Tíminn - 12.10.1979, Blaðsíða 9

Föstudagur 12. október 1979
9
Menntaskólinn á Egilsstööum vígöur nk. sunnudag:
99 nemendur á fyrsta starfsári
AM — N.k. sunnudag
verður hinn nýi mennta-
skóli á Egilsstöðum vígð-
ur með athöfn sem hefst
kl. 14 í Egilsstaðakirkju.
Tíminn ræddi í gær við
skólameistara, Vilhjálm
Einarsson, og spurði
hann frétta af væntan-
legu skólastarfi.
Vilhjálmur sagöi aö i vetur
veröi i skólanum 99 nemendur
og 16 kennarar, auk skólameist-
ara.
Þriöjungur nemenda er úr
kauptúninu aö Egilsstööum, en
aörir nemendur dvelja á heima-
vist skólans, sem rúmar 40
manns, og 20 i nýrri gistiálmu
Valaskjálfar, sem tekin hefur
veriö á leigu. Sagöi Vilhjálmur
aö álman heföi fengist leigö,
þegar sýnt varö aö nemendur
yröu fleiri en búist haföi veriö
viö og heföi skólinn notiö vel-
vilja og fyrirgreiöslu margra
aöila viö útvegun þessa viö-
bótarhúsnæöis, sem hann vildi
færa þakkir fyrir. Atta stunda-
kennarar starfa viö skólann I
vetur, en átta fastir kennarar.
Skólinn starfar eftir sam-
ræmdu eininga og áfangakerfi
fjölbrautaskólanna og er stefnt
aö útskrift fyrstu stúdenta voriö
1981 á viöskipta, mála, uppeldis
og náttúrufræöibrautum. Þessir
fyrstu stúdentar munu þá áöur
hafa hafiö framhaldsnám viö
Eiöaskóla á viöskiptasviöi eöa
öörum sviöum. Enn koma þess-
ir nemendur frá Neskaupstaö og
Reykholti, úr framhaldsdeild-
um þar. Kynni hópur stúdent-
anna 1981 aö veröa um 30
manns.
Auk þess sem kennt veröur til
stúdentsprófs stunda nemendur
nám 1 skólanum, sem stefna aö
ööru en stúdentsprófi. Má þar
nefna bóklegan kjarna iönnáms,
leiöbeinendanám iíþróttum o.fl.
Skólahúsiö, sem hafist var
handa um byggingu á fyrir
fimm árum, er mjög vandaö og
nemendaherbergi t.d. búin
snyrtiherbergjum og sturtu.
Mötuneyti er rekiö i skólanum
fyrir heimavistarnemendur og
þá einnig, sem úti í bæ búa.
HERFERÐ ALÞJÓÐA
HEILBRIGÐISSTOFNUN -
ARINNAR GEGN ÁFENGI
Haraldur Kröyer sendiherra veitir Henrik Beer stórriddarakrossinn á heimili sinu i Sviss.
Framkværadastjóri Alþjóðasambands Rauða
krossins sæmdur stórríddarakrossí
FRI — Fyrir ári hvatti aöalfram-
kvæmdastjóri Alþjóðaheil-
brigöisstof nunarinnar (Who)
aöiidarþjóöirnar til aö leitast viö
aö stemma stigu viö áfengis-
neyslu sem mest mætti veröa og
draga þannig úr þvl margþætta
tjóni sem hiín hefurí för meö sér.
Ýmsar þjóöir hafa þegar gripiö
til ráöstafana sem eru í anda
þessarar samþykktar. Frakkar
hafa þrengt kosti vinsöluhúsa og
hyggjast hækka söluverö áfengis
stórlega i haust. I mörgum fylkj-
um Bandarikjanna hefur lögaldur
til áfengiskaupa veriö hækkaöur.
Allir sænsku stjórnmálaftokkarn-
ir lýstu þvi yfir i kosningabarátt-
unni fyrir stemmstu aö þeir vildu
hömlur á áfengisdreifingu og
nefnd trúnaöarmanna ráöherra i
Noregihefur lagttilaö m.a.veröi
bönnuö framleiösla og sala á
sterku öli, sala efna til hraövin-
geröar bönnuö og eftirlit meö vin-
söluhúsum hert.
