Tíminn - 01.12.1978, Blaðsíða 14

14
Föstudagur 1. desember 1978
alþingi
Vilmundur um efnahagsfrumvarpið:
Ófyrirgefanleg pólitfsk
mistök - óendanleg
óánægja-ekkert vit í
Mjög Itarlegar umræöur hafa
fariö fram I neöri deid Aiþingis
um efnahagsaögeröir rlkisstjórn-
arinnar.
Geir Hallgrlmsson (S) sagöi
m.a. aö meö frumvarpinu ætti a
skeröa útborgun kaups um 8%.
Engin kauphækkun heföi oröiö I
sept. þrátt fyrir slagoröiö „samn-
ingana i gildi” en nú væru bein-
linis veriö aö skeröa laun launa-
fólks: „Hver er skýringin á
þessu?”
Geir sagöi aö nú heföu
slagoröasmiöirnir söölaö um og
nú skipti launakostnaöur I land-
inu máli ef viö vildum berjast
gegn veröbólgu ef viö' vildum
auka kaupmátt ráöstöfunar-
tekna og trýggja atvinnu I land-
inu: „En hver voru viöbrögöin viö
maflögunrfyrrv. rlkisstj.? Þá var
hvatt til ólöglegra verkfalla og
staöiö aö ólöglegu útflutnings-
banni”. Sagöi þingmaöurinn aö ef
febrúarlögin heföu náö tilgangi
slnum myndi veröbólgan I lok
þessa árs standa I 30%.
Vilmundur Gylfason (A) sagöi
aö Bragi Sigurjónsson væri meö
afsögn sinni úr forsetastóli efri
deildar aö lýsa vanþóknun sinni á
efnahagsaögeröunum vegna þess
aö enn á ný væri veriö aö gera
ráöstafanir til einungis 3ja mán-
aöa. Þingmaöurinn sagöi senni-
legt, aö meö ráöstöfununum væri
veriö aö lögbinda"40% veröbólgu
á næsta ári. Frumvarpiö yröi hins
vegar stutt af honum Segöi þaö
sig sjálft aö aögeröirnar væru
gersamlega ónógar. Guömundur
J. Guömundsson og Eövarö
Sigurösson gætu stutt frumv. meö
hangandi hendi, en þeir væru
varla reiöubúnir aö endurtaka
leikinn 1. marz nk Þá kvaö hann
núverandi rikisstjórn gera ófyrir-
gefanleg pólitlsk mistök sem hún
ætti eftir aö súpa seyöiö af: „Þó
frumvarpiö veröi stutt veröur
ekki hjá þvi komíst aö lýsa þeirri
óendanlegri óánægju, sem þaö
veldur, aö svona skyldi aö hlutun-
um staöiö. Þá spuröi þingmaöur-
inn hvort Alþýöubandalagiö væri
' stjórnhæft. Ráöstafanirnar væru
aö stórum hluta til aö bjarga
loforöaglamuryröum Alþýöu-
bandalagsins frá þvi J slöustu
kosningum. Þaö væri þegar búiö
aö svikja loforöin um „samning-
anaTgildi” bókstaflegá: „Þaö er
ekki vit I þvl sem veriö er aö gera
nú”. „öttast aö þaö sé nú aö
koma I ljós, aö Alþýöubandalagiö,
vegna.þess hverhig þaö er upp-
byggt, sé ófært um aö stjórna á
erfiöum tlmum”.
Jón Baldvin Iiannibalsson (A)
sagöi aö vandinn I isl. efnahags-
málum væri stór en frumvarpiö
Geir
Eðvarö
þessu
væri ekki þannig, vaxiö, aö þaö
gæti oröiö annaö en stuttur gálga-
frestur. Samningsbundin kaup-
hækkun I krónutölu kæmi laun-
þegum ekki til góöa viö rlkjandi
aöstæöur. Afstaöa verkalýös-
hreyfingarinnar væri, svo langt
sem hún næöi, ábyrg og hróss-
verö. Sagöi hann aö rlkisstjórn-
inni heföi ekki tekist á valdatima
slnum aö koma meö þá sam-
ræmdu efnahagsstefnu, sem
þjóöin byöi eftir. Þjóöin yröi ekki
vanin af veröbólgunni nema meö
„haröneskjulegum aögeröum”.
