Tíminn - 13.04.1984, Qupperneq 9

FÖSTUDAGUR 13. APRÍL 1984
á vettvangi dagsins
gefst „gullið tækifæri, til þess að breyta
áfengismenningu okkar til hins betra",
segir hún.
Eins rökrétt væri að segja: Island er
ekki þjóflaust. Hér skal því öllum ieyft
að stela - og börnum kennt það ungum,
- til þess að breyta til betra þjófamenn-
ingunni!
Blessuð Agnes Bragadóttir ræður ekki
reiði sinni yfir því íslenska óréttlæti, að
hér skuli eigi allir sem vilja, eiga kost á
óþrjótandi sterkum bjór til drykkjar dag
og nótt.
Henni liggja í léttu rúmi allir hinir,
sem ekki vilja bjór. Börn og konur
bjórvemblanna, alls konar böl og bág-
indi þeirra - og börnin öll sem með vissu
verða bjórnum að bráð á unga aldri, -
samkvæmt reynslu margra þjóða, ef
hann verður leyfður hér á landi. Hvernig
getur kona verið svona kaidrifjuð?
IV.
Síðasta kynslóð nítjándualdarfæddist
í harðæri - og ólst upp við skort og
öryggisleysi. Hún bjó sjálf við basl og
strit - og safnaði hvorki höllum né gullnu
glingri.
En hún skilaði okkur af sér; fyrstu
kynslóð tuttugustu aldar, vel uppöldum,
vinnufúsum, með brjóstin full af hug-
sjónum og trú á framfiðina - og hún
skildi okkur eftir: Skuldlaust og vínlaust
land!
Verstu íslenskir óþokkar vorrar aldar,
fengu því framgengt, að brennivíni var
á ný hellt yfir landið, með því böli og
syndagjöldum, sem fylgja áfengis-
drykkju. En í brennivínsgræðgi sinni,
gleymdu bullurnar bjórnum, sem betur
fór. Fyrir það happ er hér enn í lögum
bann gegn innflutningi og sölu hans.
Það breytir engu þótt einn eða fleiri
óhlutvandir ráðherrapeyjar, hafi með
löglausum undanþágum leyft innflutning
og sölu til ýmissa hópa ferðafólks.
Þá lögleysu ber Alþingi og dómsmála-
stjórn að stöðva!
V.
Síðasta kynslóð 20. aldar fæddist í
góðæri, ólst upp við allsnægtir og býr við
sukk og óhófseyðslu langt umfram þjóð-
artekjur. Hún hefur reist banka- og
söluhallir, helmingi stærri, en hæfir þjóð-
arþörf. Hún hefur reist sér íbúðarhallir,
hálffullar af dýru dóti, en háfltómar af
fólki. Og hún hefur hálffyllt alla vegi
með á annað hundrað þúsund bifeiðum!
Tveimur þriðju fleiri en neinni átt náði.
Og hún hefur kennt börnum sínum,
að þamba brennivín, gos og kók í þúsund
tonna tali.
Og nú vill spilltasti hópur hennar,
ofan á allt hitt, steypa yfir börn sín
stórflóði af sterkum bjór!
Þessi börn eiga að erfa draslið eftir
óflátana - auk ættlands baðaðs í brenni-
víni - og sokkins í margra tugmilljarða
erlendri skuldasúpu, sem skröggarnir
hafa skuldbundið þau, að borga!
Á einmánuði 1984.
Helgi Hannesson.
Helgi Hannesson:
Baráttan
um bjórinn
— Bréf til þings og þjóðar
Alþýðubandalag
Framsóknarflokkur
Alþýðuflokkur
Bandalagjafnaðarm.
