjörbreyttu allri aðstöðu við
Kröflu meðan á uppbyggingu
stóð. En hver vissi það fyrir,
hverjum á að kenna um það?
Ef kyrrt hefði verið og rófegt
allt við Kröflu og Leirhnjúk
þessi þrjú s .1. ár eins og hin tvö
hundruð og fjörutiu þar á und-
an, má ætla, að i dag væri
Kröfluvirkjun uppkomin og i
fullum gangi — af öllum annál-
uð og hálofuð framkvæmd! Þá
ekkert „réttarhald” isjónvarpi,
„ákærandinn” hefði misst af
mörgum „góðum” tækifærum,
en hinn „ákærði” i miklum há-
vegum hafður fyrir dugnað
sinn.
Hvernig myndi framkvæmd-
um og fjárhag komið við Sig-
öldu, ef viðlika náttúruhamfarir
og við Kröflu undanfarið hefðu
þar látið að sér kveða við upp-
byggingu þess fyrirtækis? „I
dag mér, á morgun þér”. Við
búum i eldfjallalandi og stönd-
um viða án öryggis í báða fætur.
Og Sigalda1 er ekki undanskilin,
þótt við vonum að vel standi.
Oflugir jarðskjálftar geta miklu
valdið til tjóns á byggingum og
leiðslum, og hraunflóð geta
breytt leiðum fallvatna, jafnvel
svo, aðsvartverði hvítt! Á þetta
var litiðminnztf nefndum þætti.
Þess var þar heldur ekki
getið, að kostnaðurinn við
„Kröfluæfintýrið”,hvortsem er
lleða 17milfjarðar, ætti ekki að
tilheyra aðeins þvi eina stór-
virki. Hér er um byrjunartil-
raunir við stórkostleg fram-
tiðarafrek þjóðarinnar að ræða.
Hér fæst dýrkeypt reynsla, sem
kemur til góða við ótaldar stór-
virkjanir jarðhitans i landi
okkar.
Bjartsýni, ákafi og nauðsyn
réðu hér ferðinni, en hamfarir
náttúruafla komu i veg fyrir
væntanlegan árangur, en nú er
svo langt komið, að ekki verður
aftur snúið. Meiri hluti allra
þeirra, sem létu til sin heyra, i
þessum þætti, á götum, torgum
og góðum stólum, voru um það
sammála, að nú mætti ekki
„láta deigan síga”, heldur leita
nýrrar orku við Kröflu, þegar á
þessu sumri. Af nógu mun að
taka i námunda, þótt meira
verði til að kosta en ætlað var.
Og að lokum mun Krafla
vinna sin stórvirki, veita
mörgum ljós, yl og nýja mögu-
leika til góðra afreka. Við von-
um það, Norðlendingar, biðjum
þess og trúum á það. Og vonandi
er svo lika um aðra landsmenn,
jafnvel þann orðhvata á vinstri
væng fylkingarinnar á „skján-
um” i gærkvöldi.
„Brekknakoti” 29. april 1978.
Jónas Jónsson
+
Eiginmaöur minn
t
Guðmundur Löve
framkvæmdastjóri öryrkjabandalags tslands
andaðist snögglega að morgni 3. maf, á heimili sonar okk-
ar i Kaupmannahöfn.
Rannveig Löve.
Minningarathöfn um föður okkar
Eystein Björnsson
frá Guðrúnarstöðum
verður i Fossvogskapellu, mánudaginn 8. mai kl. 10,30.
Jarðarförin fer fram frá Blönduóskirkju, þriðjudaginn 9.
mai, kl. 14.
Þeim sem vilja minnast hans, er bent á Héraöshælið á
Blönduósi og liknarstofnanir.
Börnin
Birgitte Hövring, hin nýlátna eiginkona Þorsteins Stefánssonar,
réðst, ásamt manni sinum, I stofnun forlags tii þess að gefa át bæk-
ur Islenzkra höfunda á dönsku. Hér er hún með nokkrar útgáfu-
bókanna, tvær eftir Óiaf Jóhann Sigurðsson og eina eftir Þorstein
Stefánsson.
Trúlofunarhringurinn, er það,
sem við myndum kannski kalla
„gamaldags”. I sumum köfl-
um bókarinnar jaðrar við
viðkvæmni, svo sem i draumun-
um um unnustuna heima á
Islandi. 1 sögunni koma einnig
fram „gömul” viðhorf, til
dæmis i verðmætamati, og þar
er tryggð mannsins og saklaus
gleði yfir tilverunni hin fagur-
fræðilega eggjun.
Það er þó ekki fyrst og fremst
vegna verðmætamatsins, aö
sagan er ánægjuleg aflestrar
heldur kemur þar einkanlega til
lýsingin á tveimur Islendingum,
sem standa andspænis hinni
viðu veröld Kaupmannahafnar
einhvern tima á fjóröa tug
aldarinnar. Ma'laraneminn
Daniel og hinn ungi rithöfundur,
Steindór, virðast báöir hafa
þegiðað láni ýmsa drætti úr lífi
höfundarins. Þetta þarf engum
að koma á óvart, þar sem
Þorsteinn hefur viö eigin
reynslu að styöjast.
