Tíminn - 13.12.1983, Page 4

ÞRIÐJUÐAGUR 13. DESEMBER 1983
Sagnfrædistofnun gefur út Vesturfaraskrá án breytinga á aðfararorðum:
HUNSAÐI ALGJðRLEGA AUT
MATSNEFNDAR DEILDARINNAR
■ Þrátt fyrir að deildarráð Heimspeki-
deildar Háskóla íslands hafi komist að
þeirri niöurstöðu að rétt væri að gera
breytingar á inngangi að bók um vestur-
ferðir Islendinga, þar sem greint verði
frá tilurð verksins, en það tengist rann-
sóknarverkefni sem unnið var undir
stjórn Þórhalls Vilmundarsonar prófess-
ors, sem var að engu getið í inngangi að
bókinni, eftir próf. Sveinbjörn
Rafnsson, forstöðumann Sagnfræði-
stofnunar, þá er bókin nú komin út, kom
reyndar út, þann 10. desember, án þess
að Þórhalli hefði verið gefinn kostur á
að rita aðfaraorð í bókina, sem mats-
nefnd sett af forseta Heimspekideildar
hafði úrskurðað að Þórhallur hefði sið-
ferðilegan rétt til.
Tíminn.greindi frá því á sínum tíma,
að upp væri kominn ágreiningur á milli
Þórhalls og Sveinbjarnar um hverskyldi
rita aðfaraorð að bókinni íslands Vest-
urfaraskrá 1870-1914, eftir Júníus H.
Kristinsson, cand. mag. skjalavörð.
Skipaði Höskuldur Þráinsson deildar-
forseti heimspekideildar álitsnefnd, sem
skar út um að Þórhalli bæri siðferðilegur
réttur til þess að rita aðfaraorð að
bókinni, sökum þeirrar undirbúnings-
vinnu sem hann hefði haft á höndum
með upphaflega rannsóknarverkefninu.
Deildarráð Heimspekideildar fjallaði sl.
föstudag um niðurstöður nefndarinnar
og féllst á þær, en bætti því við að minna
væri gert úr hlutpróf. Þórhalls Vilmund-
arsonar í inngangi próf. Sveinbjarnar
Rafnssonar en efni stæðu til og að minna
væri gert úr tengslum upprunalega verk-
efnisins og þessarar bókar.
Tíminn hafði í gær samband við
Guðmund Magnússon, háskólarektor,
og spurði hann álits á því að bókin væri
nú komin út í óbreyttu formi, þrátt fyrir
álit nefndarinnar og deildarráðs Heim-
spekideildar: „Heimspekideild skilaði
þarna áliti til Sagnfræðistofnunar og lét
mig vita af því í leiðinni. Ég álít að ég
hafi ekki vald til þess að aðhafast í
málinu,“ sagði Guðmundur, „en þetta
voru tilmæli til Sagnfræðistofnunar sem
ég taldi eðlileg.“ Rektor sagðist vonast
til þess að þessu máli væri lokið hvað
varðar Háskóla íslands.
-AP
Jóladagskrá sjónvarpsins:
Nýtt leikrit Þorsteins Mar-
elssonar á annan í jólum
■ „Dagskráin hjá okkúr unvjólin verð-
ur að mestu með hefðbundnu sniði,“
sagði Ellert Sigurbjörnsson hjá sjón-
varpinu þcgar blaðið ræddi við hann i
gær.
Eins og venja er til verður eitt íslenskt
sjónvarpsleikrit frumsýnt á annan í
jólum, að þessu sinni verður um að ræða
nýtt leikrit eftir Þorstein Marelsson,
Hver er sinnar gæfu smiður. Leikstjóri
er Hrafn Gunnlaugsson en aðalhlutverk-
ið leikur Þórhallur Sigurðsson, betur
þekktur undir nafninu Laddi. Verkið
fjallar um ungan tónlistamann sem verð-
ur fyrir ýmsum skakkaföllum og ræður
sig sem kennara við heimavistarskóla og
þar gerist myndin að mestu leyti.