Sjálfstæðisflokkur
8afl0 = 80%af þingflokknum
lOaf 14 = 71% “
3af 6 = 50% “
laf 4 = 25% “
5 af 23 = 22% “
En 15 þingmenn sögðust vinveittir
bjórnum. Að þrem úr þeim hópi hugnað-
ist konunni best:
Guðrún frænka mín Helgadóttir mun
vera mælskust kvenna á þingi, enda talar
hún þar stundum, áður en hún hugsar.
Hún sagðist heldur vilja sjá börn sín
drekka bjór en brennivín úti undir vegg.
Henni væri kannski hollt, að kynna sér
reynsiu Svía um börn og bjór. Börn
þeirra lærðu að drekka bjór heima hjá
sér. En drukku sem unglingar og vaxin
brennivín í viðbót hvar sem var. Nú
menn hef ég þetta að segja: Vilji þeir
steypa yfir þjóð sína, slíku ofdrykkju
syndaflóði - og bjórinn bakaði Finnum
og Svíum. eru þeirglámskyggnir, óþjóð-
hollir og óhæfir til að greiða atkvæði á
Alþingi íslendinga! Gefi þá hamingjan
okkur bráðlega betri og vitrari þingmenn
í þeirra stað.
Agnes gerði orð Halldórs að sínum:
„ísland er ekki bjórlaust". segir hún -
Hér á því að selja sterkan bjór, - Nógan
handa öllum, sem að drekka vilja. Þar
I.
■ Gleiðbrosandi falsspámaður heldur
á heilpotts gervihorni, hálffullu af gervi-
bjór - ef ekki heimabruggi - og horfir á
mig með fals í augum, af forsíðu
„Tímans“ fjórða sunnudag Góu. Niðri
á hægra horni blaðsins finnst rétt kveðin
ferskeytt vísa, en leirburður eigi að
síður. Væmið bull um bjórfalsarann og
áfengissull í horni hans. Myndin og
bagan hæfa hvor hinni, eins og hrafn og
hræ. Hins vegar var hörmulegt slys, að
„Tíminn" skyldi flytja alþjóð þessa flá-
ráðu launlærivísu áfengisauglýsingu.
Á 2. síðu sama blaðs, er ritsmíð
bjórsjúkrar blaðakonu: Agnesar Braga-
dóttur. Kröftugt ákall til þings og
þjóðar, að flýta sem mest má fyrir sölu
hins blessaða sterka bjórs, heilnæms og
siðbætandi!
Agnes er ung kona, glæsileg tilsýndar,
hamhleypa á ritvél, en hættir til að skrifa
stundum hraðar en hún hugsar. Það met
ég henni til afsökunar, þegar ég les „pár"
hennar um bjór og biessun hans.
II.
Ég man fögnuð móður minnar, þegar
það - fyrir 75 árum - fréttist, að
þjóðaratkvæði hefði samþykkt algjört
aðflutningsbann á öllum áfengum
drykkjum - með 60 af hundraði greiddra
atkvæða. Og aftur rúmlega missiri síðar,
þegar Alþingi samþykkti lögin, með enn
meiri atkvæðamun. Hún vissi hverju
hún var að fagna. Og það vissi allur sá
meirihluti, sem samþykkti áfengisbann-
ið. Það fólk þekkti allt þá ógn og
hörmung, sem áfengisdrykkja leiðir yfir
þjóð og einstaklinga. Það fagnaði því,
að komandi kynslóðir; börn og niðjar
þess, mann fram af manni, væru frelsað-
ar frá því ógnar böli. Það vænti þess að
bannlögin yrðu höfð í heiðri, eins og
önnur lög á þeirri tíð. Almenningi kom
á óvart, er sumir valdamenn þjóðfélags-
ins brutu lögin og níddu fyrstir manna.
Engum heilbrigðum íslendingi kom
þá í hug að bannlögin yrðu afnumin
innan fárra ára.
Þrátt fyrir stórglæp þjóðníðinga þeirra
sem þá báru sigur úr býtum, eru enn við
lýði í lögum mikilvæg ákvæði gömlu
bannlaganna: Bjórbannið, sem síðustu
tíma ölhákar, flón og þjóðníðingar, vilja
nú fyrir alla muni feigt.
