Tíminn - 27.08.1978, Blaðsíða 20

20
Sunnudagur 27. ágúst 1978

„Helguð Freyju maöran min,
melagrundar höfuðprýði.
Engan svikur angan þin,
.ilmsætt krydd i te og vin,
fagurlega litar lin,
læknar kvef og hressir lýði”.
Hver er jurt allra þessara
dyggða? Jú, það er gulmaðra,
stöngullinn getur ekki haldið sér
uppi af sjálfsdáðum, en ekki
deyr hún ráðalaus! Gripþræö-
irnir vefja sig utan um mjöa
hluti, t.d.strájÞannigheldurjurt
in sér uppi og getur jafnvel klifr-
að talsvert hátt og komist i birtu
og yl. Umfeðmingur ber langa
Gróður og garðar
Ingólfur Davíðsson:
Tínum grös
í vænan vönd
Snarrótarpuntur I þéttum vendi
Lingresisvöndur
fagurbláa blómklasa. Hann er
ertublómaættar og hefur
bakteriuhnúöa á rótunum til
köfnunarefnisvinnslu eins og
önnur ertublóm, t.d. smári og
lúpínur. Hvergi hef ég séð aðrar
eins breiður af umfeðmingi og i
hólmum Fnjóskár við Eyja-
fjörð. Þar er mikill himinblámi
á jörð um blómgunartimann.
Annars vex þessi jurt hér og
hvar um landið, t.d. á þurrum
engjum og áreyrum, Séð hef ég
allmikið af henni i lyngmóum og
kjarri i Njarðvik eystra. Hægt
er aö gera laglega þurrkaða
blómvendi úr sefi og ýmsum
störum auk grasanna.
Hérna sjáið þið finlegt móa-
sef, öðru nafni kvislsef, i litlum
blómavasa. Þetta er snotur og
sérkennilegur vöndur. Móasef
er mjög algengt i holtum og
öðru þurru mólendi og varpar
(ásamt þursaskeggi) móleitum
blæ á mörg svæði. Margar
starir hæfa ágætlega i þurra
vendi, annað hvort i iláti, t.d.
hin stórvaxna gulstör með sin
hangandi blómöx. Hún sómir
sér prýðilega i háum vasa.
Ýmsar fingerðari starateg-
undir farabestútbreiiddar likt og
blátoppastörin sem hér er sýnd
útbreidd! likt og blævængur.
Slika þurrkaða stara- eöa
grasablævængi má festa upp á
þil og geta sómt sér prýöilega.
sem viöa á þurrlendi myndar
fagurgular, ilmandi breiður.
Augljóslega hefur hún lengi ver-
ið i miktnm metum á Norður-
löndum þvi að sumir landnáms-
menn kenndu við hana bæ sinn
(Möðruvellir, Möðrufell,
Möðrudalur), þar sem umhverfi
er þurrt og grýtt eins og á hinum
þremur fyrrnefndu bæjum.
Hafið þið reynt gulmöðru i te
ásamt blóðbergi?. Til þess er
tekinn efri hluti blómgaðra
stönglanna. Hægt er að lita garn
fagurlega gult úr möðru. Hér
sjáið þið gulmöðruvönd i sér-
kennilegu iláti — jarðarberja
jógurtardollu! enda eru sér-
kennilegir, jafnvel fáránlegir,
blómavasar i tizku. 1 miðjum
mörðuvendinum eru nokkrar
vallhærar og lingresi. Margt má
gera til tilbreytingar. Snar-
rótarpunti er stungið i fifuvönd-
inn og fer vel á þvi. Snarrótar-
puntur er stórvaxinn og er hægt
að gera úr honum mikilfeng-
lega vendi, annað hvort þétta,
eins og hér er sýnt, eða gisna,
þar sem hann fær að breiða
frjálslega úr sér, sbr. lingresis-
vöndinn. Lingresi er miklu
smávaxnara og finlegra.
Puntur þessi fær stundum ljós-
teit litbrigöi og er tilbreyting i
þvi.
Vallarfoxgras er alkunnugt
sáðsléttugras með keflislaga
axpunti. A stöku stað utan túns,
t.d. við hitaveitustokkinn á Háa-
leiti i Reykjavik vex umfeðmis-
gras (umfeðmingur) innan um
og styður sig við það eins og
myndin sýnir. Umfeðmingurinn
hefur löng, samsett blöð, með
marga smábleðla til beggja
hliða og mjóan gripþráð i end-
ann. Þessi jurt er svo lin aö
Blómvöndur úr blátoppastör
Móasef i blómavasa