Tíminn - 18.07.1981, Blaðsíða 7

Ingvar Gíslason, mennta-
málaráðherra, flutti eftirfar-
andi ávarp við setningu 17.
landsmóts Ungmennafélags
íslandsá Akureyri 10. júlí 1981.
■ Frá Ungmennafélagsmótinu.
Ég spjalla sjálf i simann langt
og gott samtal, er ekkert á varð-
bergi, hvorki með orðaval né tón-
tegund, fyrst enginn sperrir eyr-
un til að hlusta og misskilja.
Siðan sit ég uppi hálfa nótt og
skrifa og skrifa og skrifa, nii
þegar enginn verður var við hvað
ég tek mér fyrir hendur og þegar
ég þarf ekki fyrst að fara i riimið
og biða þar til hann sofnar.
Bara ef við komumst á þetta
stig sem er yfirleitt á öðrum degi
drykkjutimabils meðan hann enn
getur sofið og engir djöflar enn
sem pynda hann meðfram veggj-
unum. Þá liður öllum ljómandi
vel.”
Langvinn drykkja er biíin að
breyta manninum og þvi segir
eiginkonan:
,,Aður varstu aðeins illgjarn og
háðskur þegar þii drakkst.
NU ertu enn verri og háðskari
þegar þii ert edrú.
Maður skyldi ætla að þii þyrftir
ekki að drekka fyrst þú getur
veriö illur án þess.
Kannske er það eins gott að þii
drekkir stundum. Þii sofnar þá
alla vega einhvern tima.”
Þessar tilvitnanir allar eru úr
fyrsta hluta bókarinnar en henni
er skipt i þrjá kafla. í hinum
fyrsta eru einkum lýsingar úr
hjónabandinu eins og hér hefur
verið sýnt. Hinir eru meira um
tilfinningar lifsreynslunnar. Þar
er t.d. þetta:
„Þií spyrð mig hvað þú sért
mér, og skyndilega á ég erfitt um
svar.
Þii varst þrá min til að gefa og
þiggja, eitt alls herjar svar við
þörf minni að min væri þörf.
ÞU varst sá sem ég vildi standa
með og bera traust til i trúnaði og
aldrei svikja á hverju sem
gengi....
1 dag ertu sá sem ég bý með.”
Þaö er mikið efni i þessari bók,
margar efnismiklar linur og mig
langar til að segja að þar sé mikill
hagnýtur fróðleikur um til-
finningali'f. Þar er t.d. rætt um
það sem erfiðast er fyrir ástina.
Þarerrættum þærkröfur tilkon-
unnar að hún sé „nytsamlegt
stofustáss sem býður upp á full-
nægingu og aðdáun”.... „En
aldrei nokkurn tima sá sem
maður deilir kjörum með nótt eða
nýtan dág.”
„Mér finnst þú hafa brugðist
mér fyrstþú hefur ekki haft þörf
fyrirmig eins og ég er en gert mig
að yfirnáttúrulegri veru,
persónudaufingja, engar hugs-
anir, enga rödd, aðeins hulstur
um hina miklu eigingjörnu sjálfs-
eyðileggjandi ást, sem snýr baki i
heiminn.”
„Þú settir mig á hillu þar sem
ég aldrei átti heima, bjóst andliti
minu gervi sem gaf þér það svip-
mót þú þurftir sem svar.”
Hér verður staðar numið með
tilvitnanir.
Höfundurinn Marta Tikkanen
er finnsk skáldkona. Þýðinguna
hefur Kristín Bjarnadóttir gert.
Með henni bætist islenskum bók-
menntum góður og viturlegur
skáldskapur i bók sem óhætt mun
að segja að eigi engan sinn lika
fyrir.
Það hefur verið fundið óvægi-
lega að þýðingu bókarinnar, jafn-
vel svo gifurlega að fordæma
hana. Þó var ekki bent á nema
eitt dæmi um ranga þýöingu.
Ég hef ekki séð þessa bók á
frummálinu og er þvii tölu þeirra
sem ekki hefðu orðið verksins
varirheföi þaö ekki verið þýtt. Ég
verð að játa að þessa setningu,
sem er rangt þýdd, skildi ég
raunar ekki. Á þremur eða fjór-
um stöðum öðrum fannst mér að
ástæða hefði verið að leita eftir
betra orðalagi. Eitt af þvi er það
sem vitnað er til hér á undan:
„eitt allsherjar svar við þörf
minni að min væri þörf”. Þar
hefði mér e.t.v. þótt betur fara að
segja: „við þörf minni að vera tii
gagns” eða eitthvað þess háttar.
En ég hnaut ekki um fleira en
þessi fáu atriði.
Þetta er ein af mörgum áminn-
ingum um að handrit skulu vel
lesin af fleiri en einum eða tveim-
ur áður en þau fara i prentun. En
það gildir um fleira en þýðingar.
Það á lika við þegar menn skrifa
bókmenntasögu og þó aö efnið sé
kunnugt. Hér skiptir það höfuð-
máli að i búningi sinum á islensk-
unni höfum viö fengið athyglis-
verða og merka bók.
Þeir sem vilja verjast vimu-
efnaspillingu og efla heilbrigða og
farsæla lifshætti hafa hér fengið
mikið skáldrit sem þeir ættu að
kynna sér og kynna öðrum. Aö
visu má segja að þar sé engum
nýmælum bætt við þann fróðleik
sem lifsreyndir menn og hugs-
andi þekktu fyrir. En hér er á
skáldlegan og áhrifamikinn hátt
mælt af tilfinningu og þá er lika
talað til tilfinninganna. Þannig
verður brjóstið ræktað þar sem
„vonardaufa viskan veldur köldu
svari.”
