Tíminn - 13.12.1981, Page 37

SunnUdagur '13. desember 1981'
anna. Útvarpið var hinn eiginlegi
boðberi rokksins, sumar útvarps-
stöðvar uröu gifurlega áhrifa-
miklar og sterkar og breyttu i rik-
um mæli lifi unglinganna sem
hlustuðu á þær á hverjum degi.
Hið taktfasta rokk varð tónlist
nútimans — Elvis Presley eitt
helsta goðið. Það er nú ein út-
breiddasta kjaftasagan um Elvis
sem hver étur upp eftir öðrum að
hann hafi tekið upp fyrstu plötu
sina i þeim tilgangi einum að gefa
mömmu sinni hana i afmælisgjöf.
Þetta er ekki rétt, að sögn Alberts
Goldman i bókinni um Elvis og
ekki hægðarleikur að finna út
hvernig sagan lomst á krvik
Nema hvað hún féll aödáendum
vel i geð og þannig hefur goðsögn-
in um Presley smátt og smátt
orðið til. Sannleikurinn er sá að
Elvis hafði, eins og aðrir, áhuga á
að koma sér á framfæri, þótt
feiminn væri, og fór þvi i stúdióið
Sun hvað eftir annað uns hann
fékk tækifæri. Sam nokkur
Phillips var þar við stjórnvölinn
og honum fannst strax að Elvis
væri á einhvern hátt sérstakur og
gæti náö langt. Hann beitti rödd
sinni öðruvisi en þangað til hafði
verið gert og röddin reyndist hæfa
einstaklega vel bæði hörðum
rokklögum og fyrrnefndum ball-
öðum. Þeim sem aldrei hefur
fundist neitt til hans koma eru
fiknir i að segja að Elvis hafi að-
eins orðið frægur, virtur og dáöur
vegna þess aö hann var hvitur
strákur sem gat sungið eins og
svertingi...
//Löppin á þér,
maöur!"
Það var 30. júli 1954 sem Elvis
Presley kom i fyrsta sinn fram
opinberlega — i einhverri alvöru.
Hann hafði þá gefið út fyrstu
plötu sina og hún náð nokkrum
vinsældum og fóru vaxandi nú
stóð hann frammi fyrir eldraun-
inni sem voru opinberir tónleikar.
Undir eins og hann hafði komið
sér fyrir á sviöinu tók hann að
syngja „That’s All Right Mama”
sem hann hafði áður sungið inn á
plötuna. Vart var hann byrjaður
að syngja þegar hann heyrir að
mikil óp og köll hefjast meðal
áheyrenda. Hann ákvað að halda
áfram þó hann væri hræddur um
að eitthvað væri að úti i sal og er
laginu lýkur þagna hrópin en
áhorfendur fagna honum gifur-
lega. Þannig gekk þetta: er Elvis
byrjaði að syngja upphófust
skrækir og hróp i salnum og
aldrei gat Elvis gert sér grein
fyrir þvi hverju þetta sætti. Er
hann hafði lokið sér af flýtti hann
sér út af sviðinu og spurði undir-
leikara sina: ,,Af hverju hrópa
þau svona?” Svarið kom um hæl:
„Það var löppin á þér, maöur.
liku áður. Hann byrjaði á þvi að
spila á fremur litlum stööum i ná-
grenni Memphis og alls staöar
var sama sagan: stúlkur trylltust
af fögnuði og vildu umfram allt
ná i goðið það var oftsinnis sem
Presley var beinlinis i lifshættu
vegna ágangs aðdáendanna. Svo
var að lokum komið að er hann
hafði lokiö siðasta laginu stökk
hann i hendingskasti út af
sviðinu, hentist inn i nálæga
limúsinu sem ók burt á mikilli
ferð. A eftir komu aödáendurnir,
trylltir. Þannig gekk þetta fyrir
sig hvar sem hann kom fram,
plötur hans seldust i áður óþekkt-
um upplögum og hann kom fram i
sjónvarpsþáttum sem stór hluti
bandariskrar æsku horföi á. Hann
var óöum að veröa Kóngur.
Hinn dulafulli
Tom Parker ofursti
Að sjálfsögðu átti tónlist, eða
réttara sagt söngur, Presleys
mestan þátt i vinsældum hans,en
klækjabrögð umboðsmannsins
hjálpuðu til. Umboðsmaður Pres-
leys, næstum frá upphafi, var
undarlegur maður sem gekk
undir nafninu Tom Parker, of-
ursti, en hann hefur orðiö álika
þjóðsagnapersóna og Elvis
Presley sjálfur. Það var lengst af
vitað ákaflega litið um Parker 1
þennan, hið eina sem menn vissu
með vissu var að snemma á
fjórða áratugnum skaut hann upp
kollinum i amerisku skemmtana-
lifi — var sérlega áfjáður i að
starfa i námunda við sirkusa og
kabaretta en tók fljótlega að sér
að verða umboðsmaður. Hann
var ólikur flestum öðrum um-
boðsmönnum að þvi leyti aö hann
haföi aðeins einn skjólstæöing i
einu, taldi sig geta einbeitt sér
betur að frama hans ef aðrir yröu
ekki til að trufla hann. Hann hafði
náð ágætum árangri áður en El-
vis kom til en er Parker sá hann
skildi hann strax að þessi strákur
gæti og myndi ná langt. Hann
gabbaði þvi Elvis burt frá þáver-
andi umboðsmanni sinum og
gerði samkomulag um að hann
fengi 25% af öllum tekjum Pres-
leys, gegn þvi að sjá um öll hans
mál. Er þetta há prósenta en til
dæmis sú sama og Brian Epstein,
umboðsmaður Bitlanna, fékk i
sinn hlut. Það hefur oft veriö sagt
um Parker ofursta að hann hafi
verið mesti refur og geysisnjall
umboðsmaður, hafi hvaö eftir
annað útvegð Presley hina hag-
stæðustu samninga og reynst
honum sem sá faðir sem Vernon
vitleysingur aldrei var. Þetta
gerir Albert Goldman sitt ýtrasta
til að afsanna i margumræddri
ævisögu: hann segir að Parker
hafi hvað eftir annað yfirsést á
hinn ferlegasta hátt i peninga-
— Samantekt byggð á nýrri, umdeildri ævisögu Albert Goldman
segir, einn upphafsmanna, þess.
