Tíminn - 10.05.1978, Blaðsíða 20

Sýrð eik er
sígild eign
AGiÖGIÍ
TRÉSMIDJAN MÉIDUR
SÍÐUMÚLA 30 • SÍMI: 86822
GISTING
MORGUNVERDUR
í|Ótel RAUDARÁRSTÍG 18
lekla
. -^pfrrfícr11-1
^.j.niinn
■ [
SIMI 2 88 66
^HÍÍÍIUÍJ. Miðvikudagur 10. maí 1978 62. árgangur — 96. tölublað.
...
. ..................................................
Formaður VSÍ á aðalfundi félagsins i gær:
Setja þarf skorður við
verkfallsrétti opin-
berra starfsmanna
—og umgjörð i launamálum
JB — Aðalfundur Vinnuveitenda-
sambands Islands hófst i gær.
Verður fundinum fram haldið i
dag, en honum lýkur á morgun.
Aðalviðfangsefni fundarins nú
sem undan farin ár munu snúast
um efnahagsmálin, en auk þess
veröur rætt um ýmis félagsmál
að vanda. Við upphaf fundarins
voru kosnir fundarstjórar og -rit-
arar, en siðan flutti formaður
Vinnuveitendasambandsins, Jón
H. Bergs, ræðu. Þá tók getur
fundarins, Geir Hallgrimsson for-
sætisráöherra, til máls. Jón H.
Bergs mun nú láta af störfum
sem formaður VSl en mun áfram
gefa kost á sér til framkvæmda-
stjórnar þar sem hann hefur setið
i tuttugu ár.
Jón H. Bergs hóf mál sitt á þvi
að ræða um þjóðarhags.l. árs, en
áfyrrihluta ársins batnaði hann
nokkuð. Þjóðarframleiðsla jókst,
atvinna var næg og vegna batn-
andi viðskiptakjara jukust tekjur
þjóðarinnar talsvert umfram
þjóðarframleiðslu. Einnig miðaði
nokkuð i þá átt að draga úr verö-
bólgunni, þótt hún færi aftur vax-
andi i lok ársins, og i árslok hafi
verið við mjög alvarlegan verð-
bólguvanda að etja og þar af leið-
andi ótryggan rekstur i útflutn-
ingsgreinum þjóðarinnar.
Sagði Jón H. Bergs að miklar
sviptingar hefðu orðið i launa-
málum i fyrra og samningaum-
leitanir erfiðar. Enda hafi verka-
lýðshreyfingin lagt fram meiri
kröfurenáður ,og hafi óraunsæi,
óþolinmæði og óskhyggja sett
svip sinn á þær. Hafi VSI varað
við afleiðingum kjaraákvarðana
er ekki tækju mið af efnahags-
horfum og stöðu atvinnuveganna,
og spáð þvi að ella yrðu kallaðar
yfir þjóðir stórfelldar vixlhækk-
anir verðlags og kaupgjalds auk-
inn viöskiptahalli, gengislækkan-
ir og rekstrarörðugleikar. Verka-
lýðshreyfingin hafi með verk-
fallsaðgerðum knúið á um nauð-
ungarsamninga, sem vinnuveit-
Kristján Jónsson rafmagnsveitustjóri:
Jón H. Bergs, formaöur VSl, flytur ræöu á aöalfundi félagsins I gær.
Jón mun nú biðjast undan endurkjöri sem formaöur. — Mynd GT.
endur samþykktu til að halda
vinnufrið, og hafi spádómur
þeirra rætzt.
Sagði Jón H. Bergs, að auk
þessa hefði svokomið til verkfalls
opinberra starfsmanna, of hafi
þetta hvorttveggja orsakað rösk-
un í atvinnulifi og valdið þjóðar-
búinu milljarða tjóni. Kom fram i
máli formanns VSl, að með veitt-
um verkfallsrétti opinberra
starfsmanna stæðu menn frammi
fyrir ennþá meira skipulagsleysi
við gerð kjarasamninga en áður,
og að fenginni reynslu af honum
væri óhjákvæmilegt að setja
skorður við verkfallsrétti þeirra
og skýrari ákvæði um fram-
kvæmd löglegra verkfalia.
Teldu vinnuveitendur nauðsyn-
legt að vinnufriður héldist en
hann sagði, að vandséð væri
hvernig vinnuveitendur ættu að
geta boðið fram launahækkanir
nútil lausnar þessum vinnudeild-
um sem nú riktu, nema skilyrði
mynuðust til breytinga á lögum
frá í febrúar, en það þyrfti að
koma fyrir atbeina rikisvaldsins.
Þá lagði Jón H. Bergs á það á-
herzlu að einstaklingar, hags-
munasamtök þeirra og stjórnvöld
taki höndum saman i baráttunni
gegn verðbólgunni, höfuðmein-
semd islenzks efnahagslífs, og
þörf væri umbóta i hagstjórn og
samræmdrar efnahagsstefnu um
ákvarðanir i rikisfjármálum,
peningamálum, f járfestingar-
málum og launamálum'. Yrði t.d.
að setja umgjörð i launamálum,
sem miðaðist við þjóðartekjur og
þjóðarframleisðlu.