Á jóladagskvöld hefst útsending á
nýjum norskum framhaldsflokki í þrem
þáttum, er nefnist Jenny, og er gerður
eftir sögu Sigrid Undset. Myndin fjallar
um myndlistakonu sem fer til náms í
Rómaborg. Aðalhlutverkið er leikið af
Liv Ullmann. Á nýjársdag er venjan að
sýna óperu síðdegis og að þessu sinni
verður sýnd óperan Turandot eftir Pucc-
ini í uppfærslu Ríkisóperunnar í Vínar-
borg. Því miður get ég ekki tilgreint
söngvarana í uppfærslunni, en geri ráð
fyrir að þeir séu ekki af lakara taginu.
Um annað efni yfir hátíðarnar er það
að segja að á aðfangadag verður barna-
efni, kínversk teiknimynd og síðan
sovésk teiknimynd, Ævintýri Búratínos,
sem er nokkurs konar sovéskur gosi.
Um kvöldið verður guðsþjónusta og
tónleikar. Á jóladagskvöld verður mynd1
með íslenska dansflokknum og síðan
væntanlega mynd um Albert Thorvald-
sen, sem tekin var á sýningunni á
verkum hans á Kjarvalsstöðum nýverið.
Á gamlárskvöld verður ávarp forsætis-
ráðherra. Einnig vonandi sirkus, þótt
sirkus Billy Smart hafi ekki verið tekinn
upp í ár, en við erum að leita að öðrum.
Síðan er auðvitað skaupið, en um það
segjum við sem minnst fyrir fram.
JGK
■ Ólafsbók, bókin um Ólaf Jóhannesson, hefur selst vel frá því að hún kom á markað. S.l. föstudag áritaði Ólafur bókina
í bókaverslun Isafoldar og kom þar margt manna að fá áritun. Tímamynd: Róbert
Litlaust jafntefli í 8. skák Kortsnojs og Kasparovs
KASPAROVVANN ÞA
NIUNDU LETDLEGA!
■ ( 8. einvígisskák Kortsnojs og Kasparovs
var enn einu sinni tefld Katalónsk byrjun.
Snemma urðu mikil uppskiptí á mönnum, og
kom upp endatafl, sem var örlítið betra fyrir
Kortsnoj. Kasparov var þó ekki í vandræðunt
með að halda jafnvægi og var samið jafntefli
eftir 39 leiki.
Þeirskákáhugamenn, sem komu í húsnæði
Skáksambandsins til að fylgjast með þessari
skák, voru að vonum óánægðir með skákina,
en frábærar skákskýringar Helga Ólafssonar
björguðu miklu.
8. skákin:
Hvítt: Kortsnoj
Svart: Kasparov
Katalónsk bvrjun.
I. d4 d5 2.c4 e6 3.RI3 Rf6 4.g3 -
Katalónsk byrjun enn einu sinni.
4. — dxc4
Nákvæmari leikur en 4. - Be7 eins og í 4.
skákinni. Svartur geymir kóngsbiskup sinn á
f8, til að spara sér leik síðar, þegar hann
drepur á c5.
5. Bg2 c5
Kasparov hættir sér ekki út í þær flækjur,
sem eru því samfara að valda peðið á c4 með
5. - b5, enda er andstæðingur hans vanur að
tefla þannig með svörtu, og því ólíklegt að
hann viti ekki um besta framhaldið.
6. Da4t -
Algengasti leikurinn er 6. 0-0, og oft verður
framhaldið 6. - Rc6 7. Re5 (eða 7. Da4 cxd4
8. Rxd4 Dxd4 9. Bxc6t Bd7 10. Hdl Dxdlt
II. Dxdl Bxc6 og svartur hefur hrók, biskup
og mjög trausta stöðu fyrir drottninguna) 7.
- Bd7 8. Rxc6 Bxc6 9. Bxc6t bxcó 10. Da4
cxd4 11. Dxc6t Rd7 12. Dxc4 Bc5 með jöfnu
tafli
6. - Bd7 7. Dxc4 Bc6
Svarti biskupinn er kominn á skálínuna hl-a8
til að mæta hvíta biskupnum á g2.
