Tíminn - 08.10.1983, Qupperneq 8

8
LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1983
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gisli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skritstofustjóri: Ragnar Snorri Magnússon. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V.
Ólafsson. Fréttastjóri: Kristinn Hallgrímsson.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: Atli Magnússon. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir,
Bjarghildur Stefánsdóttir, Baldur Kristjánsson, Friðrik Indriðason, Guðmundur Sv . ■
Hermannsson, Heiður Helgadóttir, Jón Guöni Kristjánsson,
Jón Ólafsson, Kristin Leifsdóttlr, Samúel Örn Erlingsson (Iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir, Þorvaldur Bragason. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson.
Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Árni Sæberg. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristín Þorbjarnardóttir, Sigurður Jónsson.
Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Sími: 86300. Auglýsingasimi
18300. Kvöldsimar: 86387 og 86306.
Verð f lausasölu 20.00, en 22.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 250.00.
Setning og umbrot: Tæknideild Tfmans. Prentun: Blaðaprent hf.
Offjárfesting
verslunarinnar
■ Offjárfesting er eitt helsta vandamál efnahagslífsins á íslandi,
sem og í svo mörgum öðrum löndum. Menn eru blindaðir af
framfarahug og framkvæmdagleði þegar þeir ráðast í stórvirki sem
síðar kemur í ljós að lítil þörf var fyrir og skila ekki þeim arði sem
til var stofnað.
Um þetta eru mörg og ljós dæmi en ekkert virðist geta aftrað
bjartsýnismönnunum frá að reisa sjálfum sér og öðrum hurðarás
um öxl þegar þeir slá stór lán til stórvirkjagerða. Forsendur mikilla
mannvirkja sýnast stundum út í hött, þótt ekki sé nema það nefnt,
að það er greinilega langt í land með að fólksfjöldi á Islandi nái
einni milljón eða fleiri, og er stórframkvæmdamönnum og
skipuleggjendum hér með ráðlagt að verða sér úti um fólksfjölda-
skýrslur og fólksfjöldaspár. Þær eru aðgengilegar á Hagstofunni.
Mörgum hefur lengi boðið í grun að fjárfesting verslunarinnar
væri ívið rausnarleg og ekki ávallt byggð á hagkvæmnissjónarmið-
um eða brýnni nauðsyn. Það er líka einföld staðreynd, að öll sú
fjárfesting er endanlega greidd af viðskiptavinum verslunarinnar
og hlýtur kostnaðurinn að leggjast á vöruverð og þjónustu.
Nú hafa Kaupmannasamtök íslands staðfest þennaa grun með
því að senda frá sér ályktun þar sem borgaryfirvöld í Reykjavík
eru vöruð við að stuðla að áframhaldandi ofvexti í byggingu
verslunarhúsnæðis. í fróðlegu viðtali við Sigurð E. Haraldsson,
formann Kaupmannasamtakanna, sem birtist í Þjóðviljanum,
sýnir hann fram á, að verslunarrými í Reykjavík sé um helmingi
nieira að flatarmáli en þörf er talin á í tilteknum borgum í
Danmörku. Sigurður segir ástandið í þessum efnum vera orðið
eitthvert vitleysiskapphlaup og hér virðist allir ætla að gera allt í
einu, og ekki sé hægt að sjá að nokkur skipuleg stjórnun sé á
þessum málum. Ef heldur sem horfir er sýnt að taka verður upp
nokkurs konar skrapdagakerfi í verslun.
Milti stærða verslana og fjölda viðskiptavina er ekkert skynsam-
legt hlutfall.
Ályktun Kaupmannasamtakanna beinist einkum að einni
fyrirhugaðri gríðarbyggingu sem ráðgert er að reisa, en það kemur
fram í viðtalinu við formanninn, að verslunarrými sé þegar orðið
of mikið, og mikið sé í smíðum og enn meira ráðgert.
Vel má vera að stórmarkaðir og glæsiverslanir geti sölsað undir
sig alla verslun í höfuðborginni og smærri fyrirtæki leggist þá
niður, en var|a er það rieinum til góðs og síst af öllum
viðskiptavinunum. Það verður að gæta hófs og hagsýni í
fjárfestingum verslunarinnar ekki síður en á öðrum sviðum.
