Tíminn - 30.10.1980, Qupperneq 8

8
Fimmtudagur 30. október 1980
l{*I 1(1'
Bragi Asgeirsson, listmálari,
er tæplega fimmtugur aö aldri,
fæddur 28. mai áriö 1931 í
Reykjavik og þar hefur hann
búiö og starfaö flesta daga, ef
frá eru skilin námsárin ytra og
ýmsar námsferöir til fjarlægra
landa.
Bragi hóf myndlistarnám á
unglingsvetri áriö 1947, viö þann
skóla er nú ber nafniö Myndlista
og handiöaskóli Islands, en hét
þá Handlöa og myndlistarskól-
inn, en þann skóla stofnaöi sá
merki hugsjónamaöur Lúövfg
Guömundsson áriö 1939 meö
tvær hendur tómar, en nóg af
eldmóöi er var nánast eina auö-
lind tslendinga þá, og stóö vel
undir flestum hlutum.
Lúövig Guömundsson mótaöi
þennan skóla sinn og gjöröi aö
virkri stofnun, er haföi á aö
skiöa úrvalskennurum, oghefur
enn. Lúövíg mun hafa stýrt
skólanum til ársins 1961, en
hann lét af störfum vegna
heilsubrests, og nú er hann lát-
inn fyrir allmörgum árum, en
skólinn lifir og starfiö er f jörugt.
BragiÁsgeirsson
Bragi Ásgeirsson stundaöi
þarna nám á árunum 1947-1950,
Listaháskólanum I Kaup-
mannahöfn 1950-’52 og ’55-’56
Jónas Guðmundsson
MYNDLIST
(Grafik). Listaháskólanum i
Osló 1952-’53, Listaháskólanum i
Múnchen 1958-’60. Dvöl i Róm
og Flórenz 1953-’54. Námsferöir
um flest lönd V-Evrópu svo og
Ameriku ogKanada. Hélt fyrstu
einkasýningu sina i Lista-
mannaskálanum viö Kirkju-
stræti voriö 1955, sýndi þar einn-
ig 1960 og 1966. Hefur haldiö
fimm einkasýningar i Norræna
húsinu og fjölda minni sýninga i
Reykjavik ásamt nokkrum úti á
landi. Hefur hlotiö dvalar- og
námsstyrk frá öllum Noröur-
löndunum m.a. Edvard Munch-
styrkinn 1977. Styrkþegi Sam-
bandslýöveldisins V-Þýska-
lands 1958-’60. Starfsstyrkur is-
lenska rikisins 1978-’79. Hélt
einkasýningu i K.höfn 1956.
Hefur tekiö þátt i samsýningum
um öll Noröurlönd, Charcow,
Buenos Aires, New York,
Minnesota, Moskva og Rostock
(2-6og 8Biennalinn), — lOborg-
um i V-Þýskalandi, 10 fylkjum i
Bandarfkjunum. A myndir i
Listasafni Islands, Listasafni
A.S.Í., Listasafni Kópavogs,
Borgarness, Selfoss og Siglu-
fjaröar, Colby College Maine og
Noröur-þýska listasafninu Ro-
stock og víöa i einkasöfnum. —
Listrýnir Morgunblaösins frá
1966 og höfundur fjölda greina
um listir í islensk og erlend
timarit. Hefur kennt grafik viö
Myndlista og handiöaskólann
frá 1956, auk annarra rtáms-
greina,
Eins og sést af framansögöu,
er þetta drjúgur námsferill og
þá ekki siöur þegar haft er l
huga aö þarna er sérstakur elju-
maöur á feröinni, maöur sem
vinnur sina vinnu undir stööug-
um þrýstingi og af miklu kappi.
Og nú, eftir 33 ára starfsferil i
myndlistinni, heldur hann yfir-
litssýningu á Kjarvalsstööum,
þar sem hann sýnir 366 myndir,
ef rétt er taliö, og eru myndirn-
ar frá öllum þessum tfma, þær
elstu frá Handiöaskólaárunum,
þegar Jón Engilberts gekk þar
um stofur i flott frakka og hélt
töfrum listarinnar gangandi i
skammdegisrökkrinu. Þær nýj-
ustu eru varla þomaöar ennþá.
Sýninguna tileinkar Bragi
fööur sinum Asgeiri Asgeirssyni
skrifstofustjóra frá Fróöa, sem
kenndi honum aö láta ekki
undan á erfiöum timum.
