Tíminn - 01.02.1983, Qupperneq 8

8
ÞRIÐJUDAGUR 1. FEBRÚAR 1982
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gíslason.
Skrifstofustjori: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Ólafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrímsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Tímans: Guðmundur Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildu r Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
Maria Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasíml 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð í lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 150.00.
Setning: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Ný von um takmörkun
kjamorkuvígbúnadar
■ Af mörgum ógnum, sem steðja að jarðarbúum, er hættan
á kjarnorkustyrjöld sú alvarlegasta vegna þess, að í slíkri
styrjöld mun engu verða þyrmt. Þótt kjarnorkustríð muni ef
til vill ekki eyða öllu lífi, þá mun það færa það mannlíf, sem
eftir verður á eitraðri plánetu, niður á slíkt frumstig, að ekki
verður hægt að tala um tilvist menningarþjóðfélaga að þeim
hildarleik loknum.
Þegar sú hætta, sem öllum jarðarbúum stafar af þessum
ægilegu vopnum, er höfð í huga, hljóta allir að fagna því,
að viðræður risaveldanna um takmörkun kjarnorkuvígbún-
aðarins eru hafnar að nýju eftir nokkurt hlé. Og þótt enginn
búist við kraftaverkum, þá eru óvenju margir, sem til þekkja,
nú bjartsýnir á, að samkomulag um einhvers konar áfanga
sé mögulegt fyrir lok þessa árs. Líta menn þá einkum til
möguleikans á því, að semja um einhvers konar takmörkun
á fjölda meðaldrægra eldflauga sem búnar eru kjarn-
orkuvopnum, í Evrópu. Hvers konar áfangi í þessu efni er
kærkominn, því hann væri fyrsta skrefið í þá átt að snúa ofan
af vígbúnaðarskrúfu risaveldanna.
Birgðir kjarnorkuvopna í heiminum eru svo gífurlegar, að
mannleg hugsun nær ekki að skilja eyðingarmátt þeirra.
Lannig er talið, að fjöldi kjarnorkusprengja í heiminum sé
40 til 50 þúsund. Um 95% þessara kjarnorkuvopna eru í eigu
risaveldanna tveggja, Bandaríkjanna og Sovétríkjanna. Það
eru því þessi tvö ríki, sem úrslitum ráða um það, hvort
eitthvert samkomulag verður um takmörkun þessara vopna
eða ekki. Önnur lönd geta að sjálfsögðu haft sínar skoðanir
á því og lagt að risaveldunum að semja, en endanalegt
ákvörðunarvald er í Moskvu og Washington.
Ef sérstaklega er litið til Evrópu og meðaldrægu
eldflauganna þar, þá er ljóst, að þar er vígbúnaðarkapp-
hlaupið í fullum gangi og mun verða svo áfram næstu árin
nema eitthvert samkomulag takist á milli Sovétríkjanna og
Bandaríkjanna. Sovétmenn hafa undanfarin ár endurnýjað
eldflaugar sínar með tilkomu SS-20 flauganna, sem svo eru
nefndar og sem geta borið þrjá kjarnaodda hver. Og
Bandaríkjamenn og NATO hyggjast hefja staðsetningu
nýrra tegunda eldflauga fyrir lok þessa árs í Evrópu hafi
samkomuleg ekki náðst um annað. Vígbúnaðarkapphlaupið
í Evrópu er því í fullum gangi og eldflaugarnar verða sífellt
fuííkomnari og hættulegri, því aukin tæknileg fullkomnun
leiðir m.a. til þess, að það tekur eldflaugarnar mun skemmri
tíma en áður að ná Skotmarki sínu. Sá tími, sem gefst til að
endurskoða ákvörðun um að senda slíkar eldflaugar af stað
með ógnarfarm sinn minnkar því stöðugt og þar með
möguleikinn á að bæta fyrir mistök, en fátt er jafn
ógnvekjandi tilhugsunar og að kjarnorkustríð geti hafist fyrir
mistök eða misskilning.
Það fylgja því góðar óskir samningamönnunum í Genf.
