Tíminn - 30.11.1978, Side 12

12
Fimmtudagur 30. nóvember 1978
„Hiö besta og nytsamlegasta í sam
lífi manna er
byggt á sam-
ábyrgð þeirra
í mannlífinu”
Ávarp formanns Landveradar, Hákonar Guð*
mundssonar, á aðalfundi fulitrúaráðs Land-
verndar í Ölfusborgum hinn 18. nóvember sl.
Eins og dagskrá þessa fuiidar
ber meö sér eru þaö fyrst og
fremst tvömál, sem til umræöu
eru en aöalmáliö veröur þó
Landgræösluáætlunin frá 1974.
Er gert ráö fyrir þeim umræöu-
grundvelli, aö forstööumenn eöa
fulltrúar þeirra stolhana, sem
þar eiga einkum hlut aö máli
um framkvæmd hennar, geri
grein fyrir þvi, hvernig hver
stofnunhefurvariö sinum hluta,
hvaöa árangur hefur náöst þaö
sem af er áætlunartimanum —
hvaöa viöfangsefni þeir telji
brynust, og hvernig taka beri á
landgræöslumálunum i ljósi
þeirrar reynslu, sem þegar er
fengin. A þessum grundvelli er
svo ætlunin, aö rætt veröi, hvaö
viö eigi aö taka er timabili yfir-
standandi landgræösluáætlunar
lýkur — og um þaö gerö ályktun.
Flyt ég forustumönnum
þeirra stofnana, er hér eiga hlut
aö máli þakkir fyrir góöar
undirtektir þeirra um framiag
til meöferöar þessa mikilvæga
máls hér á þessum fundi.
Þaö er skoöun min, aö
fulltrúafundur Landverndar sé
réttur vettvangur til nefndrar
umræöu.
Samkvæmt markmiöum
Landverndarhafa málefni, sem
varöa gróöur landsins frá
upphafi, veriö einn af
meginþáttum 1 starfsemi sam-
taka okkar. Má i þvi sambandi
minna á, aö þegar á aöalfundi
fulltrúaráösins áriö 1970, var
gerö ályktun þess efnis, aö
fjármagn þaö, sem variö væri
til landgræöslu hér, væri ekki I
samræmi viö þá brýnu þörf, er
fyrir hendi væri I þessum efn-
um, og á þessum sama fundi var
lýst tillögu um 3ja ára áætlun
um framkvæmdir og fjármagn
á þessum vettvangi, og var
áætlunin viö þaö miöuö, aö
náöst heföi tiltekinn árangur
fyrir 1100 ára afmæli Islands-
byggöar 1974.
Siöar þegar þessi mál féllu I
þann farveg, aö landbúnaöar-
ráöherra fól hinni svonefndu
landnýtingar og landgræöslu-
nefnd aö undirbúa og semja
landgræöshi- og gróöurverndar-
áætlunina, sem samþykkt var á
Þingvöllum 1974, átti Land-
vernd hlut aö þvl mikla og
merka undirbúningsstarfi, sem
nefndin vann undir farsæili for-
ustu Eysteins Jónssonar. Var
Landnýtingarráöstefnan 1973
aöalframlag samtaka okkar á
þeim vettvangi.
1 framhaldi af þessum atriö-
um, sem nú hefur veriö lýst, og
afstööu Landverndar almennt
hefur þaö þótt eölilegt og
réttmætt, aö Landvernd fylgdist
meö iramvindu þessa máls og
minni á ályktun aöalfundar
fulltrúaráös frá 1975 um
verögildi f járframlaga — hvern
árangur landgræösluáætlunun
bæri og hvaö viö ætti aö taka, er
tímabili hennar lyki. Þetta
viöhorf leiddi þá einnig til þeirr-
ar samþykktar, sem gerö var á
aöalfundinum i Munaöarnesi i
fyrra, þess efnis, aö timabært
væri aö huga aö undirbúningi
annarrar landgræösluáætlunar.