Asgeir frá Fróöá var þekktur
á sinni tiö. Hann var fæddur 1897
og lést i Reykjavik fyrir tveim
árum eöa svo, þá um áttrætt.
Þaö er stundum dálitiö stáss-
legt aö tileinka einhverjum öör-
um sérstaklega listaverk, t.d.
bækur og málverkasýningar, en
þeir sem kunna skil á málum,
vita aö þarna er ekki tilgerö á
feröinni, þeir feögar voru sam-
rýmdir allatiö og hugsuöu stórt.
Bragi Asgeirsson, listmálari.
Heimur
augans»
myndverk
í Ö3 ár
Eitt af nýrri verkunum
Heimur hugans
Bragi Ásgeirsson nefnir sýn-
ingu sina: Heimur hugans.
Þaö viröistliggja á boröinu aö
myndlistarverk, eöa sjónræn
verk, eru fyrir augaö, auk ann-
ars, en I þessari yfirlýsingu er
lika aö finna visst grundvallar-
atriöi I listsköpun Braga As-
geirssonar og viöhorfum hans
til muna og umhverfis.
Hann kýs sjálfur aö vitna þar
til skilgreiningar Rainer Maria
Rilke, sem segir á einum staö:
,,A meöan fólkiö (á oktober-
hátiöinni i Munchen) gekk um,
hló, glettist og reyndi aö ná til
hvers annars og kitla meö löng-
um páfuglsfjöörum, gekk ég um
aleinn meö mina fjööur, sem
var alltof stolt til aö kitla nokk-
urn.Og þvi lengursem ég ráfaöi
um meö fjöörina, þvi meir
beindist athygli min aö spengi-
leik forms hennar, hvernig hún
vóá hinum sveigjanlega stöngli
og hinu fagra höföi hennar meö
„páfuglsaugaö”, sem myrkt og
dularfullt rýndi á mig. Þú getur
hugsaö þér, hvaö páfuglsfjööur
þýöir fyrir málara, sem hefur
allt aöra afstööu til litanna en
viö.hve mikiö hann getur lært af
henni og hve mikla gleöi sam-
ræmiö i f jölbreytileik sinum og
mergö litatóna, sem eru saman-
komnir á jafn litlum fleti, getur
veitt honum. En veizt þú, hvaö
mér var hér aöalatriöi? Þaö, aö
égsá enn einu sinni, aö flest fólk
heldur á hlutunum I höndum sér
til aö fremja einhver ja vitley su I
staö þess aö athuga hvem hlut
og I staö þess aö spyr ja um þá
fegurö, sem honum heyrir til.
Og þvi er baö, aö flest fólk veit
alls ekki,hve fagur heimurinn er
og hvilik dýrö opinberast I hin-
um minnstu hlutum, i sérhverju
blómi, steinvölu, trjáberki eöa
birkilaufi..Og þó væri þaö hiö
fegursta, ef fólk allt glataöi ekki
hæfileikanum til aö gleöjast jafn
innilega yfir birkilaufi eöa fjöö-
ur páfugla eöa svifi krákunnar
og af hrikalegu fjalli eöa dýrö-
arlegri höll. Hiö smáa er jafnlit-
iö smátt og hiö stóra er stórt.
Þaö gengur mikil og eilif feg-
urö i gegnum veröld alla og
henni er réttlátlega dreift yfir
stóra og smáa hluti”. Undir
þetta getum viö tekiö, og auö-
velt er aö heimfæra þaö upp á
mann, sem leitar uppi sprek á
fjörum, smámuni og reynir aö
skilja þá og skilgreina og færa i
auöskildan búning.
Gildi yfirlitssýningar
Gildi yfirlitssýninga er marg-
Gömul mynd.
tiöina. Ég vona aö ég eigi eftir
aö mála af fullum krafti I þrjá-
tiu og þrjú ár i viöbót, þetta eru
engin endamörk hjá mér, miklu
fremur miöbaugur, og ég
hlakka til þess aö halda áfram,
enda fullur af starfskrafti og
nýjum hugmyndum. Kviöi engu
og iörast einskis. Mönnum
finnst þetta stór sýning, en mér
finnst mikilvægt aö þora aö
hugsa stórt I litlu landi”.