Vonandi valda þeir, og yfirmenn þeirra í Moskvu og
Washington, heiminum ekki vonbrigðum.
Mikilvæg auðlind
Fyrir nokkrum dögum birtist í Tímanum mjög athyglisverð
grein eftir Einar Hannesson, fulltrúa hjá Veiðimálastjóra,
um mikilvægi laxveiða fyrir íslenskt þjóðarbú. Hann bendir
þar á, að áætla megi, að heildarverðmæti þess lax, sem
veiddur er hér á landi, sé um 207.6 milljónir króna.
„Að sjálfsögðu er þetta lágmarkstala“, segir Einar í grein
sinni, „og ótalið er þá verðmæti silungsveiði, staðbundins og
göngufisks í ám og vötnum, en þar er ekki síður en í laxveiði
gjöful náttúrugæði. Af þessu erjjóst að taka verður fullt tillit
til þeirra miklu verðmæta, sem fólgin eru í lax- og silungsveiði
í ám og vötnum iandsins þegar stefnt er að framkvæmdum,
hvort heldur sem er til orkuöflunar eða annarra hluta, sem
kynnu að raska eða eyðileggja þessa auðlind, sem okkur
hefur verið trúað fyrir og falið að vernda“. Undir þessi
sjónarmið skal tekið, því okkur er nauðsynlegt að vernda
allar auðlindir okkar og nýta þær með skynsamlegum og
skipulegum hætti. -ESJ.
skrifað og skrafað
Grið rofín
■ Ábúðarmikil umræða um
umferðarmál einkennist af
orðatiltækjum laga- og reglu-
gerðasmiða, enda nær ein-
göngu kallaðirtilumfjöllunar
þeir sem hafa hagsmuna að
gæta fyrir hönd bíla sinna og
atvinnu. Ólöglegur hraði og
gálaus akstur eru að verða
utanveltu í umræðunni, enda
mun vera erfitt að benda á
annað lagaákvæði sem jafn-
oft er brotið og af jafn
mörgum og ákvæðið um
hámarkshraða. En það sýnist
ekki vera hagsmunir bílstjóra
að spyrna þar við fótum.
Ásgeir Jakobsson veltir
fyrir sér jöfnun umferðar-
slysa í rabbi í Lesbók og gerir
lögin um rétt hjólreiðamanna
til að hrella fólk á gangstétt-
um að umtalsefni:
„Auk þess að vera heilsu-
ræktarlög hafa lögin þann
kost, að þau koma til með að
jafna slysum niður á fólk
réttlátar en verið hefur, þau
dreifast á fleiri. Nú verður
það ekki lengur bílafólkið
útá akbrautunum sem tekur
á sig nær öll umferðarslysin
heldur einnig börn og gamal-
menni uppá gangstéttinni.
Unglingarnir, mest
strákar, því að enn eru þeir
nú frakkari til mannrauna og
ævintýra en stelpur, flykktust
út á gangstéttirnar strax og
þeir fréttu um hjólreiðalögin,
svo sem til var ætlazt. Mörg-
um unglingi fannst greinilega
spennandi að stefna á fullri
ferð á vegfaranda og sjá á
honum skelfingarsvipinn og
snarbeygja, þegar komið var
fast að manninum.
Maður hefur heyrt því
fleygt, að unglingar séu mis-
jafnir að innræti eða af upp-
eldi, þeir sem vilja heldur
hafa það svo, líkt og fullorðið
fólk, en lofi innræti sínu að
leika meir lausum hala en
fullorðnir gera. Svo virtist,
sem einhverjir þeirra ung-
linga, sem maður heyrir að
félagsfræðingar, kennarar og
lögreglumenn séu að glíma
við, hafi fengið hjól og farið
að hjóla eftir lögunum, nema
horft framhjá fyrirmælum um
að hjólreiðamönnum beri
skylda til að sýna gætni. Það
efa ég ekki, að þeir alþingis-
menn, sem að lögunum
stóðu, verða hissa og von-
sviknir, þegar þeir frétta að
þetta ákvæði hafi ekki verið
virt af öllum unglingum."
