Tíminn - 20.02.1979, Blaðsíða 7

Þriöjudagur 20. febriiar 1979.,
7
BÚNAÐARÞING
Höfum við gengið
t ræðu sinni við setningu
Búnaðarþings rakti Asgeir
Bjarnason form. Búnaðarfélags
tslands aðdragandann að stofnun
félagsins og tilgang þess en nú
eru liðin 80 ár frá stofnun þess.
Hér á eftir fer sfðari hiuti ræðu
Ásgeirs.
Höfum viö gengiö til góös göt-
una fram eftir veg? Þegar ég lít
til allra átta.lands og sjávar ber
saman fortfð og nútið þá svara ég
þessari spurningu hiklaust ját-
andi.
Það er af mörgu að taka þegar
nefna skal dæmi um þróun mála á
liðnum árum.
Vinnan er móðir auðæfanna en
auöurinn er afl þeirra hluta sem
gjöra skal — segir gamall máls-
háttur.
Þessi þrotlausa vinna sem
aldamótakynslóöin og arftakar
hennar hafa innt af hendi hefur
fært okkur auð i hendur. Landið
er okkur dýrmætara nú en áður
meö öllum þeim umbótum, sem
búið er að gera að því ógleymdu
aö það hefur stækkað útáviö og
innávið.fiskveiðilögsagan færð út
og svartir sandar ræktaöir og
græddir upp. Hver veit nema ræt-
ist hugsjón Klemensar á Sáms-
stöðum er hann segir: „Ég sé alla
sanda Suðurlands sem einn
bylgjandi hveitiakur”. Hvað sem
hveitinu liður, þá sér maður á
stórum svæðum bylgjandi gras-
breiður.
Bændabýlin eru blómlegri og
reisulegri nú en áður. Máttur
samtakanna öflugri en áöur og
árangur starfsins þar af leiöandi
grasbreiöur.
Bændabýlin eru blómlegri og
reisulegri nú en áöur. Máttur
samtakanna öflugri en áöur og
árangur starfsins þar af leiðandi
meiri. Margt fleira hefur haft
áhrif til bóta á þróun land-
búnaöarins og orðið honum til
framdráttar. Landbúnaðar-
sýningar hafa alltaf verið haldnar
við og við og nú siðast liðið sumar
hjá Búnaðarsambandi Suöur-
lands. Framtak sambandsins var
mikið og virðingarvert og sýning-
in þeim til sóma sem aö henni
stóöu. Þar sá maöur sögulega for-
tið landbúnaðar, stöðu hans I dag
og viðhorf til framtiöar.
Túnstærðin 130.000 ha geta
fóðrað allt búfé lands-
manna
Löggjöf landbúnaðarins hefur
haft sin áhrif á þróun land-
búnaöarins hver á sinu sviði.
Jarðræktarlögin, landnámslögin
og landgræöslulögin eiga sinn
þátt f þvi að landauönir klæðast
gróðri og að túnstærðin 130.000 ha
gera betur en fóðra allt búfé
landsmanna ef rétt er á haldið.
Aburðarverksmiðja rfkisins
framleiöir 44.000 tonn af áburöi á
ári og flytur inn 24.000 tonn. Þetta
skapar einnig öryggi i ræktun og
gróöri landsins.
Graskögglaverksmiðjur fram-
leiddu fóður á sl. ári 11.140 tonn.
Gróðurhús framleiða mikið af
dýrmætum matvælum.
Ásgeir Bjarnason flytur
setningarræöu sfna.
Lög um búfjárrækt hafa orðiö
árangursrik og er búfé nú mun
arðsamara en áður þekktist.
Rannsóknarstofnun land-
búnaöarins með sinum viðtæku
tilraunum og tilraunabúum hefur
leyst margt vandamáliö i islensk-
um landbúnaöi og á eftir að gera.
