Tíminn - 27.01.1980, Blaðsíða 18

18
Sunnudagur 27. janúar 1980
„Kosningar œttu að
vera persónu-
bundnari”
— segir Kristin Mantyla
skrifstofustjóri hjá ASÍ
„t'rslit alþingiskosninganna
voru sorgleg og það litur út fyrir
að konur cigi talsvert erfitt upp-
dráttar innan flokkanna. i Finn-
landi, þar sem ég þekki vel til
mála, er allt annað uppi á ten-
ingnum og býst ég við, að
kosningafyrirkomulagið eigi
mikinn þátt i velgengni finnskra
kvenna. Kosningarnar eru per-
sónubundnar og kjósandinn getur
haft endaskipti á listanum, ef
lionum býður svo við að horfa.
„Lagasetning
gæti haft
þveröfug áhrif
á konur”
betta sagði Kristln Mantyla
skrifstofustjóri hjá Alþýðusam-
bandi tslands. Kristin sagðist
vera alveg mótfallin þvi að lög-
binda setu kvenna á Alþingi.
„Mér finnst það ekki leysa vand-
ann á réttan hátt. Þá yrði að
halda áfram og setja öðrum
starfsgreinum sama hlutfall með
tilliti til kynja. Égheld jafnvel að
það þýddi ekkert að setja slfk lög
timabundið og þau gætu haft
þveröfug áhrif á konur, sem ætla
sér að brjótast áfram af eigin
rammleik.
En hvar stöðvast konur á leið
sinni?
Ég er nú þeirrar skoðunar, að
konur séu vanar að vantreysta
sér og þær vantar hörkuna til að
berjast. Eiginmaður og börn
standa ekki alltaf i veginum
nema siður sé. Það er oft konan
sjálf, sem tekur þá ákvörðun, að
starfa ekki að stjórnmálum, —
vill ekki leggjaþað áheimilið eins
og sagt er. Það er fleira sem
stöðvarkonur. Framhleypin kona
þykir hlægilegri en framhleypinn
karl. Og auk þess þurfa konur að
hafa mikla yfirburði yfir þá
menn, sem þær keppa við. Karl-
maðurinn getur látið sér nægja
meðalgreind, en konan þarfnast
hvorki meira né minna en af-
buröahæfileika. Þegar kona
stendur uppi ein, sem fyrirvinna
heimilis er það ekki talið nema
sjálfsagt og hún fær sjaldan hrós.
Hins vegar eru sömu aðstæður
hjá karlmanni metnar á allt ann-
an hátt og þar er karlinn allt i
einu veikari aðilinn, sem á það
skilið að eftir honum sé tekið.
Samt erkonan ævinlega ver laun-
uð.
„Karlaríkið er
mikið í verkalýðs-
hreyfingunni”
En getur verkalýðshreyfingin
ekki gengið á undan og breytt
rikjandi viðhorfi?
Karlarikið er svo mikið i
hreyfingunni og i kjarabaráttunni
almennt. Störf kvenna á vinnu-
markaðinum eru vanmetin.
Stundum gæti maður imyndað
sér, að karlmennirnir I verka-
lýöshreyfingunni ættu engin börn.
Þeim er ekki gjarnt að lita á dag-
vistunarheimili eða barnsburðar-
leyfi sem kjarabót, heldur aðeins
sem bleika pakka með slaufu.
Þeir hafa einhvern veginn tekið
það i sig, að barnsburðarleyfi sé
kvennamál og engin hagsbót fyrir
þá. Vilja frekar fleiri krónur i
launaumslögunum. Þetta er ein-
kennileg afstaða og mér finnst
konur i verkalýðsfélögunum ekki
leggja nógu rika áherslu á þessi
mál.
Heföir þú tima til þess að sinna
stjórnmálum?
Ég hefði tima til þess aö sitja á
þingi af þvi að strákurinn minn er
það uppkominn og við hjálpumst
Kristln Mantyla skrifstofústjóri
að á heimilinu. Þessi vinna min
hérhjá ASI er krefjandi og tfma-
frekog ég ætti eins að geta setið á
þingi. En ég hefði ekki tima til
þess að berjast fyrir sjálfa mig
meö vinnunni. — Og svo verður
maður að hafa geysilegan áhuga
og vissu fyrir því að vera ómiss-
andi til að leggja Ut i slika bar-
áttu.