Kákaðferðir
Þórður Halldórsson fjallar
um umferðaröryggisárið og
gerir viðtekið aksturslag og
löggæslu að umræðuefni og
birtast hér glefsa úr þeirri
grein, sem löggæslumenn
mættu gjarnan lesa í annað
sinn:
„Það er á allra vitorði, sem
um þessar götur aka, að þær
eru að jafnaði eknar með.
70-80 km hraða og böðlarnir
láta sig ekki muna um að fara
vel yfir 100 km hraðann.
Það skiptir öllu máli á
hvaða hraða lögreglan tók
þessa 650ökumenn. Var hún
að góma ökufanta með 90-
100 km hraða eða sektaði
hún þá sem óku fyrir neðan
70 km. Með fullu leyfi gat
hún það, þar sem þarna eru
uppi, eins og áður sagði,
umferðarskilti merkt 60 km.
Var kannski verið að kasta
þarna út neti og veiða upp í
vissa krónutölu á 14 dögum?
Eða var þetta bara sýndar-
mennska til að sefa háværar
raddir? Mér er sagt að að
afstöðnum þessum fjórtán
dögum hafi nánast allar mæl-
ingar dottið niður og umferð-
in sótt í sama horf með sínum
vanabundnu ökuföntum eins
og áður.
Svona „löggæzla" er verri
en engin. Ég hef marghaldið
því fram að það ástand sem
íslendingar búa við í umferð-
armálum verði aldrei læknað
tneð kákaðferðum sem hér
viðgangast, heldur með
föstum tökum af löggæzlu-
mönnum sem ekki dingla
kraftlaust við störfin af ótta
við borgarana. Það er einmitt
í þágu borgaranna að á
þessum málum sé tekið með
einurð og krafti en ekki
hræðslu við óvinsældir. Þeim,
sem brjóta umferðarreglur
og ökuhraða við hvert hugs-
anlegt tækifæri verður ekki
náð með skrautmerktum lög-
reglubílum.
Ófærir ad stjórna
bflum
Ökumenn hér á landi eru
að stórum hluta ófærir til
aksturs vegna kunnáttuleysis
og hirðuleysis um settar
reglur. Um það má nefna
mýmörg dæmi. En allt ber
þetta að sama brunni, að-
haldið í þessum málum er
sáralítið og í mörgum tilfell-
um verra en ekki neitt.
Við, sem höfum ekið er-
lendis árum saman, stöndum
gapandi af undrun að horfa á
þá „umferðarmenningu" sem
hér er. Ég skal fúslega viður-
kenna að hjálpsemi lögregl-
unnar á mörgum sviðum er
þörf og þakkarverð, enda er
það hennar starf að vernda
borgarana og bjarga þeim í
neyð.
Þeim mun síður er það
líðandi að lögreglan sé mis-
notuð í allra handa snatt,
sem henni á ekkert að koma
við, en tekur upp megintím-
ann af hennar starfsdegi. Þar
á ég við að henni er gert að
elta uppi hvern þann smáá-
rekstur bifreiða sem verður í
og utan við borgina. Það
mætti halda að hún væri á
mála hjá tryggingarfélög-
unum til að jafna niður
tjóninu á milli tjónsaðila.
Þetta þekkist hvergi þar sem
störf lögreglu eru tekin alvar-
lega. Það er ekki óalgengt að
í Reykjavik komist tala bif-
reiðaárekstra upp í 30-40 á
dag, sérstaklega þó þegar
best er veður og færi. Við
þessa athöfn er stór hópur
lögreglumanna ásamt lög-
reglufarartækjum bundinn
daglangt. Þetta er alfarið mál
tryggingaraðila, tryggingar-
taka og tryggingarseljanda."
Guðrún felldi þingflokks-
formann Alþýðubandalagsins
■ ÓVÆNT úrslit urðu í svonefndu forvali hjá Allaböllunum
í Reykjavík um helgina, þegar Guðrún Helgadóttir fclldi
samþingmann sinn Ólaf Ragnar Grímsson, formann þing-
flokks Alþýðubandalagsins, með eins atkvæðis mun. Náði
Guðrún þar með þriðja sætinu en Ólafur Ragnar verður að
láta sér lynda Ijórða sætið, sem lítil sem engin von er til að
verði þingsæti í næstu kosningum.