Það hefur sýnt sig að stórmarkaðir geta lækkað vöruverð og
veitt smákaupmönnum aðhald, en það er einnig nauðsynlegt að
smákaupmennirnir fái að lifa áfram til að veita stórmörkuðunum
aðhald, því einokun í verslun leiðir ávallt til ófarnaðar fyrir
viðskiptavinina.
Miðstjórnarfundur
SUF
Miðstjórnarfundur Sambands ungra framsóknarmanna hefst í
dag. Aðalefni fundarins eru umhverfismál, húsnæðismál, stjórn-
mál og samskipti Framsóknarflokksins og unga fólksins.
Allt eru þetta mikilvægir málaflokkar sem skipta ungt fólk
miklu máli og er ekki að efa að um þau verður fjallað af áhuga og
þeim ferskleika sem einkennir málflutning ungs fólks.
SUF er 45 ára um þessar mundir og verður þess minnst á
miðstjórnarfundinum og litið yfir farinn veg. En.SUF er tamara
að fjalla um framtíð en fortíð og mun hér eftir sem áður hafa mikil
og góð áhrif á stefnu Framsóknarflokksins. Það mun því verða
tekið eftir hvað miðstjórnarfundurinn leggur til mála.
OÓ
skrifað og skrafaö
Myrkviði
■ Magnús Bjarnfreðs-
son er ómyrkur í máli í
fimmtudagsgrein sinni í
DV eins og endranær. í
fyrradag fjallaði hann um
kjarasamninga og lýð-
skrum A-flokkanna og
segir m.a.:
Árum saman hafa allir
kjarasamningar á íslandi
verið feluleikur.
Feluleikur sem aðal-
lega hefur miðast við það
. að koma í veg fyrir að
lægstu laun hækkuðu
meira en hærri laun. Fyr-
ir bragðið hefur verið
fundinn upp aragrúi fríð-
inda, félagsmálapakka,
staðaruppbóta, bónusa
og hvað þeir nú allir
heita skankarnir á launa-
kerfinu. Allir þessir af-
kimar samninganna hafa
í raun skekkt launahlut-
fallið umfram það sem
blasir við almennum
launþega og er upp og
niður hverjir hafa
hagnast. Kannski má
með nokkrum rétti segja
að ýmis fríðindi ráðherra
og alþingismanna, svo
sem tollfríðindi og hús-
næðisstyrkur, séu þeirra
félagsmálapakkar.
Tortyggni og misrétti
verður aldrei eytt nema
öll þessi mál verði tekin
upp á yfirborðið. En
jafnvíst er að til þess
munu baráttuglaðir laun-
þegaforingjar tregir að
vanda. Þeir vilja geta
sýslað méð leyndarmálin
sín áfram og launþeginn
má sín lítils gegn kunn-
áttu þeirra.
Nú stendur yfir mikil
undirskriftarherferð
gegn bráðabirgðalögum
ríkisstjórnarinnar.
Væntanlega skrifa flestir
launþegar undir, „sam-
stöðunnar" vegna enda
ýmsir rækilega teknir í
karphúsið ef þeir svíkja
lit. Samningsréttinn fá
launþegar raunar aftur
að rúmum þrem mánuð-
um liðnum, hvað sem
allri undirskriftaherferð
líður, og geta þá ráðið
því sjálfir hvort þeir setja
atvinnufyrirtækin, sem
þeir vinna hjá, á hausinn
eða ekki.
Það verður fróðlegt að
sjá þegar sest verður að
samningaborðinu að
nýju, hvað grátkonurnar
yfir gjaldþróti alþýðu-
heimilanna gera þá í raun
til þess að rétta hlut lægst
launaða fólksins. Það
verður fróðlegt að sjá
hvort þeir nota tækifærið
og fá alla samningana
upp á borðplötuna í stað-
inn fyrir að pukrast með
þá undir borðinu.
Nú hótar formaður Al-
þýðubandalagsins skæru-
verkföllum til að brjóta
niður efnahagsaðgerðir
ríkisstjórnarinnar. Hann
talar jafnframt um að
þar þurfi að standa þann-
ig að verki að sem minnst
svíði undan meðal al-
mennra launþega. Þar
getur hann trútt um
talað. Hann þekkir að-
ferðirnar af biturri
reynslu. Á meðan hann i
var ráðherra var
hálaunastéttum att út í
verkföll til þess að brjóta
aðgerðir ríkisstjórnar á
bak aftur. Hann sam-
þykkti svo sjálfur samn-
inga, er hann og aðrir
túlkuðu sem sáralitla
kjarabót. Nú er þó ýmis-
legt annað að koma í
ljós, einkum ef hálauna-
stéttir hafa áhuga á
hnattferðum.
