Tíminn - 23.05.1981, Page 30

30
i.'Æunjmdagur.y.1 m'ai'W8l
Höfuðlausir
vagnsfjórar
Þa6 er ekki lengra siöan en árið
1929 aö mikill draugamóöur greip
um sig i Englandi eftir aö blaöiö
Daily Mirror tilkynnti lesendum
sinum hinn 10. júni aö sóknar-
presturinn I Borley, Essex, heföi
boöiö blaöinu að rannsaka reim-
leika sem áttu að vera i prestsetri
hans og komu i veg fyrir að
sóknarbörn hans, 121 að tölu,
treystu sér til aö heimsækja hann.
Blaöamaöur Daily Mirror, V.C.
Wall, greindi lesendum blaðsins
frá þvi hvaö hent haföi fram til
þessa:
„Yfirnáttúrulegar verur á borö
viö höfuölausa vagnstjóra,
gamaldags vagn sem dreginn er
af tveimur jörpum hestum sem
birtast og hverfa með jafndular-
fullum hætti, umgangur i tómum
vart á undanförnum árum var
þaö út af fyrir sig allundarlegt.
•Þetta fyrirbæri fólst i dularfull-
um ljósagangi frá ónotaðri álmu
hússins — fyrirbæri sem einfald-
lega er óskýranlegt meö öllu þar
sem gengið var úr skugga um
þaö, meö þvi aö fara inn i bygg-
inguna, aö þar var alls ekkert ljós
á sama tima og þeir sem fyrir
utan stóðu sáu þaö greinilega
skina út um gluggann.
Þegar viö sáum ljósbjarmann
dularfulla gegnum trjálaufiö
stakk einhver upp á að sendur
yröi maöur inn i yfirgefnu álm-
una og sá mundi setja ljós i annan
glugga svo bera mætti ljósin sam-
an... Séra G.E. Smith bauðst til að
fara en hann trúir ekki á drauga.
Þaö var enginn vafi, nú voru
ljósin tvö en þó hvarf hið fyrr-
nefnda er við nálguðumst bygg-
inguna en ljós prestsins logaöi
áfram”.
sinn til aö útvega sér hestavagn
(nokkuð sem ekki kom til sög-
unnar fyrr en árið 1555) en hann
var gripinn ásamt brúði sinni og
þeim refsað samkvæmt reglu-
ritúalinu.
Þessari þjóösögu hélt Harry
Price á lofti i upphafi i skýringum
sinum á draugaganginum i
Borley en árið 1937 varð sagan aö
lúta i lægra haldi fyrir jafnvel enn
sorglegri sögu. Miðlinum Helen
Glanville var tjáð á miöilsfundi,
er hún hélt ein sins liðs hinn 28.
október i Streatham i London, aö
þaö væri svipur Marie Lairre sem
ásækti staöinn en hún haföi veriö
tæld frá klaustri sinu i Le Havre i
Frakklandi til aö giftast Walder-
grave nokkrum sem þá var eig-
andi herragarösins i Borley.
Eiginmaöurinn kyrkti hana
siöan, þar sem prestsetriö stóð
Sannleiksást
Price dreginí efa
Mörgum árum siöar fullyrti
Ethel Bull aö Price heföi ýkt frá-
sagnir hennar og aö hún heföi
ekki átt kost á aö yfirfara þaö
sem eftir henni var haft áður en
hann gaf þaö út á bók. Einkum
gagnrýndi hún meðferð hans á
frásögn sinni af átburðunum á
grasvellinum þar sem hún og
þrjár systur hennar töldu sig hafa
séö nunnuna i ljósaskiptunum
klukkan 9 um kvöldið aö sögn
Price þótt sólin muni raunar hafa
sest klukkan 7.53 á þeim árstima
sem hér um ræðir. Þá viður-
kenndi Ethel að þótt hún heföi
gert sér mat úr sögu sinni i viö-
ræöu við aðra heföi hún hlegiö aö
henni með sjálfri sér. Systur
hennar kváðust ekki hafa séö
Maöurinn var á göngu og þegar
hann kom fyrir trén sá Harry Bull
að hann var höfuðlaus. Vera þessi
gekk að bakhliöinu — sem skipar
mikilvægan sess i Borleyreim-
leikunum — og i gegnum það.
Þetta hlið var alltaf lokaö. Veran
hélt inn i grænmetisgarðinn og
hvarf þar”.
