Tíminn - 08.07.1980, Qupperneq 7

Þriðjudagur 8. júlt 1980.
7
Haraldur Ólafsson:
ÞRIÐJUDA6SÞANKAR
llaraldur ólafsson.
Fylgjum
lögum um
Þjóöleikhús
ÞjóöleikhiisiB fer meB mikiB
hlutverk á sviBi Islenzkrar
menningar. Um þaB voru ný-
lega sett ný lög. Nokkur atriöi I
þeim lögum hafa ekki enn
komiB til framkvæmda vegna
þess, aö fjárveitingar hafa ekki
fengizt. Þaö er ef til vill partur
af almennum slappleika og
eftirgjöf viö sjálfan sig og aöra,
aö samþykkja lög, en láta
siBan dankast hvort þau verBa
annaB en málsgreinar i
Stjdrnartiöindum. ViB ættum aö
sameinast um þaB, aö gera lögin
um Þjóöleikhús aö veruleika i
staB þess aö birta villandi hug-
leiöingarum „niöurgreiBslur” á
aögöngumiBum. ÞaB á aö koma
á föstum óperusýningum i leik-
húsinu meB fastráBnum
söngvurum. Þar á einnig aö
starfa fólk, er aöstoöi leikrita-
skáld og þýöendur i starfi sinu
— og þará aöstarfa atvinnufólk
i ballettdansi.
Verkefnaval leikhúss hlýtur
alltaf og alls staöar a& vera um-
deilt. Mistök eiga sér lika alltaf
staö i einu og öBru. En leikhúsiö
á aB fá tækifæri til aB starfa og
þröast, vera lifandi og fjörug
stofnun, sem hiklaust tekur
áhættu, af hinu nýja, jafnframt
þvi, sem hún kynnir sigilda list I
orBum, tónum og hreyfingum.
ÞaB á aB vera vettvangur skap-
andi starfs listamanna á öllum
sviöum. Leikhúsiö á ekki aö
vera afþreyingarstofnun þeirra,
sem geta greitt hátt verö fyrir
aö sitja einiraö hinu frambæri-
legasta i list, heldur staöur þar
sem allir geta komiB og notiö
gleBi og endurnýjunar. ÞaB er
gæfa leikstarfsemi á tslandi aö
hún hefur náö til fjöldans, og
vonandi veröur séö um, aö svo
veröi áfram, en villandi saman-
burBur og neikvæB afstaöa til
leikhússins ekki látin draga úr
starfsemi þess.
Höfum viöefni
á menrmigunm?
Leikári Þjóöleikhússins lauk
21. júní s.l. I því tilefni fylgdi
ÞjóBleikhússtjóri gamalli hefö
og kallaöi blaBamenn á sinn
fund og gerBi grein fyrir starf-
seminni á liBnu leikári. Hann
sagöi m.a., aö sýningar heföu
veriö nokkru færri en undanfar-
in ár, og stafaöi þaö af lakari
fjárhag hússins, og þá sérstak-
lega af þvf aö framlög hins opin-
bera hefBu ekki hækkaö I hlut-
falli viB verBbólgu. Þetta kemur
hart niöur á öllum rekstri leik-
hússins, og má sýna fram á, aö
lækkuB framlög draga beinlinis
úr tekjumöguleikum hússins.
Þetta hefir allt komiö i frétt-
um, og eins hitt, aö ný Islenzk
verk nutu meiri vinsælda en
erlend og er sótzt eftir aö fá þau
til sýninga á listahátiBum
erlendis. Ennfremur sóttu
hvorki meira né minna en 91.000
manns sýningar hússins, eöa
nánast einn af hverjum tveimur
landsmanna.
Ekki veröur Timanum þó tiö-
rætt um þessi atriöi. Þess I staö
birtist I blaöinu s.l. laugardag
hugleiöing blaöamanns' um
stöBu leikhússins undir fyrir-
sögninni: ÞjóBleikhúsiB: Yfir 9
þús. kr. styrkur úr rikissjóöi — á
hvern aögöngumiöa I ar? Þar
kemst bla&ama&urinn aö þeirri
niöurstööu, aö rikiö greiBi nú
hvern aBgöngumiöa niBur um
6400 kr., en á næsta leikári muni
niöurgreiöslan nema 9350 kr. ef
reiknaö er meB sömu aBsókn og
á s.l. leikári.
Reikningslist er bæöi nytsam-
leg og skemmtileg. En eins og
allir vita, sem hafa leikiö sér aö
tölum, þá er auövelt aö fara
þannig meö þær, aö fremur
verBi til aö rugla fólk I riminu en
aB sýna þvi hiö rétta. NiBur-
staöan úr dæminu I Timanum er
nánast sú, aö selja eigi aö-
göngumiBa aö sýningum Þjóö-
leikhússins á 11.800 kr. næsta
vetur. Ég vil alls ekki halda þvi
fram aö þaö sé rangt I sjálfu sér.
