Tíminn - 12.08.1981, Qupperneq 8

8
Miövikudagur 12. ágúst 1981
Útgefandi Framsóknarfiokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Stein-
grimur Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Af-
greiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarins-
son, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. olafsson.
Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaöur Helgar-Timans: lllugi
Jökulsson. Blaöamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghild-
ur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason, Friða Björnsdóttir
(Heímilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiður Helgadóttir, Jónas
Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir). Utlitsteiknun: Gunnar
Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert
Agústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Kristin Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
34300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausa-
sölu 4.00. Askriftargjald á mánuði: kr. 80.00 — Prentun: Blaðaprent h.f.
Öll stóriðja á
íslandi f eign
landsmanna
eftir Harald Ólafsson, dósent
Annriki
stjómarandstæðinga
Það verður ekki sagt stjórnarandstöðunni til
hnjóðs, að hún ónáði rikisstjórnina mikið um
þessar mundir. Stjórnarandstaðan stendur siður
en svo i vegi þess, að ráðherrarnir geti notið eðli-
legra sumarleyfa og undirbúið sig undir næstu
vertið.
Þetta stafar þó ekki af þvi, að stjórnarandstað-
an hafi ekki neitt fyrir stafni. Forkólfar hennar
hafa sjaldan átt eins annrikt og um þessar mund-
ir. En annriki þeirra snýst um annað en lands-
málin.
Hjá foringjum Sjálfstæðisflokksins snýst allt
um væntanlegan landsfund. Geirsmenn og
Gunnarsmenn keppast um að safna liði. í næsta
mánuði munu hefjast kosningar á fulltrúum
þeim, sem eiga munu sæti á landsfundinum.
Liðsmenn Gunnars og Geirs eru ekki einir- um
það innan Sjálfstæðisflokksins að vinna að undir-
búningi fulltrúakosninganna. Sumir minni spá-
menn hugsa sér til hreyfings. Von þeirra er sú, að
hjá Geir og Gunnari verði bræðrabylta með þeim
afleiðingum að þeir risi ekki upp aftur. Þá þarf
bæði að velja nýjan formann og nýjan varafor-
mann. Fleiri en einn og fleiri en tveir telja sig
koma þar til greina.
Við þetta bætist svo að verið er að undirbúa
stefnuyfirlýsingu landsfundarins. Þar eigast við
leiftursóknarmenn og gamlir áhangendur Ólafs
Thors og Bjarna Benediktssonar. Enn er ekki
séð, hvor fylkingin ber þar sigur úr býtum eða
hvort þetta endar með moðsuðu, sem hefur eitt-
hvað fyrir alla, allt frá Friedmanistum til Mao-
ista.
En það er ekki aðeins annrikt á höfuðbóli
stjórnarandstöðunnar um þessar mundir. Senni-
lega er annrikið enn meira hjá Alþýðuflokknum.
Slikar eru deilurnar þar um innanflokks málin,
að Alþýðublaðið hefur ekki komið út siðustu
daga.
Deilurnar hjá Aiþýðuflokknum eru með þeim
hætti, að það vefst fyrir mörgum að finna deilu-
efnið.
Upphaíið er talið það, að Vilmundur Gylfason
útbjó blað, sem hann hefur siðar kallað bjána-
blað, en þvi var ætlað að sýna hvernig menn með
húmor skrifa um stjórnmál.
Blaðstjórnarmenn fundu hins vegar ekki
húmorinn, heldur fannst þeim bjánablaðið slikt
bull, að það bæri að stöðva það. Vilmundur knúði
það samt fram að blaðið kom fyrir almennings-
sjónir.
Siðan lita margir á það sem mannlegan harm-
leik, að Vilmundur skyldi setja saman slikan
þvætting og þó enn meiri mannlegan harmleik,
að blaðstjórnin skyldi taka þetta misheppnaða
verk Vilmundar jafn alvarlega og raun varð á.
Þeir, sem gleggst eru taldir sjá, álita deiluna
snúast i raun um annað og meira en bjánablaðið.
Raunverulega sé barizt um, hvort Vilmundur
Gylfason og Jón Baldvin Hannibalsson eigi að
taka sæti Benedikts Gröndal og Jóhönnu
Sigurðardóttur á Alþingi.
Þ.Þ.