Þaö er svo i samræmi viö
þennan undanfara, sem ég hefi
nú stuttlega rakiö, aö mál þetta
er nú tekiö upp hér á þessum
fundi, sem aöalmál hans og á
þeim grundvelli, sem ég lýsti
áöan.
Þaö dylst ekki neinum þeim,
sem fylgist meö umræöum og
skrifum um gróöurfars- og
landgræöslumál, aö viöhorf
manna til þessa máls eru af
ýmsum toga spunnin. Menn lita
á þau frá ólikum eöa mismun-
andi sjónarhornum, og mat
þeirra á gróöurfarsástandi
landsins i heild, eöa jafnvel á
einstökum svæöum, viröast
mótast nokkuö af þvi, frá hvaöa
sjónarhæö er horít ýfir sviöiö.
Þessi nokkuö óliku viöhorf
manna, sem telja veröur aö hafi
þekkingu og aöstööu til þess aö
ræöa málin frá faglegum
sjónarmiöum, leiöa til þess, aö
okkur leikmönnunum, sem höf-
um hug á þvi aö fá fram þaö
sem kalla mætti staöreyndir um
ástand og framvindu gróöurs
eöa gróöurfars á þessari vorri
ástkæru fósturjörö, veitist
stundum erfitt aö fá fast land
undir fætur á þessum vettvangi,
og okkur fer stundum eins og
Pilatusi foröum, aö viö spyrj-
um: Hver er sannleikurinn? —
En hvaö sem honum liöur — þaö
er sagt, aö hann sé afstæöur I
flestu — þá sýnist mér, aö hér
þurfi maöur aö velja sér háan
sjónarhól og horfa vitt, og til
allra átta.
Mikil vötn hafa til sævar
runniö f landgræöslumálum
landsins á þeim áratugum, sem
liönir eru frá þvi aö sá mæti
landgræöslumaöur Gunnlaugur
Kristmundsson fyrrum sand-
græöslustjóri mætti þeim
viöbrögöum i ungdæmi minu,
hjá einum nágranna minna, aö
sá maöur reif upp varnargarö
Gunnlaugs viö sandfoki, meö
þeim ummælum, aö best færi á
þvi, aö þau máttarvöld, sem
breytt heföu gróöri jaröar hans i
svartan sand — væru látin ein
um aö skila gróörinum aftur.
Og þegar mér veröur nú litiö
aftur til æskuáranna — man ég
þá hryggöarmynd þegar
Gunnarsholtsbærinn gamli stóö
sandi orpinn — auöur og yfirgef-
inn. Ég hygg, aö sá sem núekur
um grónar og grasi vaföar lend-
ur þessarar jaröar — er nú er
miöstöö landgræöslu og fóöur-
framleiöslu — geti þvf aöeins
gert sér fulla grein fyrir þeirri
breytingu til landbóta, sem
þarna hefur oröiö — aö hann
hafiséö staöinneins oghann var
þegar verst gegndi.
En samanburöurinn viö
fortiöina er i þessum efnum, þvi
miöur, ekki alltaf og alls staöar
jafn jákvæöurog á þessum staö.
Ég minnist þess úr persónulegri
reynslu minni, aö sumariö 1935
kom ég á hestum — f fyrsta sinn
vestan yfir Mýrdalssand austur
i Skaftártungu. Þaö var gróöur-
sæll heimur, sem feröamaöur-
inn áöi i' þegar yfir Hólmsár-
brúna kom.