Framhald á bls. 5
„Tekizt sé á við vanda stofnun-
arinnar með fullri alvöru”
E ndurgr eiðsla
irmflutningsgjalda
af þungaflutningabílnm
KEJ — Fjármálaráðuneytið er
nú byrjað að endurgreiða inn-
flutningsgjald af ökutækjum
með burðarþol 6 tonn og þar yfir
sem innheimt hafa verið á
grundvelli nýs gengis eftir að
gengisskráning hófst að nýju
hinn 10. febrúar siðastliðinn. Er
þetta gert í samræmi við nýja
reglugerð um innflutningsgjald
af bifreiðum og bifhjólum en i
henni felst m.a. að innflutnings-
gjöld af ofangreindum ökutækj-
um Iækkuðu verulega. Endan-
legur kaupandi og skráður eig-
andi ökutækis eða fullgildur
aðili fyrir hans hönd getur sótt
um endurgreiðslu til viðkom-
andi innheimtumannsrikissjóðs
i samræmi við ofangreind
atriði.
Brúni liturinn í tizku?
20 stiga hiti á Akureyri
„Þær ráðstafanir sem beitt hef-
ur verið til lausnar fjárhags-
v a n d a H a f m a g n s v e i t n a n n a
liverju sinni hafa dugað
skammt", sagði Kristján Jónsson
r af magns veitustjóri ríkisins
meðal annars f ræðu sinni á aðal-
fundi Sambands islenzkra
rafveitna f gær, og bætti við að
..auknar lántökur, sem nú eru til
umræðu, auka einungis lánabyrð-
ina og gera vandann verri viður-
eignár.”
1 ræðu sinni rakti rafmagns-
veitustjóri þær framvkæmdir
sem Rafmagnsveitur rikisins
hafa i' undirbúningi og eru að
vinna að, og gerði grein fyrir
erfiðri fjárhagsstöðu stofnunar-
innar. Kom það fram í máli hans
að vandi Rafmagnsveitnanna
felstekkisizt i þvi að þeim er gert
af opinberri hálfu að standa undir
ýTnsum framkvæmdum sem ekki
geta skilað af sér neinum arði en
helgast af félagslegum sjónar-
miðum og byggöasjónarmiðum.
Hefur Rafmagnsveitunum verið
gertað greiða kostnaðinn við slik-
ar framkvæmdir af rekstrartekj-
Kristján Jónsson
um sínum, semengan veginn geta
staöið undir þeim ásamt almenn-
um rekstrarkostnaði.
I lok ræðu sinnar sagði
rafmagnsveitustjóri rikisins
meðal annars.
„Þær ráðstafanir sem gera
þarf til þes; að Rafmagnsveitur
rikisins fái tryggan rekstrar-
grundvöll, þ \nnig að þær geti
sinnt þvi hlut/erki sem þeim er
ætlað lögum samkvæmt, eru að
minu mati eftirfarandi:
1. Eigandi stofnunarinnar,
rikið, yfirtaki nú þegar ákveðinn
hluta f jármagnskostnaöar,
þannig að reksturinn standi undir
sér. Sem fordæmi má nefna að
orkusjóður, væntanlega fyrir
hönd rikissjóös, hefur yfirtekið
um 75% af skuldum Vestfjarða-
veitu við stofnun Orkubús Vest-
fjarða.
2. Framvegis verði hinn félags-
legi þáttur framkvæmda
Rafmagnsveitnanna fjármagn-
aður með óendurkræfum fram-
lögum úr ríkissjóði.
Rafmagnsveitur rikisins hafa
mjög mikilvægu þjónustuhlut-
verki aö gegna, eins og kveðið er
á um i lögum og notendur eiga
fúllan rétt á að krefjast þess aö
tekizt sé á við vanda stofnunar-
innar með fullri alvöru”, sagði
Kristján Jónsson að lokum.
HEI —Það liggur vel á Akrueyr-
ingum þessa dagana, sem von er
þvi þeir hafa baðað sig i sólskini
og hita undanfarna daga. Hitinn
hefur veriðum 20 stig i forsælu og
hitamælar sem snúa i sólarátt
hafa farið yfir 40 stig sagði
Vilhelm Þorsteinsson á Akureyri
i gær. Blaðið hafði samband við
veðurstofuna, og var sagt að
þetta væri mjög nærri lagi. Frá
þvi á sunnudag hafi verið mikill
hiti á Akureyri og viða i innsveit-
um norðanlands hafi verið 16 til 18
stiga hiti. Við armir Sunnlending-
ar myndum vist þakka svona hita
i júli, hvað þá um þetta leyti.