■ Þegar mesta moldviörinu lýkur
i sambandi viö súrál, hækkun i
hafi, og skattamál tengd Islenzka
álfélaginu og eigenda þess, sviss-
neska auöhringnum AÍusuisse, er
ekki úr vegi aö huga að framtiö-
inni og hinni raunverulfegu merk-
ingu þeirrar umræðu, sem hafin
er i landinu um þessi efni. Það
sem er aö gerast er einfaldlega,
aö fram hefur komið djúpstæður
klofningur meöal stjórnmála-
manna um hvaöa stefnu skuli
fylgt f iönaðar og orkumálum á
tslandi. Annar hdpurinn heldur
því fram, aö uppbygging orku-
vera og oricunýting veröi ekki
möguleg nema til komi viðtækt
samstarf viö erlenda aöila. Er-
lent auömagn er aö þeirra mati
forsenda stóriöju á Islandi. Hinn
hópurinn telur, að reynslan af er-
lendri stóriöju sé meðþeim hætti,
að ekki sé vogandi að treysta um
of á alþjóölegt fjármagn, sem
krefst hámarksgróöa.
Þessir hópar eru þó sammála
um, aö orkunýting veröi skipu-
lögð með hag i'slenzku þjóðarinn-
ar ihuga. A þeim grundvelli ætti
aðvera unnt aö ná þjóðarsam-
stöðu. En menn greinirá um leið-
irnar.
Stefna Framsóknar-
manna er skýr
Ég held, að umræöur um súr-
álsverð, hækkun i hafi og „hagn-
aö” tslendinga af starfsemi
Alusuisse hér á landi séu ekki
heppilegasti grundvöllurinn fyrir
umræður um framtið orkusölu og
stóriðju. Það er til litils að ein-
blina á tölur (mismundandi ná-
kvæmar) um það efni, ef engin
raunveruleg skýr stefna er til um
markm ið.Menn geta leikið sér að
þvi að reikna út hvort okkur sé
hagur eða ekki hagur að starf-
semi Álversins i Straumsvik. Ef
menn hafa kimnigáfu til að ræða
um hvort Alusuisse er góðgerða-
fyrirtæki eða ekki, þá er þeim
frjálst aö viðra þær skoðanir sin-
ar i blöðum. Alusuisse eða tsal
eru ekki afgerandi fyrir stefnu-
mörkun i orku- og iðnaðarmálum
hér á landi. Það sem máli skiptir
er, aö tslendingar sameinist um,
að auður lands og lýös verði not-
aöur i þágu þjóöarinnar, en sé
ekki afhentur öðrum aöilum með
einum eöa öðrum hætti. A 17.
flokksþingi Framsóknarmanna,
sem haldið var dagana 12.-15.
marz árið I978varmörkuðstefna
i þessum málum, sem auðvelt er
að ná samstöðu um. Samþykktin
hljóðar svo: „Þingið lýsir sig
andvi'gt þeirri stefnu aö hleypa
erlendum auðhringum inn i at-
vinnuli'f Islendinga. Samstarf við
erlenda aðila um orkufrekan iön-
að komi aöeins til greina i ein-
stökum tilfellum, enda sé þess
ætíð gætt að meirihluti eignarað-
ildar sé i' höndum tslendinga.
Starfsemi slikra félaga skal háð
islenzkum lögum og dómsvaldi,
enda njóti þau ekki betri lögkjara
ensambærileg islenzk fyrirtæki.”
Hér er skýrt til orða tekið, og hef-
ur þessi samþykkt margoft verið
itrekuð af Framsóknarmönnum,
nú siðast á Orkuþinginu fyrr i
sumar. t samþykktinni er tekið
fram, að markmiðið sé, að ts-
lendingar hafi virk áhrif á starf-
semi tengda orkufrekum iðnaði,
m.a. með eignaraðild, og þvi, að
slik fyrirtæki séu háð islenzkum
lögum. Að óreyndu verður ekki
ætlað, að um þetta sé ágreiningur i
landinu. Agreiningurinn er, að
þvi er virðist, um hvort ieitað
skuli eftir fjármagni erlendra
fyrírtækja þegar byggð er upp
stóriðja á tslandi. Viðbrögð
þingflokks Sjálfstæðismanna og
Morgunblaðsins við greinargerð
iðnaðarráðherra um súrálsmálið
hljóta að stafa af þvi', að þessir
aðilar telji að erlent fjármagn sé
nauðsynleg forsenda iðnaðarupp-
byggingar á Islandi, og þar af
leiðandi verði vissulega að fá
Alusuisse til að leiðrétta verð-
lagningu ef ástæða þykir til, og
fallast á endurskoðun samninga,
en engin ástæða sé til að hverfa
frá þeirri stefnu aö hleypa erlend-
um auðhringum inn i atvinnuli'f
tslendinga.