Þetta þykja að sjálfsögðu mikil tíðindi. Það er ekki á
hverjum degi sem þingflokksformönnum er slátrað með
þessum hætti. Jafnvel Geir Hallgrímsson, sem mátti þola þá
niðurlægingu að vera settur niður í sjöunda sætið á lista
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík, hefur þó góða von um að
það fleyti honum inn á þing. Vonir Ólafs Ragnars í því efni
eru hins vegar mjög litlar. Þótt Alþýðubandalaginu hafi tekist
í síðustu þingkosningum að ná inn fjórum mönnum í
Reykjavík, þá er Ijóst að flokkurinn hefur orðið fyrir
allnokkru fylgistapi síðan þá og þvi ólíklegt að þingmenn
Alþýðubandalagsins í Reykjavík verði nema þrír í næstu
kosningum.
Ólafur Ragnar hefur verið undanfarið einn helsti forystu-
maður Alþýðubandalagsins, og sýnt þar mikinn dugnað sem
flokknum veitir vafalaust ekki af, en hann hefur einnig áunnið
sér þar óvildarmenn, eins og víða annars staðar, og ef marka
má ummæli hans sjálfs í DV í gær, þá er þar um að ræða
„sterk öfl í flokknum“, sem „unnu skipulega" gegn honum
og því fór sem fór.
Það þarf ekki að efa að þessi úrslit eiga eftir að draga dilk
á eftir sér innan Alþýðubandalagsins, þvi Ólafur Ragnar er
manna ólOdegastur til að taka slíku kjaftshöggi með þögninni.
í öðrum forvölum hjá Alþýðubandalaginu, sem úrslit liggja
fyrir í, má nefna Suðurlandskjördæmið, þar sem Garðar
Sigurðsson hélt sæti sínu og kaffærði, sennilega endanlega,
helsta keppinaut sinn um þingsætið síðustu árin, Baldur
Óskarsson, framkvæmdastjóra Alþýðubandalagsins, en hann
lenti í fjórða sæti. Verður að telja, að þingdraumar Baldurs
séu þar með úr sögunni, en að staða Garðars sé örugg orðin
eftir langvinnan innanflokksslag.
HJÁ krötum var lítið um breytingar í Reykjaneskjördæmi.
Kjartan og Karl Steinar héldu sínu, en Kristín Tryggvadóttir
hlaut þríðja sætið. Gunnlaugur Stefánsson, sem stefndi hátt
í prófkjörinu, varð að láta sér lynda fjórða sætið að þessu
sinni, en hann náði sem kunnugt er kjöri sem þingmaður í
krataflóðinu 1978 en féll út t fráfallinu rúmu ári síðar.
Nokkur tíðindi urðu einnig hjá framsóknarmönnum á
Norðurlandi vestra um helgina. Páll Pétursson, þingflokks-
formaður, hélt sæti sínu og Stefán Guðmundsosn sömuleiðis.
Ingólfur Guðnason, alþingismaður, sem hafði látið hafa það
eftir sér fyrir þingið að hann myndi ekki taka sæti á listanum
ef PáU yrði í fyrsta sæti, stóð við þær yfirlýsingar og gekk af
þinginu með nokkurn flokk manna - en hann hafði náð kjöri
í skoðanakönnuninni á þinginu í þríðja sætið með cins
atkvæðis mun. Var Sverrir Sveinsson, sem hlaut einu atkvæði
minna en Ingólfur í þriðja sætið, því færður upp í staðinn.
Það virðist því Ijóst, að tveir þingmanna Framsóknarflokksins,
sem nú sitja á þingi, munu ekki vera í framboði fyrir flokkinn
í vor - Ingólfur og Guðmundur G. Þórarinsson, en þeir eru
báðir með nýrri þingmönnum flokksins.
- Starkaður.