Trúlega mætti vona að ýmsir
leiddu hugann að þvi við lestur
þessararsögu hverjuverði keypt-
ur er sá unaður sem glasa-
glaumnum fylgir.
Astarsaga aldarinnar er rauna-
saga þvi' að hún er raunsæ og sönn
lýsing frá drykkjumannsheimili.
Samtmá vera að ekkiséu margar
ámóta stórar bækur þar sem jafn
margt fallegt er sagt þó að meira
beri á hagnýtum sannindum. Til
dæmis um þau nefni ég þetta:
Eigðu rósimar þinar
taktu heldur
af borðinu
eigðu rósirnar þínar
ljúgðu heldur
aðeins minna
eigðu rósirnar þínar
hlustaðu heldur
á mig
elskaðu mig minna
trcystu mér heldur
.
Eigðu rósirnar þinar.
Þrátt fyrir allt er ástæða til að
festa sérí minni og taka undir orð
hinnar finnsku skáldkonu:
„Maður verður samt
maður verður samt að trúa
maður verður samt að þora
að elska.”
1 þessum fáu orðum er lifs-
stefna, sú lifsstdna sem getur
borgið sálarheill einstaklingsins
og frelsaö heiminn.
Enn frá f lokka
keppninni í
Moskvu
■ Þeir sem fylgdust með
skák á 6. áratugnum minnast
vafalitið nafns sovéska stór-
meistarans Juri Averbach. A
árunum 1950 - ’60 var hann i
röð fremstu stórmeistara
heimsins og komst m.a. i
áskorendakeppnina árið 1953.
A millisvæðamótinu i Portoroz
1959, þar sem Friðrik Ólafsson
vann sér rétt til þátttöku i
áskorendakeppni, vantaði Av-
erbach aöeins hálfan vinning
til þess að komast áfram.
Eftir 1960 hefur Averbach
litið teflt á alþjóðlegum vett-
vangi, en hins vegar starfað
mikið að málefnum skák-
manna i heimalandi sinu og
kvaö hann nú vera háttsettur i
soveáka „skákkerfinu” og
hefur dcki alltaf hlotið lof hjá
vestrænum skákmönnum fyr-
ir framgöngu sina.
1 flokkakeppninni miklu,
sem haldin var i Moskvu i vor,
og þegar hefur verið greint frá
hér i' þættinum, tefldi Aver-
bach i' öldungasveitinni og stóð
sig vel. Hér á eftir sjáum við
hvernig hann lék sigurvegar-
ann á siðasta Reykjavikur-
móti:
Hvítt: J. Averbach
Svart: V. Kuprcitsjik
Grunfeldsvörn
1. d4 — Rf6
2. Rf3 — g6
3. g3 — Bg7
4. Bg2 — 0-0
5. 0-0 — d5
6. c4 — c6
7. cxd5 — cxd5
(Þessi staða er vel þekkt i
byrjendafræði Grunfeldsvarn-
arinnar og þykir heldur
bragðdauf. Eölilegasti leikur
hvits gæti nú virst 8. Rc3 og
eftir 8. — Rc6, 9. Re5! stæði
hann betur. Ensvartur getur
svarað 8. Rc3 meö 8. — Re4!
og eftir9. Re5—Rxc3,10. bxc3
— Rc6, 11. Rxc6 — bxc6, væri
staöan svipuð. Hvitur reynir
þvi aðra leið).
8. Re5 — Rg4
(Annar möguleiki er 8. — e6,
9. Rc3 — Rfd7 o.sv.frv.)
9. f4!
(Mun sterkara en 9. Rxg4 —
Bxg4,10. Rc3 —Rc6, 11. Be3 —
Be6 og svartur þarf fáu að
kviða.)
9.-----Db6
(Svartur hyggst notfæra sér
leppun d-peösins til þess að
grafa undan riddaranum á
e5).
10. Rc3 — Be6
(10, —Rxe5 yrðisvarað með
11. Rxd5)
11. Rxg4 — Bxg4
12. Rxd5 — Bxd4 +
(Eftir 12. — Dxd4 + , 13.
Dxd4 — Bxd4+ stæði hvitur til
vinnings. Svartur reiknaði nú
með: 13. Khl — Dc5, 14.
Rxe7+ — Dxe7, 15. Dxd4 —
Rc6 og svarta staöan væri full
boðleg, en...).
13. c3!
(Þessi einfaldi en sterki
leikur færir hvitum vinnings-
stööu).
13. ----Bxdl
14. Rxb6 — axb6
(Auðvitað ekki 14. — Bxb6,
15. BXB7 og hvitur vinnur
skiptamun).
15. Hdl — Bc5
16. Bxb7 — Ha7
17. Bf3
(Nú á hvitursælu peði meira
og hefur auk þess yfirburða-
stöðu).
17. ----Ra6
18. a3 — Hc8
19. Bd2 — Hd7
20. Kfl — Ilcd8
21. Ke2 — e5
(Svartur reynir að flækja
taflið en það kemur fyrir lit-
ið).
22. fxe5 — Rc7
23. Bc6 — Hd3
24. b4 — Be7
25. Bel — Hb3
26. Hxd8 — Bxd8
27. Ha2 — Bg5
28. Bd2 — b5?
(28. — Hbl, 29. Be4 — Hgl,
30. Hc2 hefði lengt skákina en
varla breytt úrslitunum. Nú
missir svartur hrókinn á b3).
29. Be4! og svartur gafst upp.
Jón Þ. Þór.
Jón Þ. Þór W >«• M rv/ 9 fly
skrifar um skák