Þess má aö lokum geta aö
bæjarstjórnir þriggja kaupstaöa
hérlendis hafa afgreitt mál er
varöa áfengisdreifingu nákvæm-
lega i samræmi viö tilmæli WHO.
Eru þaö bæjarstjórnir Keflavik-
ur, Kópavogs og Selfoss. Og
meirihluti kjósenda á Sauöár-
króki sýndi I voraö honumer ljóst
hvaö klukkan slær i þessum efn-
um.
Sala ÁTVR hefur aukist
i krónum
Söluaukning ATVR i kr.ónum á
tímabilinu 1. júli til 30. sept. 78 til
sama tima i ár nam 44.7%. En
þess má geta aö á sama tima
hækkaöi áfengi þrisvar, um 20% i
hvert skipti, þ.e. I júli 78, sept. 78
og júni 79 þannig aö aukning á
sölumagni er óveruleg.
GP —Forseti íslands hefur ný-
veriö sæmt Henrik Beer fram-
kvæmdastjóra Alþjóöasambands
Rauöa krossfélaga stórriddara-
krossi meö stjörnu. Heiöurs-
merkiö afhenti Haraldur Kröyer
viö hátiölega athöfn á heimili sinu
i Genf 3. þessa mánaöar aö viö-
stöddum m.a. viöskiptaráöherra
Svavari Gestssyni og formanni
Rauöa kross Islands, Ólafi Mixa.
Henrik Beer, sem er mikill
áhugamaöur um islensk málefni
og kemur hingaö reglulega ásamt
fjölskyldu sinni, varö fyrst þekkt-
ur fyrir margvisleg hjálparstörf á
striösárunum. Hann var um ára-
bil nánasti samstarfsmaöur
Folke Bernadotte greifa, þess
mikla mannúöarforingja.
Hann varö þritugur fram-
kvæmdastjóri RK Sviþjóöar og
gegndi þvi starfi i 13 ár eöa þar til
hann tók viö núverandi starfi sem
hann hefur gegnt i nærfellt 20 ár.
Helgi Benónýsson:
Auðlindaskattur og auðlindir landsins
Þegar umræöur hófust um
auölindaskatt, brá mörgum
gjaldendum i brún, en viö nán-
ari kynni af skattinum, róuöust
margir þeirra, þvi skattgreiöslu
þessari var ekki beint til al-
mennings, heldur til útgeröar-
manna, vltt og breitt um landiö.
En ábyggilega var frummæl-
andi ekki i tölu þeirra sem viö
útgerö fást, þá mundi hann
trauölega hafa ympraö á þess-
um skatti ofan á hækkaö kaup-
gjald og gifurlega olfuhækkun.
En þaö eru til auölindir á landi
hér, sém mætti tala um ef af
skattgreiöslu veröur hérlendis.
Ég vil telja hér þær helstu:
1. Jaröhita,
2. Fallvötn til rafmagnsfram-
leiöslu,
3. Fiskistofna á landgrunninu,
4. Landbúnaö,
5. Vatnafiska,
6. Ferðamenn,
7. Námuvinnslu s.s. kisil, perlu-
stein, silfurberg, vikur, salt, mó
o.fl.
Þegar þessar auölindir Is-
lands eru skoöaöar, meö tilliti
til fólksfjölda I landinu, er sýni-
legt aö auölegö landsins er mjög
mikil, sé litiö til stæröar þjóö-
arinnar. Viö lslendingar eigum
ekki aö vera upp á náöir ann-
arra þjóöa komnir vegna auö-
æfaskorts, heldur mun aö leita
meinsemda i fjármálakerfinu á
öörum vettvangi, s.s. i stjórnar-
farinu.
Ég vil nú fara yfir notkun
þessara uaölinda, meö tilliti til
nýtingar þeirra:
1. Jaröhiti. Þegar Erlendur á
Sturlu-Reykjum I Borgarfiröi
byrjaöi, aö ég held fyrstur
manna á landinu eöa meö þeim
fyrstu aö hita upp Ibúöarhús sitt
meö jaröhita, var þar meö haf:
in nýting hans, og er nú stór
hluti ibúða landsmanna hitaöur
á þann hátt. Sparast við það
stórkostlegur gjaldeyrir svo
milljöröum króna skiptir.