8. dxc5 -
Eftir 8. 0-0 Rbd7 9. Rc3 b5; 10. Dd3 (10.
Rxb5 c4; ásamt 11,- Bxb5) 10. - Db6 11. b3
Hd8 stendur svartur betur.
Eftir 8. Bg5 hefði komið upp sama staða og
í 7. skákinni, sem Kasparov vann létt með
hvítu.
8. — Rbd7 9. Be3 Bd5
( þessari stöðu hefur verið talið bezt að leika
9. - Rd5 (eða 9. - Re4) 10. Bd4 Da5t 11.
Rbd2 Bb5 12. Dcl Hc8 13. a3 Rxc5 með
betra tafli fyrir svart. Kasparov hefur ef til
vill óttast endurbót frá andstæðingnum.
10. Da4 Bc6 11. Dc4 Bd5 12. Db4 -
Kortsnoj vill auðvitað ekki jafntefli með
þrátefli, því hann er vinningi undir í einvíg-
inu.
12. - Dc8
Ekki 12. - b6 13. Da4! Bxc5 bxc5 og peðið á
c5 verður mjög veikt.
13. Rc3 Bxc5 14. Bxc5 15. Rxd5
Rxd5 16. Dd2 -
Eftir 16. Dxc5 Rxc5 17. Rd4 Hd8 18. Hcl
Ra4 (eða 18. - b6) kemst hvítur ekkert
áleiðis.
16. - Hc8 17. 0-0 0-0 18. Hacl Db6
19. Dd4 Hfd8 20. Hfdl Dxd4 21. Rxd4
R7b6
Báðir teflendur hafa komið mönnum sínum
á bestu reiti, sem völ er á. Endataflið er
örlítið betra fyrir hvítt, því í framhaldinu fær
svartur stakt peð á d5.
22. Rb3 Hxcl 23. Hxcl Hc8 24. Hxc8t
Rxc8
Hrókakaupin í síðustu leikjum voru þvinguð,
þvf hvorugur má gefa hinum eftir opna línu
fyrir hrók.
25. Bxd5 exd5
Stöðuniynd
26. Rc5 Rd6
Vafasamt er 26. - b6 27. Ra6 f6 28. Rc7 Re7
og svartur er í vandræðum með að koma
kóngi sínum út á borðið.
abcdefgh
27. Kg2 Kf8 28. Kf3 Ke7 29. Kf4 -
Reyni hvíti kóngurinn að komast til d4, getur
svarti riddarinn alltaf hrakið hann til baka
með skákum.
29. -f6
Hvítur hótaði 30. Ke5 o.s.frv.
30. H4 g6 31. g4 b6 32. Ra6 Re4 33.
f3 Rc5 34. Rc7 -
Kortsnoj hefur reynt að notfæra sér veikleika
peðsinsád5,eneíckertgengið. Eftir34. Rxc5
bxc5 er staðan í jafnvægi.
34. -d4!
Eftir 34. - Re6t 35. Rxe6 Kxe6 hafði hvítur
ef til vill einhverja von um vinning vegna
veikleika peðsins á d5.
35. Rd5t -
Kortsnoj sér þann kostinn vænstan að koma
riddara sínum til d3. Aðrar leiðir geta verið
hættulegar fyrir hann, t.d. 35. b4? d3! o.s.frv.
35. - Ke6 36. Rb4 a5 37. Rd3 Kd5
Nú er orðið ljóst að hvítur getur ekki unnið
þessa skák.
38. g5 f5 39. Kg3 Rxd3
og keppendur sömdu um jafntefli, því eftir
40. exd3 kemst hvorugur kóngurinn í gegn
um varnir andstæðingsins.
Léttur sigur Kasparovs.
■ í 9. skákinni var enn einu sinni tefld
Kataló.rsk byrjun, í fjórða skiptið í röð.
Kortsnoj tefldi byrjunina mjög frumlega, en
ekki að sama skapi vel. Hann notaði fimm af
fyrstu fjórtán leikjunum til að loka drottn-
ingu og hrók úti á drottningarvængnum.