Prestur með
ímyndunarafl
En upphaflega minnisgreinin,
sem fannst siðar og Price byggir
frásögn sina á, hljóöar svo:
„(Frásögn Ethel Bull). Séra
Harry Bull sá vagn. Sporhundur
skelfdur og urraði. Sá manns-
fæturbak viö ávaxtatré. Hélt þar
vera þjóf og elti ásamt hundinum.
Hliöið lokað en sá fæturna hverfa
gegnum hliöiö”.
Price virðist hafa visað likleg-
öll veröldin veit að ensk hús bæta það upp
með reimleikum, sem þeim kann að vera áfátt i
pipulögnum. Draugar haf a hreiðrað um sig i öllum
virðulegum húsum og höllum landsins, oftast
höfuðlausir knapar, nunnur og jafnvel sjálfur
„vondi jarlinn” eða aumingja lafði Jane sem beið
þau hörmulegu örlög að vera kyrkt af elskhuga
sinum eða eiginmanni. Draugamir ásækja þá staði
þar sem þeir bjuggu á sinum tlma og birtast oftast
á ártiðum sinum eða á afmælisdögum þeirra verka
sem siðan hafa meinað þeim að öðlast fullan frið.
Einkar algengar eru sögur um nunnur sem strjúka
með munkum. Þau nást og hann er hálshöggvinn
en hún grafin lifandi. Þau ásækja siðan vettvang
synda sinna, jafnvel löngu eftir að byggingarnar
hafa verið rifnar.
Engin draugasaga hefur nokkru sinni verið stað-
fest. Tilraunir til að handsama, taka viðtal við eða
ljósmynda drauga hafa ávallt reynst árangurs-
lausar þó ekki sé vegna annars en þess að draugar
birtast aðeins þeim sem trúa á tilvist þeirra. Það
er hreint merkilegt hvað þeir geta haft hljótt um
sig þegar efahyggjumenn og athugulir raunsæis-
menn eru á ferð. Draugar hverfa lika þegar
brugðið er upp kertaljósi en þó hafa þeir á einstaka
stað látið til sin taka allt fram á þessa öld.
herbergjum. Slik fyrirbæri, sem
jafnan eiga aðeins heima i fyrsta
flokks draugasögum, biöa nú
rannsóknar sálarrannsóknar-
manna.... Núverandi sóknar-
prestur, G.E. Smith, settist aö i
prestssetrinu ásamt eiginkonu
sinni þvert ofan i aövaranir fyrr-
verandi ibúa hússins. Siðan þá
hafa þau orðiö vitni að ýmsum
dularfullum hlutum, sem viröast
ekki eiga sér neina eðlilega skýr-
ingu, og viröast staðfesta þann
orðróm sem þau heyrðu áöur en
þau fluttu inn.
Klerkur sló
í tómt
Fyrsta fyrirbærið var hægt og
silalegt fótatak ofan frá herbergi
sem enginn var staddur i. Séra
Smith tók sér þá stöðu eina nótt-
ina i herberginu, sem fótatakiö
barst úr, með hokkeystaf einan aö
vopni. Aftur heyröi hann fóta-
takið, eins og þegar gengiö er á
inniskóm á berum gólffjölum.
Séra Smith sló staf sinum i áttina
aö þeim staö þaöan sem fótatakið
virtist berast en stafurinn sveif
fyrirstööulaust gegnum loftiö og
fótatakiö færöist ótruflaö yfir
herbergiö.
Næst sagöi þjónustustúlka frá
London upp vistinni eftir tveggja
daga starf og kvaöst hún hafa séö
nunnu ganga um skóginn fyrir
aftan húsiö. Loks ber að nefna
undarlegt fyrirbrigði eöa mjög
gamaldags vagn sem önnur þjón-
ustustúlka kveöst hafa séö
tvisvar sinnum á hlaöinu og nógu
lengi til að geta greint brúnan lit
hestanna.
Sama þjónustustúlkan kveöst
hafa séö nunnu halla sér fram á
hliö nálægt húsinu...
Svo merkilegt sem þaö kann aö
viröast koma allir þessir hlutir
heim og saman viö þjóösögu sem
á aö hafa gerst i klaustri sem einu
sinni stóö á þessum staö”.
Dularfullur
ljósagangur
Wall fór i snatri til Borley,
ásamt ljósmyndara, og sendir
blaöi sinu þessa fréttaklausu
þaöan:
„Ég hef nýlokið nokkurra
klukkustunda vakt i draugaskóg-
inum bak viö prestsetriö...
