Tíminn - 18.07.1981, Blaðsíða 5

Laugardagur 18. júll 1981
erlent yf irlit
■ ÞAÐ hefur vakið athygli, hvaö
Jimmy Carterhefur haft hægt um
sig siðan hann lét af forsetaem-
bættinu 20. jan. siðastl. Hann
flutti þá til fyrra heimilis sins i
Plains i Georgiu og hóf að raða
skjölum sinum og undirbúa rit-
verk um forsetastjórn sina, eins
og hefur verið háttur fyrrverandi
forseta.
Ýmsir fyigismenn Carters hafa
látiði ljós óánægjuog undrun yfir
þvi, að hann skuli ekki hafa látið
neitt til sin heyra um stjórnarat
hafnir eftirmanns sins. Oft hafi
hann þó fengið ærið tilefni tii
þess.
Loks eftir siðustu mánaðamót
rauf Carter þögnina. Hann sendi
þá ýmsum nánustu samverka-
mönnum sinum bréf, þar sem
hann lysti afstöðu sinni til helztu
dægurmála. Þessu bréfi hefur
siðan verið komið á framfæri við
fjölmiðla og þeir birt lengri eða
skemmri Utdrætti úr þvi.
í bréfinu skýrir Carter frá þvi,
að þau hjón séu ánægð eftir heim-
komuna til Plains og yfirleitt hafi
alltgengið þar betur en þau hefðu
þorað að vona fyrirfram. Næstu
mánuði myndi hann þó verða
meira að heiman og m.a. fara oft
til Atlanta, þar sem hann hefur
opinbera skrifstofu. Hann myndi
vinna að þvi þar að fullljúka bók
sinni og undirbúa Cartersafnið,
en þvi mun verða valinn staður i
Atlanta.
Þá segir i bréfinu, að þau hjón
■ Jimmv Carter
Carter leysir f rá
skjóðunni
Fordæmir frávik frá umhverfisvernd og
mannréttindum
ráðgeri að heimsækja Kina og
Japan i ágústmánuði.
Carter segir, að hann hafi ekki
viljað áreita eftirmann sinn með
gagnrýni fyrstu mánuðina eftir
valdatökuna, þvi að hann hafi
sjálfur reynt að slfkt væri ekki
réttmætt. Talið er, að Carter sé
hér að skjóta á Ford, sem hóf
árásir á Carter tveimur til þrem-
ur mánuðum eftir valdatöku
hans.
Carter segir i bréfinu, að hann
muni láta öðru hvoru heyra til sin
og m.a. muni hann siðar i sumar
gera umhverfismálin að sérstöku
umræðuefni.
CARTER minnist fyrst á af-
greiðslu fjárlaganna i bréfi sinu.
Hann segist hafa beitt sér fyrir
sparnaði i Utgjöldum og halla-
lausum fjárlögum.
Það sé alltaf vinsælt hjá vissum
hluta kjósenda að draga Ur út-
gjöldum og þó ekki sizt meðan
þaö er á umræðustigi.
Dómarnir geti hins vegar orðið
aðrir, þegar til framkvæmda
komi. Margt af þeim niðurskurði,
sem ákveðinn hafi verið sé illa
ráðinn og eigi eftir að bitna á fá-
tæklingum, sjúklingum, atvinnu-
leysingjum og námsmönnum. Þá
kunni að koma annað hljóð i
strokkinn.
Hinn fyrirhugaði niðurskurður.a
fjárlögum mun ekki heldur leiða
til þeirra skattalækkana, sem
marga hafi dreymt um. Afleiðing
þess, þegar framlög rikisins til
velferðarmála dragist saman,
verði m .a. þau, að sveitarfélög og
fýlki neyðist til að verja meira
fjármagni til þeirra. Þess fjár
verði að afla með sköttum, sölu-
skatti, fasteignagjöldum o.s.frv.
Hér sé i reynd verið að flytja
fjármagn frá þeim fátæku til
hinna riku, en byrðar manna með
miðlungstekjur verði þyngdar.
Carter segir, að þótt hann hafi
hugsað talsvert um afgreiðslu
fjárlaganna, sem enn er ekki lok-
ið i þinginu, hafi hugur hans
beinzt meira að öðrum stjórnar-
málefnum og þó einkum þeim,
sem hann hafi nefnt sérstaklega,
þegar hann ávarpaði þjóðina i
siðasta sinn sem forseti.
Þessi mál voru umhverfismál,
mannréttindamál og takmörkun
kjarnorkuvopna.