Erlendir auðhringar
eiga ekkert erindi hing-
að
Tilgangur þessa greinarkorns
er ekki að hefja umræöur um
stefnu einstakra flokka, eða taka
þátt í talnaleikjum um góða eða
slæma afkomu Isal, né heldur að
vega og meta þá ensku heiðurs-
menn Coopers og Lybrand, sem
njóta þeirrar virðingar, vonandi
með réttu, að orð þeirra eru end-
anlegur sannleikur i íslenzkum
fjölmiðlum. Erindi mitt er það
eitt að undirstrika þá stefnu, er
samþykktvará 17. flokksþinginu.
Ég er sammála þvi, að erlendum
auðhringum skuli ekkihleypt inn
i íslenzkt atvinnulif. Ég tel, að ts-
lendingar eigi að sameinast um,
að tryggð verði virk yfirráð
þeirra á öllum sviðum orkunýt-
ingar og iðnaðaruppbyggingar.
Þetta þýðir, að erlendum aðilum
verði ekki gert kleift að „eiga”
hér fyrirtæki, nema i alveg sér-
stökum tilfellum, þó svo, að ts-
lendingar fari ætið með meiri-
hlutavald i' slikum fyrirtækjum.
Ennfremur þýðir þetta, að
stefnt skuli að þvi, að þau fyrir-
tæki, sem nú eru i erlendri eigu
verði hið fyrsta islenzk eign, að
meirihluta ef ekki vill betur.
Vel þjálfað starfslið
Fátt er tslendingum nauðsyn-
iegra nú, en að snúa sér af alefli
að þvi að þjálfa starfslið til að
stjórna rekstri iðjufyrirtækja og
kynnast markaðsmálum. Við eig-
um ekki að vera smeykir við að
fara beint inn á erlenda markaði
með afurðir okkar i framtiðinni.
tekinn tali
Gudmundur G. Þórarinsson, alþingismadur:
Offramleiðsla á
orku í árslok 1982
nema stór kaupandi fáist
■ Virkjunar- og orkumál hafa
verið mjög til umræðu enda er
þar um að ræða eitt mesta hags-
munamál þjóðarinnar og mun
framtið hennar mjög ráðast af
þvihvernig staðið verður að verki
i þeim málum og eru uppi djarf-
huga hugmyndir um stórvirkjan-
ir og orkunýtingu i framtiðinni.
Ennúna stöndum við frammifyr-
ir þvi, að i náinni framtið eykst
orkuframleiðsla að mun og verð-
ur meiri einhvern tima en við höf-
um þörf fyrir eins og nu standa
sakir. I árslok 1982 kemst Hraun-
eyjafossvirkjun i gagnið og fæst
þar mikil orka sem enn eru ekki
kaupendur að.
Virkjunin mun framleiða 6-8
gigavött og er þaö mikið hags-
munamál fyrir Landsvirkjun að
selja þá orku. Timinn sneri sér til
Guðmundar G. Þórarinssonar al-
þingismanns, til aö forvitnast um
hvaöa hugmyndir hann hefði um
hvaða kosta við ættum völ i þessu
efni.
Hann sagði það sitt álit að lang-
besti valkosturinn viö þær að-
stæður sem nú eru, sé aö bæta viö
þriðja ofninum i járnblendiverk-
smiðjunni i Grundartanga. Hann
gæti nýtt talsvert af umframork-
unni. Ef þriöji ofninn yrði tilbúinn
á hentugum tima gæti orkusaian
numið um 250 millj. kr. á ári til
viðbótar þvi sem nú er.
Ef borin er saman orkuspá og
framleiðslugeta, sagöi Guömund-
ur kemur greinilega iljós.að um-
framorka verður ef ekki verður
aukning hjá orkukaupendum. Á
sinum ti'ma fór stjórn jámblendi-
verksmiöjunnar fram á að
byggja þriöja ofninn, en það fer
að sjálfsögðu eftir markaðshorf-
um á járnblendi hvort ráöamenn
þar tdja hagkvæmt að ráðast i
viðbótarframkvæmdir og aukn-
ingu á framleiðsiu hiö bráðasta.
OÓ.
| Guðmundur G. Þórarinsson.