Kasparov vann skiptamun og skipti síðan
upp í auðunnið endatafl, og Kortsnoj gafst
upp í 30. leik.
Karparov hefur þannig náð tveggja vinn-
inga forskoti, og andstæðingur hans hefur
aðeins þrjár skákir til að jafna metin.
9. skákin:
Hvítt: Kasparov
Svart: Kortsnoj
Katalónsk byrjun (auðvitað)
1. d4 Rf6 2. c4 e6 3. g3 d5 4. Bg2 dxc4
5. Rf3 Rbd7 6.0-0 Hb8
Þessi einkennilegi leikur hefur það
markmið, að leika hróknum úr skáklínu
biskupstins á g2 til að undirbúa - b5.
7. a4 b6(?)
Þessi tímafreka áætlun reynist illa. Eðli-
legra virðist að leika 7. - a6 til að undirbúa
- b5.
8. Rfd2 —
8
7
6
5
4
3
2
1
abcdefgh
8. — e5!?
Kortsnoj hyggst notfæra sér, að hvftur
sleppti takinu á e5-reitnum með síðasta leik,
en varla er ráðlegt að opna stöðuna, þegar
svartur er langt á eftir í liðskipan.
9. Rxc4 exd4 10. Dxd4 Bc5 11. Dd3
0-0 12.. Rc3 Bb7
Svartur á varla betri leik, hvítur hótar t.d.
13. Bf4 ásamt 14. Rb5
13. Bxb7 Hxb7 14. Df3 Da8
Þessi ömurlegi leikur sýnir vel erfiðleika
svarts eftir aðeins 14 leiki. Eftir 14. - Hb8 15.
Rb5 Ha8 16. Bf4 Re8 17. Hfdl er svartur
vamarlaus.
15. Bf4a6 16. e4 Ha7
Svartur kemur í veg fyrir e4-e5, því hvíta
drottningin er óvölduð á B.
17. Rd5 -
Hvítur teflir upp á slæma stöðu svörtu
drottningarinnar á a8 og hróksins á a7. Eftir
17. - Rxd5 18. exd5 verður erfitt að koma
þeim í spilið. Eftir 17. Dd3 Bb4 18. e5 Rc5
sleppur svartur of vel.
17. - b5
Svartur reynir að flækja taflið, því eftir 17.
-Hfc818. Rce3 ásamtHfcl erhannímiklum
erfiðleikum.
18. Ra5 -
Ekki 18. Rxc7 Dxe4 o.s.frv.
18. — bxa4
Svartur kemur í veg fyrir 19. b4 ásamt Hcl
með miklum þrýstingi á c7 auk hótunarinnar
Rc6.
19. Hfcl Bd4
Eftir 19. - Bd6 20. Rc6 Hb7 21. Rxf6f gxf6
(21. - Rxf6 22. e5) 22. Bh6 vinnur hvítur.
Svartur á engan góðan leik við hótuninni
20. Rxf6f.
20. Hxa4 Bxb2
8
7
ó
5
4
3
2
1
abcdefgh
21. Re7t —
Eftir þennan sterka millileik vofir Rec6
yftr svarti,
21. - Kh8 22. Hc2 De8
Eftir 22. - Re5 23. Bxe5 Bxe5 24. Rac6
De8 25. Ha5 vinnur hvítur. Nú vinnur
Kasparov skiptamun og skiptir síðan upp í
auðunnið efndatafl.
23. Hxb2 Dxe7 24. Rx6 Dc5 25. Rxa7
Dxa7 26. e5 Rg8 27. Be3 Da8 28.
Dxa8 Hxa8 29. f4 Re7 30. Hd2
og Kortsnoj gafst upp, því endataflið er
gjörtapað hjá honum eftir 30. - Rb6 (30. -
Rf8 31. Bc5 Reg6 32. Bxt8 Rxf8 33. Hc2
o.s.frv.) 31. Bxb6 cxb6 32. Hd6 falla bæði
svörtu peðin á drottningarvæng og hvítur
vinnur létt.
Staðan:
Kasparov 5 h
Kortsnoj 3 h BraS' Kristjánsson.