Þegar ég hugleiði hávaða þeirra, sem
hamast mest gegn bjórbanninu, fínnst
mér því líkt sem þeir séu að vinna
skammarlegt skítverk, fyrir góða
borgun.
III.
Agnes vor er ófeimin dugnaðar-
þjarkur. Hún tók sér í haust fyrir
hendur, að yfirheyra alla þingmenn, um
hug þeirra til bjórsins. Nær þriðjungur
þingheims svaraði ekki, eða út í hött.
Fór þar mest fyrir durtslegum íhalds-
dólgum. Hinir svöruðu flestir afdráttar-
laust.
Andvígir bjórnum sögðust 27. Þeir
skiptust þannig milli þingflokkanna:
heilaskemmdir aumingjar í tugþúsunda
tali, í kringum þrítugt.
Steingrímur Hermannsson, sagðist
vera hlynntur því, að sterkur bjór sé
seldur hér á landi. Hann er stundum
seinheppinn í svörum og ályktunum.
Mér og fleirum þykir honum þörf á meiri
þjóðhollustu en þetta svar bendir til að
hann búi yfir.
Halldór Ásgrtmsson sagðist hafa
margsinnis skipt um skoðun á bjórnum,
en nú vera kominn að þessari niður-
stöðu: Vegna sviksemi yfirvalda og ým-
issrar undanþágu, er landið „alls ekki
bjórlaust". Hann mælti því með því, að
áfengisverslanir selji bjór eins og annað
áfengi.
Við Halldór. Steingrím og aðra þing-
9
Byggt og búið í gamla daga — 392 [
■ „Jörgen og Morten" bjóraksturshestar í Kaupmannahöfn.
Þeir eru tæpir 2 m á hæð.
í Höf n og Reykjavík
er barist um —
og við — bjórinn!
Hafnargötur mér hugnast sem gjár,
í hömrum býr framandi lýður!
■ Þegar ég kom til Kaupmannahafn-
ar haustið 1929 bar margt nýstárlegt
fyrir augu nýbakaðs stúdents. Mann-
þröngin var mikil á Strikinu og í
hliðargötu heyrði ég hark nokkuð.
Greindi brátt furðu þunga hófaskclli
og rámt „hyp.hott!" Ég gekk á hljóðið
og sá tvíeykisvagn stansa við víðar dyr
veitingakjallara nokkurs. Þetta reynd-
ist ölflutningavagn, - og hvílíkir
hestar! Miklu stærri en ég hafði áður
séð, hófarnir risavaxnir og hæð dýr-
anna ótrúleg. Ég gekk fast að þeim,
teygði mig sem mest cg mátti, en náði
samt ekki upp í ennistoppinn! „Hann
er líklega um 20 þvcrhandir á hæð að
ensku máli þessi", sagði kunningi
minn, nýkominn frá námi á Englandi.
„Og áreiðanlega 20 ára á hundatölu,
bætti hann við, eftir að hafa athugað
tcnnurnar. Ég samþykkti þessar tölur.
Varð svo litið á ökumanninn, sem
sat hátt uppi og kneyfði öl meðan
affermt var, og ekki minnkaði undrun
mín. Svo framsettan mann hafði ég
ekki áður augum litið, bumban var
ferleg. Hvað var embættismannsýstra
upp á Islandi hjá þessu?!
Næstu dagana sá ég fleiri ölvagna,
og flestallir ökumennirnir rcyndust
vambmiklir í meira lagi. Heil stctt
manna; hér hlaut eitthvað að búa að
baki. Jú, mér var sagt, að forn réttindi
ökuþóra þessara væru 20-30 ókeypis
bjórflöskur á dag!
Jæja! „Ölmagi stór er engin prýði,
ölværð sáluhjálp bjórþyrstum lýði“.