Það verður fróðlegt að
sjá hvort grátkonur
alþýðuheimilanna leita
nú til hálaunahópa til
þess að brjóta á bak aftur
tilraunir stjórnvalda til
að koma verðbólgu
niður. Varla mun hál-
aunahópunum sárt um
að taka þátt í þeim leik
því að þeir eru þeir einu
sem kunna að hafa hagn-
ast á verðbólgunni. Ef
láglaunastéttirnar fengju
þá nú til að ríða á vaðið
væri skrípaleikurinn full-
komnaður.
Enn
ekki hægri
umferð
Sá óskapnaður sem
■ umferð manna á öku-
tækjum og gangandi er
hefur viðgengist lengi og
fer því miður ekki batn-
andi og kann síaukinn
umferðarþungi að valda
þar einhverju um. Marg-
ir skyni bornir menn hafa
reynt að benda á leiðir til
úrbóta eða gert tilraun til
að skýra það hvað
i veldur. í gær birtist viðtal
við Berg G. Gíslason í
Morgunblaðinu og þar
sem það á erindi til allra
tökum við það trausta
taki hér á Tímanum.
Viðtalið fer hér á eftir:
15 ár eru liðin síðan
breytt var yfir í hægri
umferð hér á landi. Þrátt
fyrir það má enn merkja
leifar vinstri umferðar.
Almennur umferðarrétt-
ur gildir ekki í hringtorg-
um hér á landi, en svo
sem kunnugt er, þá gildir
sú regla að varúðar skal
gæta til hægri. En bif-
reiðir, sem ekið er út úr
hringtorgum, eiga for-
gang fram yfir bifreiðir á
hægri hönd. Það er þvert
á almennan umferðar-
rétt.
Þetta hefur margvís-
legar afleiðingar í för
með sér, ekki síst þær,
að ökumönnum er gjarnt
að aka á vinstri akrein-
um, þar sem eru tvær
akreinar í sömu átt.
„Um margt ríkir
ómenning í umferðar-
málum okkar, ástæðan
er ekki síst sú, að hér á
landi ríkir ekki ein regla,
hægri umferð ríkir ekki
að fullu. Þetta veldur
margs konar ruglingi og
gerir það að verkum að á
tvískiptum akreinum
notar fólk vinstri helming
götunnar að jöfnu við
hægri helminginn," sagði
Bergur G. Gíslason í
samtali við Mbl. en hann
hefur um langt skeið ver-
ið áhugamaður um bætta
umferðarmenningu hér
á landi og átti sæti í
Umferðarráði a þeim
árum þegar bylting varð
með tilkomu umferðar-
ljósa og -merkja.
„Hægri á að vera
hægri, enga hálfvelgju.
Og almennur umferðar-
réttur á að sjálfsögðu að
ríkja í hringtorgum sem
annars staðar. Að bif-
reiðir á ytri akrein eigi
forgang þegar ekið er út
úr hringtorgi. Það eru
engin rök, að sá sem á
innri akrein er, eigi erfið-
ara með að komast út og
því beri honum að hafa
forgang. Sá sem er á
innri akrein á alveg jafn
auðvelt með að komast
út úr hringtorginu. Ein
regla verður að gilda.
Misræmi skapar óöryggi
í umferðinni og slysa-
hættu.
Áberandi er hve
íslenskum ökumönnum
er gjarnt að aka á vinstri
akrein, þar sem eru tvær
akreinar í sömu átt.
Einnig það sem ég kalla
svig ökumanna, þegar
þeir sveigja af einni
akreininni yfir á aðra
þegar þeir fara fram úr
bifreiðum. Þetta er ekk-
ert annað en ósiður og
skapar stórhættu í um-
ferðinni.
Orsökina er að finna í
því, að hinir rólegu
vinstri ökumenn halda
sinni stefnu og stöðu
þannig að þeir sem óska
að fara hraðar neyðast til
þess að brjóta reglur og
fara fram úr hægra megin
við þá.'