1405 fengu 565 millj. úr líf-
eyrissjóði bænda s.l. ár
Búnaðarháskólinn Hvanneyri
og bændaskólarnir eru einn
veigamesti þátturinn i allri
leiðbeininga- og rannsóknastarf-
seminni i landinu og skapa jafn-
framt grunninn að félagsstarf-
semi i landbúnaðinum. Löggjöf
um lifeyrissjóö bænda hefur m.a.
stuðlað að þvi að 1405 aöilar fengu
565 milljónir króna I lifeyri árið
1978. Auk þess lánar lifeyris-
sjóðurinn Stofnlánadeild land-
búnaðarins fjármagn til bústofns-
kaupa fyrir frumbýlinga, enn-
fremur viöbótarlán til Ibúðar-
húsabygginga og einnig til jarða-
kaupa fyrir bændur.
Löggjöf um lánastarfsemi fyrir
landbúnaðinn er áratuga gömul
og hefur verið breytingum háð.
Bændur og fyrirtæki þeirra hafa
jafnan notiö góðra lánskjara og
oft ágætra en búa nú við mjög
misjöfn lánskjör eftir þvi hvenær
framkvæsiir voru gerðar. Þetta
er óheppilegt.
Stofnlánadeild landbúnaðarins
á sjálf ekkert fjármagn,þaö hefur
ekki tekist aö skapa frambúðar-
sjóði. Deildin hefur tekið erlend
lán og innlend lán visitölubundin
og lánað þetta siðan til bænda og
fyrirtækja þeirra með hagstæðari
kjörum. Eigin tekjur deildarinn-
ar hafa átt aö brúa biliö en þær
hafa ekki alltaf nægt. Við siöustu
áramót var svo komiö aö vara-
sjóður I ársbyrjun kr. 420 millj.
var búinn og auk þess skapaöist á
árinu öfugur höfuöstóll 876 millj.
króna. Hér horfir ekki eins vel
sem skyldi. Það hefur alltaf veriö
spurning og er það ennþá,hvort
deildin á að taka erlend lán nema
til félagslegra framkvæmda i
landbúnaöi og miða fyrirgreiðslu
sina að öðru leyti við það innlenda
fjármagn sem fáanlegt er á
hverjum tima.
Ég hef staðnæmst við nokkur
atriði sem segja sina sögu að þvi
ógleymdu að bændastéttin hefur
hagrætt búrekstri sinum og til-
einkað sér visindi og tækni og af-
kastar miklu og framleiðir mikið
með tiltölulega litlu vinnuafli.
útflutningsverð búvöru
óhagstæðara með hverju
ári vegna verðbólgunnar
Hitt er svo annaö mál sem hlýt-
ur að mótast hverju sinni af þjóö-
málum og markaðshorfum,
hvernig til tekst að selja erlendis
þær búvörur sem ekki er þörf á
innanlands. Dýrtiðin — veröbólg-
an — hefur leitt til þess að þrátt
fyrir alla hagræðingu hefur verð-
lag búvöru sem út er flutt oröið
bændum óhagstæöara meö hverju
ári og skapað vanda I fram-
leiöslumálum. Þó er það nú svo
að gjaldeyrislega séð er út-
flutningur búsafuröa ekki litils-
virði þjóð sem alltaf vantar gjald-
eyri. Ariö 1978 voru fluttar út
landbúnaöarafuröir sem hér
segir:
Dilkakjöt m.m.
Ull og gærur saltaðar
Húðir
Ostur
Minkaskinn
Hross
Ýmislegt
millj.
kr. 3.307
296
kr.
kr.
kr.
kr.
kr.
kr.
Lax, silungur, hlunnindi kr.
102
930
129
170
142 ,
280
öunnar landbúnaðaraf. kr. 4.356
til góðs?
Unnar landbúnaöarvörur:
Vörur úr loðskinnum kr. 182
Loðsútuð skinn og húðir kr. 1.948
Ullaropi — ullarband kr. 1.006
Ullarteppi kr. 447
Prjónavörur kr. 2.764
kr. 6.347
Þótt flestir landsmenn séu
þeirrar skoðunar að miða bú-
vöruframleiðslu við innanlands-
þarfir, þá er það ekki eins auðvelt
og menn halda, það gerir breyti-
legt árferði.
Efla þarf iðnað úr hráefn-
um landbúnaðarins.