Þegar veriö er aö leggja hita-
leiöslurfrá auölindum þessum,
eru tekin stór erlend lán meö
háum vöxtum. Meö þvi gengis-
falli og gengissigi, sem ráðiö
hefir i fjármálakerfi okkar á
siðari árum er sýnilegt aö
margfaldur kostnaöur veröur
viö nýtingu jarðhitans á
Reykjavikursvæðinu, og öörum
þeim stööum, sem núer veriö aö
nýta þessa auölind. A sama
tima flakkar stór hluti þjóö-
arinnar landa á milli fyrir þaö
fé, sem innanlands heföi átt aö
nota til uppbyggingar húshitun-
ar I landinu.
2. Rafmagn. Þaö er nú aö
veröa meö mestu auðlindum
landsins. Viö höfum áætlaö aö
nýta það til iönaðarþróunar inn-
anlarxis, byggja upp stóriöju
með erlendu fjármagni, annaö
hvort sem erlend eign eöa i
félagi viö Islendinga, og auka
meö þvi innlenda atvinnu. Svo
hefur I seinni tiö veriö áformað
aö leiöa rafmagn til annarra
landa til sölu. Hér er þvi um
stórkostlega framtíöarmögu-
leikaaðræöa. En innanlands er
þessari auðlind misskipt, þvi
þar sem fyrstu rafstöövar
landsins voru gefnar af amer-
iskum ráöamönnum, nutu
fyrstu eigendur gæða þeirra, en
úti um landsbyggðina njóta
þegnarnir ekki sömu réttinda og
þeir sem aönjótandi voru þess-
arar greiöasemi.
Þeir veröa nú aö sætta sig viö
mun dýrara rafmagn. Sama er
meö hitaveitur. Þeir njóta ekki
þeirra gæða heldur. Það lakasta
er að þaö eru sömu bæjarfélög
sem þessara gæða njóta. En
sama visitala gildir um allt
landiö. Þetta óréttlæti veröur aö
afnema. Kannski lagast þetta
með fjölgun þingmanna
Reykjavikur?
3. Fiskistofnarnir, sem eru
stærstaauölindokkar.og enn þá
súeftirsóttasta. Sú hugmyndaö
selja leyfi til notenda er vafa-
söm tillaga, þvi atvinna fólks
byggist mjög á nýtingu fiski-
stofnanna, og vart sjáanlegt aö
útgerðarmenn geti boriö meiri
gjöld, en nú þegar hafa verið á
lögö meö hækkuöu kaupgjaldi
og auknum oliukostnaöi, og ekki
sjáanlegt að til batnaöar horfi.
Ég álit þvi, aö þar sé veriö aö
leita ullar i geitarhúsi.
4. Landbúnaöur hefir um
margar aldir verið aöalauölind
okkar tslendinga. Þaö mun vera
honum aö þakka aö íslendingar
eru lifandi i dag. Hann hefir
veriö okkar lifgjafi. Bændur
hafa sýnt fádæma dugnað I öfl-
un matar og klæöa fyrir þjóöina
á umliönum öldum. Svo mun
vera meö fleiri þjóöir, að land-
búnaöurinn hafi verið aðaluppi-
staöan i mataröflun þjóðanna.
tslenskir bændur hafa sýnt og
sannaö aö hægt er, þótt landiö sé
torsótt yfirferöar, aö skipu-
leggja flutningakerfiö og nýta
mjólkina á svo snilldarlegan
hátt aö aldrei vantar mjólk
þrátt fyrir vond veöur, mikla
snjóa og illviðri, allt frá ystu
dölum til fjærstu annesja og
eyja í strjálbyggöu landi. Fyrir
þessi félagssamtök bænda viö
nýtingu auðllnda landbúnaöai^
ins, hafa bændur fengið verö-
skuldaöa aödáun i nærliggjandi
löndum.
A seinni árum hefur land-
búnaöurinn veriö tortryggöur,
af stjórnmálamönnum, og I
blaöaskrifum hefur gildi hans
fyrir þjóöarbúið verið taliö
vafasamt.
1 Vesturheimi hafa demókrat
ar stutt bændur, einkum þá
smærri, og samvinnufélögin,
sem aöalstyrkurþeirra til vöru-
dreifingar hefirbyggst á. Þessu
erekki hér til að dreifa. Hér er
Alþýöuflokkurinn hreinn and-
stæöingur bændanna og hefir
hann ráöist á samvinnufélögin á
ýmsum sviðum, s.s. v'aröandi
dreifingu landbúnaöarvara.