Margt mætti segja um það
tvisæi, sem þarna er teflt fram i
skiptum listamanna og hand-
iðnaðarmanna Enn áhugaverð-
Hithöfundarstörf
Þorsteins Stefánssonar
í Aftenposten var fyrir skömmu grein
eftir Iver Tore Svenning um Þorstein
Stefánsson og rithöfundárferil hans, eink-
um skáldsöguna Trúlofunarhringinn. Eins
og fram kemur i greininni hefur Þorsteinn
verið búsettur i Danmörku á fjórða tug
ára. Eiginkona hans, sem lézt i vetur, var
Birgitte Hövring, sem af miklum dugnaði
hafði stofnað útgáfufyrirtæki, sem ein-
vörðungu var helguð útgáfu bóka eftir
íslendinga, Birgitte Hövrings Biblioteks-
forlag. Höfðu þau hjón þegar unnið mark-
vert starf á þvi sviði.
Islenzkir rithöfundar eru ekki
i hópi þeirra rithöfunda á
Norðurlöndum, er eiga
auðveldastan leik. Sumir þeirra
hafa nauðugir viljugir orðið að
fara úr landiog skipta um tungu
til þess að komast áleiðis.
Þorsteinn Stefánsson er einn
þeirra. Allt siðan árið 1935 hefur
hann átt heima i Danmörku.
Þetta sama ár kom fyrsta bók
hans út á íslandi.
Sigur á sviði bókmenntanna
vann hann með skáldsögunni
„Den gyldne Fremtid”, sem
meðal annars hefur verið gefin
út I Þýzkalandi, Bandarikjunum
og Englandi. Hinn enska búning
fékk höfundurinn sögu sinni
sjálfur. Skáldsagan Dalurinn
(1942) hefur einnig veriö þýdd á
önnur mál, þar á meðal frönsku
og hollenzku — auk islenzku.
A seinni árum hafa komið út
margar sögur og smásagnasöfn
eftir Þorstein Stefánsson.
Sérstaka athygli hefur vakið
saga, sem nefnist „Dybgrönne
Tun” (1976) — skáldsaga, iþætt
lifi höfundarins sjálfs. Hún
gerist á Islandi milli
styrjaldanna og lýsir hvers-
dagslifi þar.
Siðasta skáldsaga Þorsteins,
ara er þó að fylgjast með lifi
þessara tveggja manna i
ókunnu umhverfi, minnimáttar-
kennd þeirra (sem leiðir þá
meðal annars til þess að vilja
afneita upphafi sinu) og fátækt
þeirra. öll þessi lýsing hefur
mikið félagslegt gildi. Gæti
viðkvæmni hjá Þorsteini i af-
stöðu hans á einu sviði, þá kem-
ur það ekki fram i umfjöllun
hans um daglegt lif. Hann talar
aö visu lágum rómi, en gengur
beint aðefni og heggur til kjarn-
ans. Þar kemur fram listrænn
og eftirtektarverður sjálfsagi
höfundarins.
I sögunni er raunar brugðið
fleiri mannlifsmyndum. I bréf-
unum frá ættingjum Steindórs
heima á Islandi, fáum við einnig
innsýn i mannlifið þar, og ekki
sizt áhrifamikla mynd af kyn-
slóðabilinu og mismunandi
verðmætamati landsmanna.
Þessi bréf, ásamt sálfræöileg-
um athugunum, stuðla aö
listrænni spennu i sögunni.
Að öllu samanlögðu er Trúlof-
unarhringurinn vandlega unnin
saga — saga, sem miðlar þekk-
ingu á liðinni tið og samfélag-
inu, og jafnframt dregur fram
þroskaferil listamanns og sér-
eigindir.
Það er á margan hátt sálubót
að kynnast Þorsteini Stefáns-
syni.
Leikfélagid
Grimnir i
leikför með
Hlaup-
vídd sex
KLG/Stykkishólmi — Föstudag-
inn 28. april frumsýndi Leikfélag-
ið Grimnir Stykkishólmi leikritið
Hlaupvidd sex eftir Sigurö Páls-
son undir leikstjórn Signýjar
Pálsdóttur i Félagsheimilinu i
Stykkishólmi.
Leikritið hefur veriö sýnt hér
tvisvar viö góðar undirtektir.
Leikarar eru 12 og þykir leikurinn
mjög jafn og góður.
Leikurinn gerist hér á landi á
striðstimunum.
Um helgina fer hópurinn með
leikinn suður á bóginn og sýnir i
Kópavogsbiói i kvöld laugardag
6. mai. Miðapantanir eru i sima
41985 en miðasala er i bióinu i dag
frá kl. 16. Á morgun sunnudag
verður svo sýning i Selfossbiói kl.
16.
Auglýsið í
Tímanum
Þjóðarbókhlaða.
Tilboð óskast i að steypa sökkla og botn-
plötu, steypumagn 1140 rúmm.
Verkinu skal að fullu lokið 1. sept. 1978.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu
vorri, Borgartúni 7, Reykjavik, gegn
10.000,- kr. skilatryggingu.
Tilboð verða opnuð á sama stað miðviku-
daginn 23. mai, kl. 11.00.
INNKAURASTOFNUN RÍKISINS
BORGARTÚNI 7 SÍMI 26844 PÓSTHÓLF 1441 TELEX 2006