Þaö er staðreynd, aö allmargir
landsmenn hafa atvinnu við þjón-
ustustarfsemi landbúnaðar og
þann iönaö, sem byggist á land-
búnaði. Þennan iðnað þarf að efla
landinu öllu I byggö, þar sem lif-
vænlegt er. Við höfum okkar auö-
ugu fiskimið hringinn kringum
landiö og kaupstaði og kauptún,
þar sem fólk hefur mesta atvinnu
viö sjávarafurðir. Sveitirnar —
dreifbýliö — bændabýlin, þaö fólk
sem þar býr, verður alltaf tengi-
liður á milli þéttbýliskjarna og
lifir mest á landbúnaði. Þvi verð-
ur að gæta þess ef óhagkvæmt
þykir, aö framleiöa búvörur eins
mikið og nú er, að finna nýjar
tekjulindir, með þvi að koma á
fjölþættara atvinnulifi i sveitun-
um.
Breyta þarf stefnunni til
samræmis við breyttar
neysluvenjur
Viö stöndum á timamótum, þar
sem vel þarf að gá að sér og verk-
Hluti úr ræðu Ásgeirs Bjarnasonar
formanns Búnaðarfélags íslands
við setningu Búnaðarþings
og flytja ekki úr landi ullar- né
skinnavörur nema fullunnar. A
þennan hátt má auka iönað I land-
inu. Framleiðslu- og markaös-
vandamálin hafa verið bænda-
stéttinni augljós hin siðari ár og
þvi mikiö rædd og tillögur geröar
og farið fram á lagabreytingar
þar aö lútandi. Ég vil lika minna
á það að viðtækt samstarf hefur
verið tekið upp I sumum málum
og aö Búnaðarþing 1977 lagði til
aö skipuð yrði nefnd til að kanna
markaöshorfur á búvörum
erlendis. Nefnd þessi hefur skilaö
áliti. Búnaöarþing 1978 lagði enn
fremur til að komiö yrði á 7
manna nefnd til þess að kanna
þær leiðir, sem skynsamlegast er
að fara i framleiöslumálum, und-
ir þeim kringumstæðum, sem
rikja. Nefnd þessi hefur skilaö
áliti og liggur þaö fyrir I frum-
varpi á Alþingi og Búnaöarþingi
gefst kostur á að segja álit sitt á
máli þessu.
Það er almenn skoðun hjá
Islensku þjóðinni, að halda beri
efni dagsins er það að breyta
stefnu I landbúnaði til samræmis
við breyttar neysluvenjur og til
samræmis viö þá byggðastefnu,
sem þróast I landinu. Ég er bjart-
sýnn á, aö bændastéttinni takist
aö finna leiöir og aðlagast breytt-
um timum og hasla sér völl, en
þvi aöeins tekst þetta, að bænda-
stéttin standi fast I istaðinu hver
hjá sér og ekki siöur sameigin-
lega.
Það tekur oft langan tima að
byggja upp. 1 upphafi máls mins
lýsti ég aðdraganda að stofnun
Búnaðarfélags Islands og þeim
tima sem það tók að koma á
þeirristefnu, sem þá var mörkuð.
Þaö hefur oft þurft að staldra viö
og athuga þá stefnu og færa út
kviarnar á einu sviði um leið og
þær dragast saman á öðru. Þetta
hefur tekist mætavel og ég lit
björtum augum á aö gifta fylgi
þeirri stefnumörkun, sem nú er
framundan og þetta Búnaðarþing
sem nú er aö hefjast mun eiga
hlut að.
Tekjuskerðingin 1,2 -
á meðalbú
— engin stétt getur þolaö slika kjara-
skerðingu sagði Steingrimur Hermannsson
I ræðu við setningu Búnaðarþings
HEI — 1 ræðu sinni við setningu
Búnaðarþings ræddi Steingrim-
ur Hermannsson landbúnaðar-
ráðherra um mikilvægi
búnaðarsamtakanna og
Búnaðarþings iþeim vanda sem
framundan er en sá vandi væri
tviþættur. t fyrsta lagi sú mikla
kjaraskerðing sem bændur
verða fyrir nú i ár, en hún næmi
1,2-1,3 milljónum á hvert meöal-
bú. Vitaniega yrði með ein-
hverju móti að draga úr henni
þvi ljóst er að engin stétt i land-
inu getur þoiað slika kjara-
skerðingu.