„Að leggjast í bjórinn“
Ölið er að sumu leyti deyfilyf. Danir,
Svíar o.fl. kvarta sáran undan alltof
mikilli almennri öldrykkju á vinnu-
stöðum. Flaskan er sífellt á lofti.
Verkamenn sljóvgast, vinnuafköst
minnka en slysahætta eykst. Umsjón-
armenn vilja a.m.k. takmarkaölþamb-
ið en telja mjög erfitt við að fást,
fjöldinn sé orðinn gegnsósa, því miður.
í dönskum blöðum má lesa um mörg
ofbeldisverk, sem rakin eru til ölsvalls
og sterkrar drykkju í sameiningu. „Ég
hafði drukkið 10-15 bjóra" cr algengur
framburður sökudólga. „Hann er
lagstur í bjórinn", heyrðist stundum
sagt í Höfn, þ.e. hann drekkur mikinn
bjór daglega. Þótti það óvænlegt náms-
fólki, - og er enn!
Víða er pottur brotinn. „Nú fer
hann beint til fjandans, fá’ann ei öl og
vindil". Svo var kveðið í tilcfni af dvöl
íslensks alþingismanns þorstláts í Höfn
fyrir löngu.
Bjór heyrði ég fyrst nefndan á
unglingsárunum í sambandi við 500 kr.
bjórreikning sendimanns til Hafnar.
Það er svo langt síðan, að þá var 500
kr. mikill peningur. Þið getið reynt að
umreikna það.
Bjórstofur eru á hverju strái víða
um lönd. Menn koma gjarnan þar við
á leið heim frá vinnu og gleyma þá oft
tímanum, sbr. enskt andvarp konu:
„Á „puhbinum“ karlinn minn kjuftar
iöngum
- konan og börnin gteymd -
skapar sér harða skorpulifur,
skertan hug og eymd".
Nýhöfnin þótti jafnan forvitnilegur,
en jaínframt „vafasamur" staður í
Kaupmannahöfn. Við fórum nokkrir
saman þangað vctrarkvöld klæddir
hálfgerðum tötrum til öryggis. Og
mislitt var þar mannlífið, herramenn
almennir borgarar og rónar í einum
graut - sumstaðar, en aðskildir á
öðrum stöðum. Sérstakt andrúmsloft
strax í dyrunum: „Ölremma stæk úr
knæpu og kjafti", gætu verið einkunn-
arorð.
„Skal vi rulle Svensken", heyrðist
sagt við citt borðið. Þar sátu tvö dönsk
pör og Svíi sem veitti vel. Ætlunin var
að drekka hann undir borðið og hirða
síðar veskið hans. Koma þannig löguð
mál stundum til lögreglu. Góð
veitingahús eru vitanlega einnig þar og
víða um borgina. Að lokinni þessari
för var kveðið:
„Ö/, ö), öl, - gauf og aftur öl.
Flöskuástir, kncepukynning,
köld erflestum þó sú minning.
Út, út, út, Ölver grét við stút/"
I Reykjavík sprctta upp bjórstofur,
sem gorkúlur á fjóshaug - og bjór-
menning boðuð fjálglcga. Erlend
reynsla bendir þó ekki til menningar,
bara viðbótar við aðra vímugjafa.
Myndin sýnir „Jörgen og Morten" tvo
jóska ölkeyrsluklára, sem nýseldir eru
til Finnlands. Þeir eru aðeins þriggja
ára. Tilvonandi finnskur ökumaður
skoðar upp í annan. Þetta eru risar nú
þegar og eiga þó eftir að bæta við hæð
sína. Þeir eru aldir upp í hesthúsum
„Gamla Carlsbergs", en eiga brátt að
þramma í Helsinki og auglýsa bjórinn.
Hestar vekja miklu meiri eftirtekt en
bílar á götum borganna.
Ingólfur Davíðsson
skrifar