Hins vegar segir þaö ekkert um
rekstur leikhússins né hvernig
þaö bezt geti gegnt hlutverki
undanfömum árum hefir leik-
húsiö notiö minni styrks en
rikisstyrkt leikhús i nágranna-
löndum okkar. Og þar talar
enginn um „niöurgreiöslu” á
aögöngumiöum. Islendingar
veröa aB venja sig af aö tala um
framlög til menningarmála eins
og um ölmusu eBa sóun sé aB
ræöa. Framlög til skapandi
menningarstarfsemi skila sér
margfaldlega i betra og auö-
ugra mannllfi, aukinni sjálfs-
virBingu og gleöi. Þegar fariö er
aö ræ&a um leikhús, eBa sin-
fóniuhljómsveit, eöa óperu eins
og bagga á rikissjóöi, þá er
hætta á feröum. ÞjóBin ,,al-
heimtir ekki daglaun aö kveldi”
af menningarstarfi, en arBurinn
af þvi ávaxtast betur en allir
þeir verö- og vaxtaaukareikn-
ingar, sem eiga aB bjarga ein-
hverju af gildi seölanna okkar
(sem reyndar á aB nota til aB
kynda áramótabálin I vetur).
Ég heföi ekki minnzt á þessa
grein i Timanum nema vegna
þess, aö Timinn og forystumenn
Framsóknarflokksins áttu sinn
stóra þátt i, aö ÞjóBleikhúsiB
varbyggt, á krepputimum. Þaö
er von min, aö útreikningar
Timans um Þjóöleikhúsiö séu
ekki geröir I þeim tilgangi aö
vekja hjá tslendingum efa-
semdir um starfsemi þess.
Samanburöurinn viö Rikisút-
varpiö vekur þvi miöur þær
grunsemdir, aö veriö sé aö
leitast viB aö sýna leikhúsiö i
óþægilegu ljósi.
sinu. Þaö er meira aö segja lik-
legt, aB svo hátt miöaverB
mundi raska verulega starfs-
grundvelli hússins.
Leikhús
„borgar sig”
aldrei
Þjóöleikhúsiö.
Engum dettur I hug, aö ÞjóB-
leikhús standi undir sér sem
kallaB er. Þaö hlýtur aB njóta
styrks úr almannasjóBum.
Vegna mikillar aösóknar á
Höfuð í sandi
borgarstjórn
og lýðræði
Bæjarstjórinn á Seltjarnar-
nesi lætur svo um mælt aö ibúar
Seltjarnarness hafi stungiö
höföinu I sandinn þar sem þeir
afbáöu áfengisútsölu hjá sér.
Þetta oröafar aö stinga höfBi i
sand mun byggt á þeirri gömlu
blaöamannalýgi aB strúturinn
stingi höföi sinu I sandinn þegar
hættu ber aö höndum I trausti
þess aö enginn sjái hann ef hann
byrgir augu sin. OrötakiB
merkir þvi aö loka augum
sinum fyrir aösteöjandi hættu,
byrgja skynfæri sin svo aB þau
greini ekki staöre > ndir og veru-
leika.
Hverjir eru þaö þá sem nú
hafa stungiö höföihu i sandinn?
ÞaB er staöreynd aö áfengis-
nautn vex viB hverja vinbúB og
veitingastaö. Það vita þeir sem
vilja vita skil á þessum málum.
Þeir sem loka sig úti frá þeirri
vitneskju má kalla aB stingi
höföi sinu i sandinn.
Vegna þessara staöreynda aö
fjölgun sölustaöa og veitinga-
húsa eykur heildarneysluna
hefur heilbrigöisstofnun
Sameinuöu þjóöanna heitiö á
okkur eins og alla aBra þátt-
takendur og aBila þessa alþjóB-
lega samstarfs aö standa gegn
öllu sliku og vinna aB fækkun
dreifingar staöanna, þvi aö
Sameinuðu þjóBirnar telja þaö
miklu skipta aB unnt veröi aB
minnka drykkjuna. Þaö munu
I
I
vera aBrir fremur en heil-
brigðisstofnun Sameinuöu þjóÖ-
anna sem geyma vit sin i sandi
þegar aö þessum málum
kemur.
Borgarstjórn Reykjavikur
hefur veriö beöin um aö unna
Breiöholtsbúum þess réttlætis
aB láta i ljós álit sitt um áfengis-
verslun I hverfi sinu en slikan
'rétt hefur fólkiö á Seltjarnar-
nesi aö lögum. BreiöholtiB er
ekki sérstakt sveitarfélag og þvi
getur borgarstjórnin og ÁTVR
þröngvaö upp á fólkiö þar
áfengissölu hversu almennt og
ákveöiö sem þaö vildi vera laust
viö slikt ef borgarstjórn vill
beita haröræöi og þrælatökum 1
þjónustu áfengissölunnar.
Borgarstjórninni er þaB hins
vegar útlátalitiB aö leyfa BreiB-
holtsbúum aö láta vilja ?inn
koma fram. Sé borgarstjórn svo
lýBræöislega þenkjandi að hún
vilji unna Breiöholtsbúum þess
réttar sem seitjarnarnes ’húar
hafa aö lögum sem sjáitstætt
bæjarfélag verBur þaö næstu at-
riöi þessara mála aö eína til .1-
mennrar atkvæBagreióslu eöa
skoBanakannanar un áfengis-
‘útsölu i Breiöholtinu
Þetta er einföld sp'; '’ing um
þaB hvort virBa skui; tlja
mennings eöa ekki.
ViB sjáum hvernig borr.-.r-
stjórn Reykjavikv svsar
þeirri spurningu 1980.
Halldór Kristjánsson.