1 ööru lagi sagöi Steingrímur
ljóst að breyta yrði um lang-
timastefnu. 1 staö þess að auka
landbúnaðarframleiðsluna
verði aö draga úr henni. Þetta
tvennt tengdist auðvitaö hvort
ööru og margt heföi áhrif á
hvort tveggja.
Sföan rakti Steingrimur ýmis-
legt sem gert hefði veriö m.a.
endurgreiðslu á 1300 milljónum
sem á bændur voru lagðar i
fyrra, sem viöbótarveröjöfnun-
argjald og þá ákvörðun rikis-
stjórnarinnar að taka upp beina
samninga rikisvaldsins og
bændastéttarinnar um kaup og
kjör sem hann taldi mjög mikla
breytingu. Frumvarp þess efnis
gerði hann ráð fyrir að leggja
fyrir Alþingi um miöjan mars.
Útf lutningsbætur greiðist
mánaðarlega
Steingrimur ræddi siðan
nauðsyn þess að bændur fái
greidd sin laun svipaö og aðrar
stéttir, og nefndi að rikisstjórn-
in hefur samþykkt breytingar á
greiðslum útflutningsbóta
þannig að nú eiga þær að
greiðast mánaöarlega, svo og á
vaxta og geymslukostnaður að
greiðast mánaðarlega.
Þessar aögerðir og breytingar
á lánum Seölabankans eiga að
stuðla að þvi að hægt veröi aö
greiða bændum fyrr en verið
hefur.
Steingrimur ræddi ýmsar að-
geröir sem eru i undirbúningi. í
fyrsta lagi frumvarp það sem
liggur fyrir Alþingi um stór-
auknar heimildir til Fram-
leiösluráðs um að hafa áhrif á
þróun landbúnaöarfram -
leiöslunnar. Þvi miður sagöi
Steingrimur að dregist hefði að
fá það frumvarp samþykkt, en
hann sagöist gera sér fastlega
vonir um aö það yröi samþykkt
nú upp úr mánaöamótunum.
Þessar heimildir eiga aö hafa
einhver áhrif til aö gera vanda
mjólkurvinnslunnar minni en
verið hefur en dráttur á að af-
greiða frumvarpið veldur þvi að
áhrif þess veröa minni.
Steingrimur sagöist gera ráð
fyrir að leggja fram innan fárra
daga frumvarp um breytingar á
jarðræktarlögum þannig aö
framlag til jarðræktarlaga
haldist svipað að verðgildi
1,3 millj.
Steingrimur Hermannsson
næstu fimm ára, en heimild
fáist til að ráöstafa f jármagninu
frjálslegar en verið hefur i sam-
vinnu við bændasamtökin. Með
þvi yrði unnt að nota töluveröan
hluta þessa fjármagns til að
bæta tekjur bænda á núverandi
erfiðleikatimum.
Að hverju ber að stefna?
Þá sagöi Steingrimur frá
þingsálvktunartillögu sem hann
býst viö að lögö verði fyrir Al-
þingi um miðjan mars, þar sem
farið er fram á þaö að Alþingi
ákveði aö hvaöa meginmark-
miðum beri aö stefna I land-
búnaöi. Þar leggur Steingrfmur
til þrjú atriöi, þ.e. aö fram-
leiöslan verði sem næst neyslu-
þörfum þjóðarinnar og hrá-
efnisþörfum iönaöarins, að
bændum verði tryggðar tekjur-
og félagsleg aðstaöa sem næst
þvi sem aðrar stéttir hafa og að
siðustu að við mörkun land-
búnaðarstefnu veriö tekið tillit
til byggöasjónarmiöa. Jafn-
framt veröur lagt til að gerö
veröi 5 ára áætlun um þróun
landbúnaöarins og farið fram á
vfötækar heimildir með ýmsum
aðgerður til aö ná þessum
meginmarkmiöum á tlmabil-
inu.
Steingrimur benti jafnframt á
að frumvarp um forfallaþjón-
ustu landbúnaðarins liggur fyrir
Alþingi og verður sent til um-
sagnar. Einnig taldi Steingrim-
ur aö lagfærðar veröi lausa-
skuldir bænda en þaö blöi eftir
þvi aö ákvaröanir fáist um
hvers konar vaxta- og verö-
tryggingarkerfi verði upp tekiö
á næstunni.