Þótt viö yröum aðeins vitni aö
einu fyrirbæri af þeim fjölmörgu
sem ibúarnir segja aö oröiö hafi
Á DRAUGAVEED
Lítt eftirsótt
prestakall
Þessi fréttafrásögn leiddi til
þess aö Harry nokkur Price kom
á vettvang. Hann var kunnur
fyrir að fletta ofan af svindlmiöl-
um og koma upp um sjónhverf-
ingameistara. Nú hélt hann i
skyndi til Borley sem liggur á
mörkum Suffolk, milli bæjanna
Long Melford og Sudbury, sjötiu
milur frá London. Þegar hann
spuröi til vegar til Borley á leið-
inni var hann spuröur um hæl:
„Meinaröu mesta reimleikahús
Englands?’’ Þessa nafngjöf
notaöi hann siðan i bók sina um
draugafáriö i Borley sem hann
skrifaöi áriö 1940.
Þaö þarf varla aö taka þaö
fram aö Borleyprestssetriö var
áriö 1929 (þaö eyöilagöist i eldi
áriö 1939) ákaflega draugalegt
tilsýndar, byggt úr rauðum múr-
steini áriö 1863. f húsinu voru 23
herbergi, en ekkert gas, rafmagn
né vatn. Þaö var byggt af séra
Henry Bull sem bjó þar ásamt
konu og fjórtán börnum uns hann
lést áriö 1892. Sonur hans Harry
tók þá viö prestsembættinu og bjó
þar ásamt bræörum sinum og
systrum til ársins 1928 er hann
lést. Viö prestsembættinu tók þá
séra Henry Smith en sagan
hermir aö Bullsættin, sem bar
ábyrgö á brauöinu, hafi áöur
reynt árangurslaust að fá tólf
presta til aö setjast aö i húsinu og
taka brauöiö aö sér.
Afturgengnar
nunnur
Borleyprestsetrið var þvi
hvorki sérstaklega fornt né
rómantiskt en þvi var haldiö
fram, sem enginn fótur viröist þó
fyrir, aö húsiö væri reist á ná-
kvæmlega þeim staö sem
klaustur nokkuö stóö á þrettándu
öld. Þjóösagan segir að munkur
úr klaustri þessu hafi strokið meö
nunnu úr nálægu nunnuklaustri i
Bures. Hann fékk reglubróöur
siðar, hinn 17. mai árið 1667 og
átti likið aö vera faliö undir kjall-
ara prestsetursins.
Harry Price
fer á stufana
Raunar virtist sem saga þessi
hlyti nokkra staöfestingu hinn 29.
mai áriö 1945 þegar þáverandi
prestur i Borley og Harry Price
fundu hluta úr höfuökúpu og
kjálka undir rústum prestseturs-
ins. Marie Lairre hefur siöan ekki
eignast einn einasta keppinaut i
hlutverki draugsins enda þótt siö-
an hafi uppgötvast neðanjarðar-
göng á staönum sem túlka mætti
sem svo aö herragaröurinn eöa
draugaklaustriö hafi einu sinni
veriö tengt nunnuklaustrinu i ná-
grenninu.
Ariö 1929 dundaöi Harry Price
sér viö aö safna draugasögum i
viöræöum viö fólk af Bullsættinni
þar sem séra Henry Smith var
ekki samvinnuþýöur, enda ekki
trúaður á drauga eins og fyrr
segir. Presturinn var auk þess
upptekinn viö aö stugga feröa-
mönnum frá heimili sinu sem
flykktust þangaö i stórum hópum
til draugaveiða á vegum sér-
leyfishafa sem auglýsti rútuferðir
til prestsetursins.
Price aflaöi sér nægrar vitn-
eskju hjá Bullsættinni, einkum
Ethel Bull, til þess aö fá hárin til
aö risa á höfði sér ef þaö er þá
ekki of djúpt i árina tekiö þegar
maöur meö reynslu Harry Price
erannars vegar. Ethel'tjáðiPrice
aö hún heföi séö nunnuvofu viö
prestsetriö hinn 28. júli áriö 1900
en eins og siöar hefur komiö I ljós,
við rannsókn Sálarrannsóknar-
félagsins breska á málinu, tók
hann aldrei niöur oröréttar frá-
sagnir viömælenda sinna. Frá
reynslu þeirra greindi hann meö
sinum eigin oröum og betrum-
bætti oftar en ekki frásagnir
þeirra meö eigin innskotum og
viöbótum.
neitt af þessu tagi og bróðir
hennar Walter haröneitaöi aö
hafa um það bil fimmtiu sinnum
heyrt dularfullt fótatak á göngu-
stig viö prestssetriö svo sem
Price hefur eftir honum. Hann
fullyrti ennfremur að öll þau ár
sem Bullsættin heföi búiö i prest -
setrinu heföi ekkert yfirnáttúru-
legt gerst þar.