Kjartan Ólafsson (Ab)sagöi aö
ef rlkisstj. heföi fallist á tillögur
Alþýöuflokksins, heföi veriö um
aö ræöa álvarlegri aöför aö kjör:
um launafólks, en átti sér staö af
hálfu fyrrverandi rikisstjórnar
fyrr á árinu. Vilmundur Gylfason
ætlaöiaöstanda aö aögeröum sem
hann sjálfur kallaöi „ófyrirgefan-
leg pólitlsk mistök”.
Eövarö Sigurösson (Ab) sagöi
þaö ekkert nýmæli, aö kjaraatriöi
væru metin til jafns viö beina
launahækkun. Hins vegar væri
um aö ræöa kaup sem kæmi eftir
á og þvi mætti segja aö verka-
Vilmundur
Kjartan
Albert
Halldór
lýöshreyfingin gæfi eftir af
umsömdum kauphækkunum gegn
vissum kjaraatriöum Sagöi hann
aö 5% launahækkun 1. mars væri
ágætt markmiö, en yröi aö vera
árangur af öörum aögeröum en
Jiiðurskuröi kaups. Hann sagöi aö
þaö væri rangt, aö mikil hugar-
farsbreyting heföi oröiö hjá
forystu verkalýöshreyfingarinn-
ar. 1 dag ættu þeirjHla öörum
skilningi aö mæta hjíf stjórnvöld-
um en áöur. Þá sagöi Eövarö aö
tillögur Alþýöuflokksins um 3,6%
launahækkun af röskum 14% og
4% lögbundna hækkun ársfjórö-
ungslega á næsta árí heföi leitt til
mun meiri kjaraskeröingar, en
fyrrv. rikisstj. stóö fyrir I febrúar
og maí s.l. Vilmundur heföi talaö
um aö Alþýöubandalagiö væri aö
bjarga sér út úr loforöa-
glamuryröum frá siðustu kosn-
ingum: „Ef hér er átt viö slagorö-
iö „sámningana. I gildi” þá man
ég ekki betur en aö þaö hafi sést á
slagorðaspjöldum Alþýöuflokks-
ins og raunar var aöalmaöurinn á
bak viö notkun þess Alþýöu-
flokksmaöurinn Björn Jónsson.”
Albert Guömundsson (S) sagö-
ist vera einn af þeim sem vildu
koma i veg fyrir þaö aö rikis-
stjórnin hrökklaöist frá völdum á
næstunni, þvl þaö væri eina leiöin
til aö þjóöin skildi þaö, aö landinu
yröi ekki stjórnaö af samsteypu-
stjórnum. Vonaöi hann aö ekki
yröi langt aö blöa þess, aö þjóöin
treysti Sjálfstæöisflokknum ein-
um fyrir stjórnartaumunum, þvl
þá gætu hjólin fariö aö snúast
eölilega. Sagöi Albert aö ef frum-
varpiö næöi samþykki leiddi þaö
til áukinnar veröbólgu aukinnar
erlendrar lántöku. Harmaöi hann
aö Alþýöuflökkurinn skyldi segja
eitt I dag og annaö á morgun.
Halldór E. Sigurösson (F) sagöi
niöurstööu Framsóknarflokksins
alveg afdráttarlausa um aö 6%
þyrftu aö fara I kauphækkun.
Kjarabótavlsitalan heföi veriö
hærri en reiknaö var meö vegna
þess aö viöskiptakjörin heföu
versnaö i Kjölfar falls dollarans.
Rlkisstjórnin væri ekki svo valda-
mikil aö hún réöi yfir forseta
Bandarikjanna.
Halldór sagöi aö ef menn vildu
hafa samráö viö verkalýöshreyf-
inguna um aögeröir I efnahags-
málum, þá heföi legiö ljóst fyrir,
aö grundvöllur var ekki fyrir lög-
bindingu launahækkana út árið
1979. Sagöi hann aö félagslegar
umbætur væru ekki síður kjára-
bóten beinar launahækkanir fyrir
þaö fólk, sem verst væri statt i
þjóöfélaginu.
Forsætísráðherra:
Lítíll hugur í þeim
— sem ekki vilja berjast með atkvæði sínu, gegn þvi,
sem þeir sjálfir kalla svikamyllu
Hér á eftir fer kafli ór ræöu
ólafs Jóhannessonar er hann
fiutti fyrir skömmu viö umræöur
um efnahagsaögeröir rikis-
stjórnarinnar. Gerir hannm.a. aö
umtalsefni fullyröingar VUmund-
ar Gylfasonar um aö Ólafur hafi
boriö undir Aiþýöuflokkinn einan
sérstakar tillögur til úrbóta viö
vandanum 1. des.