Ég fór þessa sömu leiö I
fyrrasumar, i bifreiö aö visu —
svo áningartilfinningin var aö
þvi leyti önnur en í hesta-
feröalaginu áriö 1935. En mér
Ingi Tryggvason, fundarstjóri aöalfundarins og Hákon Guömunds-
son, formaöur Landverndar, viö umræöurnar á fundinum.
brá i brún viö þau gróöurfars-
legu umskipti til hins verri veg-
ar sem mér þóttu hafa oröiö á
þessum áningarstaö minum á
þessum þrjátiu árum, sem liöin
voru frá minni fyrstu ferö á
þessar slóöir. Þaö er aö visu
sagt, aö endurminningin merli
hiö liöna, þannig aö samanburö-
ur milli fortiöar og nútiöar, sem
byggöur er á minni manns einu
saman, geti leitt til rangrar
niöurstööu. En ég held þvi nú
samt fram, aö elliglöp hafi ekki
vélaö minni mitt i fyrra sumar.
Þannig veröum viö ætiö f um-
ræöum um gróöurvernd eöa
gróöureyöingu aö horfa til
tveggja átta —- gæta hófs 1 dóm-
um og vera minnugir þess, aö á
þeim vettvangi getur mundan-
gshófiö oröiö mjótt. Sá gróöur,
sem leit sæmilega út i dag, get-
ur veriö kominn í traök á morg-
un, og þar sem flag var f gær er
máske komiö grasiö grænt á
næsta sumri. Á þessu sviöi er
þaö einmitt oft svo, aö ýmist
miöar aftur á bak ellegar nokk-
uö á leiö og hér getur kyrrstaöa
auöveldlega leitt til afturfarar.
Hér má aldrei slakna á árvekni
og stööugri varögæslu.
í greinargerö þeirri, sem
fylgdi þingsályktunartillögu
þeirri um landgræöslu- og
gróöurverndaráætlun, sem
Alþingi Islendinga samþykkti i
einu hljóöi á Þingvöllum áriö
1974, segir m.a. svo: „Þjóöin
varö aö taka lán hjá landinu,
þegar verst iét, til aö geta lifaö.
Enn er sú skuld hvergi nærri
goldin”. Um þetta virtust allir
vera sammála þá. En hvernig
standa reikningarnir f árslok
1979? Veröa þá skiptar skoöanir
um þaö, hverjar skuldareftir-
stöövarnar séu? Nú heyrast
jafnvel raddir i þá átt, aö skuld-
in hafi aldrei veriö nein.
Þaö er von min, aö þessi aöal-
fundur fulltrúaráös Landvernd-
ar stuöli aö þvi, aö þessi mál
skýrist og taki þá stefnu, sem
leiöi til farsællar lausnar á
gróöurfarsmálum landsins.
En hverjarsem skoöanir okk-
ar kunna aö vera á skuldaskil-
unum viö landiö — held ég aö viö
þurfum ekkiannaö en aöllta hér
út um gluggana til þess aö staö-
reyna, aö enn er eftir aö klæöa
margt fjalliö.
I umræöum um gróöurvernd
og gróöurfar hendir þaö stund-
um, aö viömiöunargrundvöllur-
inn viröist svo misjafn, aö nærri
liggur aö áheyrandanum þyki
sem menn tali tvö tungumál á
þessum vettvangi. Má ef til vill
enn lengi biöa þeirrar stundar,
aö samstaöa fáist um þaö —
hver sé hinn eini og sanni
gróöurfarsstaöall.
En hvaö sem þvi liöur, er þaö
mikilsveröast, aö viö setjum
gróöurfarsmarkiö, sem aö skal
stefnt, nógu hátt, og missum
ekki sjónar á þvf — eöa látum
þaö blása út I veöur og vind —
vegna ágreinings um leiöir aö
marki eöa feröarhraöa.
Hér sem annars staöar veröur
aö leggja áherslu á samstööuna
og hafa þaö hugfast, aö skyldan
viö landiðer skylda okkar allra,
hversog eins — hvar i sveit sem
viö stöndum.
Atakiö veröur aö vera sam-
eiginlegt.
I þessu tilliti og þaö á einnig
viö á öörum sviöum, er hollt aö
minnast þeirra oröa félags-
málamannsins Benedikts frá
Auönum, „aö allt þaö sem best
er og nytsamiegast i öllu samlifi
manna er einmitt byggt á
samábyrgö þeirra i mannlffinu,
og árangri hennar.”