Legvatnsrannsóknir að hefjast hér
— sem ættu að verða til þess að
færri konur eignast mongólíta
og önnur vanheil börn
SJ — Á næstunni verður fariö að
kanna á Rannsóknastofu Há-
skóians legvatnsástand hjá
vissum hópum vanfærra kvenna
með tilliti til þess hvort fóstrið
berif sér litningagalla, en sá al-
gengasti af þessum göllum
veldur því aö barnið veröur
vangefið, mongólíti. Veröur
hér væntanlega cinkum um að
ræða vanfærar konur 35 ára og
eldri, en með hækkandi aldri
vex hættan á þvi að konur eign-
ist móngólfta eða börn með aðra
litningagalla mjög mikið, þótt
aðeins lág hundraöstala barna
kvenna á þessum aldri reynist
mongólitar eða með aöra litn-
ingagalia. Einnig verða gerðar
legvatnsrannsóknir hjá konum,
þar sem vitaö er um að annaö
hvort móðir eða faðir hins
ófædda barns eru arfberar litn-
ingagaila og hjá konum, sem
áður hafa átt mongóiita eða
börn með aðra litningagalla. í
rannsókn þessari kemur jafn-
framt i Ijós hvort of mikiö er af
ákveðnu eggjahvftuefni I leg-
vatninu, en ef svo cr þá eru
sterkar likur á þvi að barnið
fæðist með klofinn hrygg eða
vatnshöfuð. Arið 1976 fæddust
tiu mongólitar hér á landi og þar
af voru 5 börn mæðra 35 ára eða
eldri. A þriggja ára tfmabili
1972-1974 fæddust hér 24 mongó-
litar, þar af 11 börn mæðra 35
ára eða eidri. Þegar legvatns-
rannsókn leiðir i ljós að sterkar
likur eru á að barnið fæðist með
alvarlega ágalla, verður konum
gcfinn kostur á fóstureyðingu.
Auk þess sem flestum foreldr-
um mun þaö mikill léttir að
cignast ekki vangefið barn er
hér um heilsuhagfræðilegt mál
að ræða. Kostnaðurinn viö aö
koma upp þessari rannsóknar-
starfsemi miðað við verðiag sl.
haust mun vera 5-6 milljónir
auk launa 1 1/2 starfsmanns, en
kostnaður við vistun eins
mongólita á stofnun mun vera 3
1/2 -4 mUIjónir króna á ári.
Rúmlega 300 konur 35 ára og
eldri eignast börn hér á landi
árlega (304 af 4291 fæöingum
alls 1976). Að undanförnu hafa
verið gerðar legvatnsranns-
sóknir hjá hluta þessara kvenna
og þá einkum þeim, sem hafa
óskað þess sérstaklega ellegar
læknar þeirra hafa bent þeim á
það. Sýni af legvatninu hafa
verið tekin hér heima en rann-
sóknirnar hafa verið gerðar á
John F. Kennedy stofnuninni i
Glostrup i Danmörku. Hingað til
hefur ekki þurft að greiða fyrir
þessar rannsóknir annað en
flutningskostnað, ai þær munu
ekki gerðar endurgjaldslaust til
frambúðar, auk þess, sem
stofnunin getur ekki annað þvi
aö gera allar þær rannsóknir,
sem hér eru nauðsynlegar.
Kostnaður viö hverja rannsókn
er a.m.k. 50.000 kr.
I fyrra voru send 30 legvatns-
sýni til Danmerkur til rann-
sóknar, 20 árið 1976 og 10 árið
1975. A þessu ári er sennilega
einnig búiö að senda nær 30 leg-
vatnssýni. Tvisvar hafa fundizt
meðíæddir erfðagaliar hjá
fóstrum kvennanna sem sýni
voru tekin úr, enda eru þessar
tölur svo lágar að ekki eru lik-
indiá að slikt hefði fundizt oftar.
Tæki til þessara rannsókna
hafa þegar verið keypt, en þó
vantar ennefni og tæki, sem eru
i pöntun. Ron Berry, brezkur
erfðafræðingur,sem hér starfar
nú, mun koma þessum rann-
sóknum af stað en með honum
vinnur Margrét Steinarsdóttir
erfðafræðingur, sem væntan-
lega mun standa fyrir þeim i
framtiðinni.
Hingað til hafa læknar al-
mennt ekki getað bent konum á
að láta gera slika rannsókn séu
þær komnar yfir 35 ára aldur, en
nú verður væntanlega breyting
á við aö rannsóknastarfsemin
færist hingað heim. Sumir lækn-
ar telja aö ástæða sé til að kona
láti gera rannsókn á legvatni
hafi hún sérstakar áhyggjur af
aö fóstrið beri I sér meðfæddan
gaUa þótt hún sé ekki orðin 35
ára. Ó veruleg áhætta fylgir töku
á legvatnssýni. Rannsóknir á
legvatnssýnum eru nú orönar
nær 100% öruggar. Sá galli er á
þessum rannsóknum, að þær er
ekki hægt að gera fyrr en i
14.-17. viku meðgöngu og fóstur-
eyðing svo seint á meðgöngu-
tima er konum meira tilfinn-
ingamál en sé hún gerð fyrr.