M Reagan forseti
1 BRÉFI sinu vikur Carter að
öllum þessum málum. Hann
nefnir fyrst umhverfismálin, en
þar sé innanrikisráðuneytið búið
að boða róttæka stefnubreytingu.
sem miðist við það að draga Ur
umhverfisvernd. Þessi stefnu-
breyting hafi hlotið verðskulduð
mótmæli umhverfisverndar-
manna, enda stafi þjóðinni hætta
af þeim landskemmdum, sem séu
ráðgerðar. Eins og áður segir,
boðaði hann sérstaka ræöu um
þetta efni síðar i sumar.
Carter segir, að mannréttinda-
mál hafi verið honum einkum
hugleikin. Stjórn Bandarikjanna
megi ekki marka afstöðu sina til
brota á mannréttindum eftir þvi
hverjirfremjiþau. Hún megi ekki
telja þau viðhiitandi og þolandi,
ef þau eru framin af svonefndum
vinveittum einræðisherrum, en
óþolandi, ef minna vinveittir
valdhafar eigi i hlut.
Ég get ekki undir neinum kring-
umstæðum, segir Carter, sætt
mig við að Bandarikin snúi baki
við aldagömlum stuðningi við
frelsi og réttlæti, þegar sljórnar-
völd þeirra fordæmdu þá, sem
beittu pyntingum, og lýstu samúð
með þeim, sem voru pyntaðir.
Það er mikilvægara nú en
nokkru sinni fyrr, segirCarter, að
vinna að samkomulagi um tak-
mörkun kjarnorkuvopna og koma
i veg fyrir að fleiri þjóðir hefji
framleiðslu á þeim. Við verðum
að sýna það f verki, svo að aðrir
efist ekki um einlægni okkar, að
við viljum gera okkar bezta til að
stöðva kjarnorkuvopnakapp-
hlaupið.
Carter sagðist sannfærður um
að Salt 2 samningurinn hefði ver-
ið mikilvægt spor i rétta átt og
kveðst þvf fagna þeirri yfirlýs-
ingu hinnar nýju stórnar, að hUn
myndi fara eftir helztu atriöum
samningsins meðan Sovétríkin
gerðu það einnig.
Enþetta er ekkinóg. Það verð-
ur að fylgja eftir með nýju frum-
kvæði um frekari takmörkun
kjarnorkuvopna. Það má ekki
verða til að spilla sambUð aðild-
arþjóða Atlantshafsbandalagsins
og veikja álit Bandarikjamanna
sem friðelskandi þjóöar, að Rúss-
ar geti skapað sér þá áróðursað-
stöðu, að þeir séu fúsir til að
semja, en viðræöurnar strandi á
Bandaríkjunum.
Það bætir svo ekki álit Banda-
rikjanna, þegar bætast við frá-
sagnir og yfirlýsingar um stór-
auknar vopnasölur og Banda-
rikjamenn eru aftur að hljóta
þann sess að vera mesta vopna-
söluþjóð heimsins.
Til skýringar má geta þess, að
stjórn Carters gerði talsvert til að
reyna að draga úr sölu og útflutn-
ingi á vopnum.
Þórarinn Þórarinsson,
ritstjóri, skrifar
erlendar fréttir
Israelskt herlið við Shiloch
Undirbúa
ísraelar innrás
í Líbanon?
■ israelski flugherinn hélt i
gær áfram loftárásum sinum
á staði i Libanon og meðal
annars var gerð hörð árás á
hverfi múhameðstrUarmanna
i BeirUl, höfuðborg Libanon.
Þá beittu israelsmenn einnig
stórskotaliði i bardögum við
Palestinumenn i suðurhluta
Libanon.
t tilkynningu frá Israels-
mönnum segir, að loftárásir
hafi verið gerðar á tvær
stöðvar Palestinumanna i Bei-
rút.Segjast lsraelsmenn hafa
eyðilagt höfuðstöðvar tveggja
hreyíinga Palestinumanna, en
Palestinumenn halda þvi
fram, að spréngjur árásar-
flugvélanna hafi ekki hæft
stöðvarnar sjálfar.
Paiestinumenn segjast hafa
skotið niður að minnsta kosti
eina af flugvélum Israels-
manna en tsraelsmenn halda
þvi f ram að vélarnar hafi allar
snúið heilu og höldnu til slöðva
sinna.
Töluvert mannfall mun hafa
orðið i árásunum.