Meöan s vo horfir, veröur krata-
flokkurinn aldrei stór, vegna
þess hann vantar kjölfestuna,
samvinnufélögin og bændurna.
Sem dæmi má nefna, er krat-
ar mynduðu stjórn meö Sjálf-
stæöisflokknum eftir striöiö, og
var nefnd nýsköpunarstjórn. Þá
voru búin tÚ lög um landbúnaö-
inn, svo nefndri 6 mannanefnd
var fengiö alræöisvald yfir
vöruveröi bænda. Hún skyldi
ráöa vöruveröi, svo rikisvaldið
heföi minni afskiptiaf þvi. Þessi
nefnd hefir nú starfaö siðan.
Þess vegna fengu húsmæöur i
landinu að kenna á henni i
slðastliðnum mánuöi, en rikis-
stjórn voru bönnuö öll afskipti
meö lögum þessum.
A siöasta þingi bar Steingrim-
ur Hermannsson fram tillögu
um afnám nefndarinnar, en viö
atkvæöagreiöslu um máliö
hlupu allir {xngmenn Alþýöu-
flokksins út, ásamt stjórnar-
andstööunni, og var þvi máliö
ekki afgreitt, þar sem þetta var
einn sföasti þingdagurinn. Þá
vantaöi framkvæmdavaldiö á
Alþingi Islands. Þegar hásetar
ekki mæta til skips hefir skip-
stjóri leyfi til að hýrudraga þá,
þar til þeir mæta. Það mundu
ekki hafa f ariö svo margir út af
alþingi, ef fjármálaráðherra
heföi hótaö að gera hiö sama, tii
10. október i haust. Þá mundu
færri húsmæöur hafa þurft aö
ásaka ranga aöila um vöruokur
um daginn er landbúnaöarvörur
hækkuðu. Þaö var eingöngu
kratanna verk.
5. Vatnafiskar. Laxveiöar
hafa á seinni árum verið all-
mikil tekjulind fyrir vatna- og
áreigendur. Halda margir sem
ekki þekkja til þessarar at-
vinnugreinar, aö hér sé um stór-
an og gróöavænlegan atvinnu-
rekstur að ræöa. En svo er nú
ekki. Laxarækt útheimtir mik-
inn tilkostnab. Dreifing laxa-
seiöa i ár kostar mikið fé. Þeir
sem viö þá iöju fást munu vart
sýna mikinn gróöa, en fá meiri
ánægju, þvi starfiö er skemmti-
legt, en ábatinn i flestum tilvik-
um minni. Þaö getur veriö aö
við öölumst þá þekkingu, aö viö
getum stundað laxaeldi i sjó. Þá
má búast viö betri afkomu
þeirrar iöju.
6. Landsýn. Feröamenning
okkar, sem gengur út á að sýna
landiö, hefir ekki fært okkur
neinn gróða, þvi feröaskrifstof-
ur okkar hafa ekki veriö þjóö-
hollar. Þær sýna minnst af land-
inu. En aftur auglýsa þær meö
miklum fjálgleik erlendar baö-
strendur og skemmtistaði, og
narra þannig f jölda íslendinga,
til ferðalaga til landa, þar sem
óhollusta verður þeim aö heilsu-
tjóni, vegna mengunar lofts og
lagar. Þaö er þvi engin auðlind
sem þeim er sýnd hér, heldur
kjánalegt fólk, sem af fávisi
sinni hefir gleymt sinu fagra
landi, sem þeim bar aö sýna
hinum erlendu ferðamönnum.
7. Námur. Þeirra hefir ekki
gætt mikið á Islandi fram aö
þessum tima, en nú aukast
möguleikar viö námunytjar
meö nýtingu ýmissa efna, sem
vöntun er á 1 heiminum i dag,
s.s. hreinsunarefna. 1 fram-
leiðslu á klsilgúr erum viö
lengst á leiö komin i námu-
vinnslu á landi hér i dag. 3vo er-
um viö meö fleiriefni, sem geta
heitiö þvi nafni, en þær námur
eru ennþá ekki orðin nein tekju-
lind og eru á tilraunastigi.