Ég tel aö þaö Iiafi veriö skylda
rikisstjórnarinnar aö beita sér
fyrir þvl aö gera ráöstafanir sem
drægju úr þeim voöa sem fyrir-
sjáanlegur var 1. desember. En
jafnframt varö hún aö gæta þess
aö ganga ekki svo langt aö þaö
væri fyrirfram vitaö aö slikar
ráöstafanir yröu ekki þolaöar af
þeim sem I hlut eiga. Þarna varö
hún aö finna hinn gullna meöal-
veg sem er svo vandfundinn. Og
hún varö auk þess aö finna þá leiö
sem allir þessir þrlr stjórnar-
flokkar gætu sameinast um.
Þetta er ekki létt verk og auövitaö
getur enginn sagt um þaö á þess-
ari stundu hvort þetta hafi tekist
aö þvi leyti til aö þaö liggur aö
sjálfsögöu ekki fyrir neitt fyrir-
heit um þaö frá hlutaöeigandi
stéttum, aö þær muni samþykkja
þetta. Viö trúum þvi viö treystum
þvl, af þvi aö viö teljum aö viö
höfum ekki fariö lengra I þetta en
brýnasta nauðsyn kraföi og viö
höfum reynt aö koma meö þær
ráöstafanir og aögerðir á móti
sem þær meta.
Þaö getur enginn sagt um
framtiöina og ég er ekki sá spá-
maöur aö ég geti sagt fyrir um
þaö, hvernig þessar ráöstafanir
kunni aö gefast en þær eru geröar
I góöri meiningu og til þess aö
reyna aö ráöa fram Ur þessum
mikla vanda sem ógnar allri Is-
lensku þjóöinni og ég tel, aö þaö
heföi veriö stórkostlega ámælis-
vert af rlkisstjórninni aö hafast
ekkert aö þegar svona stóö á.
Henni bar skylda til þess aö eiga
frumkvæöiö um aögeröir I þessu
efni og leggja þær fyrir Alþingi en
þaö er Alþingi sem hefur siöasta
oröiö og þaö er Alþingi sem ber
ábyrgöina á þvi, sem þaö sam-
þykkir og ber llka ábyrgðina á
þeim mótatkvæöum sem falla
gegn þessum ráöstöfunum. Þeir
sem greiöa mótatkvæöi gegn
þessum ráöstöfunum eru þar meö
aö segja þaö, aö rúmlega 14% eöa
11.5% hafi átt aö fara út I kaup-
gjald og verölag nú. Ég öfunda þá
ekki af því hlutskipti ég öfunda þá
ekki af þeirri ábyrgö. Þaö er gott
ef þeir risa undir henni.
Þaö er vissulega svo og ég hef
ekki dregiö dul á þaö I viötölum
minum viö forvlgismenn stéttar-
samtakanna aö þaö er ekki hægt
aö gera sumar af þeim félagslegu
umbótum, sem þarna ertalaöum
eins og hendi sé veifaö. Þaö hlýt-
ur ab taka nokkurn tlma aö koma
þeim sumum I kring og þaö eru
ekki neinar gyllingar og engar
blekkingar haföar I frammi af
minni hálfu I þvl sambandi.
Gagnmerkur maður
sem kunni að mótmæla
Menn hafa sagt aö þetta væri
bitlaust vopn og rangsleitiö I bar-
áttunni viö veröbólguna. Menn
hafa sagt, aö þetta frv. væri
svikamylla. Égnota nU lltiö oröiö
siöleysi, en ég veit ekki hvaö ég á
aö kalla siöleysi ef þaö er ekki
siöleysi aö viöhafa þessi orö um
frumvarpiö og ætla svo kannski
ab gjalda þvi jáatkvæöi eöa sitja
hjá. Þaö er litill hugur I þeim
mönnum, sem ekki vilja berjast
gegn, meö atkvæöi slnu, svika-
myllu og því vopni sem þeir telja
bitlaust og rangsleitiö. Þab gerir
litla stoö aö segja af sér forseta-
tign I deild.