Annað dæmi um rangfærslur
Price eru þær upplýsingar
Walters aö faöir hans heföi látiö
fylla upp i glugga i borðstofunni
til aö njóta friöar fyrir umferö um
götuna en ekki eins og Price hélt
fram, aö þaö heföi verið vegna
þess að nunnan heföi alltaf veriö
aö kikja inn.
Sálarrannsókna-
félagið
Skýrsla Sálarrannsóknar-
félagsins, sem út kom áriö 1956,
eftir dauöa Price, greinir frá
mörgum augljósum dæmum um
ýkjur Price og rangfærslur. Til
dæmis segir Price( aö Ethel Bull
hafi vaknað eina nótt og séö mann
standa viö rúm sitt klæddan
gamaldags fötum og meö háan
hatt á höföi. 1 annaö skipti átti
hann aö hafa setiö á rúmbrikinni
hjá henni. Hins vegar tjáöi Ethel
fulltrúum Sálarrannsóknar-
félagsins aö hún heföi aðeins
sagst hafa séö háan mann i
gamaldags fötum. Hún haföi
aldrei minnst á háan hatt. Og enn
segir Price aö nunnan sem Ethel
hafði séö á grasflötinni „hafi bor-
ið greinileg merki mikillar sorg-
ar” en Ethel tjáöi fulltrúum
Sálarrannsóknarfélagsins aö hún
heföi aldrei séö framan i nunn-
una. Greinilegasta dæmiö um
ýkjur Price felst i þessari frásögn
hans:
„Dag einn var Harry (Bull) i
garðinum meö sporhund sinn sem
allt i einu tók upp á þvi aö ýlfra og
væla ámáttlega eins og hann væri
mjög hræddur. Þegar presturinn
leit i áttina sem hundurinn virtist
þekkja hætumerki úr, sá hann
fætur á manni en efri hluti likam
ans i skjóli af ávaxtatrjám.
asta möguleikanum á bug, þeim
að flakkari eða þjófur hafi verið
hér á ferð.
Margar aðrar frásagnir Price
af reynslu Bullfjölskyldunnar frá
prestssetursárunum viröast bera
meösér svipaðan keimaf „ritstýr-
ingu”. Price segir aö séra Harry
Bull hafi séö ýmsar vofur i garö-
inum við prestssetriö, þar á
meðal höfuölausa manninn og
nunnuna, en Sálarrannsóknar-
félagið gróf það upp aö presturinn
hafi trúað staöfastlega á drauga
og þekkt mjög náið þær þjóösögur
sem tengdust staðnum. Auk þess
kom i ljós aö hann haföi veriö
mjög hugmyndarikur og átti þaö
oft til aö dotta i stól i garðinum. 1-
myndanir hans og draumar milli
svefns og vöku geta vel hafa leitt
til þess aö aörir i húsinu hafi tekiö
aö imynda sér hluti af svipuðum
toga. Þetta á ekki sist viö um
þjónustufólkið, til dæmis stúlkuna
sem kvaðst heyra þrusk I her-
bergi sinu eftir aö aðrir þjónar
höföu tjáð henni aö reimt væri i
húsinu. Sálarrannsóknarfélagið
bendir á aö tveir prestar sem
leigt höfðu húsið um skamma hriö
á árunum 1895 og 1933 höföu ekki
oröiö neins ókennilegs var .
Hversdagslegar
skýringar
Viðurkenndir starfsmenn Sál-
arrannsóknarfélagsins hafa og
bent á aö „sýnirnar” viö prests-
setrið hafi næstum undantekn-
ingarlaust átt sér staö utan dyra
en þar er mun liklegra aö
náttúrulegir hlutir taki á sig und-
arlega mynd i rökkrinu heldur en
innan dyra. I upphaflegum minn-
isgreinum Price frá árinu 1929
segir til dæmis aö séra G. Eric
Smith hafi séö eitthvaösem liktist
hempuklæddum munki i garöin-
um en hann hafi siðan komist aö
þvi aö þaö var reykur frá brennu.
Frá þessu atviki greinir Price I
hvorugri bóka sinna um Borley-
reimleikana.
Sérfræöingar Sálarrannsóknar-
félagsins áiitu ennfremur aö
ýmsir þeir fyrirburöir sem Bulls-