Búnaðarsamband
A-Húnvetninga
50 ARA
- NIu menn bafa setið
I stjórn sambandsins
MÓ — Um 200 manns sóttu
afmælishóf Búnaöarsambands
A-Húnvetninga, sem haldiö var á
Blönduósi s.l. laugardag, en þaö
er 50 ára um þessar mundir.
Halldór Pálsson, búnaöar
málastjóri var meðal gesta, og
færöi hann sambandinu veglega
f undargeröabók aö gjöf frá
Búnaðarsambandi islands. I
afmælishófinu tók Pétur Sigurös-
son á Skeggstööum til máls um
sögu sambandsins, og Jón Torfa-
son á Torfalæk ræddi um störf
sambandsins I dag og á komandi
dögum. Hallgrimur Guöjónsson i
Hvammi færöi sambandinu út-
skorinn fundarhamar aö gjöf
fyrir hönd hreppsbúnaöarfélag-
anna. Margar ræöur voru fluttar i
hófinu, m.a. talaöi Gunnar Guö-
bjartsson, formaöur Stéttarfélags
bænda, Elisabet Sigurgeirsdóttir,
formaöur Sambands a-hún-
vetnskra kvenna færöi samband-
inu áletraöan pappfrshnif aö gjöf
frá sambandinu.
1 tilefni afmælisins kaus
Búnaöarsamband A-Húnvetninga
5 heiöursfélaga: Bjöm Jónsson,
Ytra-Hóli, Guömund Jósafatsson
Kristófer Kristjánsson.
frá Brandsstööum, Halldór Jóns-
son, Leysingjastööum, Hilmar
Frimannsson, Fremstagili, og
Konráö Eggertsson, Hauksgili.
Búnaöarsamband A-Húnvetn-
inga var stofnaö 14. desember
áriö 1928. Fyrsti formaöur þess
var Jón Pálmason, fyrrverandi
alþingismaöur á Akri. Eftir 60
ára starf hafa niu menn setiö I
stjóm sambandsins. Núverandi
stjórn skipa: Kristófer Kristjáns-
son, Köldukinn, formaöur, Pétur
Sigurösson, Skeggstööum, og
Valgaröur Hilmarsson, Fhemsta-
gili. Búnaöarsambandiö hefur
beitt sér fyrir fjölmörgum umbót-
um, m.a. gert út jaröýtur og
skurögröfur og unniö meö þeim
aö uppgræöslu lands. Ariö 1949
voru keypt byggingamót, en frá
þeim tima hefúr búnaöarsam-
bandiö annast mjög miklar bygg-
ingaframkvæmdir.
Skagfirsk
i ólatrá
GO-Sauðárkróki. Þann 21.
og 22. nóv. sótti Skóg-
ræktarfélag Skagfirðinga
400 stafafurujólatré í
skógargirðinguna á Hólum
í Hjaltadal/ en þar er vax-
andi skógur barrtrjáa, sem
að mestu hefur verið
gróðursettur síðustu 20 ár-
in. Unnu bændaskóla-
nemar og heimafólk á Hól-
um ágætt starf við að fella
trén og snyrta undir
öruggri tilsögn Sigurðar
Blöndal skógræktarstjóra.
I fyrra komu 300 jólatré frá
Hólum, og var þaö i fyrsta sinni
sem skagfirsk jólatré voru á boö-
stólum. Þau seldust flest f Skaga-
firöi svo og Noröurlandi-vestra og
skiluöu um 600 þús. kr. i hagnaö.
Veröur hagnaöi af jólatrjánum
variö til Hólagiröingar, en þar
biöa mörg óleyst verkefni. Agæt
samvinna hefur lengi veriö milli
forystumanna Hólaskóla og Skóg-
ræktarfélags Skagfiröinga um aö
koma aftur upp skógi á Hólum, og
er jólatrjáasalan góöur áfangi á
þeirri leiö.