Þaö var einu sinni gagnmerkur
maöur og heiöarlegur hér á Al-
þingi sem hét Vilmundur Jóns-
son, landlæknir. Hann kunni aö
mótmæla. Hann taldi kosninga-
frestunina 1941 brot á stjórnar-
skránni. Hann mótmælti meö
þeim eina heiðarlega og mark-
tæka hættisem hægt er aö gera á
örlagastúnd. Hann sagöi af sér
þingmennslcú. Þaö er fordæmi,
sem gétur veriö til eftirbreytni
fyrir menn i framtlöinni.
Vilmundur Gylfason viöhaföi
nú nokkuö stórorö I sinni ræöu, en
þaö varðar nú alltaf mestu aö
niöurstaban sé réttleg fundin og
þaö sem mestu skiptir var þaö aö
hann komst aö réttri niöurstööu.
Aö vlsu voru forsendurnar
kannske dálitiö skrýtnar en þaö
skiptir ekki máli. Einn gagn-
merkasti dómari I sögu Banda-
rikjanna og sá sem hefur haft
einna mesta áhrif á stjórnskipun
þeirra en þaö er sögb um hann sú
þjóösaga, ab hann hafi sagt viö
annan dómara I hæstarétti:
„Þetta á að vera niöurstaöan þU
sérö um forsendurnar.” Og þaö
var kannske ástæöa til aö ætla aö
niöurstaöan heföi veriö aðfengin
en forsendurnar heföu veriö frá
eigin brjósti en hvaö um þaö,
ólafur Jóhannesson
aöalatriöiö er aö sjá rétt og kom-
ast aö réttri niöurstööu þó aö for-
sendurnar geti verið eitthvaö
skrýtnar. Og ég met þaö mikils
viöþennanhv. þm.aö hann hefur
hugrekki til þess aö vera meö
þessu máli.
Hugrekki i orði — hug-
leysii verki
Þaö kannast náttúrlega allir viö
hina ágætusmásögu Þóris Bergs-
sonar ,jStökkiö”, þegar þurfti aö
sækja lækninn og þaö brást aö
hann kæmi. Og mönnum varö á
heimflinu tibrætt um, aö hann
mundi nU liklega ekki koma i
þessuóveðri. Og Jón sýslumanns-
sonur fór aö segja sögu af þvi aö
hann efaöist nU um hugrekki
læknisins hann heföi einu sinni,
þegar þeir voru aö leika,veriö aö
mana hvom annan hvort þeir
vildu stökkva yfir eina gjá. Og
Brandi vinnumaður sem hlustaöi
á fannst aö þaö væri lltill dugur I
þessum lækni ogsagöi: „Ég held
aöégheföinústokkiö”Svo kemur
nú eins og menn vita læknirinn
inn úr hriðarkófinu, en þarf á
fylgdarmanni aö halda þaö sem
eftir er leiöarinnar og þá var nú
þaö fyrir hUsbóndanum aö benda
á Brand vinnumann en þá ók
Brandur sér i heröum og taldi
ófært veöur og vildi ekki fara Ut I
þessa hríö.
Þetta er nU sígilt en þaö var bót
i máli aö sýslumaöurinn átti dótt-
ur og hUn var tilbúin til þess aö
fara I karlmannsföt og fylgja
lækninum ef á þyrfti aö halda.
Þetta er nú sigilt dæmi og perla
um hugrakkan mann i oröi en
hugleysingja og heigul I verki.
Þar á ég ekki viö Vilmund Gylfa-
son, þvl aö hann hefur einmitt
sýnt hugrekki I þessu, aö hann
fylgir þessu frumvarpi. En þaö
gætu kannske einhverjir aörir
tekiö þetta til sín sem hafa haft
stór orö og þykjast hafa kjark en
brestur svo kjarkinn til þess aö
géra ráöstafanirnar þegar á
hólminn er komiö.
Skröksögur
En hitt er annaö mál aö ég þarf
aö gera dálitla aths. viö ræöu og
þó sérstaklega grein Vilmundar
Gylfasonar, sem birtist í Dag-
blaöinu I gær og ég held aö hann
hafi ýjaö eitthvað aö þvi I ræöu
sinni f gær. Hann talaöi nú svo
hratt aö þaö var erfitt ab fylgjast
meöstraumnum. Hann segir þar
aö ég hafi gert samkomulag viö
Alþfl. um þaö aö þaö skyldu bara
greidd 3.6%. Nú vil ég bara I allri
vinsemdbiöjahann aö benda mér
á þann Alþfl.-mann einn eöa fleiri
sem hafa talab viö mig um þetta
og geta hermt þaö upp á mig aö
Framhald á bls. 23.