Þá urðu einnig mikil átök
viða annars slaðar i sunnan-
verðu Libanon i gær. tsraels-
menn gerðu loftárás á hafnar-
borg þar og Palestinumenn
gerðu eldflaugaárás á landa-
mærabæ i lsrael.
Libanska rikisstjórnin fór
þess á leit i' gær. við öryggis-
ráð sameinuðu þjöðanna, að
ráðið komi hið fyrsta saman
til fundar um árásir ísraels-
manna á Libanon.
A fimmtudag gerðu tsraels-
menn miklar loftárásir á skot-
mörk i Libanon: Segir i
fréltum frá Libanon að i þeim
árásum hafi nær þrjátiu
manns fallið og fjölmargir
særst.
Fréttaskýrendur telja
mögulegt að þessar auknu
loftárásir á Libanon bendi til
þess að vænta megi meiri-
háttar hernaðaraðgerða af
hálfu tsraelsmanna, jafnvel
innrásar i landið.
Stórsigur hjá
sósíal-
demókrötum
■ Roy Jenkins, frambjóðandi
hins nýja i'lokks sósialdemó-
krata i Bretlandi i aukakosn-
ingum um þingsæti i Warring-
ton i Englandi, sagöi i gær að
frammistaða flokksins i kosn-
ingunum væri mesti stjórn-
málasigur sem hann hefði átt
aðild að á ferli sinum sem
stjórnmálamaður.
Niðurstöðutölur kosning-
anna komu ákaílega á óvart,
einkum að þvi er varðar fylgi
sósialdemókrata, en þetta er i
fyrsta sinn sem flokkurinn
tekur þátt i þingkosningum á
Bretlandi. Hann var stofnaður
á siðastliðnum vetri, af hópi
óánægöra stjórnmálamanna,
sem klufu sig út úr Verka-
mannafiokknum.
I kosningunum i Warrington
fór Verkamannaflokkurinn
með sigur af hólmi, hlaut 48%
atkvæða og hélt þingsætinu.
Sósialdemókratar, i kosninga-
bandalagi við Frjálslynda
flokkinn, hlutu 42%, en Ihalds-
flokkurinn aðeins 7%. Búist
hafði verið við að lhaldsmenn
fengju um tiu prósent at-
kvæða, Verkamannaflokkur-
inn um sextiu prósenl og
sósialdemókartar - iiðlega
tuttugu prósent.
Skoðanakannanir höfðu bent
til að sósialdemókratar
myndu taka stóran hluta
fylgis sins frá lhaldsmönnum,
en greinilegt er að þeir hafa
ekki siður höggvið skörð i
fylkingar Verkamannaflokks-
Óttast að
þúsundir hafi
drukknað
■ I fréttum frá Kina segir aö i
ílóðunum sem staðið hafa i
miðhiuta landsins undanlarna
daga hafi allt að þrjú þúsund
manns látið lifið og yfir hundr-
að þúsund hafi orðið fyrir
meiðslum.
Óttast er að tala látinna sé
jafnvel enn hærri, en ekki mun
unnt að komast að niðurstóöu
um fjölda drukknaðra, fyrr en
flóðin gagna niður.
Nær hálf milljón manna
mun hafa misst heimili sin.
Flóðin hafa eyðilagt mikið
af hrisgrjónaekrum á s.væð-
inu. Tvær borgir munu vera
alveg á kafi i vatni og t jón hef-
ur orðið i tugum annarra
borga af völdum vatnsaga.
■ PÓLLAND: Búist var við að sérstöku þingi pólska kommún-
istaflokksins, sem nú stendur yfir, tækist að ljúka kjöri til miö-
stjórnar flokksins i gær. Verður þá unnt að ganga til kjörs for-
ystu flokksins og var búist við að Kania yrði endurkjörinn sem
leiðtogi hans, þrátt fyrir mörg mótframboð.
■ BANDARIKIN: Búist var við i gær, að vænta mætti tilkynn-
ingar frá bandariskum stjórnvöldum, þess efnis að aflétt væri
þvi banni við afhendingu á F-16 orustuþotum til Israel, sem
Bandarikjaforseti setti á eftir árás Israelsmanna á kjarnorku-
ver i Irak fyrir nokkru.
■ N-IRLAND: Talsmenn irska lýðveldishersins segjast efast um
að fulltrúum alþjóða Rauða-krossins verði nokkuð ágegnt i til-
raunum sinum til að leita málamiðlunar milli bresku rikisstjórn-
arinnar og þeirra IRA-manna, sem nú eru i hungurverkfalli i
fangelsi á N-lrlandi.
I