í endanlegan dóm
Maöur þarf ekki aö ganga
lengi um Kjarvalsstaöi og lesa
Sýningargestur virftir fyrir sér nýiegar myndir. (Timamynd Róbert)
þætt. Þær geta sýnt áhorfendum
lifsstarf, og gera þaö oftast, en
þær hafa lika umtalsvert gildi
fyrir málarana sjálfa. Leiöar-
reikningur eftir minni er óná-
kvæmur og þar er nauösynlegt
aö rek ja ferilinn til baka af fullri
nákvæmni.
Fyrir okkur, sem fylgst höf-
um meö Braga Asgeirssyni alla
tiö, er þetta talsvert spennandi
sýning, og þaö kemur i ljós aö
markviss þróun hefur átt sér
staö, er rekja má frá kennslu-
málaráöuneyti Jóns Engilberts
i Handiöaskólanum til hinnar
siöustu göngu um fjörur Kolla-
fjaröar, og nú hefur málarinn
tilkynnt aö ný saga sé I þann
veginn aö hefjast, timi upp-
hleyptra collagemynda mun
héöan I frá tilheyra liöinni tiö.
Yfirlitssýning Braga Asgeirs-
sonar er I báöum stóru sölunum
á Kjarvalsstööum og einnig á
göngum hússins, en þar er
lýsingin jafnvel enn verri en i
sölunum sjálfum. Og dálitiö er
rætt um aö sýningin sé I raun og
veru of stór. Sama markmiöi
heföi mátt ná meö hnitmiöuöu
úrtaki. Þaö kann rétt aö vera,
enþávaknarsúspurning: Hver
á aö skammta þessa kúnst?
Aðþoraaðhugsa
stórt
í viötali í Morgunblaöinu 18.
október siöastliöinn segir Bragi
Asgeirsson, orörétt:
„Ég er búinn aö sprengja
þetta allt, kem ekki öllu fyrir”,
sagöi Bragi, „og þvi verö ég aö
geyma um 100 myndir sem eru
hér inni i' húsinu. Reyndar eru
margar þeirra þaö litlar aö þaö
er betur viö hæfi aö sýna þær i
umhverfi sem er minna I sniö-
um.
Ég bjóst viö aö þetta yröi of
litiö, en reiknaöi dæmiö skakkt.
Meö þessari sýningu er ég aö
horfast i augu viö íortiöina og á
fortiöinni byggir maöur fram-
myndir og ártöl, til þess aö sjá
aö þarna er á feröinni maöur
sem hlotiö hefur mikla náöar-
gáfu. Maöur, sem eins og Rilke
orðar þaö, hefur horft i páfugls-
augaö og spurt um fegurö i staö
þess aö fremja einhverja vit-
leysu. Og okkur er ljóst aö ekki
er beöiö um endanlegan dóm,
heldur er þaö hiö listræna sam-
hengi, eöa saga, sem þarna er
veriö aö draga fram og skoöa.
í sýningunni er þvl fögnuöur,
fögnuöur mynda, sem hittast á
ný og sorg yfir því aö hittast
kannski aldrei framar.
Eitt er þó fullljóst, aö Bragi
Asgeirsson er kominn i fremstu
röð islenskra myndlistarmanna
Hann er afreksmaður og i
fleira en einu tiiliti, og augað,
birtan er hans heimur, hans
veröld.
Aöeins 9 ára aö aldri missir
hann alla heyrn úr hræðilegum
sjúkdómi er þá herjaöi á börn.
Sum börn misstu sjón lika.
Hann þurfti aö læra aö tala á
nýjan hátt, heyrir ekki orö sin
sjálfur, hvaö þá hvaö aörir
segja. En hann lærði varalestur
og getur talaö viö hvurn mann,
nema ef ljósið er slökkt. Hann
lærir kjarnmikiö mál, veröur
einn pennafærasti listmálari
þessa lands. Hann nemur er-
lendar tungur, talar þær og skil-
ur. Og maður spyr sig. Undir
hvaöa þrýstingi var þessi maö-
ur á unglingsvetri, þegar hann
tekur sér pensil og blýant I hönd
og byrjar aö tjá sig i ljósinu?
Þaö sjáum við þarna. Engin
tilgerö, aöeins blóðrik þörf til
tjáningar. Viö greinum aö vísu
áhrif kennarans i gula frakkan-
um I stöku mynd. Þaö er eöli-
legt, en eldmóöurinn og unaöur-
inn I þessum myndum er frá
honum sjálfum komiö, gerjaöur
i þeirri vitund, sem á allt sitt
undir ljósi.
Þetta eru myndir eftir afreks-
mann.
Jónas Guömundsson.