Við töluðum um finnskar konur
i upphafi. Er ef til vill betur búið
aö fjölskyldum Uti I Finnlandi en
hér er?
Ég held að óhætt sé að fúllyröa
það. Kvenréttindahreyfingin
finnska er með þeim elstu i
Evrópu og hún hefur náttúrlega
barist fyrir fjölskyldumálum.
Þess vegna hafa konur i Finn-
landi verið svo virkar sem raun
ber vitni. Barnsburðarleyfi er
minnst sex mánuðir og geta for-
eldrar skipt þvi með sér.
Þórhallur Jóhannesson prentari.
,,Ég vildi aö sjálfsögöu hafa
miklu fleiri konur inni á þingi en
nú er, en hvað skal gera? Konur
hafa ekki fvlgt fram þcirri sókn,
sem þær hófu fvrir u.þ.b. tiu ár-
um og það veröa fáir karlntenn til
þess aö berjast fyrir þær, sagði
Þórhallur Jóhannesson prentari i
Prentsmiöjunni Grafik hf.
..Þegar ég tala um sókn, þá á ég
við, aö konur hafa gert töluvert i
þvi að mennta sig og komast út á
vinnumarkaöinn, en þær virðast
ekki almennt vilja axla þá á-
byrgö, sem stjórnunarstörfum er
samfara.”
„Leiðast
fordómar gagn-
vart heima-
vinnandi
húsmœðrum”
„Þetta áhugaleysi konunnar á
stjórnun og ábyrgðarstöðum
hefúr leitt til þess, að karlar hafa
algjörlega náð völdum i þjóð-
félaginu og gegna aðalembættun-
„Hrein uppgjöf að
grípa inn í
með lagaboði”
— segir Þórhallur Jóhannesson prentari
unt. Það er slæmt. En ég álit, að
alrangt sé að skipa konum með
lögum að taka að sér stjórnunar-
störf. jafnvel þótt sú hugmvnd
þyki ekki fráleit á hinum Norður-
löndunum. Konur verða að bera
ábvrgð á eigin áhugaleysi. Það er
hrein uppgjöf að reyna að gripa
þarna inn i með lagaboði.
1 mi'num augum er jafnrétti
teygjanlegt hugtak og ég tel það
ekkert skilyrði jafnréttis, að kon-
an sé útiá vinnumarkaðinum eins
og kallað er. Kona. sem stjórnar
heimili sinu vel. gerir þjóðfélag-
inu eins mikið gagn, ef ekki meira
en sú, sem sæti á i stjórnum og
ráðum. Af þessum orðum minum
má ráða. að mér leiðast þeir for-
domar, sem oft koma fram i jafn-
réttisumræðu gagnvart heima-
vinnandi húsmæðrum Þar er tal-
að um „fórn konunnar'' m.a.,
sem hangi yfir krökkum allan
daginn. En ég vil meina, að karl-
ar. sem fara allan daginn út af
heimilum sfnum og sjá börnin
kannski ekki nema sofandi, þeir
fórni sér.
Þetta breytir þvi ekki, að konur
þurfa hvatningu og það þarf að
auðvelda þeim konum baráttuna,
sem vilja virkja hæfileika sina
beint i þágu heildarinnar. Mér
þykireinnig mjög mikilvægt, að
allir hafi möguleika á barna-
heimilum, þviað þau eru forsend-
an fyrir þvi, að konur komist út af
heimilunum og fáir eiga ættingja
eða aðra, sem geta gætt barn-
anna.
ileföiiðþiö hjónin tima I stjórn-
in ál eins og er? Og gætiröu lýst
heimilisástæðum?
Konan min, Anna Halldóra
Þórðardóttir. er i Hjúkrunarskóla
Islands og þar er mikill hluti
námsins vinna, sem unnin er á
vöktum. Börnin eru eins árs og
fimm ára. Yngra barnið er hjá
móður minni á daginn, en það
eldra i leikskóla. Ég held, að við
Þátttaka
kvenna í
stjórnmálum
hjálpumst sanngjarnt að á heim-
ilinu, en konan min hefur meira
með yngra barnið að gera. Að-
stæður eru það erfiðar að öllu
leyti, að ég sé ekki stjórnmála-
starf inni i myndinni fyrir hvor-
ugt okkar. Ég er ekki að segja að
ég sakni þess, þvi að stjórnmál
eru ekki freistandi fyrir alia.