Hann hafði fram að þvi að hann
tók að fitla við rokk einkum haft
gaman af sálmasöng en sálma-
söngur er eins og menn vita með
nokkru öðru sniði i Bandarikjun-
um en hér á Islandi. Vel að
merkja er hér átt við svokallaða
„gospel” tónlist ekki eiginlega
sálma. Það var ryþmi i þessari
músik og Elvis lét heillast, auk
þess sem hann var náttúrlega
guðhræddur og vis og fannst rétt
og sjálfsagt að tilbiðja guð i slik-
um sálmum. Brátt kom að þvi að
hann fór sjálfur að fitla við
spileri, hann lærði á gitar og stóð
stundum úti á svölum blokkarinn-
ar sem Presley-fjölskyldan bjó i
og spilaði og söng fyrir nágrenn-
ið. Að visu var hann svo feiminn
aö hann þorði ekki að láta sjá
framan i sig og hóf þvi aðeins
spilamennsku þegar dimmt var
orðið, honum hlýnaði um hjarta-
rætur þegar hann fékk mikið hrós
fyrir frammistöðu sina. Er hann
tók að syngja i skólanum sinum á
skemmtunum þar,*var honum
einnig hrósað mikið og hann var
bæði þakklátur og undrandi. Þess
skal getið að þessi fyrstu lög sem
Elvis spilaði áttu ekkert skylt við
„Rock’n’Roll’ — þetta voru ljúfs-
árar, rómantiskar ballöður sem
féllu flestum vel i geð á þeim
tima. Þar kom þó að hann leiddist
út i ryþmatiskari tónlist og tók að
hlusta i útvarpinu á tónlist negr-
■ Elvis á hátindi sinum. Og unglingsstúlkur æptu...
Það var hvernig þú sveiflaöir
vinstri löppinni sem fékk þau til
aö öskra. „Þarna var fæddur
mikill skemmtikraftur sem
snimmendis var skirður Elvis the
Pelvis af fjandsamlegri pressu —
Pelvis þýöir mjaðmir á enskri
tungu og Elvis varð frægur fyrir
mjaömahnykki sina og sveiflur á
sviðinu. Þótt tónlistin sem Pres-
ley flutti,eigi nú ekki upp á pall-
borðið nema endrum og einster
ljóst að sviðsframkoma hans er
enn i dag fyrirmynd flestra
hljómsveita i poppi þótt blæbrigði
séu ýmisleg. Elvis lét öllum illum
látum á sviði, skók sig, sveigði og
beygði — það átti ekki minnstan
þátt i vinsældum hans þótt röddin
hafi riöið baggamuninn. Ótal tón-
listarmenn hafa vitnaö um það
hvilik áhrif þaö haföi á þá er þeir
heyrðu lög Presleys i fyrsta sinn
— þeirra helstur er væntanlega
John heitinn Lennon sem kvað
Presley hafa breytt lifi sinu og
komið sér af staö i rokkið. Það er
reyndar sammerkt með öllum
þeim sem Kóngurinn kom af staö
á þennan hátt að innan skamms
féll Elvis i áliti og önnur
átrúnaðargoð tóku við. Enda var
Elvis þá ekki nálægur, frægðar-
ferill hans stóð aðeins i tvö ár og
má það undarlegt heita. Hann sló
rækilega og eftirminnilega i gegn
aöeins tvitugur að aldri og sigur-
ganga hans var ótrúleg. Heimur-
inn hafði ekki kynnst neinu þvi
málum og dómgreind hans hafi
ekki verið alveg til aö treysta á.
Til að mynda kennir Goldman
Parker einum um þá hroðalegu
niðurlægingu sem Elvis lagðist i
eftir að hann kom úr hernum og
fór að leika i „Beach Party”
kvikmyndum sem seint verða
taldar til listaverka i kvikmynda-
iðnaðinum. Kemur að þvi siöar en
snúum okkur að persónu þessa
dularfulla umboðsmanns. Gold-
man leiöir sem sé að þvi sterkar
og sannfærandi likur að Parker
hafi i upphafi öldungis ekki heitið
Parker heldur Andreas Cornelis
van Kuijk og fæddur i Breda,
Niðurlöndum. Van Kujik þessi
lagðist ungur i flakk og fór til
Ameriku eins og fleiri, eftir það
heyröi fjölskylda hans i Hollandi
aldrei frá honum meir. Eftir að
saga þessi komst i hámæli hefur
Parker hvorki játað henni né
neitaö svo afgerandi sé. Margt
rennir hins vegar stoöum undir
hana. Hafi Van Kuijk komist
ólöglega inn i Bandarikin er þar
komin skýringin á ýmsu undar-
legu i fari hans. Hann neitaöi til
að mynda alltaf aö smeygja
peningum undan skatti sem þó
hefði veriö auðvelt og þvi borgaði
Elvis Presley ætið mun meira i
skatta en tilsvarandi stjörnur.
Þetta hafi verið gert til að Parker
lenti ekki i vandræðum og upp
kæmist um gamlar syndir. Þá
hefur Parker aldrei feröast úr